دریایی، مهران، ۱۳۸۵؛ در پایان نامه خود تحت عنوان شناخت پدیده خشکسالی و اثرات آن بر روی محصولات کشاورزی شهرستان تنکابن می گوید که: خشکسالی زمانی بر محصولات کشاورزی مانند برنج و مرکبات تأثیر منفی خواهد گذاشت که در زمان بروز خشکسالی عدم استفاده درست از آب به عمل آید.

عزیزی، قاسم، ۱۳۷۹؛ در مقاله خود تحت عنوان النینو و دوره های خشکسالی ـ ترسالی در ایران می گوید که: ناهنجاری ها و همینطور تغییرات سالانه و درون سال (ماهانه و فصلی) بارش در ایران و ارتباط آنها با شاخص نوسان جنوبی (SOI) وجود دارد. در بررسی ماهانه ارتباط نیز مشخص گردید که بالاترین ضریب همبستگی بارش ماهانه ایران و شاخص نوسان جنوبی همزمان آن در ماه اکتبر دیده می شود.

فرج زاده، منوچهر، ۱۳۸۳؛ در کتاب خود تحت عنوان خشکسالی از مفهوم تا راهکار می نویسد: خشکسالی از جمله مهمترین بلایای طبیعی هستند که علیرغم تلفات انسانی که از خسارت های اقتصادی و تبعات اجتماعی فراوانی برخودار هستند به همین جهت مطالعه نقش و اثرهای خشکسالی در کشور با توجه به عدم مطالعه آن تا حال یک ضرورت اساسی می باشد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

ابراهیم زاده، عیسی، لشکری پور، غلامرضا، ۱۳۸۰؛ در مقاله خود تحت عنوان بحران خشکسالی در سیستان و راهکارهای تعدیل آن می گویند: به دلیل نوسان شدید در آبدهی هیرمند، خشکسالی ها و سیلاب های بزرگی در سیستان رخ داده است، که مهمترین آن در طی چندین ماه جریان آب هیرمند بوده که به طور کامل قطع شده است. وجود مخازن چاه نیمه سبب گردید تا از شدت بحران کاسته شود و حداقل آب شرب شهر زابل و تعدادی از روستاها تأمین گردد.

علی کولائیان و همکاران، ۱۳۸۸؛ در مقاله خود تحت عنوان بررسی و مقایسه دو شاخص پایش خشکسالی (SPI, RDI) در منطقه قائمشهر می گویند که: خشکسالی یک پدیده نرمال از اقلیم می باشد که به طور مکرر رخ می دهد. این پدیده بسیار پیچیده می باشد و نسبت به سایر بلایای طبیعی کمتر شناخته شده می باشد. این پدیده بیش از سایر بلایا روی بشر اثر می گذارد. به منظور به حداقل رساندن خشکسالی و در نتیجه اثرات مخرب آن، نظارت و ارزیابی این پدیده از ضروریات می باشد. بدین منظور مطالعه نمایه های خشکسالی از اهمیت بخصوصی برخوردار است. در این تحقیق شاخص های هواشناسی داده ای مربوط به دوره آماری ۳۱ ساله (۱۳۸۹-۱۳۵۹) ایستگاه سنوپتیک قراخیل قائمشهر جهت تحلیل های آماری و محاسبه سالهای مرطوب و خشک مورد استفاده قرار گرفته است. پایش خشکسالی در ایستگاه مورد بررسی با بکارگیری دو شاخص خشکسالی نمایه بارش استاندارد شده (SPI) و نمایه خشکسالی اکتشافی (RDI) انجام شده است. نتایج حاصل از مقایسه این دو شاخص نشان می دهد که این دو شاخص همبستگی معنی داری با هم دارند و مرطوبترین و خشکترین سالها براساس در دو شاخص به ترتیب سالهای ۱۳۶۰ و ۱۳۶۴ می باشد.

علیزاده و همکاران، ۱۳۸۷؛ در تحقیق خود با عنوان پایش و پیش بینی خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان به این نتیجه رسیدند که منطقه مورد مطالعه نسبت به خشکسالی های میان مدت و کوتاه مدت حساس است و بیشتر خشکسالی هایی که در این منطقه اتفاق افتاده است، خشکسالی ملایم و متوسط است و احتمال وقوع پدیده خشکسالی در مناطق مرکزی استان بیشتر است.

