که را ، چرا را خفتیده؟ پدربزرگ ← فاعل
۲-گذرا (متعدّی) : فعلی است که علاوه بر فاعل نیاز به مفعول هم دارد. گروه فعلی یی که پرسش (که را؟) یا (چه را؟) را بپذیرد گذراست.
بچّه کوچک را بغل کن . be vrbel con
که را ؟ چه را ؟ بغل کن. بچّه ← مفعول
برای ساختن فعل متعدی از فعل لازم باید بر آخر بن امر فعل لازم پسوند “اند” یا “انید” را افزود.

بن امر
ایستادن ایست ایستاند (ایستانید)
دویدن دو دواند (دوانید)
رساندن رس رساند (رسانید)
- متعدّی شدن لازم در گونه زبانی رفسنجان :
(۱)شماری از ناگذرها گونه گذرایی دارند :
اومدن umedan (ناگذرا) ← آوردن ovordan (گذرا)
افتیدن oftidan (ناگذرا) ← انداختن endxtn (گذرا)
رفتن rftn (ناگذرا) ← بردن bordn (گذرا)
(۲)برخی از ناگذرا (لازم) با کمک تکواژ (u) = بن مضارع گذرا شده است :
بن مضارع ناگذرا + تکواژ (u) = بن مضارع گذرا شده
جوش ju + (u) = جوشون juun
(۳) برخی دیگر از ناگذراها گونه گذرایی دارند و نه گذرا می شوند مانند فعل های زیر :
بیدن : bidn ؛ ارزیدن rzidn؛ باریدن bridn؛ شدن sdn
(۴) اندک شماری از ناگذرها افزون بر گونه گذرا شده ی ساده ، در ساخت مرکّب ، نیز گونه گذرا دارند.
خفتیدن xoftidn (ناگذرا) ، خفتوندن xoftundn (گذر شده) ، خو کردن xow kerdn (گذرا)
جریدن jeridn (ناگذرا) ، جروندن jerundn (گذرا شده)
جرون دادن jerun ddn (گذرا)
(۵) در برخی از فعل های مرکّبی که با همکرد (شدن edn) ساخته شده اند ، (کردن kerdn) جای همکرد می نشیند.
تیل شدن til edn (ناگذرا) ← تیل کردن til kerdn (گذرا)
۴-۳-۱۵- فعل معلوم و مجهول
فعل معلوم: معنی جمله با فاعل تمام می شود. مانند ،من می خورم
فعل مجهول: معنی جمله با مفعول تمام می شود که از فعل ((شدن)) در وجوه و زمان های مختلف به دست می آید
در گویش رفسنجانی ، برای بیان مجهول از فعل ، سه روش معمول است :
(۱)گروه فعلی با شناسه سوم شخص جمع در مفهوم همگانی به کار گرفته می شود :
rup xodet benI xer nbodet micon
حد خودت را بشناس ، آخر نابودت می کنند.
(۲) فعل با کمک عنصر مجهول ساز که معین فعل شمرده می شود ، به ساخت مجهول در می آید :
هسته معین
بن ماضی + نشان صفت مفعولی ساختِ مناسبِ (شدن)
از بن کن (k) : (کند+ه) و (شد+ه)
dse cr kndeede
بی کار است .
(۳) در برخی از فعل های مرکب گذرا می توان با دگرگونیِ همکرد ، فعل را ناگذر کرده تا معنای مجهول از آن بر آید :
چرا این بدبخت را خوار کردی؟ erI bd bxte xr kerdi?
چرا این بدخت خوار شد؟ erI bd bx xrod?
۴-۳-۱۶- فعل از نظر ساخت اشتقاقی : (ساختمان)
۱-فعل ساده : از یک تکواژ آزاد درین مضارع ساخته شده است.
و از یک ماده فعلی ساخته شده باشد و قابل تجزیه نباشد.
می بینم mibinm
آمدن omedn افتادن oftidn
۲-فعل : علاوه بر عنصر فعلی دارای یک وند اشتقاقی نیز هست
بر می گردی vrmigardui
پریدن (از خواب) vr-jekidan
در رفتن (فرار کردن) dr rftn
۳-فعل مرکّب :