الف ۲ ) موقتی بودن حقوق مادی ( محدود بودن به زمان و مکان ) : از شاخص های حقوق مادی محدود بودن به زمان خاص و معین است . زیرا اثر ادبی و هنری برای استفاده عموم پدید آمده است و اثری که باقی می ماند جزء دارایی فکری و معنوی جامعه می شود . بنابر این پس از مدت زمان معینی که به بهره برداری مادی از اثر منحصر به پدیدآورنده و بازماندگان او بوده و پس از این که آنان به قدر کافی از آن بهره مند شدند ، باید حقوق فردی نسبت به اثر به نفع حقوق جامعه ساقط شود و همگان بتوانند از آن برخوردار گردند .[۱۳۲]
هم چنین این لایحه در ماده ۱۴۱ دارنده حق برنامه رایانه ای حق انحصاری انجام دادن یا اجازه انجام دادن امور را به شرح زیر برشمرده است :

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

تکثیر موقت یا دائمی اثر با هر وسیله و در هر شکل خواه به صورت کلی یا جزئی ؛

ایجاد هرگونه اثر اشتقاقی ؛

پخش اصل یا نسخه اثر ؛

در اختیار عموم قرار دادن اثر .
ب ) انواع حقوق مادی
ب ۱ ) حق تکثیر و انتشار اثر
یکی از اصولی ترین حقی که برای دارنده اثر فکری بوجود می آید ، ممانعت از تکثیر و انتشار اثر می باشد . و لذا دارنده اثر می تواند از آثاری که بدون اجازه او نشر یا تکثیر و پخش شده است جلوگیری بعمل آورد . در حقوق ایران در ماده ۲ قانون ترجمه و تکثیر کتب ، نشریات و آثار صوتی آمده است : « تکثیر کتب و نشریات به همان زبان و شکلی که چاپ شده به قصد فروش یا بهره برداری مادی از طریق چاپ افست یا عکسبرداری یا طرق مشابه بدون اجازه صاحب حق ممنوع است » . ماده۱ قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای:حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهره‌برداری مادی و معنوی نرم‌افزار رایانه‌ای متعلق به پدیدآورنده آن است. بر اساس ماده ۵آئین نامه همین قانون حقوق مادی نرم افزار رایانه ای بدون اینکه منحصر به مصادیق زیر باشد عبارت از حق استفاده شخصی، حق نشر، حق عرضه، حق اجراء، حق تکثیر و هر گونه بهره برداری اقتصادی است و قابل نقل و انتقال می باشد
عکس مرتبط با اقتصاد
ب ۲ ) حق پاداش و جایزه نقدی :
یکی دیگر از انواع حقوق مادی که در حقوق ایران پیش بینی شده و در هیچ یک از کنوانسیون برن و موافقت نامه تریپس به آن پرداخته نشده است ، بر اساس تبصره ماده ۱۳ قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان پاداش ، جایزه نقدی و امتیازاتی است که در مسابقات علمی ، ادبی ، و هنری مطابق شرائط احصاء آن ، به تولیدکننده اثر تعلق می گیرد، می باشد . هم چنین در ماده ۱۴ آئین نامه قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانهای ،
پاداش، جایزه نقدی و امتیازاتی که در مسابقات علمی، هنری و ادبی طبق شرائط مسابقه به آثار مورد حمایت این آئین نامه تعلق می گیرد، متعلق به پدیدآورنده آن خواهد بود. « حق استفاده از پاداش و جایزه در دو مورد وحدت پدیدآورنده اثر و صاحب پاداش و جایزه و عدم اتحاد آن دو قابل طرح است و در صورت انتقال ، سایر حقوق مادی هم چنان برای صاحب حق باقی است . غرض از وحدت پدیدآورنده اثر و صاحب پاداش و جایزه این است که پدیدآورنده اثر و صاحب پاداش و جایزه ، حق استفاده از حقوق مادی را به دیگری منتقل می کند و پس از انتقال این حقوق ، در مسابقات علمی ، ادبی و هنری شرکت می کند و به دریافت جایزه ای موفق می شود ، این جایزه متعلق به خود پدیدآورنده است نه منتقل الیه ؛ اما در صورتی که اتحاد پدیدآورنده اثر و صاحب پاداش و جایزه هنرپیشه ای که به دستور کارگردان نقش خاصی را در فیلمی بازی می کند ، این هنر پیشه خالق نقش خویش نیست ، پاداش و جایزه هم نه به صرف ایفای آن نقش تعلق می گیرد که مبتکر آن هنرپیشه ای است که آن نقش را بازی می کند نه پدیدآورنده » .[۱۳۳]
