در این پژوهش اخبار چهل بخش خبری ساعت ۱۸ رادیو دری و مجله آسیای میانه بخش فارسی بی­بی­سی با روش نمونه گیری غیر­تصادفی انتخاب و تحلیل شده ­اند.
بر اساس یافته­ های این پژوهش رادیو دری وقت بیشتری نسبت به بی بی سی به اخبار افغانستان اختصاص می­دهد و تنوع موضوعی بیشتری دارد. هر دو به امور سیاسی، جنگ و خشونت­های سیاسی تاکید بیشتری داشته اند. اغلب اخبار ناامید­کننده هستند و منبع اخبار، خبرنگاران هستند؛ به عبارتی لید «که» در بیشتر اخبار برجسته شده است. رادیو دری بیشتر مصاحبه پخش می­ کند و بی­بی­سی گزارش؛ تنوع افراد در هر دو شبکه یکسان است. میان دو شبکه در استفاده از ارزش­های خبری دربرگیری، برخورد، استثنا و شگفتی تفاوت معناداری وجود دارد، ولی از نظر شهرت، فراوانی تعداد و مقدار و تازگی شباهت وجود دارد.

 

 

ساختار و شیوه انعکاس اخبار سیاسی، تحلیل محتوای اخبار ساعت ۲۱ شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران، غلامرضا محمدی مهر،۱۳۷۷

در این پژوهش ساختار و شیوه ارائه اخبار سیاسی شبکه اول سیما با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است تا به شناخت تصاویری که از رویدادهای داخلی و خارجی ارائه می­ شود دست یابد. برای این هدف ۵۳ بخش خبری از آذر ۱۳۷۶ تا آذر ۱۳۷۷ تحلیل شده ­اند. فرضیه ­های این پژوهش که بر اساس یافته­ ها تایید شدند عبارتند از :

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

 

بین اخبار داخلی و خارجی بودن اخبار سیاسی و نوع جهت گیری خبری رابطه وجود دارد.

سوگیری خبری و عدم رعایت بی­طرفی، در دراز مدت منجر به بی اعتمادی مخاطبان نسبت به رسانه می­ شود.

 

پژوهشی پیرامون اخبار تلویزیون، داوود اسماعیلی،۱۳۵۸-۱۳۵۹

در این پژوهش پیمایشی، جامعه آماری متشکل از اقلیت مذهبی(ارامنه)، کارگران، اصناف و روشنفکران (دبیران مدارس و روزنامه نگاران) هستند.
محورهای پژوهش درباره استفاده از تلویزیون به عنوان منبع کسب خبر، محتوای خبر در حوزه هایی نظیر اعتماد، سلامت خبر، بی طرفی، اعتماد به منبع و … ، پخش اخبار و مدت زمان آن، چگونگی خبرگیری پاسخگو و منابع مختلف کسب خبر است.
بر اساس یافته­ های پژوهش اصناف و کارگران بیشترین گرایش مثبت درباره استفاده از تلویزیون به عنوان منبع قابل اعتماد را داشته اند و روشنفکران و ارامنه با گرایش منفی، کمترین اعتماد را به تلویزیون به عنوان منبع دسترسی به اخبار داشته اند.
این پژوهش ها در سال۸۹ که پژوهشگر کار تحلیل خود را آغاز نمود از بعد تحلیل خبر تلویزیونی به پژوهش موجود شباهت بیشتری داشتند که البته دو پژوهش اول شباهت بیشتری در موضوع داشتند.

