• انتخاب واحد اندازه گیری

• محاسبه هزینه واحد

• پیش بینی حجم عملیات

• محاسبه حجم عملیات

طبقه بندی اطلاعات:
بودجه هر دستگاه به چند برنامه و هر برنامه به چند فعالیت و هر فعالیت به چند عملیات تقسیم می شود.اما تفاوت این روش با بودجه ریزی برنامه ای در این است که به منظور بدست آوردن واحد مناسبی برای اندازه گیری حجم عملیات ، برنامه های هر دستگاه به اجزای بیشتری تقسیم می شوند.

انتخاب واحد اندازه گیری:
در اینجا عملیات را به دو قسمت قابل سنجش و غیر قابل سنجش تقسیم بندی می نماییم.منظور از عملیات غیر قابل سنجش عملیاتی است که مانند تحقیقات علمی نتیجه آن قابل پیش بینی نیست. به همین خاطر مثلاً از معیاری مانند هزینه حقوق بر تعداد کادر ثابت استفاده می شود.اما در مورد عملیات قابل سنجش می بایستی واحد اندازه گیری مناسب انتخاب کرد. بطور مثال مانند معیار خدمات بیمارستانی که از واحد تخت بیمارستانی استفاده می شود.
محاسبه هزینه واحد:
هزینه واحد شامل قیمت تمام شده کالا و خدماتی است که در جهت تکمیل یک واحد یا انجام یک خدمت به کار رفته است.
پیش بینی حجم عملیات:
حجم عملیات طبق آمار و اطلاعات و تجربه سالهای گذشته و یا طرحهای مشابه با در نظر گرفتن شرایط و تغییرات آینده پیش بینی می شود.
محاسبه حجم عملیات:
از ضرب کردن هزینه تکمیل یک واحد در مجموع واحدهای پیش بینی شده ،حجم عملیات بدست می آید.
۲-۲-۵-۲) روش اندازه گیری کار:
اندازه گیری کار عبارتست از روش برقراری یک رابطه منطقی میان حجم کار انجام شده با نیروی انسانی یا مکانیکی بکار رفته در تکمیل آن مقدار کار.
برای اندازه گیری کار اغلب از فنون زیر استفاده می شود:

• اندازه گیری کار به روش بررسی زمانی:

یعنی محاسبه دقیق مدت زمان لازم برای انجام کار از طریق کنترل ابزار و وسائل و روش های خاص که در انجام کار به کار می رود. در موسسات صنعتی معمولاً بر حسب «نفر-ساعت» برای تکمیل یک واحد کار مصرف می شود که به آن «استاندارد زمانی» می گویند.

• اندازه گیری به روش نمونه گیری از کار:

در این روش با تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات به بررسی مقدار کار انجام شده برای تکمیل یک واحد کار و زمان مصرف شده می پردازد. بدین منظور لازم است ابتدا با جمع آوری و تجزیه اطلاعات ، کار مورد نظر واحد اندازه گیری مناسب را انتخاب و سپس زمان لازم برای اجرای این کار را بر اساس واقعیات موجود تعیین نمود.این روش را بیشتر برای برآورد هزینه های اداری و پرسنلی موسسات توصیه می کنند.
برای برقراری این روش پنج مرحله باید رعایت شود:

• انتخاب حوزه کار

• انتخاب واحد کار برای اندازه گیری مقدار محصول

• تهیه گزارشهای آماری صحیح درباره مقدار محصول که در هر یک از حوزه های کار در فواصل معین بدست آمده و مدت زمان صرف شده .

• انتخاب هنجار (مدت زمان لازم برای تکمیل یک واحد کار)برای عملیات در هر حوزه کار

• پیش بینی تعداد کارکنان مورد لزوم و برآورد هزینه های پرسنلی

یکی از اشکالاتی که در موارد ذکر شده پیش بینی حجم عملیات است، در دست نداشتن آمار دقیق در باره میزان عملیات گذشته پیش بینی حجم عملیات طی دوره آینده با دقت قابل اطمینان امکان پذیر نیست.همچنین مشخص نبودن مقدار زمان لازم برای انجام یک واحد کار نیز آسان نیست.
۲-۲-۶) تحقق بودجه ریزی عملیاتی:
تحقق بودجه ریزی عملیاتی مستلزم انجام این اقدامات است:

• هدف گذاری کمی و قابل سنجش در راستای تحقق اهداف آموزشی (چشم انداز بلند مدت)

• تعیین شیوه های گوناگون برای رسیدن به اهداف

• اولویت بندی اهداف

• طبقه بندی و تعریف برنامه ها، فعالیتهای واحدهای سازمانی در قالب اهداف استراتژیک و ماموریتهای سازمانی

• تعیین قیمت تمام شده برنامه ها و فعالیتها متناسب با کیفیت و محل جغرافیایی انجام فعالیت با بهره گرفتن از شیوه های مربوط

• تنظیم لایحه بودجه با رویکرد هدفمند و عملیاتی ،بر اساس تعیین برنامه ها ،کمیتها و قیمت تمام شده خدمات

• توزیع منابع در چارچوب ارقام مذکور در قوانین بودجه بین کوچک ترین واحدهای سازمانی که انجام دهنده برنامه ها و فعالیتها هستند،مناسب با کمیت و کیفیت و محل جغرافیایی انجام فعالیت

• تنظیم تفاهم نامه های مدیریتی میان مدیران بالاتر با مدیران واحدهای عملیاتی برای انجام برنامه ها و فعالیتها بر اساس قیمت تمام شده

• اعطای اختیارات لازم به مدیران مجری برای تدوین فرآیندها و انجام اصلاحات اداری،مالی و استخدامی به منظور تحقق اهداف تعیین شده ،متناسب با قیمت تمام شده

• تعریف نظامهای نظارتی و ارزیابی عملکرد با رویکرد کنترل نتیجه و محصول بجای کنترل فرایند انجام وظایف

• تخصیص منابع متناسب با میزان تحقق اهداف تعیین شده در تفاهم نامه