در پیش نویس لایحه قانون جامع ، حمایت از مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط در فصل دوم تحت عنوان انواع حقوق ، ضمن تقسیم بندی این حقوق به مادی و معنوی به وضوح و گستره بیشتر موارد و مصادیق دایره شمول حقوق مادی ، پرداخته است . در ماده ۱۷ آمده است : با رعایت مفاد مواد مذکور در فصل استثنائات ، دارنده متناسب با نوع اثر ، حق انحصاری هرگونه بهره برداری مادی از آن به ویژه حق انجام یا اجازه انجام فعالیت های زیر را دارند :
الف ) تکثیر اثر ؛
ب ) ایجاد هرگونه اثر اشتقاقی از قبیل ترجمه ، اقتباس از اثر ؛
د ) پخش عمومی اصل یا نسخه اثر از طریق فروش ، عاریه عمومی ، اجاره یا سایر موارد پخش عمومی اثر مشروط بر اینکه قبلاٌ با اجازه دارنده حقوق پخش نشده باشد ؛
ه ) عاریه عمومی یا اجاره اصل یا نسخه اثر دیداری – شنیداری ، اثر ضبط شده در ابزار رسانه صوتی ، پایگاه داده ، اثر موسیقی به شکل نت های موسیقی ثبت شده بدون توجه به مالکیت اصل یا نسخه اثر ؛
ز ) عرضه عمومی اصل یا نسخه اثر ؛
ح ) اجرای عمومی اثر ؛
ط ) پخش رادیو – تلویزیونی اثر ؛
ی ) در اختیار عموم قرار دادن اثر ؛
ک ) سایر صور انتقال اثر به عموم ؛
ماده ۱۸ و ۱۹ همین لایحه مربوط به اموال فکری است که به صورت مشاع و یا جمعی تولید شده اند و حقوق مادی آنها را بر اساس اثر مشترک و بهره برداری از اثر خود به نحوی که باعث ضرر به دیگر اشخاص نشود ، قرار داده است مگر اینکه توافق دیگری میان آنها صورت پذیرفته باشد
ج )شرائط تحقق حقوق
پدیدآورنده از هنگامی می تواند از حقوق مادی اثر برخوردار شود که اثر ، وجود خارجی یافته و به عموم عرضه شود . بدیهی است عدم وجود یا عدم عرضه به عموم نمی تواند حقی را برای دارنده آن به ارمغان بیاورد . « بیع چیزی که خرید و فروش آن قانوناٌ ممنوع است و یا چیزی که مالیت و یا منفعت عقلایی ندارد یا چیزی که بایع ، قدرت بر تسلیم آن ندارد ، باطل است مگر این که مشتری ، خود قادر به تسلیم باشد ».[۱۳۴] « به عبارت دیگر مورد معامله باید مالیت داشته و متضمن منفعت مشروع باشد » .[۱۳۵]
در ماده ۲۲ قانون حمایت حقوق مولّفان ، مصنّفان و هنرمندان بیان شده است : « حقوق مادی پدیدآورند موقعی از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجراء شده باشد و قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و یا اجراء نشده باشد ». بنابر این ماده اصل سرزمینی بودن مورد توجه در حقوق ایران قرار گرفته است . « این یک اصل کاملاٌ شناخته شده است که حق مؤلّف ماهیتاً جنبه سرزمینی دارد ؛ یعنی حمایتی که به موجب قانون حق مؤلّف اعطا شده ، فقط در قلمرو کشوری که قانون در آنجا اعمال می شود قابل حصول است ».[۱۳۶]
به استناد ماده ۲۲ قانون حمایت می توان گفت :
اولاً ، شرط مورد بحث تنها برای برخورداری از حقوق مادی است و حقوق معنوی در هر حال برای پدیدآورنده باید رعایت شود ؛
ثانیاً ، در صورتی که پدیدآورنده ایرانی ، اثر خود را در کشوری غیر از ایران و برای نخستین بار چاپ یا نشر یا پخش و یا اجرا نماید ، از حمایت های قانونی پیش بینی شده منتفع نخواهد شد این در حالی است که برای پدیدآورنده تبعه خارجی این دیدگاه قطعی می باشد ؛
ثالثاً ، در صورتی که پدیدآورنده تبعه خارجی برای اولین بار اثر خود را در ایران منتشر نماید بی شک از حمایت های قانونی ایران برخوردار خواهد شد .
