منبع تغییر

 

 

 

کالوس‌‌زایی

 

 

 

^٭٭۶۱۷/۱۰

 

۱۵

 

تنظیم‌کننده رشد

 

 

 

۰۸۳/۲

 

۳۲

 

خطای آزمایش

 

 

 

۳۶%

 

̶

 

ضریب تغییرات

 

 

 

^٭٭- معنی‌دار در سطح احتمال ۱%
میوه‌های کاشته شده بر روی محیط کشت به چهار صورت کاشته شده‌اند. بعد از سه هفته از کشت میو‌های نارسی که به صورت کامل کشت شده بودند در ترکیب تیماری ۲ شامل ۵ (میلی‌گرم در لیتر ۲,۴-Dو TDZ) کالوس سفید رنگی مشاهده شد (تصویر ۶-۴ الف). بعد از ۴ هفته در همه‌ی ترکیبات تیماری که میوه ‌به صورت کامل کشت شده بود سفید رنگ ‌شدند (تصویر ۶-۴ ب). اما در ریزنمونه‌های که برش خورده بودند و ریز نمونه محور اصلی، قهوه‌ای شدند و واکنش قابل ملاحظه‌ای مشاهده نگردید. در ترکیب تیماری ۱۲ شامل (۵ میلی‌گرم ۲,۴-D، ۲ میلی‌گرم در لیتر BAP و ۴ میلی‌گرم در لیتر TDZ) بعد از ۳ هفته کالوس سفید رنگی مشاهده شد و بعد از یک هفته چندین جنین‌ بر روی آن مشاهده شد (تصویر ۶-۴ ج). در ترکیب تیماری ۱ (۵ میلی‌گرم TDZ) بعد از ۴ هفته کالوس سفید رنگ و بعد از یک هفته یک جنین بر روی آن تشکیل شد. بعد از ۲ ماه کالوس‌ها افزایش حجم پیدا نموده و سفید‌تر شدند در ترکیب تیماری ۲ به وضوح مشخص‌تر بود (تصویر ۶ -۴ د). در ۵ ترکیب تیماری (۱- ۵- ۱۲- ۱۳- ۱۹) با نسبت‌های هورمونی ذیل جنین‌زایی رخ داده است. ترکیب تیماری ۱ (۵ میلی‌گرم در لیتر TDZ)؛ ترکیب تیماری ۵ (۱۰ میلی‌گرم در لیتر TDZ و ۵ میلی‌گرم در لیتر۲,۴-D )؛ ترکیب تیماری ۱۲ (۴ میلی‌گرم در لیتر TDZ، ۲ میلی‌گرم در لیترBAP و ۵ میلی‌گرم در لیتر ۲,۴-D)؛ ترکیب تیماری ۱۳ (۴ میلی‌گرم در لیتر و ۵ میلی‌گرم در لیتر۲,۴-D )؛ ترکیب تیماری ۱۹ (۵ میلی‌گرم در لیتر ۲,۴-D).
نمودار شماره ۴-۴ مقایسه میانگین تأثیر تیمارهای تنظیم‌کننده‌ی رشد ۲,۴-D، TDZ و BAP بر روی کالوس‌زایی میوه نارس نخل خرما با بهره گرفتن از آزمون دانکن در سطح احتمال ۱%، میانگین‌های دارای حداقل یک حرف مشترک در سطح احتمال ۱% آزمون دانکن تفاوت معنی‌داری ندارند.
کاربرد غلظت‌های مساوی از این دو تنظیم‌کننده TDZ، ۲,۴-D و همچنین غلظت دو برابری ۲,۴-D نسبت به TDZ در مطالعات سیدکی و زاید (۲۰۱۱)، منجر به حداکثر کالوس‌زایی در نخل خرما شد. همچنین اپکی و گوزوکیرمیزی^[۲۸۹] (۲۰۰۳) نشان دادند که کاربرد تنظیم‌کننده رشد TDZ با غلظت ۱۰میلی‌گرم در لیتر به تنهایی در محیط کشت باعث القاء جنین‌زایی و افزایش تعداد جنین تولیدی در درخت شاهزاده^[۲۹۰] می‌شود. ۲,۴-D فقط در مرحله انگیزش جنین‌زایی لازم است و در بعضی موارد،۲,۴-D و دیگر اکسین‌ها مانع از جنین‌زایی سوماتیکی خواهند شد (نورگارد و کروستروپ^[۲۹۱]، ۱۹۹۱). حداکثر تولید جنین سوماتیکی در نخل خرما با در غلظت ۱ میلی‌گرم در لیترTDZ (اسلام و همکاران، ۲۰۱۱)، و ۱/۰ میلی‌گرم در لیتر۲,۴-D (عثمانی و همکاران، ۲۰۰۹) مشاهده شده بود.
تاکنون هیچ مقاله‌ای روی کشت میوه نارس و بالغ در نخل خرما گزارش نگردیده است و نتایج برای اولین بار است که گزارش می‌گردد. لذا نتایج بدست آمده حائز اهمیت است.

الف
ج
د
ب
تصویر ۶-۴: الف- تشکیل کالوس سفید رنگ در ترکیب تیماری ۲ (۵ میلی‌گرم در لیتر ۲,۴-Dو TDZ)، ب- سفید شدن میوه‌ها، ج- تشکیل جنین در ترکیب تیماری ۱ (۵ میلی‌گرم در لیتر TDZ)، د- افزایش حجم کالوس در ترکیب تیماری ۲ (۵ میلی‌گرم در لیتر ۲,۴-D و TDZ).
آزمایش دوم کشت میوه نارس، تجزیه واریانس (جدول ۵-۴) نشان داد که بین ترکیبات تیماری مختلف تنظیم‌کننده‌ی رشد تفاوت بسیار معنی‌داری وجود دارد.
جدول ۵-۴ تجزیه واریانس تأثیر تیمار‌های تنظیم‌کننده‌ی رشد برکالوس‌زایی آندوسپرم نخل خرما

 

 

میانگین مربعات

 

درجه آزادی

 

منبع تغییر

 

 

 

کالوس زایی

 

 

 

^٭۴۶۸/۸

 

۱۹

 

تنظیم‌کننده رشد