بوردیو در نظریه سرمایه فرهنگی خود مدعی است سرمایه فرهنگی میتواند به سه شکل ظاهر شود. ۱- تجسم یافته که شامل تمامی اشیاء و کالاهای فرهنگی (میزان آشنایی و فعالیت های هنری مانند موسیقی، خط و نقاشی، ورزش، زبان خارجی و ..)
۲- عینیت یافته که شامل مؤلفه های نرم افزاری (کتاب، تابلوهای نقاشی، عضویت در کتابخانه،) وسایل سخت افزاری (کامپیوتر، اینترنت، ماهواره، دوربین)
۳- نهادینه شده که مربوط به انواع مدارک تحصیلی، گواهی نامههای معتبر فنی و حرفه ای است. (بوردیو، ۱۹۹۷: ۴۲).
۳-۲-۴ هویت نقش جنستی
مفهوم هویت نقش جنسیتی[۱۷۲] مجموعه انتظاراتی است درباره رفتاری که برای افراد دارنده آن جنسیت مناسب تلقی می شود این نتظارات بسته به نحوۀ تعریف مردانگی و زنانگی فرق دارد(استفانی[۱۷۳]، ۱۳۸۲: ۳۳) همچنین شامل نگرش ها و رفتارهایی است که برای مردان و زنان در فرهنگی خاص مناسب قلمداد می شود(گولومبوک و فی وش[۱۷۴]، ۱۳۸۲: ۱۱) هر جامعه ای از زنان و مردان انتظار دارد که نقش های جنسیتی یا الگوهای رفتار، تعهدات و امتیازات خاصی را که مناسب برای هر جنس به نظر میرسد ایفا نمایند و از آنجا که پایگاه های اجتماعی منعکس کنندۀ جنس ها عموماً نابرابر می باشند لذا نقش های جنسیتی معمولاً منعکس کننده و تقویت کننده هر گونه طبقه بندی جنسی است که وجود دارد(رابرتسون[۱۷۵]، ۱۳۷۲: ۲۷۶). یکی از مهمترین وجوه هویت انسانی ، هویت جنسی است. این که انسانی زن نامیده می شود یا مرد پس از هستی و حیات او مهمترین وجه شناسایی و ارزش گذاری هر فرد توسط خود و محیط پیرامون فرد است. پس این نقشها به کودک آموخته می شود و اورا در جهت تقویت رفتارهای متناسب با جنسیت او تشویق می کنند ( موحد و همکاران ، ۱۳۹۱).
ﻳـﻮرﺑﺮگ[۱۷۶] (۱۹۷۴) عنوان میکند، ﻫﻮﻳﺖ ﺟﻨسی ﻛﻪ ﺑﺨﺶ مهمی از ﻫﻮﻳﺖ ﻫﺮ اﻧﺴﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ میدﻫﺪ، ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﺼﻮﻳﺮی اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ زن ﻳﺎ ﻣﺮد از ﺧﻮد دارد. ﻓﺮد ﻣﻲآﻣﻮزد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮد ﻳﺎ زن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳـﺖ، ﺑﻪ ﺷﻴﻮۀ ﺧﺎصی ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ، رﻓﺘﺎر و اﺣﺴﺎس ﺧﺎصی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻮﯾﺖ ﺟﻨﺴﯽ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻋﻮﺍﻣﻠﯽ ﭼﻮﻥ ﻧﮕﺮﺵ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﻟﺪﯾﻦ، ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻨﺎﺳﻠﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﮐﻮﺩﮎ ﻭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﮊﻧﺘﻴﮑﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ ﺁﯾﺪ. (زرینجوی و عباسپور، ۱۳۹۱: ۸۵).
۳-۳ منابع پرسشنامه
در این تحقیق برای پرسشنامه نگرش به آموزش عالی به صورت تلفیقی از دو پرسشنامه لاتین که در دو تحقیق مختلف به کار گرفته شده بود، ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت. اولین پرسشنامه از تحقیق فارنهام و مکمانس[۱۷۷](۲۰۰۴) در تحقیقی تحت عنوان نگرش دانشآموزان به آموزش عالی بوده و پرسشنامه دوم از تحقیق پام ماراس (۲۰۰۷) که در تحقیقی مشابه به بررسی نگرش دانشآموزان به آموزش عالی پرداخته شده؛ گرفته شده است.
برای پرسشنامه هویت نقش جنسیتی نیز به صورت تلفیقی از پرسشنامه بم (۱۹۸۱) و پرسشنامهای که توسط اعظم تندرو (۱۳۸۹) تهیه شده بود استفاده، و تعدادی گویه نیز توسط محقق به پرسشنامه اضافه گردید. در رابطه با پرسشنامه مربوط به سرمایه فرهنگی از پرسشنامه شارعپور و خوشفر (۱۳۸۱) استفاده شد، و تعدادی گویه نیز توسط محقق به آن افزوده شد.
