سرمایه اجتماعی عبارت است از ارزش آن جنبه از ساختار اجتماعی که به عنوان منابعی در اختیار اعضاء قرار میگیرد تا بتوانند به اهداف و منافع خود دست پیدا کنند( الوانی، ۱۳۸۱: ۵).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
در این پژوهش سرمایه اجتماعی از مؤلفه های اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی تشکیل شده است. منظور اعتماد اجتماعی در این پژوهش اعتماد بینفردی مانند اعتماد به افراد خانواده، اعتماد به دوستان و فامیل، اعتماد نهادی مانند اعتماد به نهادهای اجتماعی و اعتماد تعمیم یافته مانند اعتماد به روحانیون، هنرمندان و ورزشکاران میباشد.
منظور از مشارکت اجتماعی عضویت افراد در گروه ها و نهادهایی مانند گروه های ورزشی، مهمانیهای خانوادگی، کانونهای فرهنگی، مهمانیهای دوستانه دانشجویی، تشکلهای سیاسی و سازمان های خیریه میباشد.

تعریف مفهومی و عملیاتی میزان مصرف رسانهای

مصرف رسانهای عبارت است از وضعیتی که فرد یا گروه، به مدتی خاص، در معرض رسانه های جمعی مانند تلویزیون، رادیو، ماهواره، اینترنت، نشریات و مجلات قرار میگیرد و از آنها برحسب نیازمندی و علاقهمندی خود استفاده میکند.
در این پژوهش میزان مصرف رسانهای به دو دسته تلویزیون داخلی و تلویزیون خارجی تقسیم شدند. و در قالب طیف ۵ گزینه ای سنجیده شدهاند.

تعریف مفهومی و عملیاتی نوع گروه مرجع

در جریان تصمیمگیریها، کنشها و حتی شکلگیری نگرش انسانها در جامعه، عواملی چند نقش آفرینند که از جمله مهمترین آنها افراد یا گروه هایی هستند که مبنا و معیار قضاوت و ارزیابی کنشگران اجتماعی قرار میگیرند. گروه های مرجع دو نقش هویتدهی و قضاوتی را ایفا میکنند؛ اولاً هنجارها، رویه ها، ارزشها و باورهایی را به دیگران القاء میکنند و به اصطلاح کارکرد هنجاری دارند، ثانیاً استانداردها و معیارهایی در اختیار کنشگران قرار میدهند که آنها کنش و نگرش خود را با آن محک میزنند و اصطلاحاً کارکرد مقایسهای و تطبیقی ایفا میکنند( سروستانی و هاشمی، ۱۳۸۱: ۱۵۰).
منظور از گروه مرجع در این پژوهش، به گروهی اطلاق میگردد که فرد در مقایسه های خویش به
آن مراجعه میکند و رفتار، منش و کردار آن را چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی ملاک خود قرار میدهد. به منظور بررسی نقش و تأثیرگذاری مذهبی گروه های مرجع، براساس تحلیل عاملی انجام شده، آن را به دو دسته درون گروهی و برون گروهی تقسیم نمودیم.
گروه های مرجع درونگروهی شامل: والدین و دیگر اعضای خانواده( خواهر، برادر و همسر). گروه های مرجع برونگروهی شامل: هنرمندان( بازیگران، موسیقیدانان و نقاشان)، احزاب و گروه های سیاسی، روحانیون و گروه های دینی و قهرمانان ورزشی. برای سنجش این متغیر از پاسخگویان خواسته شد که مشخص کنند تا چه اندازه هریک از گروه های ذکر شده بر روی نگرش دینی آنها تأثیرگذار هستند. برای سنجش این متغیر از طیف ۶ گزینه ای استفاده شد.

