فرضیه‌های فرعی 7
روش انجام تحقیق 8
گفتار دوم: مقدمات 9
جایگاه مهدویت نزد اهل سنت 9
الف. روایات مهدوی در مصادر اهل سنت 10
ب. کتاب‌های ویژه امام مهدی از اهل سنت 11
ج. قائلان به صحت احادیث امام مهدی در اهل سنت 14
د. اهل سنت و ادعای تواتر در احادیث امام مهدی 15
صحاح سته 18
صحیح بخاری 20
اشکالات بر صحیح بخاری 22
صحیح مسلم 23
سنن ابوداوود 24
اشکالات بر سنن ابو داوود 26
سنن ترمذی 26
سنن ابن ماجه 28
سنن نسائی 29
فصل دوم: احادیث مهدویت در صحاح سته 32
احادیث عام مهدویت در صحاح سته 33
1.حدیث دوازده خلیفه 33
متن روایت در صحاح 33
نکات قابل استفاده از این روایت 34
مصداق دوازده خلیفه 35
2. حدیث ثقلین 39
متن حدیث 39
نکات قابل استفاده از حدیث ثقلین 41
اهل بیت در حدیث ثقلین 42
3. حدیث «معرفت امام» 46
متن حدیث 46
نکات قابل استفاده از حدیث 47
احادیث خاص مهدویت در صحاح سته 49
شبهه مهم 50
احادیث حسب و نسب امام مهدی 52
الف. مهدی، ازفرزندان عبد المطلب 52
ب. مهدی از اهل بیت پیامبر 52
ج. مهدی، از فرزندان فاطمه 54
د. بررسی حدیث «اسم ابیه اسم ابی» 56
هـ.بررسی حدیث «مهدی از فرزندان امام حسن است» 58
و. بررسی حدیث «الامهدی الاعیسی» 61
حدیث همنامی با پیامبر 63
فصل سوم: مشخصات و علائم ظهور 66
حتمی بودن ظهور 67
محل ظهور 68
علایم و نشانه‌های ظهور 69
الف) فراگیر شدن ظلم و ستم و فتنه‌ها 69
ب) طلوع خورشید از مغرب 72
ج) سفیانی و خسف در بیداء 74
سفیانی 74
خسف در بیداء 76
د) پرچم‌های سیاه «رایات سود» 78
هـ) خروج دجال 80
صفات ظاهری دجال 83
محل خروج دجال 83
دجال شخص است یا جریان؟ 84
و) نزول عیسی بن مریم 86
نتیجه‌گیری 89
فهرست منابع و مأخذ 91
مقدمه
بی تردید یکی از مولفه‌های مهم حیات اجتماعی بشر، مساله دین و اعتقادات دینی است؛ چرا که هویت آدمی با اعتقادات او شکل می‌گیرد. کمتر ملت و جامعه ای را می‌توان یافت که معارف دینی در آن رسوخ نکرده باشد. میان اعتقادات وبرداشت‌ها و تصورات آدمی، باورهای اصیلی است که با قطرت و عقل آدمی عجین شده و در طور تاریخ، ذهن انسان‌ها را به خود مشغول کرده است. یکی از این اعتقادات، اعتقاد به وجود منجی و موعود مصلح آخر زمان است که در هر ملت و مذهب و حتی بین معتقدان به ادیان غیر الهی نیز مطرح بوده است این اعتقاد، بین پیروان ادیان الهی، رنگ و بویی خاص به خود گرفته است و هر کس در این راستا، طبق معتقدات خویش، آن حقیقت موعود را انتظار می‌کشد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
این حقیقت، در عقاید و معارف اسلامی تحت عنوان «مهدی» تبلور یافته و اذهان را متوجه خود کرده است. بی تردید از بخش‌های مهم عقاید اسلام «اعتقاد
به مهدویت» و ظهور امام مهدی عجل الله فرجهه شریف است.
هنگامی که آفتاب اسلام در جزیره العرب طلوع کرد و وجود مبارک رسول مکرم رسالت الهی خویش را آوازه جهانیان کرد، همه مخاطبان را به آینده درخشان نوید داد. از اصول پذیرفته شده عقاید اسلامی، اعتقاد به مهدویت و ظهور امام مهدی است. می‌توان گفت کمتر موضوعی را می‌توان یافت که تا این اندازه به آن اهمیت داده شده و مورد اجماع همگان نیز باشد؛ الذا با قاطعیت می‌توان گفت: در اعتقاد به منجی آخر الزمان و مهدی موعود، نوعی وحدت نظر بین فرق مسلمین برقرار است؛هر چند در این میان؛ بعضی افراد با انگیزه‌های مبهم یا غرض ورزی یا از روی ناآگاهی و جهل به مبانی اسلامی، در صددند این بارو را برگرفته از اندیشه‌های یهودی و مسیحی یا باور صرفاً شیعی جلوه دهند. حتی این اندیشه را بر آمده از مسایل تاریخی چند قرن بعد از ظهور اسلام مطرح کنند، در حالی که این اندیشه –علاوه بر این که مطابق فطرت و عقل است – از قطعی ترین معارف و حیانی اسلام و بر گرفته از کلمات گهر بار پیامبر اعظم میباشد. البته آیات قرآن نیز چنین وعده ای را مطرح کرده است. گفتنی است میان مسلمانان، کسانی یافت می‌شوند که این اندیشه متعالی را به نحوی خدشه دار کنند، ولی بین کلمات و نوشته‌های آن‌ ها به طور ضمنی و التزامی، اصل اعتقاد به مهدویت را می‌توان یافت.