در ماده ۶ قانون ترجمه و تکثیر کتب ، نشریات و آثار صوتی آمده است : در مورد تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی ، حمایت های مذکور در این قانون به شرط وجود عهدنامه یا معامله متقابل نسبت به اتباع سایر کشورها نیز جاری است . بنظر می رسد این ماده مربوط به بیگانگانی است که اثر خود را برای اولین بار در ایران منتشر نمی کنند و گرنه آن گروه از بیگانگان که اثر خود را برای اولین بار در ایران منتشر می نمایند بدون هیچ گونه پیش شرطی از حمایت های قانونی ایران برخوردار می باشند . « این ماده هیچ گونه حمایتی از آثار پدید آمده در خارج از ایران نمی کند ؛ بلکه تا حدودی حکم ماده ۲۲ را در خصوص ترجمه و آثار صوتی تعدیل کرده است .در نتیجه اگر اثر مورد بحث در کشوری پدید آمده باشد که در آن کشور از آثار مشابه حمایت می شود ، این گونه آثار در ایران نیز مورد حمایت قانونگذار قرار خواهد گرفت . بدین ترتیب گفته می شود که حکم عام ماده ۲۲ با ماده ۶ قانون ۱۳۵۲ تخصیص خورده است ».[۱۳۷]
لایحه جامع در ماده ۱۷۱ با عنوان قلمرو اجرا ، آثار زیر را در ایران قابل حمایت دانسته است : الف ) آثار پدیدآورندگانی که تبعه ایران هستند یا اقامتگاه یا مرکز عملیات اداری و محل سکونت معمولی آنها ایران است ؛
ب ) آثاری که برای نخستین بار در ایران منتشر می شوند و یا آثاری که برای اولین بار در ایران انتشار یافته و حداکثر ظرف مدت سی روز از تاریخ انتشار نخستین ، در ایران منتشر شده اند ، بدون توجه به تابعیت یا محل پدیدآورندگان آن آثار ؛
ج ) آثار دیداری – شنیداری که دفتر مرکزی یا اقامتگاه و یا محل سکونت معمولی تهیه کنندگان آنها در ایران واقع است ؛
د ) آثار معماری که در ایران بنا شده اند و سایر آثار هنری گنجانده شده در بناهای واقع در ایران .
گفتار دوم : حقوق معنوی ( اخلاقی )در قوانین ایران
حقوقدانان تعاریفی را از حقوق معنوی یا اخلاقی ارائه داده اند . عده ای معتقدند « حقوق معنوی ناظر به انتساب این اثر به پدیدآورنده است » .[۱۳۸] گروهی نیز آن را « مزایایی قانونی و غیر مادی مربوط به شخصیت پدیدآورنده یک اثر فکری دانسته و آن را ترجمه لفظی Droit moral می دانند » .[۱۳۹] دسته ای نیز آن را « امتیازی دانسته اند که هدف آن رفع نیازمندی های عاطفی و اخلاقی انسان است ارزش داد و ستد را ندارد و به طور غیر مستقیم قابل ارزیابی به پول و مبادله نیست » .[۱۴۰] در قوانین کنونی ایران تعریفی از این حق ارائه نشده است ؛ با این حال در ماده ۱۸ قانون حمایت حقوق مولّفان ، مصنّفان و هنرمندان آمده است : انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازه استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را به منظور انتفاع دارند باید نام پدیدآورنده را با عنوان و نشانه ویژه معرف اثر همراه اثر یا روی نسخه اصلی یا نسخه های چاپی یا تکثیر شده به روش معمول و متداول اعلام و درج مگر اینکه پدیدآورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده باشد . اما از نظری دیگر ، « حقوق معنوی و اخلاقی را شامل حق حفظ نام خود بر اثر ، پاسخگویی به نقدها ، حق انتشار و خودداری از آن ، مقابله با تغییر شکل و تحریف محتوای اثر ( از طریق الحاق ، حذف و تغییر آن ) ، حق تجدید نظر در شکل و محتوای اثر و مقابله با هرگونه لطمه به اثر که شهرت و شرف پدیدآورنده را لکه دار کرده و ناقض شأن و احترام اوست ، می باشد ».[۱۴۱] و به باوری دیگر : «حقوق اخلاقی به نویسنده اجازه می دهد اقدامات خاصی را جهت حفظ ارتباط بین خود و اثرش اعمال نماید ».[۱۴۲] لایحه قانون تشکیل سازمان نظام سینمایی و حمایت از حقوق مادی و معنوی آثار سینمایی ، « حقوق معنوی را عبارت از حق انتساب به پدیدآورنده که محدود به زمان و مکان نبوده و قابل واگذاری به غیر نمی باشد ، دانسته است ».[۱۴۳]
قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات هم در انتهای ماده ۲ به حقوق معنوی اشاره داشته و مقرر کرده است که « ذکر نام مترجم در تمام موارد الزامی است » . بر این اساس تمامی حقوقی که برای پدیدآورندگان بر مبنای قانون حمایت حقوق مولفان ، مصنفان و هنرمندان برقرار می باشد ، برای مترجمان و پدیآورندگان آثار صوتی نیز برقرار می باشد .