 

فصل دوم

 

چارچوب نظری و ادبیات پژوهش

 

 

۲-۱ مقدمه

«مطالعه تلویزیون برای درک نظام­های دلالتی امروزی به نیازی بنیادین تبدیل شده است. تلویزیون شکلی از سواد خاص خود را ایجاد کرده است که افراد بیشتری در مقایسه با هر رسانه دیگری در هر مقطعی از تاریخ، آگاه و درگیر می سازد.» (دانسی، ۱۳۸۷، ۲۲۵)
اکنون تلویزیون به عنوان عضوی از خانواده، مسئولیت سرگرم­سازی، اطلاع­رسانی و آموزش را به عهده گرفته است. تربیت و شکل دهی به نگرش­ها، تقویت ایدئولوژی­ها، بسترسازی برای بروز رفتاری خاص و … از اثرات فرهنگی این عضو جدید خانواده است.
تلویزیون، پنجره­ای رو به جهانی است که حاصل توافق نگرش اکثریت و قدرت حاکم در جوامع است. اخبار، مستند نما ترین برنامه تلویزیونی است که کوشش می کند تا به قول فیسک، «کارکرد نقالی» را از طریق تحریف واقعیات انجام دهد.
«تلویزیون بر این نظریه سوال برانگیز متکی است که باید بتوان در همه جا به هر چیزی که در هر کجا اتفاق می­افتد، آگاه شد. اگر قرار بر این باشد که هر کسی قادر به دیدن هر چیزی باشد، در بلند مدت همه چیزهای دیدنی که ارزش آنها به کمیابی­شان بود، بی­ارزش خواهد شد و اگر افراد بتوانند همه چیز را عملا ببینند و بشنوند، شاید روزی فرا برسد که تقریبا به هیچ چیزی به طور خاص علاقه نداشته باشند.» ای. بی. وایت (دانسی،۱۳۸۷،۲۲۵)

 

۲-۲ نظریه‌های مرتبط با پیام (اخبار)

در میان برنامه‌های رسانه‌های جمعی، اخبار جایگاه ویژه‌ای در قدرت و هدایت افکار عمومی دارد؛ حتّی با وجود این که اصل عینیت در اخبار جایگاهی سست دارد مستند و واقعیت نماتر از سایر برنامه‌های رسانه به نظر می‌رسد و در تلویزیون این امر بسیار جدی‌تر مطرح است.
«دنیس ک. دیویس» از اندیشمندان ارتباطات سیاسی… . دیدگاه‌های مختلف در مورد خبر را به ۵ دسته طبقه‌بندی کرده است. این دیدگاه‌ها عبارتند از: ۱- مطالعات فرهنگی که توسط اندیشمندان انگلیسی پی‌ ریزی شده است. ۲- دیدگاه ساخت اجتماعی واقعیت ۳- دیدگاه تعدی رسانه در سیاست ۴- مطالعه سازمان‌های خبری و ۵- تئوری روایت خبر.» (محمدی مهر، ۳۱)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

۲-۲-۱دیدگاه مطالعات فرهنگی

اهمیت خبر در این دیدگاه به دلیل اهمیت ایدئولوژیک آن در تعریف جهان اجتماعی است و توجه و علاقه عمومی به سمت نظم سیاسی مستقر هدایت می‌شود و سایر دیدگاه‌ها در رسانه‌، منزوی است. نخبگان به عنوان سخنگویان مشروع به مسائل عمومی می‌پردازند و منتقدان، به شیوه برچسب‌زنی به حاشیه رانده می‌شوند.
از نظر استوارت هال[۲۴] که نظریات محوری را در این رویکرد ارائه­کرده­است مفاهیم از طریق زبان، هژمونی «طرح‌های معانی فرهنگی» را پی‌ریزی می‌کنند که ایدئولوژی حاکم را پی‌ریزی می‌کند. خبر به چند طریق این وظیفه را انجام می‌دهد:

 

 

پوشاندن جنبه‌هایی از واقعیت به ویژه ماهیت استثماری جامعه و ایجاد اطمینان در طبیعی بودن آن‌ ها.