باید توجه کرد که موضوع امام مهدی نزد شیعه، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. شیعه، امام مهدی را فرزند امام حسن عسکری و امام دوازدهم و آخرین خلیفه از خلفای دوازدهگانه می‌داند که نیمه شعبان سال 255 ق در سامرا تولد یافت. شیعه معتقد است اکنون، عالم از وجود این امام بهره مند است، هر چند به امر الهی، در دوران غیبت به سر می‌برد.
گفتنی است در طول تاریخ، عالمان فراوانی از اهل سنت در کتب خود به موضوع امام مهدی پرداخته وبسیاری از آن ‌ها به صحت احادیث مهدوی معتقد بوده اند. شمار زیادی از علمای اهل سنت، به تواتر احادیث مهدوی معقتد شده اند .
موضوع امام مهدی – بسیار جذاب بوده و به علاوه موجب انسجام و اتحاد در تفکر واندیشه اسلامی خواهد شد، به خصوص در زمان کنونی که از درون و بیرون دنیای اسلام بر طبل اختلافات کوفته می‌شود، بحث‌ها و گفتمان‌هایی چون گفتمان مهدویت و تطبیق آن در روایات فریقین، موجب اتحاد در تفکر و در نهایت اتحاد در عمل خواهد شد، ان شاء الله از آن جا که موضوع امام مهدی، مساله ای بسیار مهم و مورد توجه است و از طرف دیگر، معتبر ترین کتب حدیثی اهل سنت، «صحاح سته» است، تحقیق و بررسی این مطلب در صحاح سته، سودمند و حتی لازم است، لذا کوشیده ایم همه احادیث مهدوی این صحاح را بررسی کرده و مورد کنکاش و تحلیل قرار دهیم.
فصل اول: کلیات و مقدمات
گفتار اول: کلیات
تعریف مسأله
تبیین و بررسی مسئله مهدویت با توجه به کتب معروف و اصلی آنها (صحیح مسلم، صحیح بخاری، سنن ابن ماجه، سنن ابی داوود، سنن نسایی، سنن ترمذی) و همچنین بررسی احادیث راجع به امام زمان و شرایط ظهور حضرت و حکومت حضرت مهدی .
پیشینه تحقیق
بررسی حرکت تألیف اسلامی درباره امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف سابقه ای طولانی دارد چرا که از زمان پیامبر عزیزمان به آن پرداخته شده است. و فراوانی تألیف درباره مهدویت، حاکی از اهتمام رهبران جامعه اسلام (پیامبر و اهل بیت) به این مسئله است.
حدود یک یا دو قرن پیش از ولادت امام مهدی حرکت تألیف درباره مهدویت آغاز شده است، بسیاری از کتاب‌های این دوران تحت عنوان الغیبه تألیف شده اند و حتی اگر نام دیگری هم داشته به این نام مشهور گردیده اند، ، همان گونه که شهرت این تألیفات به این نام، دلیلی ضمنی بر کثرت آن هاست وبسیاری از علمای بزرگ شیعه، این پدیده را دلیلی بر صحت امامت امام مهدی منتظر و صحت غیبت آن حضرت دانسته اند به عنوان نمونه سید بن طاوس می‌فرماید:
«غیبت مولانا امام مهدی که مخالفان و برخی موافقان از غیبت آن حضرت متحیر شده بودند، حجتی بر ثبوت امامت وی و امامت و پدران پاکش و جدش محمد است؛ زیرا با نگاهی به کتاب‌های شیعه و غیرشیعه، مانند الغیبه ابن بابویه، الغیبه نعمانی، الشفا و الجلاء، در اخبار مهدی و صفات آن حضرت و حقیقت ثبوت و خروج آن حضرت اثر ابی نعیم الحافظ و دیگر کتاب‌هایی که به ولادت آن حضرت پرداخته اند و در کتاب الطرائف به آن‌ ها اشاره کرده ام، درمی یابیم حضرت غیبتی طولانی خواهد داشت، به گونه ای که برخی معتقدان ایشان، از باور خود برمی گردند. اما اگر این غیبت طولانی نبود، مردم درباره امامت پدران آن حضرت اشکال وارد می‌کردند. لذا غیبت آن حضرت حجتی برای ائمه و حجتی برای خود آن حضرت علیه مخالفانش شد که به امامت وی شک داشند و غیبتش را نپذیرفتند.»
بعد از تولد حضرت این حرکت عظیم ادامه داشت تابه غیبت حضرت و بعد از آن تألیفات مهدوی به چند دسته تقسیم شدند:
اول: تألیفات در عصر غیبت صغرا
دوم: تالیفات بعد از غیبت صغرا
سوم: پاسخگویی به شبهات
چهارم: کرامات و تشرفات به محضر حضرت حجت