الف )ویژگیهای
برای این حقوق دو ویزگی غیر قابل انتقال بودن و عدم محدودیت زمانی و مکانی را بر شمرده اند :
الف ۱ ) : غیر قابل انتقال بودن
بر خلاف حقوق مالی و اقتصادی که قابل انتقال به غیر می باشد ، حقوق معنوی دارای این ویژگی نمی باشد . موضوع غیر قابل انتقال بودن حقوق معنوی در ماده ۴ قانون حمایت حقوق مولّفان ، مصنّفان و هنرمندان پیش بینی شده است : « حقوق معنوی پدیدآورنده محدود به زمان و مکان نیست و غیر قابل انتقال است . این گونه امتیازها در زمره احکام وضعی است که قانون بوجود آورده و به گونه ای امری اداره می کند ؛ به همین جهت به کار بردن کلمه حق در باره آنها رسمی است که بدون مسامحه نباید پذیرفت . در نتیجه حق معنوی بر تالیف را وارثان چنان که هست می توانند اجرا کنند ، ولی اصل حق به ایشان منتقل نشده است ، چنان که مولف می تواند نوشته خود را به کلی دگرگون سازد ، نظرهای مخالف گذشته بدهد یا آن را از بین ببرد ، ولی بازماندگان او چنین اختیاری ندارند . آنان وظیفه دارند که میراث خویش را حفظ کنند و با بهره گرفتن از وسایل اجرای حق ، از مزایای مالی آن بهره مند شوند . پس می توان گفت حق معنوی مولف به صورت یک تکلیف به بازماندگان او می رسد و استثنایی بر قاعده « انتقال ناپذیر بودن حقوق غیر مالی» محسوب نمی شود » .[۱۴۴]
الف ۲ ) : عدم محدودیت زمانی و مکانی :
برای حمایت از حقوق معنوی هیچگونه محدودیت زمانی و مکانی وجود ندارد و این حق برای همیشه ، حتی در خارج از قلمرو حاکمیت کشوری که اثر در آن به وجود آمده ، قابل حمایت است . ماده ۴ ذکر شده در قسمت پیشین مهر تاییدی بر این گفته می باشد . بنابر این پس از سالیان متمادی حتی پس از مرگ صاحب اثر نیز نمی توان اثر او را بدیگری منتسب نمود .« محدود نبودن حقوق معنوی به زمان ، یعنی این حقوق دائمی هستند و با مرور زمان بی اعتبار یا ساقط نمی شوند ؛ و مقصود از محدود نبودن حقوق معنوی به مکان ، نیز آن است که این حقوق صرفنظر از محل اقامت پدیدآورنده یا محل عرضه یا محل انتشار اثر قابل حمایت هستند ».[۱۴۵]
ب ) مصادیق
مهمترین مصادیق حقوق معنوی را چنین برشمرده اند :
ب ۱ ) حق ارائه و انتشارعمومی اثر:
از مهمترین حقوق پدیدآورنده اثر ادبی و هنری ، حق انتشار و ارائه به عموم است . « بر اساس این حق ، نویسنده در باره زمان ، مکان و چگونگی افشای اثر خود به شخص یا اشخاص تصمیم می گیرد . وجود این حق برای پدیدآورنده ، دیگران رااز اجبار نویسنده به افشای اثر باز می دارد و هیچ کس نمی تواند پدیدآورنده را به افشای اثر خود مجبور سازد .[۱۴۶]
ب ۲ ) حق انصراف ( استرداد ):[۱۴۷]
بر اساس این حق ، علیرغم وجود قرارداد میان پدیدآورنده و ناشر و واگذاری حق نشر به ناشر ، و حتی پس از انتشار اثر ، پدیدآورنده حق دارد از تصمیم خود مبنی بر نشر اثر عدول نماید و استرداد آن را طلب کند .[۱۴۸] علت پیش بینی این حق را می توان چنین بیان کرد که ، با توجه به اینکه شخصیت پدیدآورنده همیشه همراه با اثر تولیدی وی می باشد ، احترام به شخصیت او ایجاب می کند که در صورت انصراف و عدم رضایت از عرضه اثر نتوان او را مجبور به تسلیم و یا انتشار اثرش نمود .