مسعود سمیعی و همکاران، ۱۳۸۶؛ در مقاله خود تحت عنوان بررسی شدت و تداوم خشکسالی هیدرولوژیک در حوزه های آبخیز استان تهران می گویند که: خشکسالی های ۱۰۰ ساله با توزیع لوگ پیرسون نوع سوم تقریباً برابر با صفر می باشد. از طرف دیگر مقادیر جریان با بهره گرفتن از روش سطح آستانه به تدریج با افزایش سطح آستانه کاهش می یابد، تا جایی که در سطح آستانه ۹۰ درصد برابر با خشکسالی های دوساله با روش لوگ پیرسون نوع سوم می باشد. در این بررسی همبستگی بالایی بین تداوم و شدت خشکسالی برای همه ایستگاه ها ملاحظه شد و مشخص شد که با افزایش سطح آستانه شدت خشکسالی بیشتر می شود. اقدامات مدیریت آب می تواند از سطوح پایین تر شدت خشکسالی شروع شود و زمان کافی را برای کنترل و تنظیم آب فراهم آورد.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

فاضلی و همکاران، ۲۰۰۷؛ اثرات خشکسالی بر دو گونه زراعی کنجد را بررسی کردند. هدف این مطالعه بررسی اثر تنش خشکی بر پوشش گیاهی است. نتایج این مطالعه نشان داد که خشکسالی وزن خشک و مرطوب برگ ها و ریشه ها را کاهش داده است.

قائمی، ۱۳۸۰؛ اثرات خشکسالی بر وضعیت و تغییرات پوشش گیاهی مراتع گردنه قوشچی آذربایجان غربی را بررسی نمود. اکوسیستم های مرتعی مناطق خشک جهان که بخش زیادی از ایران را نیز شامل می شود در مجموع نظام های شکننده و حساسی هستند که در برابر عوامل اقلیمی به ویژه بارندگی و درجه حرارت به سادگی در معرض انحدام قرار می گیرند. قائمی ضمن بررسی عوامل اقلیمی، با بهره گرفتن از روش Clipping method تولید مرتع را اندازه گیری نموده و وضعیت آن را با روش ۶ فاکتوری سازمان جنگلبانی آمریکا تعیین نمود. وی بین درجات وضعیت و گرایش مرتع با بارندگی و متوسط دمای سالانه در بعضی سالها رابطه معنی دار به دست آورد.

جوینده کهنه گورابی، زینب، ۱۳۸۷؛ در پایان نامه خود تحت عنوان خشکسالی و اثرات آن روی منابع آب و سطحی حوضه تالاب انزلی می گوید که: در زیر حوضه تالاب شرایط خشکسالی هیدرولوژیکی با تأخیر زمانی صورت گرفته و خشکسالی بیشتر از نوع ضعیف تا متوسط بوده است.

محمودی، ۱۳۸۲؛ اصلی ترین مشکلات منابع آب ایران را محدودیت ذاتی منابع آب، عدم توازن بارندگی در کشور، پدیده های طبیعی و خشکسالی، کاهش کیفیت منابع آب، متقاضیان رقیب و نابسامانی سرمایه گذاری و منابع مالی می داند.

خزاعی و عالی، ۱۳۸۰؛ موانع طبیعی و ساختاری، مشکلات حقوقی، مشکلات ناشی از بهره برداری و توسعه برنامه ریزی نشده و بازده کم آبیاری را مهمترین مسائل و محدودیت های آب در بخش کشاورزی و روستایی می دانند.

مبینی دهکردی، ۱۳۸۲؛ نیز استفاده بی رویه، برداشت بیش از حد، نبود مدیریت یکپارچه بین مصرف کنندگان از نظر مشارکت های محلی، مهار نشدن آب های سطحی و مشکلات اداری و قانونی تجهیز و برقی کردن چاه ها را عمده ترین مسائل و مشکلاتی می داند که گریبانگیر آب در بخش کشاورزی شده است.

فصل سوم:روش اجرای تحقیق

فصل سوم
روش اجرای تحقیق

 

۳-۱- روش کار

 

۳-۱-۱- نوع روش تحقیق

روش تحقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی با اهداف کاربردی همراه با عملیات میدانی می باشد.