تعریف مفهومی و عملیاتی پایگاه اقتصادی- اجتماعی والدین
عکس مرتبط با اقتصاد

پایگاه اقتصادی- اجتماعی یکی از مهمترین و کاربردیترین متغیرهای مستقل در تحلیل رفتارها، عقاید افراد و موقعیت آنها در سلسله مراتب اجتماعی است( چاوشی، ۱۳۷۴: ۳).
پایگاه مجموعه حقوق و تکالیفی است که بیانگر موقعیت یک فرد در رابطه با دیگران است، اعم از اینکه این روابط افقی یا عمودی، مبتنی بر تساوی و یا سلسله مراتب و یا مرتبط با منافع اعتبار اجتماعی و افتخار باشد( محسنی، ۱۳۸۳: ۲۱۵).
از آنجا که اکثر پاسخگویان این تحقیق مجرد بودند، بنابراین پایگاه آنان براساس وضعیت رئیس خانواده آنها ( پدریا مادر) ساخته شده است. شاخص پایگاه اقتصادی – اجتماعی از میزان درآمد سرپرست خانوار، شغل سرپرست خانوار و میزان تحصیلات پدر و مادر به دست آمده است. تحصیلات پدر و مادر شامل میزان سالهای تحصیل رسمی است که از بیسواد تا دکترا در ۸ طبقه تقسیم شده است. درآمد رئیس خانواده در ۶ طبقه تقسیم شده است همچنین شغل سرپرست خانوار بر اساس مدل کاظمیپور در سال ۱۳۷۴ و نیز الگوی مشابه آنکه توسط رجبزاده استفاده شده، مورد سنجش قرار گرفت. بر اساس یک سؤال باز از پاسخگو خواسته شد که عنوان دقیق شغل سرپرست خانوارگفته شود. و بعد بر اساس مدل منزلت شغلی کاظمیپور مشاغل در ۷ طبقه دسته بندی شده و به هر شغل یک نمره منزلت شغلی داده شد(گروه اول: مشاغل بالای ۹۰ امتیاز) مانند پزشک، استاد دانشگاه، استاندار، قاضی و خلبان)، گروه دوم: مشاغل ۸۰- ۹۰ امتیاز) مانند مدیرکل، کارخانه داربزرگ، نماینده مجلس، فرماندار، شهردار، وکیل، افسر، تاجربازار و جواهر فروش)، گروه سوم : مشاغل ۷۰- ۸۰ امتیاز )مانند مهندس، روزنامهنگار، هنرمند، دبیر و هتلدار)، گروه چهارم :مشاغل ۶۰ – ۷۰ امتیاز) مانند تکنسین، معلم دبستان، کتاب فروش، سرکارگر و مقاطعه کار)، گروه پنجم: مشاغل ۵۰- ۶۰ امتیاز )مانند مکانیک، درجهدار، تراشکار، کارمند دارای تحصیلات کارشناسی و خواربار فروش)، گروه ششم : مشاغل ۴۰ – ۵۰ امتیاز) مانند راننده، ماشیننویس، بنا، کفاش و کارگر کارخانه و گروه هفتم : مشاغل کمتر از ۴۰ ( مانند چوپان، واکسی، رفتگر، عمله و پیشخدمت اداره) را شامل میشود. پس از تقسیم، متناسب با نوع مشاغلی که در هر رده قرار گرفت، به سایر مشاغلی که به لحاظ فعالیت و سطح مشابه بودند، نمرهای در همان حدود اختصاص داده شد(( کاظمیپور، ۱۳۷۴: ۲۵۴-۳۰۰).
به منظور دستیابی به نمره پایگاه اقتصادی- اجتماعی والدین، پس از بدست آوردن نمره z هریک از گویه های مذکور، نمرات بدست آمده با یکدیگر جمع و نمره مورد نظر بدست آمد.

فنون مورد استفاده در تجزیه و تحلیل اطلاعات

تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از نرمافزار آماری SPSS نسخه ۱۶ و ترسیم مدل تحقیق با بهره گرفتن از برنامه Amos نسخه ۲۲ انجام شده است. در این پژوهش اطلاعات گردآوری شده در سه سطح توصیفی، تبیینی و تحلیل چند متغیری با تکنیکهای مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند. در توصیف داده ها از جداول یک بعدی و شاخصهای پراکندگی و مرکزی به تناسب مقیاس متغیرها استفاده شده است. در سطح دوم نیز براساس فرضیه ها و متغیرهای تشکیلدهنده آنها با بهره گرفتن از آمار استنباطی به ویژه جداول همبستگی و آزمونهای آماری، اطلاعات تبیین میشوند. در سطح بالاتر از تحلیل مسیر استفاده شده است.

فصل چهارم: یافته های پژوهش

مقدمه

در این فصل ابتدا به توصیفی از نمونه مورد بررسی بر اساس متغیرهای زمینهای( جنس، سن، وضعیت تأهل، رشته تحصیلی) میپردازیم. بدین ترتیب که با بهره گرفتن از جداول و نمودارهای توصیفی به ارائه برخی از نتایج توصیفی همراه با آمارههای لازم خواهیم پرداخت. توصیف متغیر وابسته (جهتگیریهای دینی) و متغیرهای مستقل(سرمایه اجتماعی، نوع گروه مرجع، میزان مصرف رسانهای، شبکه ارتباطی و پایگاه اقتصادی- اجتماعی) در مرحله بعدی است. بعد از آن روابط متغیرهای مستقل و وابسته مورد بررسی و آزمون قرار میگیرند.

توصیف داده ها

در این بخش به توصیف جامعه نمونه و تحلیل یکمتغیری پرداخته شده است. در مورد هریک از داده های مورد بررسی، تعدادی از شاخصهای آماری با توجه به مقیاس داده؛ مانند کوچکترین[۵۱] مقدار، بیشترین مقدار[۵۲]، نما[۵۳]، میانه[۵۴]، میانگین[۵۵] و انحراف معیار[۵۶] بیان شده است و در برخی موارد از نمودارها برای بیان دقیقتر توزیع فراوانی مربوطه نیز استفاده شده است.

توصیف پاسخگویان

جدول ‏۴-۱: توصیف پاسخگویان در متغیرهای جمعیتشناختی