ب ۳ ) حق تمامیت اثر :[۱۴۹]
بر اساس این اصل که یکی از اصول مبنایی در حقوق معنوی می باشد ، هیچ شخصی نمی تواند بدون موافقت پدیدآورنده اثر فکری نسبت به تغییرات در آن اقدام نماید ، هر چند این تغییرات بسیار ناچیز باشد . علت این امر این است که هر گونه تغییر به منزله تجاوز به حریم اثر محسوب می گردد . « این حق دیگران را از تحریف [۱۵۰]، ناقص سازی [۱۵۱]و تغییرات اثر مورد حمایت منع می کند ».[۱۵۲]
ب ۴ ) حق دسترسی به اثر
بر اساس این حق در صورتی که پدیدآورنده ، اثر ، خود را در یک نسخه واحد به شخص ثالثی بفروشد ، این حق برای او محفوظ است که برای خود نسخه ای را در هر زمان که بخواهد از دارنده طلب نماید . البته این درخواست نباید موجب ضرر و زیان به دارنده اثر گشته و با منافع مشروع او منافات داشته باشد .
ب ۵ ) حق ولایت بر اثر[۱۵۳]
این حق که به نام حق انتساب اثر نیز مشهور است بیانگر ارتباط میان اثر و صاحب اثر می باشد . « به موجب این حق هرگاه اثر منتشر گردد باید نام پدیدآورنده یا نام مستعار او روی اثر درج شود مگر اینکه پدیآورنده تصمیم به انتشار بی نام اثر بگیرد . هم چنین او می تواند به استناد این حق ، نسبت به انتساب جعلی اثر اعتراض کند ».[۱۵۴]
در قوانین ایران دو مصداق از مصادیق حقوق معنوی را برشمرده است . ابتدا در ماده ۱۸ قانون حمایت حقوق مولّفان ، مصنّفان و هنرمندان به اصل حق ولایت پرداخته است . « انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازه استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را به منظور انتفاع دارند باید نام پدیدآورنده را با عنوان و نشانه ویژه معرف اثر یا روی نسخه اصلی یا نسخه های چاپی یا تکثیر شده به روش معمول و متداول اعلام و درج نمایند مگر اینکه پدیدآورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده باشد ». در ماده ۱۹ نیز حق حرمت اثر را مورد تاکید قرار داده است . « هرگونه تغییر و تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازه پدیدآورنده ممنوع است ».
در پیش نویس لایحه قانون جامع حمایت در مبحث دوم بطور گسترده تر به حقوق معنوی پرداخته و زمان مشمولیت حقوق معنوی را نیز بیش از حقوق مادی دانسته است . در ماده ۲۰ این لایحه آمده است : پدیدآورنده علاوه بر حقوق مادی خود ، و حتی در مواردی که وی دیگر مالک حقوق یاد شده نیست ، دارای حقوق زیر است :
الف ) حق حرمت نام پدیدآورنده : بر این اساس تنها پدیدآورنده ، حق دارد به هنگام چاپ یا هر گونه استفاده دیگر از اثر ، نام واقعی یا مستعار خود را بر روی اصل یا نسخه آن به صورت آشکار و به هر روش ممکن درج یا از درج آن خودداری نماید .
ب ) حق حرمت اثر : به موجب این حق ، تنها پدیدآورنده حق انجام و یا جلوگیری یا اعتراض به هر گونه دخل و تصرف ، تحریف یا دیگر تغییرات در محتوا ، شکل ، عنوان یا نشانه ویژه اثر بدون کسب اجازه از او را دارد .
ج ) حق افشای عمومی اثر : بر این اساس ، حق تصمیم گیری نسبت به نخستین انتشار اثر تنها با پدیدآورنده است .