متلاشی شدن منافع و علایق طبقه تحت سلطه

ایجاد یک اتحاد یا «هماهنگی خیالی» یا اشاعه مفاهیمی چون اجتماع، ملت، توافق و افکار عمومی (همان ، ۳۳-۳۱)

گروه رسانه‌ای گلاسکو، وسیع‌ترین فعالیت‌های پژوهشی را انجام داده‌اند. از نظر آن‌ ها مفهوم بی‌طرفی فقط یک ایده‌ال است و اخبار آیینه واقعیات نیستند. شیوه انتخاب، ارائه و تدوین رویدادهای تلویزیونی به نفع صاحبان قدرت است و «واقعیت سازی» صورت می‌گیرد.
چند گزاره اصلی این رویکرد عبارتند از:

 

 

خبر به طرزی اجتماعی ساخته می‌شود.

رویدادهایی که گزارش می‌شوند نه به دلیل اهمیت ذاتی، بلکه معیارهای پیچیده درگزینش خبر دخیل است.

خبر در معرض استحاله شدن از طریق ۱) شکل درج و پخش اعم از خط، صدا و تصویر ۲) خواص فیزیکی و فنی رسانه‌ها و ۳) شکل کاربرد آن‌ ها قرار می‌گیرد.

جانبداری در اکثر اخبار وجود دارد زیرا اخبار از زاویه ویژه نهادهایی که خاستگاه اجتماعی اقتصادی و سیاسی خاصی دارند مخابره می‌شود.
عکس مرتبط با اقتصاد

 

در نهایت این که خبر یک محصول است تا یک «پدیده طبیعی» ؛ خبر منعکس کننده ارزش‌های حاکم در یک گستره خاص تاریخی است. (همان ، ۳۴-۳۳)
از دل این رویکرد نظریه بازنمایی ارائه شده است که تئوری اصلی برای تحلیل این پژوهش است و در مدل نظری به تفصیل خواهد آمد.

 

۲-۲-۲ دیدگاه ساخت اجتماعی واقعیت

بر پایه این دیدگاه در جهان اجتماعی، به طور ذاتی و واقعی هیچ مفهومی وجود ندارد و باید این مفاهیم را به وجود آورد تا از طریق اعمال انسانی بر رفتارها، رویدادها یا چیزها تحمیل گردد. مفهوم در زمینه و بافتی به وجود می‌آید که گروه‌هایی بر آن سلطه دارند و این گروه‌ها دارای منافع ذاتی هستند. پس از این، ما آن‌ ها را صحیح قلمداد می‌کنیم و به صورت بخشی از مجموعه «طبقه‌بندی‌ها» یا ذخیره‌ای از دانش درمی‌آید و ما از آن به عنوان چارچوب بندی یا تفسیر تجربه روزمره خود از آنها استفاده می کنیم. ما از منافعی که گروه‌های سلطه دارند ناآگاهیم. رسانه‌ها به سمت حفظ وضع و بافت موجود گرایش دارند. اخبار نمی‌تواند صرفاً ابزار انتقال واقعیات عینی باشد زیرا برخی رویدادها انتخاب و برخی دیگر حذف می‌شود و همین امر مطالب زیادی درباره ساختار جهان اجتماعی به ما می‌فهماند. اخبار با این وضع، دسته‌بندی موجود را تقویت می‌کند. (همان، ۳۶-۳۵)

 

۲-۲-۳ دیدگاه دخالت رسانه در سیاست

این دیدگاه مبتنی بر مطالعات علوم سیاسی است و بر نقش رسانه در مبارزات سیاسی متمرکز است.