 

۳-۱-۲- روش گردآوری اطلاعات (میدانی، کتابخانه ای و …)

در روش توصیفی از کتاب ها و اسناد و نقشه های جغرافیایی و انواع خشکسالی استفاده می گردد.

 

۳-۱-۳- ابزار گردآوری اطلاعات

پس از جمع آوری آمار سازمان ها و غیره با بهره گرفتن از نرم افزارهای جغرافیایی Excel) و (GIS نسبت به تهیه نمودار و نقشه اقدام می گردد.

 

۳-۱-۴- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

در این تحقیق پس از جمع آوری اطلاعات از طریق ابزارهای گردآوری اطلاعات و با بهره گرفتن از مدل های هیدرولیک خشکسالی می خواهیم به ارتباط بین خشکسالی و آسیب های ناشی از آن بر مدیریت آبی در استان گیلان بپردازیم. لذا برای تجزیه و تحلیل اطلاعات با توجه به ماهیت داده ها از روش های توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است.

 

۳-۲- موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه

استان گیلان یکی از استان های شمالی کشور با مساحت ۱۴۷۱۱ کیلومتر مربع می باشد. این استان در ۳۶ درجه و ۳۴ دقیقه تا ۳۸ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳۴ دقیقه طول شرقی از نصف النهار قرار گرفته است.
درازای آن از شمال باختری به جنوب خاوری ۲۳۵ کیلومتر و پهنای آن، از ۲۵ تا ۱۰۵ کیلومتر تغییر می کند. رشته کوههای البرز با ارتفاع متوسط ۳۰۰۰ متر، همانند دیواری در باختر و جنوب گیلان کشیده شده و این منطقه جز از راه دره منجیل، راه شوسه دیگری به فلات ایران ندارد. کمترین فاصله کوه از دریای خزر (در بخش حویق از شهرستان تالش) نزدیک به ۳ کیلومتر و بیشترین فاصله آن از دریا (در امامزاده هاشم (ع)، مسیر جاده رشت ـ قزوین) حدود ۵۰ کیلومتر است.
این استان، از شمال به دریای خزر و کشورهای مستقل آسیای میانه، از غرب به استان اردبیل، از جنوب به استان زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران محدود می گردد.
جلگه ها در استان گیلان از اهمیت خاصی برخوردار می باشند و به دو بخش جلگه شرقی و جلگه مرکزی تقسیم می شوند.
جلگه شرقی: این جلگه به صورت نواری بین سواحل دریای خزر و دامنه های شمالی البرز غربی با وسعت اندکی واقع شده که به صورت مستقیم تحت تأثیر آبرفت های بسیاری از رودخانه های ساحلی با خصوصیات سیلابی قرار گرفته است.
جلگه مرکزی: این جلگه به شکل مثلث، در حد فاصل امامزاده هاشم، انزلی و چمخاله به صورت وسیع تشکیل شده است. مهمترین عوامل مؤثر بر وسعت این جلگه، عبارتند از رسوب گذاری رود سفیدرود، تبخیر شدید منابع آبی، وجود گسل که باعث جدا شدن رشته کوههای غربی از رشته کوههای البرز شده و سبب حرکات طبقات زمین به سمت شمال گردیده است و نیز عوامل دیگری که در گذشته باعث پایین رفتن سطح آب دریای خزر گردیده است.

شکل شماره ۳-۱: موقعیت استان گیلان در کشور

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

 

 

بررسی دوره های خشکسالی هیدرولوژیکی استان گیلان

– بررسی دوره های خشکسالی هیدرولوژیکی استان گیلان

به منظور بررسی و نشان دادن دوره­ های خشکسالی رودخانه های استان گیلان، نمودارهای میانگین متحرک ۵ ساله آبدهی در ایستگاه های فوق برای دوره آماری ۲۰ ساله اخیر از سال آبی ۷۳-۱۳۷۲ لغایت ۷۴-۱۳۷۳ مطابق شکلهای ۱ الی ۲۹ ترسیم گردیده است.