د ) حق افشای مجموعه مقالات ، سخنرانی ها و سایر آثار : بر این اساس ، حق جمع آوری و افشای مجموع آثار یک پدیدآورنده تنها بل خود اوست حتی اگر اثرش بخشی از اثر جمعی باشد .
ماده ۲۱ لایحه ، بر غیر قابل انتقال بودن حقوق معنوی اثر پرداخته است و بر حق حرمت نام پدیدآورنده تأکید دارد : « در صورت انتقال حقوق مادی ، انتقال گیرنده موظف است به هنگام بهره برداری از اثر ، نام پدیدآورنده را ذکر نماید مگر اینکه خلاف آن توافق شده باشد ». در ماده ۲۲ که به حق حرمت اثر در آثار معماری اختصاص دارد ، هرگونه تغییر و تعمیر در اثر را مشروط به ملاحظات فنی و یا نحوه استفاده از آن دانسته است « در مورد اثر معماری ، تغییر در اثر از قبیل بازسازی یا تعمیر آن ، بدون رضایت پدیدآورنده به شرطی برای دیگر استفاده کنندگان قانونی مجاز است که ملاحظات فنی و نحوه استفاده از آنها چنین اقتضاء کند ».
ماده ۲۴ لایحه به زمان حمایت از حقوق معنوی در آثار دیداری – شنیداری پرداخته است و آن را منوط به نهایی شدن ساخت اثر می داند و این حقوق را متعلق به پدیدآورنده اثر می داند .« حقوق معنوی اثر دیداری – شنیداری تنها بعد از نهایی شدن ساخت اثر به پدیدآورنده اثر تعلق می گیرد اثر مزبور هنگامی نهایی تلقی می شود که تهیه کنندو کارگردان و بر حسب مورد سایر پدیدآورندگان مشترک نسبت به نهایی بودن آن به توافق رسیده باشند ، یا عرف مربوط به این امر دلالت نماید .
در ماده ۲۸ حقوق معنوی را متعلق به اشخاص حقیقی دانسته است . لذا چنین استنباط می شود که اشخاص حقوقی نمی توانند دارای حقوق معنوی باشند ، اما این حقوق در صورتی می تواند به جمع تعلق پذیرد که اثر به ابتکار و مدیریت شخص دیگری انجام پذیرفته باشد . « حقوق معنوی در اثر جمعی ، اثر ناشی از سفارش و اثر ناشی از استخدام متعلق به اشخاص حقیقی پدیدآورنده آن اثر است ، با وجود این ، در اثر جمعی شخصی که به ابتکار و با مدیریت او پدید آمده است ، نسبت به مجموع اثر ، حقوق معنوی جداگانه ای دارد .
حقوق معنوی هم چنین محدود به زمان و مکان نیست . لذا حقوق معنوی نه تنها پس از حیات پدیدآورنده قابل نقل و انتقال به غیر نمی باشد ، بلکه در زمان حیات خود نیز قابل انتقال نیست . لایحه جامع حمایت در ماده ۲۹ به این مبحث اشاره داشته و اظهار می دارد : « حقوق معنوی پدیدآورنده محدود به زمان و مکان نیست . بر این اساس ، هیچ یک از حقوق معنوی در دوران زندگی پدیدآورنده اثر قابل نقل و انتقال نیست . با وجود این ، اعمال هر یک از حقوق مذکور پس از مرگ پدیدآورنده اثر به ترتیب به وصی یا ورثه خواهد بود و در صورت فقدان وصی و ورثه ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در صورت تجاوز به حقوق معنوی عنوان شاکی خصوصی خواهد داشت . در لایحه استثنائی را در ماده ۱۵۲ برای دارندگان حقوق معنوی برنامه های رایانه ای پیش بینی نموده است « استفاده کننده قانونی برنامه رایانه ای می تواند تغییراتی در آنها جهت کارکرد بهتر یا رفع اشکال برنامه ای بدهد مشروط بر اینکه به حیثیت یا شهرت پدیدآورنده آسیب نرساند و یا در جایی که به موجب قرارداد انتقال ، استفاده صورت گرفته است در قرارداد شرط خلافی به نفع پدیدآورنده نشده باشد ». چنانکه اشخاص یاد شده در این ماده نسبت به افشای اثر اختلاف داشته باشند ، دادگاه
با توجه به مصالح پدیدآورنده حکم مقتضی را صادر خواهد نمود ».
مبحث دوم : در موافقت نامه تریپس