۳-۳-۱ ابزار اندازهگیری (روایی، اعتبار و نمرهگذاری)
همان طور که در قسمت قبل ذکر شد در این تحقیق برای سنجش نگرش دانشآموزان به آموزش عالی به صورت تلفیقی از دو پرسشنامه استفاده شد، پرسشنامه فارنهام و مکمانس که ضریب آلفای این پرسشنامه (۷۶/۰)، و پرسشنامه پام ماراس که ضریب آلفای آن (۸۱/۰) محاسبه شده بود. در قسمت هویت نقش جنسیتی پرسشنامه بم با ضریب آلفای (۸۰/۰) و پرسشنامه تندرو با ضریب آلفای (۷۸/۰) محاسبه شده بود، و نیز پرسشنامه سرمایه فرهنگی شارعپور و خوشفر با ضریب آلفای (۷۵/.)محاسبه شده بود. برای سنجش پایایی پرسشنامه، ضریب آلفای پرسشنامههای مذکور در مطالعۀ کنونی نیز محاسبه شد.
پرسشنامه تحقیق حاضر بر اساس مقیاس ۵ درجهای لیکرت، برای سنجش نگرش اعضاء نمونۀ پژوهش به آموزش عالی و رابطۀ آن با سرمایۀ فرهنگی و هویت نقش جنسیتی با ۱۳۹ گویه تنظیم شده بود، که سهم مشخصات فردی ۱۶ گویه، متغیر نگرش به آموزش عالی ۲۸ گویه، متغیر سرمایه فرهنگی ۳۵ گویه و متغیر هویت نقش جنسیتی ۶۰ گویه بوده است. پس از انتخاب پرسشها و تنظیم پرسشنامه اولیه، در اختیار تعدادی از کارشناسان، خبرگان و متخصصین در زمینههای علوم اجتماعی، جامعه شناسی، آمار و روش تحقیق قرار گرفت تا مشخص کنند؛ که آیا پرسشنامه، پرسشها و فرضیههای تحقیق را میسنجد و درجه اهمیت آنها چقدر است؟ سپس با انجام اصلاحات در پرسشنامه اولیه، روائی پرسشنامه تایید گردید. برای تعیین پایایی و با هدف محاسبه هماهنگی درونی پرسشنامهها نیز گویههای پرسشنامه روی ۴۰ تن از نمونه پژوهش به تفکیک جنسیت (دختر ۲۰پرسشنامه و پسر ۲۰ پرسشنامه) اجرا، و از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید، که پس از بررسی، ۴۰ گویه از کل پرسشنامه (کنار گذاشتن گویههای بیپاسخ) با هدف بالا بردن پایایی و کم کردن حجم آن از پرسشنامه اصلی حذف گردید. بنابراین گویههای نگرش به آموزش عالی به ۲۶ گویه، متغیر سرمایه فرهنگی به ۱۹ گویه و متغیر هویت نقش جنسیتی به ۳۸ گویه تقلیل یافت. پس از حذف گویههای مذکور از کل پرسشنامۀ سه متغیری، میزان آلفا برای متغیر نگرش بیرونی به آموزش عالی (۷۴/۰)، متغیر نگرش درونی به آموزش عالی (۷۲/۰)، متغیر سرمایه فرهنگی (۸۰/۰) و برای متغیر هویت نقش جنسیتی برابر با (۸۳/۰) محاسبه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوری شده از نرم افزار spss 15 استفاده شد.
چنانکه ارقام مندرج در جدول شماره یک نشان میدهند، نتیجۀ برآورد پایایی معرفهای متغیر نگرش بیرونی به آموزش عالی، نگرش درونی به آموزش عالی، سرمایه فرهنگی و هویت نقش جنسیتی حاکی از آن است که مقدار ضریب آلفا به ترتیب (۷۴/۰)، (۷۲/۰)، (۸۰/۰) و ۸۳/۰) در سطح مطلوبی است. بنابراین گویههای هر سه متغیر از پایایی لازم برخوردارند.
نگرش درونی به اموزش عالی |
ضریب آلفا |
۷۲/۰ |
تعداد گویه |
۱۰ |
نگرش بیرونی به آموزش عالی |
ضریب آلفا |
۷۴/۰ |
تعداد گویه |
۱۶ |
سرمایه فرهنگی |
ضریب آلفا |
۸۰/۰ |
تعداد گویه |
۱۹ |
هویت نقش جنسیتی |
ضریب آلفا |
موضوعات: بدون موضوع
[پنجشنبه 1400-07-29] [ 05:50:00 ب.ظ ]