با توجه به نمودارهای ترسیم شده، ملاحظه میگردد که در رودخانه های غرب استان دوره خشکسالی عمده، غالباً بین سالهای آبی ۸۳-۱۳۸۲ لغایت ۸۸-۱۳۸۷، در رودخانه های منطقه فومنات ( حوضه تالاب انزلی ) بین سالهای آبی ۸۵-۱۳۸۴ لغایت ۹۲-۱۳۹۱، در رودخانه های پایین دست سفیدرود بین سالهای آبی ۸۳-۱۳۸۲ لغایت ۹۲-۱۳۹۱ و در رودخانه های شرق استان بین سالهای آبی ۸۳-۱۳۸۲ لغایت ۸۸-۱۳۸۷ حاکم بوده است. در بقیه دوره­ها، آبدهی در حد نرمال بوده و یا دوره ترسالی هیدرولوژیکی در این مناطق حاکمیت داشته است.

شکل ۱- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه چوبر در ایستگاه هیدرومتری بالا محله
شکل ۲- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه لمیر در ایستگاه هیدرومتری قربانعلی محله
شکل ۳- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه چلوند در ایستگاه هیدرومتری خان حیاطی
شکل ۴- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه حویق در ایستگاه هیدرومتری صفر محله
شکل ۵- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه شیرآباد در ایستگاه هیدرومتری اوستاقاسم محله
شکل ۶- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه ناورود در ایستگاه هیدرومتری خرجگیل اسالم
شکل ۷- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه کرگانرود در ایستگاه هیدرومتری ماشین خانه
شکل ۸- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه خاله سرا در ایستگاه هیدرومتری کله سرا
شکل ۹- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه شفارود در ایستگاه هیدرومتری پونل
شکل ۱۰- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه بهمبر در ایستگاه هیدرومتری آقامحله
شکل ۱۱- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه چافرود در ایستگاه هیدرومتری روبارسرا
شکل ۱۲- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه مرغک در ایستگاه هیدرومتری کتمجان
شکل ۱۳- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه خالکایی در ایستگاه هیدرومتری طاسکوه
شکل ۱۴- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه کلسر در ایستگاه هیدرومتری کلسر
شکل ۱۵- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه ماسوله رودخان در ایستگاه هیدرومتری چومثقال
شکل ۱۶- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه ماسوله رودخان در ایستگاه هیدرومتری کمادل
شکل ۱۷- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه شاخرز در ایستگاه هیدرومتری لاکسار
شکل ۱۸- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه گشت رودخان در ایستگاه هیدرومتری پیرسرا
شکل ۱۹- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه ماسوله رودخان در ایستگاه هیدرومتری نوخاله
شکل ۲۰- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه سیاهرود در ایستگاه هیدرومتری پل سازمان
شکل ۲۱- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه سفیدرود در ایستگاه هیدرومتری پل آستانه
شکل ۲۲- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه ذیلکی رود در ایستگاه هیدرومتری شهربیجار
شکل ۲۳- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه سفیدرود در ایستگاه هیدرومتری راه رودبار
شکل ۲۴- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه توتکابن در ایستگاه هیدرومتری توتکابن
شکل ۲۵- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه شلمانرود در ایستگاه هیدرومتری کلچال
شکل ۲۶- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه شلمانرود در ایستگاه هیدرومتری شلمان
شکل ۲۷- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه شمرود در ایستگاه هیدرومتری توتکی
شکل ۲۸- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه پلرود در ایستگاه هیدرومتری درازلات
شکل ۲۹- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک ۵ساله رودخانه سموش در ایستگاه هیدرومتری هراتبر

 

۴-۱- سابقه پدیده خشکسالی در اروپا

خشکسالی به طور دوره ای در بیشتر کشورهای اروپایی بالاخص در ایالات جنوبی، مرکزی و غربی اروپا اتفاق می افتد. پدیده خشکسالی شدید در طول تاریخ و برای هر قرن بالاخص در حوضه آبریز کاهش گزارش شده است.
طی دهه های گذشته شرایط وخیم تر شده، زیرا تناوب، مدت زمان و شدت پدیده خشکسالی افزایش یافته و وقوع خشکسالی های اخیر سبب ایجاد خسارات زیادی از جمله در کشورهای شمالی و غربی جائیکه قبلاً با آثار مخرب خشکسالی یا اصلاً روبرو نبوده یا با حداقل ضایعات روبرو گردیده شده است.

 

 

موضوعات: بدون موضوع
[چهارشنبه 1400-01-25] [ 08:29:00 ق.ظ ]