 

۲-۲-۴ پژوهش در مورد سازمان‌های خبری

براساس این دیدگاه اخبار مدرن یک کالای تجاری بسته‌بندی شده­است که براساس مختصاتی استاندارد، طراحی و تولید شده و به بیشترین مخاطبین ممکن به فروش می‌رسد.
سازمان‌های خبری مدرن توسط هیأت مدیره قلیلی اداره می‌شود که اولویت‌ها را تعیین می‌کند. براساس رویکردی دیگر فشارهای دیوانسالاری و شیوه تولید خبر، سازمان‌های خبری را در مقابل نخبگان سیاسی که از طریق دستکاری در خبرها به منافع خود دست یابند آسیب‌پذیر می‌سازد.
رویکرد سوم این است که فشارهای سازمانی به ناچار به پوشش خبری نامطلوب در مورد برخی از گروه‌های پلورالیست منجر می‌شود به ویژه آن‌ هایی که به دنبال تغییر هستند. (همان، ۳۸-۳۷)

 

۲-۲-۵ نظریه روایت خبری

این نظریه به ارزیابی سیستماتیک از ساختار داستان یا محتوای خبر می‌پردازد. روایت‌پردازی، یافتن روایتی هماهنگ از اطلاعات واقعی درهم ریخته است که از صحنه‌ای مربوط به رویدادهای مهم جمع‌ آوری شده است.
اجتماعی کردن اقدامات ژورنالیستی فراگیری ذخیره‌ای از ساختارهای داستانی استاندارد شده است که می‌تواند برای سازماندهی واقعی هر مجموعه‌ای از اطلاعات واقعی بکار رود. ژورنالیست‌ها این اطلاعات را بر ساختارها منطبق و ارائه می‌کنند. خشنودی مخاطب و سردبیر، جذابیت و … . موجب سوگیری در اخبار می‌شود. (همان، ۳۹)

 

۲-۳ کلیاتی درباره دو شبکه

۲-۳-۱ تاریخچه واحد مرکزی خبر سازمان صدا و سیما
نخستین خبرگزاری ایران به نام پارس به دستور رضاشاه به مدیریت عبدالله انتظام شروع به کار کرد. پس از تأسیس اداره کل تبلیغات در سال ۱۳۳۶ شمسی، این آژانس به آن ملحق شد و به ریاست دکتر صدیق به فعالیت خود ادامه داد تا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی خبرگزاری پارس به خبرگزاری جمهوری اسلامی تغییر نام داد و زیرنظر وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی فعالیت می‌کند.
تشکیلاتی که هم‌اکنون به نام «واحد مرکزی خبر» و در واقع به مثابه خبرگزاری صدا و سیما عمل می‌کند، پس از تأسیس وزارت اطلاعات به نام «دفتر مرکزی خبر» در سال۲۵۳۱ شمسی تأسیس شد. این تشکیلات در ابتدای کار بسیار محدود بود ولی بعدها گسترش یافته و به کار تولید خبر و فیلم‌های خبری در تهران و دفاتر مراکز شهرستان‌های صدا و سیما اقدام کرده است. در سال ۱۳۵۵ با ادغام دفتر مرکزی خبر و گروه تحقیق که تا آن زمان به صورت مستقل عمل می‌کردند، تشکیلات فعلی واحد مرکزی خبر ایجاد شد. واحد مرکزی خبر در حال حاضر متشکل از واحدهای مونیتورینگ، اخبار شهرستان‌ها، امورخارجی، امور داخلی، بولتن و تلکس است.» (محمدی مهر، ۱۰۰-۱۰۹)
۲-۳-۲ شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی فارسی
بی بی سی فارسی از شبکه های فارسی زبان است که در ۲۵ دی ۱۳۸۸ فعالیت خود را در ایران شروع کرد.
بر اساس گزارش ضیایی پرور از فعالیت های این شبکه در همایش شبکه های فارسی زبان، تیم خبری این شبکه متشکل از ۲۰۰ نفر این شبکه به عنوان بخشی از سرویس جهانی آن «دو سال قبل از تاسیس» آموزش های لازم را دیدند و مورد آزمون قرار گرفتند. آنها تلاش نمودند تا طیف وسیعی از علایق مخاطبان را پوشش دهند.
خط مشی اعلام شده از طرف بی­بی­سی به شرح زیر است: