در واقع دو اصل مهم برای اجرای ویژه ی مراقبت تروما تجهیزات و ملزومات و دانش و مهارت نیروی انسانی می باشد.(۴)تصمیم گیری در مورد انتخاب و شروع اقدامات اولیه از وظایف مهم پرسنل اورژانس می باشد، لذا باید دارای دانش،مهارت و نگرش کافی در به کارگیری مهارتها و تصمیم گیری آنی و درست باشند(۲۹)انجام اقدامات مستلزم داشتن تجهیزات کامل و سالم می باشد،که باید پرسنل از کارکرد آن اطمینان داشته باشند،چرا که ممکن است ثانیه ها و دقایق تعیین کننده ی فاصله مرگ و زندگی باشند.(۲۳) به طور کلی آمبولانس های مورد استفاده در پایگاه ها با توجه به نوع تجهیزات،به دو تیپ C و B تقسیم بندی میشوند. تیپ Bبه منظور انتقال یا درمان اولیه و پایش بیماران، طراحی و تجهیز شده است و دارای تجهیزات چهارگانه اصلی شامل کپسول اکسیژن، برانکارد، کیف احیاء و ساکشن است. تیپ C به منظور انتقال یا درمان پیشرفته طراحی و تجهیز شده است و علاوه بر تجهیزات تیپ B فشارسنج خودکار،ونتیلاتور پرتابل،سیستم گرم کننده سرم،کاتتر CVP، کاپنومتر، ست احیاء پیشرفته و دستگاه شوک نیز دارد.(۱۹)
با توجه به اهمیت داشتن تجهیزات و لوازم مناسب داخل آمبولانس، در مطالعه ای در ناحیه موروکان [۳] تجهیزات آمبولانس به ۴گروه الف)وسایل حمایت کننده از راه هوایی و تهویه ای ب)وسایل حمایت کننده از گردش خون سیستمیک ج)وسایل بیحرکت سازی جهت انتقال و د)وسایل ارتباطی تقسیم بندی شد و مورد ارزیابی قرار گرفت،که در همه ی موارد بجز وسایل ارتباطی و وسایل بیحرکت سازی،تجهیزات آمبولانس با اصول راهنما و استاندارد جهانی مطابق نبوده است.(۳۰)
مطالعه ای که توسط بیداری و همکارانش در طی سه ماهه آخر سال ۱۳۸۳ با هدف مقایسه عملکرد اورژانس پیش بیمارستانی با استاندارد جهانی در تهران انجام شد، به این نتیجه رسیدند که خدمات اولیه ارائه شده به بیمارانی که توسط اورژانس های تهران انتقال داده می شدند به میزان قابل توجهی از استانداردهای جهانی پایین تر بوده است.(۱۱)
در بیشتر کشورهای توسعه یافته،مراقبت پیش بیمارستانی توسط تیم آموزش دیده ی خدمات اورژانس،خارج از بیمارستان انجام می شود.(۳۱)در مطالعه ای که توسط سویسال [۴]وهمکارانش در سال ۲۰۰۵ در ترکیه روی ۸۱ بیماری که توسط اورژانس ها به دو بیمارستان بوزیاکا و ازمیر آورده شده بودند،انجام شد، به این نتیجه رسیدند که مراقبتهای اورژانس پیش بیمارستانی ناکافی هستند و برای افزایش کیفیت مراقبتهای پیش بیمارستانی،آموزش بیشتر حین کار و افزایش دانش و آگاهی پرسنل را پیشنهاد کردند.(۳۳)
زمان یک فاکتور مهم دیگر در تعیین پیامد بیماران صدمه دیده است.زمان استاندارد رسیدن به محل حادثه در مناطق شهری ۸ دقیقه و در مناطق برون شهری ۱۵دقیقه است.(۱۹)به نظر می رسد که پیامد بیمارانی که در طی اولین ساعت پس از صدمه به بیمارستان منتقل می شوند،بهتر بوده است،البته ارتباط مستقیمی بین زمان انتقال سریعتر و کاهش مرگ و میر و صدمات ثانویه وجود ندارد.در مطالعه ای که در آمریکا انجام شد هیچ ارتباطی بین زمان انتقال در مرحله پیش بیمارستانی و مرگ و میر در بیماران ترومایی یافت نشد.(۲۵)در مطالعه ای به نقل از دیب کوسکا[۵] وهمکارانش روی مداخلات انجام شده بر زمان رسیدن تیم به صحنه نسبت به زمان رسیدن بیمار به بیمارستان مورد بررسی قرار گرفت به این نتیجه رسیدند که بیمارانیکه در صحنه هیچ مداخله ای دریافت نکرده بودند و در طی زمان کوتاهتری به بیمارستان رسیده بودند میزان مرگ و میر بالاتری داشتند (۳۲)
هدف از اجرای مداخلات درمانی و افزایش تجهیزات و دانش پرسنل در بیماران ترومایی کاهش مرگ و میر و ناتوانی هاست.در مطالعه ای که توسط آرئولاریزا[۶] و همکارانش در سال ۲۰۰۰ در آمریکای لاتین انجام شد، به این نتیجه رسیدند که افزایش محل های اعزام و دوره های آموزشی حمایت از زندگی در بیماران ترومایی پیش از بیمارستان برافزایش کیفیت اقدامات اورژانس پیش بیمارستانی وکاهش میزان مرگ و میر تفاوت معنی داری وجود داشته است.(۳۴)بنابراین با بررسی اقدامات اورژانس پیش بیمارستانی و عوامل مداخله گر و تاثیرگذار (افزایش دانش و آگاهی پرسنل،افزایش محل های اعزام،وجود تجهیزات لازم و …) بر ارائه ی آن،این امکان را فراهم می سازد تا با شناسایی آنها و برنامه ریزی ، درجهت ارتقاء این امر مهم گام برداشته شود.
علی رغم شیوع بالای تروما و پیامدهای اقتصادی اجتماعی آن در ایران و اهمیت کیفیت مداخلات زودهنگام در صحنه،مطالعات کمی در این زمینه صورت گرفته است.از طرف دیگر در گیلان به دلیل موقعیت جغرافیایی و بالابودن جمعیت استان نسبت به مساحت آن و توریستی بودن منطقه نسبت به سایر استانها وعبور وسیله نقلیه موتوری یکی از بالاترین شمار صدمات ناشی از تصادفات و مرگ و میر را دارد(۷)و از آنجائیکه مراقبت اورژانس پیش بیمارستانی می تواند پیامد بیماران ترومایی را بهبود بخشد و این خدمات هم اکنون به این بیماران ارائه می شود ولی تاکنون مورد ارزیابی قرار نگرفته است و با توجه به دوران فعالیت بالینی پژوهشگر در بخش تروما ومشاهده ی مشکلاتی در این زمینه به نظر می رسد، بررسی اقدامات اورژانس پیش بیمارستانی و مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف در ارائه مراقبتها از کارهایی است که می تواند توجه مسئولین را جهت ارتقا این سطح از سیستم سلامت در بیماران ترومایی جلب نماید.
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۱اهداف پژوهش:
هدف کلی طرح:
تعیین وضعیت اورژانس پیش بیمارستانی و عوامل مرتبط با آن در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت در سال ۹۲-۱۳۹۱
اهداف ویژه‌ی طرح :
۱-تعیین ساختار اورژانس پیش بیمارستانی در بیماران انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت
۱-۱:تعیین وضعیت نیروی انسانی اورژانس پیش بیمارستانی
۲-۱:تعیین وضعیت تجهیزات اورژانس پیش بیمارستانی
۲- تعیین فرایند اورژانس پیش بیمارستانی در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت
۱-۲: تعیین مراقبتهای عمومی ارائه شده بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت
۲-۲: تعیین مراقبتهای ارائه شده در تثبیت وضعیت همودینامیک بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت
۳-۲: تعیین مراقبتهای ارائه شده ی سیستم عصبی بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت
۴-۲: تعیین وضعیت مراقبتهای ارائه شده ی تنفسی بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت
۳-۱سوالات پژوهش:
۱- وضعیت ساختار اورژانس پیش بیمارستانی در بیماران انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت چگونه است؟
۱-۱: وضعیت نیروی انسانی اورژانس پیش بیمارستانی چگونه است؟
۲-۱: وضعیت تجهیزات اورژانس پیش بیمارستانی چگونه است؟
۲-وضعیت فرایند اورژانس پیش بیمارستانی در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت چگونه است؟
۱-۲: وضعیت مراقبتهای عمومی ارائه شده بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت چگونه است؟
۲-۲: وضعیت مراقبتهای ارائه شده در تثبیت وضعیت همودینامیک بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت چگونه است؟
۳-۲: وضعیت مراقبتهای ارائه شده ی سیستم عصبی بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت چگونه است؟
۴-۲: تعیین وضعیت مراقبتهای ارائه شده ی تنفسی بر حسب عوامل مرتبط با بیمار،پرسنل و زمان در بیماران ترومایی انتقال داده شده به مرکز آموزشی درمانی پورسینای شهر رشت چگونه است؟
۴-۱تعاریف نظری واژه ها:
مراقبتهای پیش بیمارستانی:به مراقبت هایی اطلاق می شود که در شرایط اورژانسی و در خارج از بیمارستان برای بیمارانی که نیاز فوری به مراقبت دارند،انجام می شود و با توجه به اهمیت آنها در حفظ حیات بیمار به چهار حیطه ی مراقبتهای عمومی،مراقبتهای سیستم عصبی مرکزی،مراقبتهای سیستم تنفسی و مراقبتهای همودینامیک تقسیم می گردد.(۳۵)
مراقبتهای حیطه عمومی:کسب تاریخچه پزشکی و تاریخچه بیماری یا آسیب حاضر،ضروری می باشد.صدمات تروماتیک باعث شکستگی،پارگی و له شدگی بافت ها می گردد که باید توسط پانسمان و آتل گیری تثبیت شود.ترومای به سر و یا ارگان های داخلی که به راحتی قابل مشاهده نیستند،ممکنست با علائمی مثل تغییر در سطح هوشیاری،هایپوترمی،بیقراری و…قابل تشخیص باشند که با مهار مناسب،استفاده از دارو،پوزیشن مناسب و استفاده از وسایل گرم کننده و پتو می توان این شرایط را مدیریت کرد.(۳۶)
مراقبتهای حیطه همودینامیک:اجزای اصلی سیستم پایش همودینامیک شامل؛کنترل علائم حیاتی،مانیتورینگ و گذاشتن کاتتر متصل به دستگاه پایش فشار خون می باشدکه با جایگزینی مایعات از دست رفته،کنترل منبع خونریزی و درمان دارویی می توان از پیشرفت اختلالات همودینامیکی جلوگیری و با کنترل درد می توان پاسخ بیماران را بهبود بخشید.(۳۷)
مراقبتهای حیطه عصبی:شناخت فرایند بیماریهای عصبی و و آناتومی اعصاب این اجازه را می دهد تا اقدامات ضروری جهت جلوگیری از عوارض بعدی متناسب با هر بیمار انجام شود که این اقدامات شامل؛ثابت سازی کامل ستون فقرات،کنترل سطح هوشیاری و مردمک ها،پوزیشن مناسب و استفاده از داروهای کاهش دهنده فشار داخل جمجمه ای می باشد.(۳۵)
مراقبتهای حیطه تنفسی:اصول مداخلات در این حیطه شامل؛بررسی تعداد تنفس،مانیتورینگ گازهای خون شریانی و o2sat،بازکردن راه هوایی مناسب(اینتوباسیون یا گذاشتن air way)،اکسیژن تراپی،ساکشن و تهویه مکانیکی یا حمایت تنفسی با آمبوبگ می باشد.(۳۶)
ساختار اورژانس های پیش بیمارستانی:ساختار اورژانس های پیش بیمارستانی شامل نیروی انسانی و تجهیزات بوده است.(۳۷)
نیروی انسانی:شامل دو نفر بوده که می تواند امدادگر،تکنسین فوریت،تکنسین بیهوشی و یا پرستار باشد.(۳۷)
تجهیزات:تجهیزات و لوازم مربوط به وسایلی است که برای کمک به مصدومین مورد استفاده قرار می گیرند.بنابراین سازو کارهای سازمانی و مدیریتی باید به سرعت وسایل مورد استفاده را جایگزین و تجهیزات صدمه دیده را تعمیر نمایند.(۴)به طور کلی آمبولانس های مورد استفاده به دو تیپ B وC تقسیم می شوند.تیپ B،به منظور انتقال یا درمان اولیه و پایش بیماران،طراحی و تجهیز شده است و دارای تجهیزات چهارگانه اصلی شامل اکسیژن،برانکارد،کیف احیاء و ساکشن است.تیپ C به منظور انتقال یا درمان پیشرفته طراحی و تجهیز شده است و علاوه بر تجهیزات تیپ B،فشارسنج خودکار،ونتیلاتور پرتابل،سیستم گرم کننده سرم،کاتتر CVP،کاپنومتر،ست احیاء پیشرفته و دستگاه شوک نیز دارد.(۱۹)علاوه بر اینها یک راه برقراری ارتباط رادیویی وجود دارد که پرسنل آمبولانس بتوانند با مرکز اعزام،بیمارستان و سایر مراجع ارتباط برقرار نمایند.(۳۷)
تروما: تروما ناشی از تبادل انرژی بین یک شیء و بدن بوده که به دو دسته نافذ وغیر نافذ تقسیم میگردد. تروماهای نافذ به صدماتی گفته می شود که مکانیسم ایجاد آنها نیروهای خارجی هستند که بافت توسط آنها صدمه می بیند.مانند:گلوله،چاقو،سقوط برروی اشیاء ثابت و تروما های غیر نافذ (بدون گسیختگی پوست) ناشی ازتصادف،سقوط،صدمات ورزشی ایجاد می گردند.(۳۸)
۵-۱تعاریف عملی واژه ها:
مراقبتهای ارائه شده در حیطه ی عمومی:این مراقبت ها بر اساس چک لیست تهیه شده از تعریف نظری در این حیطه مورد بررسی قرار گرفت،بدین صورت که ابتدا ضرورت و عدم ضرورت اقدام مربوطه مشخص شده و سپس در صورت ضرورت،انجام یا عدم انجام اقدام مورد نظر مورد مشاهده قرار می گیرد.
مراقبتهای ارائه شده در حیطه ی همودینامیک: این مراقبت ها بر اساس چک لیست تهیه شده از تعریف نظری در این حیطه مورد بررسی قرار گرفت،بدین صورت که ابتدا ضرورت و عدم ضرورت اقدام مربوطه مشخص شده و سپس در صورت ضرورت،انجام یا عدم انجام اقدام مورد نظر مورد مشاهده قرار می گیرد.
مراقبتهای ارائه شده در حیطه ی تنفسی:این مراقبت ها بر اساس چک لیست تهیه شده از تعریف نظری در این حیطه مورد بررسی قرار گرفت،بدین صورت که ابتدا ضرورت و عدم ضرورت اقدام مربوطه مشخص شده و سپس در صورت ضرورت،انجام یا عدم انجام اقدام مورد نظر مورد مشاهده قرار می گیرد.
مراقبتهای ارائه شده در حیطه ی عصبی: این مراقبت ها بر اساس چک لیست تهیه شده از تعریف نظری در این حیطه مورد بررسی قرار گرفت،بدین صورت که ابتدا ضرورت و عدم ضرورت اقدام مربوطه مشخص شده و سپس در صورت ضرورت،انجام یا عدم انجام اقدام مورد نظر مورد مشاهده قرار می گیرد.
عوامل مرتبط در ارائه مراقبت های پیش بیمارستانی:عوامل مرتبط با بیمار(سن وجنس،مکانیسم تروما،نوع تروما،معابر ترافیکی،شرایط بیمار،وضعیت مصدوم در حادثه،محل رخداد حادثه و نوع وسیله نقلیه مصدوم)،عوامل مرتبط با زمان(زمان بروز حادثه،زمان دریافت پیام،زمان رسیدن به صحنه و زمان انتقال به بیمارستان)،عوامل مرتبط با پرسنل(سن،میزان تحصیلات،تعداد نیروی انسانی، میزان سابقه کار،نوع شیفت کاری،تعداد ماموریت در همان روز) بوده است و با بهره گرفتن از رگرسیون خطی مورد سنجش قرار می گیرد.
ساختار اورژانس پیش بیمارستانی:شامل نیروی انسانی،نوع آمبولانس وتجهیزات آن می باشد که با بهره گرفتن از چک لیست و با مشاهده پژوهشگر مورد بررسی قرار می گیرد.
نیروی انسانی: نیروی انسانی اورژانس پیش بیمارستانی از دو نفر تشکیل شده است که با توجه به مدرک تحصیلی(کاردان فوریت و کاردان فوریت،کاردان فوریت وامدادگر،کارشناس فوریت و امدادگر، کاردان بیهوشی و کاردان بیهوشی،کاردان بیهوشی و امدادگر، کارشناس بیهوشی و امدادگر،پرستار و امدادگر،پرستار و کاردان فوریت،امدادگر و امدادگر)با پرسش از پرسنل مورد بررسی قرار گرفت.
تجهیزات:تجهیزات آمبولانس براساس استانداردها و با توجه به تیپ آمبولانس B و Cمورد مشاهده قرار می گیرد،در صورت وجود فشارسنج خودکاراطفال،فشارسنج خودکار بزرگسال،ونتیلاتور پرتابل،سیستم گرم کننده سرم،کاتتر CVP،ونتیلاتور،کاپنومتر و ست احیاء پیشرفته به عنوان آمبولانس تیپ C و در غیر اینصورت به عنوان تیپ B در نظر گرفته شده و بر اساس چک لیست تهیه شده از تعریف نظری مورد بررسی قرار گرفت.
۶-۱پیش فرض های پژوهش:
– آسیب های تروماتیک یکی از موارد مهم فوریتهای پزشکی است که منجر به ناتوانی های شدید یا مرگ خواهند شد.(۴)
– فوریتهای پزشکی مهمترین و حساسترین بخش حرفه پزشکی را تشکیل می دهند زیرا اغلب با رسیدگی به موقع می توان بیمار را از مرگ حتمی و یا معلول شدن نجات داد.(۳۹)
– مراقبت و درمان زودهنگام می تواند هزینه های اقتصادی را کاهش دهد.(۱۶)
-معلومات و شایستگی کارکنان،دسترسی و توزیع منابع از عوامل تاثیرگذار بر ارائه مراقبت های اورژانس پیش بیمارستانی است.(۱۰)
– دانش و مهارت پرسنل و تجهیزات و ملزومات دو اصل مهم برای ارائه خدمات اورژانسی و حیاتی برای احیای بیماران به خصوص در شرایط تهدیدکننده حیات است.(۲۹)
-تمامی اقدامات درمانی ضروری را می توان در چهار حیطه عمومی،همودینامیک،عصبی و تنفسی تقسیم بندی نمود.(۳۶و۸)
-هر چه مدت زمان بین صدمه تا دریافت اقدامات درمانی کوتاهتر شود بیمار خدمات بهتری را دریافت خواهد کرد و شانس بقا آن بیشتر است.(۴۰)
-وضعیت اورژانس پیش بیمارستانی قابل بررسی است.(۴۱)
۷-۱محدودیت های پژوهش:
-شلوغی محیط پژوهش به علت تردد زیاد بیماران سرپایی وهمراهان آنهابوده که پژوهشگر سعی نمود با کمک نگهبان و سایر پرسنل این مساله را کنترل نماید ولی علیرغم این اقدامات این عامل می تواند بر روی جمع آوری اطلاعات تاثیرگذار باشد.
-یکی از ابزارهای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش فرم تیک زده شده ۱۱۵ بوده که توسط پرسنل اورژانس تکمیل می گردد.از آنجائیکه برخی از اطلاعات مراقبتی براساس فرم مربوطه جمع آوری گردید می تواند به عنوان محدودیت پژوهش مطرح شود.
فصل دوم
۱-۲چهارچوب پژوهش:
چهارچوب این پژوهش پنداشتی بوده و بر اساس مفهوم مراقبتهای پیش بیمارستانی استوار است که در این راستا به اهمیت مراقبتهای پیش بیمارستانی،عوامل مرتبط بر ارائه این مراقبتها و مراقبتهای پیش بیمارستانی در بیماران ترومایی پرداخته می شود.
معمولا فاصله زمانی نسبتا زیادی بین بروز حادثه تا ویزیت پزشک در اورژانس وجود دارد که در این مدت،خطر بدتر شدن حال بیمار یا حتی مرگ او می رود.سیستم فوریت های پزشکی وظیفه رسیدگی به بیماران را در این مرحله بعهده دارد که فاز پیش بیمارستانی یا خارج بیمارستانی نامیده می شود.(۴۲)
در بین سالهای ۱۹۱۲ تا ۱۹۹۸ به دلیل توسعه ی سیستم اورژانس های پزشکی،طرح ایمنی جاده ها و وسایل موتوری،میزان مرگ های ناشی از تروما بتدریج کاهش یافت.بنابراین نیاز به توسعه ی خدمات مراقبت حاد پیش بیمارستانی و EMS[7] ضرورت بیشتری پیدا نمود.(۱۴) قبل از سال ۱۹۸۰،خدمات آمبولانس صرفا بعنوان انتقال بیمار با توانایی خیلی محدود برای درمان بیماران صدمه دیده در صحنه و در طی انتقال بود.بتدریج اهمیت درمان پزشکی زودهنگام و صحیح بخصوص اهمیت مدیریت بیماران صدمه دیده در طی اولین ساعت(golden hour) بیشتر مورد توجه قرار گرفت.(۴۳)و با شکل گرفتن مراکز درمانی، مسأله انتقال بیماران به این مراکز نقش جدی تری به خود گرفت.در قرن پانزدهم میلادی پادشاه اسپانیا، شاه فردیناند و همسرش ملکه ایزابل نوعی بیمارستان سیار بنام “ambulancia”طراحی کردند که در صحنه نبرد به کمک سربازان زخمی می شتافت.در سال ۱۷۹۳ میلادی، دکتر دومینیک ژان لاری [۸] پزشک ارشد سپاه ناپلئون طی جنگ فرانسه و پروس نوعی بیمارستان سیار بنام “ambulance volante” را طراحی کرد که به قصد انجام اقدامات اولیه و انتقال مجروحان به پشت خط مقدم به کار می رفت.بالاخره در سال ۱۸۶۵ اولین سیستم خدمات پیش بیمارستانی برپایه بیمارستان (hospital based) در سین سیناتی آمریکا طراحی شد و در سال ۱۸۶۹ آمبولانس هایی در نیویورک به کار گرفته شدند که دارای برخی وسایل امدادی ازجمله آتل و… و داروها(مثل مرفین)بودند.(۴۴)
در سال ۱۹۶۷توسط جان اف کندی بیانیه ای علمی تحت عنوان “حوادث ترافیکی یکی از بزرگترین مشکلات عموم مردم را تشکیل می دهند”بیان شد.از آن زمان به بعد توجه به افزایش آگاهی عموم درباره ی این مشکل بزرگ بیشتر معطوف گردید و تلاشهای یکپارچه ای برای تشکیل زیر ساختارهای آن باعث شد تا سیستم ارائه مراقبت و سلامت نسبت به نیاز کسانی که دچار صدمات تروماتیک شده اند،دقیق تر عمل کند.بتدریج،برنامه های آموزشی و مراقبتی برای تکنسین های آمبولانس اورژانس پزشکی و تکنسین های پارامدیک شروع به ظهور کرد.(۱۴)
در ایران پس از حادثه ریزش سقف فرودگاه مهرآباد تهران در سال ۱۳۵۴ ،کمبود سیستم خدمات پیش بیمارستانی بیش از پیش احساس شد و این حادثه مقدمه ای شد که مرکز اطلاعات اورژانس تهران در این سال با کمک عده ای کارشناس آمریکایی،در کشور راه اندازی شود.(۴۴)

 

 

جدول ۴-۲۰ : جدول طبقه بندی ۷۵
جدول ۴-۲۱ : متغیرهای وارد شده در معادله ۷۶
فهرست اشکال
شکل ۲-۱ ارتباط های درون داد – برون داد BIS 44
شکل ۲-۲ ،ارتباط های درون داد-برون داد FFFS 46
شکل ۲-۳ سیستم فعال ساز رفتاری BAS 47

 

چکیده :

هدف از پژوهش حاضر مقایسه ابعاد کمال گرایی ، سیستم مغزی / رفتاری و تاب آوری در بیماران عروق کرونر و افراد عادی است .برای این منظور ۱۵۰ نفر افراد کرونری قلب و ۱۵۰ نفر افراد سالم با میانگین سنی ۴۴ سال به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند .از بین بیمارستان های تهران ۳ بیمارستان به تصادف انتخاب شد و از افراد حایز شرایط پرسشنامه های کمال گرایی فراست ، BIS/BAS کارور وایت و تاب آوری کانر دیویدسون گرفته شد .به منظور آزمون فرضیه های تحقیق با توجه به مفروضه های آزمون حسب مورد ارزشهای آماری تحلیل رگرسیون لوجستیک دوجمله ای و یومان ویتنی استفاده شد .نتایج نشان داد که ابعاد کمال گرایی و سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری در بیماران کرونر قلب با افراد عادی تفاوت دارد .ولی تاب آوری در این دو گروه تفاوت نشان نداد..همچنین در ابعاد کمال گرایی متغیرهای تردید نسبت به اعمال ، انتظارات والدین و نظم و ترتیب با کرونر قلب رابطه مثبت و معنادار دارد .در سیستم مغزی / رفتاری ، بازداری رفتاری و تفریح طلبی فعال سازی با متغیر ملاک رابطه منفی و معنادار دارد و جنگ و گریزبا متغیر ملاک رابطه مثبت و معنادار دارد .با توجه به یافته های پژوهش کمال گرایی و سیستم مغزی / رفتاری در بیماران کرونر قلب با افراد عادی تفاوت دارد.
کلید واژه ها : بیماری عروق کرونر ؛ ابعاد کمال گرایی ؛ سیستم بازداری رفتاری ؛ سیستم فعال سازی رفتاری ؛ تاب آوری ؛

 

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

۱-۱ مقدمه

مدل زیستی – روانی – اجتماعی در دو دیدگاه زیستی – طبی و روانی – اجتماعی را برای تبیین بیماری و سلامتی ادغام کرده است .بر طبق این مدل عوامل زیست شناختی می توانند آمادگی ژنتیکی ، سبک غذایی و عدم تعادل بیوشیمیایی باشند و عوامل روان شناختی هم رفتارها ، شخصیت افراد و بالاخره عوامل اجتماعی شامل اعضای خانواده ، محیط خانه و وقایع باشند
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
.بنابراین می توان پذیرفت که این بیماری از لحاظ علت شناسی و درمان چند عاملی است .دلایل و عوامل موثر در بروز بیماری قلبی – عروقی در پژوهش های متعدد پزشکی و حتی روان شناسی بررسی شده اند .
هر چند در اغلب پژوهش های پزشکی ، تأکید بر جنبه های فیزیولوژیک از قبیل ویژگیهای شیمیایی خون ( مانند چربی خون )، افزایش فشارخون ، سابقه بیماریهای قبلی ( مانند دیابت و تیروئید، شاخص توده بدن و فربهی ، و رفتارهای سلامتی ( مصرف سیگار و الکل ، رژیم غذایی ، میزان ورزش و تحرک ) بوده است .
عکس مرتبط با سیگار
با این وصف روان شناسان در تلاش اند تا سهم مؤلفه های روان شناختی مانند تنیدگی ، رویدادهای تنش زا ، اضطراب ، افسردگی ، امید ، الگوی رفتاری نوع آ ،خصومت ، خشم و مانند آنها را برجسته سازند .
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
این در حالی است که امروزه در جوامع مختلف با روند صعودی بیماریهای قلبی – عروقی مواجه هستیم . با وجود آنکه سارافینو (۲۰۰۱) براساس پژوهش های همه گیر شناسی ، بیماری عروق کرونر قلب را بیماری جوامع پیشرفته دانسته چرا که در این جوامع از یک طرف افراد سالمند بیشتر وجود دارند و از طرف دیگر عوامل مخاطره مانند فربهی ، کم تحرکی و تنیدگی بیشتری در آنها مشاهده می شوند .
اما چنین نتایجی را کم و بیش در کشور های در حال توسعه نیز می توان یافت ، به گونه ای که در ایران نیز بیماریهای قلبی – عروقی از جمله عمده ترین عوامل مرگ و میر جمعیت به شمار می رود .
نقوی (۱۳۸۲) اظهار داشته است که از میان عوامل عمده مرگ و میر مانند عوامل مادرزادی ، خشونت ، بیماریهای واگیر ، بیماری سرطان ، حوادث و خودکشی ، عامل بیماری قلبی – عروقی با ۸/۳۴ درصد ( در مردان ۱/۳۳ و در زنان ۵/۳۷ درصد ) عمده ترین عامل مرگ ومیر در ایران محسوب می شود و پس از آنکه ، با فاصله نسبتا زیادی ، حوادث با ۱۲ درصد و سرطان با ۷/۱۰ درصد قرار دارد .

 

۱-۲ بیان مسأله و سوالات تحقیق

بیماری های قلب و عروق یکی از اختلالات روان تنی محسوب می شود این بیماری عامل یک سوم مرگ ها بوده و سالانه ۱۵ میلیون نفر از ۵۰ میلیون مرگ در دنیا به علت این بیماری اتفاق می افتد مطالعات نشان داده اند در راستای ارتباط بین تنش و بیماری قلبی ، پژوهش های مختلفی نشان داده اند که تنش رفتاری باعث افزایش فشارخون شریانی و کاهش گردش خون کلیوی می شودحتی یک تحریک خفیف یا عصبانیت و ترس ناگهانی ، بطور ثابت و موقت می تواند برای اعمال سیستم قلبی – عروقی تاثیر بگذارد ( ولمن ، ۱۳۷۵)
شریان های کرونری قلب که شاخه هایی از شریان اصلی آئورت هستند باعث رساندن خون غنی از اکسیژن به عضلات قلب می شونددر بیماری عروق کرونر یک یا چند تا از شریان های کرونری تنگ و باریک میشوند.(میل،مامولوت،ترجمه نوحی۱۳۷۴)
فریدمن و روزنمن در مورد تاثیر شخصیت در بیماریهای قلبی تلاش های گسترده ای را آغاز کردند .که در نهایت به کشف تیپ شخصیتی آ منجر شد .
این دو بر این اعتقاد بودند که عامل مهم ابتلا به بیماری قلبی تیپ شخصیتی آ است .این تیپ ویژگیهایی از قبیل رقابت جویی ، اضطرار وقت ، تقلا برای پیشرفت و مشغله فکری با هدف شتابزدگی اضطراب دارد .
طبق نظر آنها اینگونه رفتار به تدریج منجر به ابتلا این افراد به بیماری قلبی می گردد. بیماری قلبی با سطوح بالای این واکنش ها و خصومت مزمن همبستگی دارد .
یکی از موضوعات و مفاهیم روان شناختی که کارکرد فرد در قلمرو اجتماعی ، روانشناختی و جسمانی یا فیزیولوژیک را دچار اختلال می کند استرس است .
استرس معمولا برای توصیف واکنش ها و احساسات منفی که با موقعیت های چالش انگیز یا تهدید کننده همراه می شوند به کار می روند .گاه نیز همان موقعیت های تهدید کتتده را استرس می نامند .
از دیدگاه سلیه «استرس حالتی است بیانگر یک نشانگان معین که با همه تغییرات نامعینی که بریک نظام زیست شناختی اثر می کنند ، مطابقت دارد .»
همین طور تحقیقات نشان داده است که استرس حاد باعث افزایش فعالیت ایمنی و استرس مزمن باعث مهار فعالیت ایمنی بدن می شوند .
بطور کلی استرس چهار تاثیر منفی روی دستگاه ایمنی بدن دارد که همه این تاثیرات نتایج مهمی برای سلامت به دنبال دارند :
۱) استرس باعث تضعیف تولید سایتوکاین و همچنین تضعیف عملکرد ایمنی بدن می شود .
۲) استرس باعث تجدید فعالیت ویروس های پنهان می شود .
۳) استرس باعث آسیب پذیری در برابر عفونت های ویروسی می شود .
۴) استرس بر التیام زخم ها تاثیر منفی می گذارد و فرایند التیام را طولانی تر می کند .
پاسخ ایمنی به استرس هم به نوع و هم به عوامل روان شناختی و فیزیولوژیک بستگی دارد .
عوامل روانی – اجتماعی که بیشترین توجه را به خود جلب کرده است ، عبارتند از استرس و رفتارهای هیجانی مانند عصبانیت و خصومت .
شواهدی وجود دارد که یک سنخ شخصیتی روانی خاص مستعد بیماری قلبی و ابتلا به فشارخون است اما احتمالا افراد از لحاظ ژنتیک مستعد هستند که پاسخ های قلبی – عروقی فراوان تری داشته باشند .
محرک های مضر روانشناختی ، استرس ، اضطراب حاد ، تنفر و عصبانیت می تواند باعث افزایش ترشح سدیم در کلیه و در نتیجه بدکارکردی قلبی – عروقی بشوند .
استرس باعث افزایش ترشح کاته کولامین و کورتیکواسترویید از غدد درون ریز می شود و میزان بالای این هورمونها در دراز مدت ، ممکن است موجب آسیب دیدن شریان ها و قلب شریان ها و قلب شود . با این وجود ، علیرغم ، تعاریف متعدد ارائه شده ، بیشتر پژوهشگران معتقدند که کمال گرایی نشان دهنده متغیری شخصیتی همراه با ویژگی های شناختی ، رفتاری وشکلی از آسیب شناسی روانی تعریف شده بوسیله معیارها ی شخصی بالا مثل خود انتقادی شدید است ( منصوری ، عدالت زاده ، بخشی پور رودسری ، ۱۳۸۸ )
کمال گرایی با اختلال های جسمانی و روانی زیادی رابطه دارد مثل ( عروق کرونر ، پر فشاری خون ، افسردگی ، اختلال های شخصیت ) (وو وکرتسی[۱]، ۲۰۰۹ ).
تلاش های اخیر در پی شناسایی رابطه بین کمال گرایی و سایر عوامل شناختی همچون بازداری رفتاری رویکرد
سیستم ها ، روی یک الگوی عصب شناختی تنظیم هدف تاکید می کنندمتمرکز شده اند(رندل[۲] و همکاران،۲۰۱۰) .
گری (۲۰۰۰) در نظریه خود سه سیستم مغزی – رفتاری را معرفی میکند این سیستم ها عبارتند از: سیستم بازداری رفتاری[۳] ،سیستم فعال سازی رفتاری[۴] ،سیستم جنگ و گریز[۵].
از سویی غلبه هر یک از سیستم ها درفرد به حالت های هیجانی متفاوتی چون اضطراب ، و زود انگیختگی و ترس منجر می گردد و واکنش های متفاوتی را برمی انگیزد.
.گری[۶] و مک ناتان[۷] معتقدند حساسیت سیستم بازداری رفتاری پیشگویی کننده استرس های هیجانی منفی شخص در موقعیت های پر استرس بدون توجه به طبیعت استرس زاها باشد و بازداری رفتاری به نظر می رسد پیشگویی کننده شخص در کنار آمدن نافعال و ضعیف باشد .
مطالعات متعدد ارتباط این سیستم را با عواطف منفی نشان داده اند . نتایج مطالعات گری ، مک ناتان ، شارون و چوبدار ، فعالیت سیستم بازداری رفتاری را با بیماری قلبی مرتیط دانسته و این ارتباط را ناشی از تولید هیجانهای منفی و فعالیت سیستم سمپاتیکی می دانند.
فرا تحلیل انجام شده توسط Mathews در سال ۱۹۸۸ نشان داد که هیجان های منفی ، اضطراب و خصومت با افزایش بیماری های قلبی و عروقی مرتبط هست و می توان استنباط کرد که فعال شدن این سیستم می تواند عاملی در بروز بیماری های قلبی باشد .
متغیر مورد مطالعه تاب آوری (Resilienece ) به فرایند پویای انطباق مثبت با تجربه های تلخ و ناگوار اطلاق می شود.
تاب اوری که مقاومت در برابر استرس ( stress resistance) یا رشد پس ضربه ای نیز نامیده شده است ، در امتداد یک پیوستار با درجات متفاوت از مقاومت در برابر آسیب های روانشناختی قرار می گیرد .
تاب آوری ، برحسب این تعریف ، فراتر از جان سالم بدر بردن از استرس ها و ناملایمات زندگی است (بونانو[۸]،۲۰۰۴).
باوجود اهمیت عوامل روانشناختی در بروز بیماری قلبی ، متاسفانه در ایران تحقیقات اندکی بر رابطه کمال گرایی ،سیستم های مغزی – رفتاری و تاب آوری را با این بیماری بررسی کرده اند . در حالی که احتمال دارد این متغیرهابه تنهایی تاثیری در وقوع بیماری قلبی نداشته باشند ، اما چنانچه در کنار هم قرار گیرند تاثیر یکدیگر را تشدید می نمایند .به منظور رفع این کمبود ، و با توجه به یافته های متنوع و گاه متضاد درباره ارتباط این فاکتورهای شخصیتی با ابتلا به عروق کرونر ، پژوهش حاضر رابطه متغیرهای مذکور را با بیماری قلبی مورد بررسی قرار می دهد .چراکه با آشکارشدن رابطه بین بیماری عروق کرونر با متغیرهای فوق می توان با افزایش آگاهی و اطلاع رسانی درست به افراد مستعد و انجام اقدامات مداخله گرایانه بالینی آموزش مهارت های مقابله با استرس و هیجان های منفی و نیز کاهش رفتارهای پرخطر و ترغیب مردم به تغییر سبک زندگی ، تا حد زیادی در کاهش احتمال ابتلا به بیماری قلبی نقش موثری ایفا نمود .
به طور خلاصه با توجه به توضیحات فوق در این تحقیق سعی بر این بوده است که مقایسه ابعاد کمال گرایی ، سیستم فعال سازی .بازداری رفتاری و تاب آوری در بیماران عروق کرونر با افراد سالم مورد بررسی قرار گیرد و به یک سوال زیر پاسخ داده شود .

 

 

آیا ابعاد کمال گرایی ، سیستم فعال سازی / بازداری رفتاری و تاب آوری در بیماران مرد و زن عروق کرونر و افراد عادی تفاوت دارد؟

۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق

منظور از این تحقیق شناسایی و یافتن رابطه بین ابعاد کمال گرایی ، سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری و تاب آوری بیماران مرد و زن عروق کرونر با افراد عادی می باشد.
ضرورت انجام این تحقیق در این است که تا به حال بر روی بیماران عروق کرونر اثرات سه متغیر نامبرده (ابعاد کمال گرایی،سیستم های رفتاری و تاب آوری ) پژوهشی صورت نگرفته است و میتوان از انجام این تحقیق به نکات مثبت و ارزنده ای دست یافت وبا توجه قرار دادن این سه متغیر از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.

 

۱-۴ اهداف تحقیق

اهداف اختصاصی : شناسایی تفاوت در بیماران زن و مرد عروق کرونر در ابعاد کمال گرایی ، سیستم فعال سازی / بازداری رفتاری و تاب آوری .
اهداف کاربردی : جهت بهبود و تسریع درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری عروق کرونر .

 

۱-۵ فرضیه های تحقیق

با توجه به سوال مطرح شده در تحقیق حاضر فرضیه های زیر مطرح می گردد :
۱-بین سطح کمال گرایی افراد بیمار و افرادسالم تفاوت وجود دارد .
۲-بین سطح تاب آوری افراد بیمار و افراد سالم تفاوت وجود ندارد.
۳-بر اساس مؤلفه های کمال گرایی ( نگرانی در مورد اشتباهات ، تردید نسبت به اعمال ، انتظارات والدین ، انتقاد والدین ،معیارهای فردی و نظم و ترتیب ) ، جنسیت ، سطح تحصیلات و سن می توان سلامت افراد را پیش بینی کرد .
۴-براساس مؤلفه های سیستم فعال سازی /بازداری رفتاری ( مؤلفه بازداری رفتاری ، جنگ و گریز ، پاسخدهی در برابر پاداش ، کشاننده سیستم فعال سازی رفتاری و تفریح طلبی فعال سازی ) می توان سلامت افراد را پیش بینی کرد .

 

۱-۶ تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

۵-۲ مزایای اجرای این پروژه :

 

 

به دلیل عدم وجود فرایند گرایی و سلب و ساختار گرا بودن سازمان‌ها نیاز به تغییرات فرایندها و باز مهندسی فرایندها وجود دارد. این پروژه با تحلیل وضع موجود سازمان و در نظر داشتن گام‌های بهبود، به فرایند گرا شدن سازمان کمک می کند.

ضعف‌های ارتباطی و مشکلات آن‌ ها و یا عدم وجود بستر های ارتباطی ایجاب می کند که به دنبال ایجاد بستر های ارتباطی همه جانبه رفته و توانایی ایجاد ارتباط در سازمان‌های گسترده را ایجاد نمود. که این کار با پیاده سازی معماری سرویس گرا و به تبع آن ایجاد شبکه های ارتباطی قابل حل خواهد بود.

جامع و یکپارچه نبودن اطلاعات و وجود سیستم‌های جزیره ای نیز از جمله مشکلات سیستم‌های کنونی در سازمان‌های تولیدی گسترده است. که به دنبال ایجاد حاکمیت معماری سرویس گرا و ایجاد سیستم‌های یکپارچه بر این بستر، این مشکلات بر طرف خواهند شد.

بسیاری از مشکلات سازمان‌های امروزی و عدم تحقق اهداف آن‌ ها به دلیل عدم وجود بستر و زیر ساخت مناسب فناوری است. که به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم بر کارایی و بازدهی سازمان‌ها اثر می‌گذارد. که چارچوب پیشنهادی زیر ساخت متناسب با سازمان را پیشنهاد می‌دهد.

نبود سیستم پشتیبان تصمیم که در تصمیم گیری‌های کلیدی و در لایه های مختلف مدیریتی به عنوان سیستم همکار، سازمان را یاری نماید، می‌تواند یک نقطه ضعف در سازمان‌های پویای امروزی باشد. زیرا در سازمان‌های امروزی تغییرات جزئی از کسب و کار سازمان‌ها محسوب می‌شود؛ لذا همواره نیاز به یک سیستم تحلیل گر و تصمیم یار برای پاسخگویی به این مشکلات لازم و ضروری خواهد بود.
جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

نامناسب بودن فرایند های کسب و کار و هم راستا نبودن با اهداف از مسائلی است که سازمان‌هایی که چارچوب‌های برنامه ریزی منابع سازمان در آن‌ ها وجود ندارد با آن مواجه هستند. زیرا از ملزومات پیاده سازی این چارچوب‌ها، بررسی‌های استراتژیکی و اجرای مدیریت استراتژیک است. در چارچوب‌های برنامه ریزی منابع سازمان، همواره فرایند های سازمان در دوره های مختلف بررسی و تحلیل و بهبود داده می‌شوند و این بهبود در جهت دست یابی به اهداف سازمان است.

سازمان‌هایی که بررسی و تحلیل وضعیت در آن‌ ها وجود ندارد، خواسته یا ناخواسته، در گذر زمان با عدم تحقق استراتژی‌ها و اهداف سازمان مواجه می‌شوند؛ لذا وجود سیستم‌های تحلیل گر و تصمیم یار داخل سازمانی و اجرای مهندسی مجدد فرایندها قطعاً می‌تواند سازمان‌ها را در مسیر اهداف خود قرار دهد.

سازمان‌هایی گسترده تولیدی امروزی در جریان کسب و کار خود نیاز به ارتباط در زنجیره تولید و با مشتریان و تامین‌کنندگان خود دارند. در کنار این نیاز، نیاز به ارتباط زمان واقعی درون سازمانی و تبادل اطلاعات سریع نیز دارند تا بتوانند برنامه ریزی منابع سازمان را به سرعت و با توجه به نیاز به لحظه سازمان انجام دهند. این مسئله نیز نیاز به وجود یک سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی گسترده و سرویس گرا را اثبات می‌کند.

ارتباطات نا صحیح و نامناسب و عدم تامین داده های زمان واقعی در طول زنجیره تأمین می‌تواند سازمان را از رسیدن به اهداف خود باز دارد. زیرا در بازار های رقابتی امروزی وجود اطلاعات دقیق و به روز می‌تواند یکی از مزیت‌های رقابتی باشد. با ایجاد حاکمیت معماری سرویس گرا و اعمال سیستم‌های برنامه ریزی منابع سازمان تجمیعی و در عین حال وجود سیستم‌های تصمیم یار می‌توانند در این زمینه بسیار مفید باشند.

هزینه های بالا و نامتناسب تولید از عدم وجود کارایی مناسب در سیستم‌ها نشات می‌گیرد. چارچوب پیشنهادی در بسیاری از زمینه‌ها به دنبال افزایش کارایی سازمان بوده و همواره کارایی را در دوره های زمانی بررسی می کند.

وجود مشکلات درون سازمانی، نامتناسب بودن فرایندها و نامتناسب بودن سیستم‌ها تبعاتی زیان بار برای سازمان خواهند داشت که می‌تواند شامل کیفیت پایین محصول، نارضایتی مشتری و یا حتی ورشکستگی و انحلال سازمان باشد. که برای جلوگیری از این معضلات چارچوب فکری و عملی پروژه حاضر برای بررسی و بهبود عملکرد بسیار مفید خواهد بود.

۵-۳ معایب:

 

 

چارچوب پیشنهادی برای سازمان‌های تولیدی بوده و به طور قطع در سازمان‌های غیر تولیدی و سازمان‌هایی که فعالیت‌های مشترک (تولیدی-خدماتی) دارند، پاسخگو نخواهد بود.

چارچوب پیشنهادی در بسیاری از زمینه‌ها نیاز به تحولات رادیکال دارد. که چنین تحولی در وضعیت و بازار اقتصادی چندان نامناسب پاسخگو نخواهد بود و شکست پروژه بهبود را به دنبال خواهد داشت.
عکس مرتبط با اقتصاد

 

بیشتر سازمان‌های امروزی هنوز در سطح محاسبات سرویس گرا هستند و برای دست یابی به حاکمیت معماری سرویس گرا نیاز به تغییرات بسیار زیاد، از جمله در فرهنگ سازمانی، تغییر در سیستم هاو زیر ساخت‌های فناوری، تغییرات فرایندی، تغییر پرسنل و عملکرد آن‌ ها و غیره دارد. چنین تغییراتی قطعاً هزینه های بالایی را نیز در بر خواهد داشت.

در چارچوب پیشنهادی برای سیستم‌های برنامه ریزی منابع سازمان، چندان به مسائل امنیتی پرداخته نشده است.

۵-۴ نتیجه گیری:
برای پاسخگویی به نیاز های روز بازار های رقابتی و بهبود وضعیت در سازمان‌های تولیدی امروزی، همواره نیاز به یک چارچوب فکری و عملکردی وجود دارد. این چارچوب سازمان را به سمت حاکمیت معماری سرویس گرا برده وبا بهبود معماری سیستمی و کسب و کار سازمان، اجرای باز مهندسی فرایندها و تغییر شاکله سازمان به سمت فرایند گرایی و حاکمیت معماری سرویس گرا و در عین حال بررسی، تحلیل و بهبود برنامه ریزی منابع سازمان به افزایش کارایی و بازدهی و نهایتاً بهبود عملکرد سازمان کمک می کند. در این چارچوب سیستم برنامه ریزی منابع سازمان برای بخش‌های مختلف سازمانی به صورت همکار و تجمیعی طراحی شده است. که در عین حال نیز با تأمین کنندگان و مشتریان خود ارتباطی نزدیک و تنگاتنگ دارند. در داخل هر بخش سیستم‌های تحلیل گر و تصمیم یار نیز تعبیه شده‌اند. که در تحلیل وضعیت و بهبود در تصمیم گیری‌ها بسیار موثر خواهند بود. در کنار این سیستم‌ها، یک سیستم مرکزی پشتیبان تصمیم قرار دارد. که به امنیت، بررسی و تحلیل بهتر و هماهنگی بیشتر کمک می کند. از مزایای دیگر سیستم برنامه ریزی منابع سازمان، تأمین اطلاعات زمان واقعی و همچنین اطلاعات به روز از زنجیره تأمین و برنامه ریزی صحیح است. همچنین چارچوب پیشنهادی بازمهندسی فرایندها و اجرای مدیریت استراتژیک را برای شناخت و تحلیل وضعیت سازمان پیشنهاد می‌کند.
۵-۵ پیشنهادات با توجه به مورد کاوی برای پیاده سازی ERP های تجمیعی :

 

 

مدیریت را تغییر دهید :

همواره در مقابل تغییرات، این نیروی انسانی است که مقاومت می‌کند؛ لذا نیاز است که موارد زیر را در این زمینه رعایت نمایید

 

 

انتظار کاربر، سعی کنید در وهله اول به انتظارات کاربران گوش کنید، این یک رویه مثبت جهت همراه کردن کاربران با خودتان است.

دخیل کردن کاربران در فرایند اجرای پروژه، باعث می‌شود کاربران خود را جزئی از پروژه دانسته و در مقابل تغییرات عکس‌العمل کمتری نشان دهند.

رضایت کاربران، همواره از ابتدا به فکر گروهی جهت همکاری با کاربران در تعامل با سیستم چه در حین و چه در انتهای پروژه باشید.

به کاراکتر و شخصیت و تجارب روسا و ریش سفیدان سازمان توجه کنید، افراد با تجربه بیشتر و دارای سوابق علمی بالاتر، همواره می‌توانند در پیشرفت پروژه یارتان نمایند.

در ابتدای پروژه، تیم اجرایی باید بر مدل تجاری سازمان و فرایند های آن مسلط باشند؛ و درک صحیحی از آن‌ ها داشته باشند.

از همان ابتدا اهداف قابل دستیابی را در نظر بگیرید و در حین انجام نیز به دنبال این اهداف باشید. حتی اگر در حین انجام برخی از اهداف به شکل غیر قابل حصول در آمدند، به سرعت بازبینی را انجام دهید.

همواره در برنامه مالی پروژه شناوری[۳۹] را در نظر بگیرید. این کار از ایجاد سیاه چاله[۴۰]در پروژه و یا شکست پروژه، جلوگیری می‌کند.

تغییرات میان دوره را در صورت نیاز انجام دهید. در برخی موارد با توجه به ریسک پروژه و یا تغییرات غیر منتظره، تغییرات میان دوره نیاز می‌شود. از این تغییرات نترسید. کمترین تأثیر آن‌ ها، جلوگیری از شکست کل پروژه است.

سازمان‌های خارجی را هم مدیریت کنید. در پروژه های ERP , همواره در نظر گرفتن عملکرد، پیشرفت و تغییرات سازمان‌های رقیب، همکار، مشتری و تأمین کننده، بسیار حائز اهمیت است. هیچ‌وقت این مطلب را نادیده نگیرید زیرا بر عملکرد شما تأثیر مستقیم دارند.

همواره از ابتدا موفقیت را با معیار و متریک و به دقت بیان کنید. این کار در طول پروژه، تحلیل‌ها و ارزیابی‌های میان دوره ای و نهایی، تأثیر بسزایی دارد.

۵-۶ کار های آینده :
از جمله کارهایی که می‌توانند در ادامه این پروژه انجام گیرند :

 

 

ارائه چارچوب امنیتی برای سازمان‌های سرویس گرا و مبتنی بر DSS

تحلیل کمی و کیفی پارامتر های مطرح در پیاده سازی چارچوب‌های سرویس گرا در سازمان‌های تولیدی

سیستم‌های پشتیبان تصمیم بهینه و امن برای سازمان‌های سرویس گرا و تجمیعی

ارائه چارچوب سرویس گرا و مبتنی بر DSS برای برنامه ریزی منابع سازمان‌ها (اعم از تولیدی یا غیر تولیدی)

منابـع

 

منابع فارسی

]۱[ . مهجوریان. امیر, “تدوین متدولوژی برنامه ریزی معماری سازمانی سرویس گرا در جهت پوشش کامل چارچوب به چارچوب زکمن ” ,گزارش سمینار کارشناسی ارشد, تابستان ۱۳۸۶ .
]۲[ .فقیه, محمد مهدی, “بررسی مدل بلوغ معماری سرویس گرا ” , گزارش سمینار کارشناسی ارشد ,۱۳۸۷٫
]۳[. کاظمی. زهره و غضنفری. مهدی،” اصول مبانی سیستم های خبره با فصولی درباره :شبکه های عصبی مصنوعی و تئوری مجموعه های فازی” , دانشگاه علم و صنعت ایران. ۱۳۸۹٫
]۴[ . اکبرپور شیرازی . محسن، توپچی .حسین، “داده کاوی:مفاهیم، روش ها و کاربردها”، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی دانشکده مهندسی صنایع، مقاله کاری به شمارهDM.WP.01.0
]۵ [.دارلینگتون .کیس، مترجم , موتمنی، همایون، “سیستمهای خبره” علوم رایانه, ۱۳۸۷٫
]۶ [بستانچی , مهدی” روش مناسب مهندسی مجدد در ایران ,ماهنامه تدبیر-سال هجدهم-شماره ۱۸۳ ,۲۰۰۷٫
]۷[ فائز, فرهاد , قدسی پور, سیدحسن , غضنفری, مهدی , , “ارائه یک مدل تصمیم یار برای انتخاب فروشنده با بهره گرفتن از روش استدلال مبتنی بر مورد در محیط فازی”, دانشکده فنی، جلد ۴۰ ، شماره ۴، از صفحه ۵۶۹ تا ۵۸, ۱۳۸۵٫
منابع لاتین
[۸]. Liaquat H. , Jon D. P., Mohammad A.R. “Enterprise Resource Planning: Global Opportunities and Challenges”, chapter 1, 2002.
[۹].Gable, G., Scott, J., Davenport,T. , “Cooperative ERP Life-cycle Knowledge Management”, ۹th Australasian Conference on Information Systems, 1998 .
[۱۰]. Kumar ,K. , Hilsgersberg ,J,V. , “Enterprise resource planning: introduction to ERP experiences and evolution “ ,ACM , ۲۰۰۰.
[۱۱]. Michael P. Papazoglou , Traverso, P., Dustdar, S. , Leymann, F. ,”Service-Oriented Computing: State of the Art and Research Challenges” , Computer In Computer, 2007.
[۱۲]. Gokhal, A., Kumar , B., Sahuguet, A. , ” Reinventing the Wheel? CORBA vs. Web Services”,. HI. ACM Press,. 2002.
[۱۳]. Gisolfi, D., “Is Web services the reincarnation of CORBA? “, IBM, 2001.
[۱۴]. Cook , W. R., Barfield , J.,” Web Services versus Distributed Objects: A Case Study of Performance and Interface Design”, ICWS, 2006.
[۱۵]. Nicolai M. J., “ SOA in Practice” , O’Reilly Media Inc,, ISBN,10:0-596-52955_4, 2007.
[۱۶]. Credle, R. , Adams, J. , Clark, K. ,Yun Peng Ge, Jeter, H., Lopes, J. , Nasser , S. , Peri , K. , “Patterns:SOA Design Using WebSphere Message Broker and WebSphere,ESB” , IBM Websphere software, ibm.com/redbooks, 2008.
[۱۷]. NiemannO M. , Eckert, J.,Repp, N., Steinmetz, R.” Towards a Generic Governance Model for Service-Oriented Architectures”, Americas Conference on Information Systems AMCIS, 2008.
[۱۸]. Bieberstein, N. , “Service-Oriented Architecture Compass: Business Value,Planning and Enterprise Roadmap” , IBM Press,2005.
[۱۹]. “A Practical Guide to Federal Service Oriented Architecture”, CUONCIL CIO, The American Council for Technology / Industry Advisory Council’s Enterprise Architecture Shared Interest Group (EA-SIG),Version 1.1 ,2008.

 

 

« هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصیرٌ بِما یَعْمَلُون» ( آل‏عمران/ ۱۶۳)
اینان خودشان درجاتی هستند نزد خدا و خدا به آنچه می‏کنند بیناست[۱۰۷].واین درجات مغایر ذات آنها نیست بلکه از شئون ووسعت ذات آنهاست.[۱۰۸]
بر این اساس براى هر حقیقت کلّى که مظهر اسمى از اسماء الله است بعد از مرتبه آن اسم مراتب عقل و نفس و طبع و جسم موجود است، در نتیجه همه موجودات عالم مادّه، اصنام و اظلالى براى حقایق عقلى و روحانى هستند و این زمین مادّى ظلّ زمین عقلى روحانى است و انسان حسى نیز جثه و صنمى براى انسان عقلى و انسان عقلى نیز مظهر اسم الهى و نورى از انوار اوست که از امر خدا در عالم غیب حاصل شده است:
«قُلِ الرُّوحُ مِن اَمرِ رَبّى و ما اوتیتُم مِنَ العِلمِ اِلاّ قَلیلا»(اسراء/ ۸۵)[۱۰۹]
بهشت نیز یا حسى و محسوس به حواس اخروى یا عقلى و مشهود به دیده باطنى عقلى است و براى هریک از این دو مراتب و درجاتى است، همان‌‌گونه که عالم دو عالم است: غیب و شهادت و براى هریک منازل و مراحلى است، از این رو انسان سعادتمند با توجه به روح وى که عقل بالفعل است، خود با همه علوم و معارفى که حمل مى‌‌کند بهشتى معنوى و روحانى است ودر عین حال براى نفس حیوانى وى بهشتى است صورى همراه با همه لذتها ومشتهیات که از طریق قواى حسى عملى بدان دست مى‌‌یابد.[۱۱۰] بهشت محسوس خاص اصحاب یمین است وبهشت معقول ویژه مقربان که علیون می باشند.همین طور نار نیز دوتا است نار محسوس ونار معنوی، نار محسوس خاص کافران است ونار معنوی ویژه منافقان متکبر.محسوسش برای بدن هاست ومعنویش برای دلها.[۱۱۱] گفتنى است که اساس تفاوت دو مرتبه حسّى و عقلى بهشت، تفاوت شوق و رغبت انسانهاست.[۱۱۲]
ملاصدرا بادیدی وسیع تر مراتب بهشت وجهنم را رتبه بندی می کند.بدین صورت که منطبق با مقامات انسانی مراتب بهشت ودرکات جهنم راتعریف می کند.در ابتدا در توضیح مقامات نفس انسان چنین می گوید:
«بعضی از اهل تحقیق گفته اند:خلق نخست به وجود وبعد به علم وبعد به قدرت وبعد به اراده وبعد به علم متصف می گردد، چون معاد برگشت به فطرت وسرشت اصلی و رجوع به آغاز – در پایان – می باشد، ناگزیر این صفات باید خرده خرده و به تدریج از سالک منتفی گردد، و ترتیب، عکس ترتیب اول حدوثی باشد.»[۱۱۳]
ابتدا در راستای اولین مرحله از مراحل پیش گفته شده سراغ افعال انسانی می رود:
«سالک الی الله با قدم ایمان و نور عرفان ناگزیر است که نخست از وی فعل (که در قوس نزولی آخر بود) منتفی گردد، و آن مرتبه تقوا و زهد در دنیا است، خداوند می فرماید:
« لَیْسَ لَکَ مِنَ الْأَمْرِ شَیْ‏ءٌ » ، یعنی: از فعل چیزی بدست تو نیست (۱۲۸/ آل عمران)
و فرمود:
« وَ ما أَدْری ما یُفْعَلُ بی‏ وَ لا بِکُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ ما یُوحى‏ إِلَیَّ» یعنی: ندانم بر سر من و شما چه خواهد آمد (۵۷ /انعام) »[۱۱۴]
ودر مقابل اینان کسانی هستند که طبق امیال وشهوت هایشان عمل می کنند و به درکه وگودالی مخصوص از جهنم سقوط می کنند:
«خداوند اشاره فرموده:« وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْواءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فیهِنَّ »، یعنی: اگر حق تابع هوسهایشان شده بود، آسمانها و زمین و هرکه در آنها است تباه می گشت (۷۱ /مؤمنون) لذا ناگزیر از آنچه هوا و هوسش می خواهد بازداشته، و از هرچه که طبعش درخواست می کند محجوب و پوشیده می گردد، چنانکه خداوند می فرماید: «وَ حیلَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ ما یَشْتَهُونَ» ، یعنی: میان ایشان و میان آن آرزوها که دارند جدایی افکنده می شود (۵۴ /سبأ)، پس در دایره خشم الهی و آتش غضبش قرار می گیرد:
«أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ کَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیر»، یعنی: آن کس که خشنودی خداوند را پیروی کرده با آنکه جفت خشم خدا است چگونه مانند تواند بود؟ (۱۶۲ / آل عمران)، بنابراین هوا و هوس او را به هاویه و گودال دوزخ می رساند و از تمام آنچه دلش می خواهد و لذت می برد محروم شده و در بند زنجیرها و کند و بندها – چنانکه صفت بندگان و بردگان است – گرفتار می ماند»[۱۱۵]
بنظر میرسد این همان مرحله ای است که امام خمینی با عنوان بهشت وجهنم اعمال از آن یاد می کند.
سپس به سراغ مراحل بعدمی رود:
«سپس ناگزیر باید از او اختیار منتفی گردد و در او، اراده ای جز به فرمان خدا و رسولش باقی نماند، بلکه اراده اش در اراده خدا و رسولش باقی نماند، بلکه اراده اش در اراده خدا و رسولش مستهلک گردد: « وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَهٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَهُ مِنْ أَمْرِهِمْ » ، یعنی: هیچ مرد مؤمن و زن موؤمنی حق ندارند وقتی خدا و رسولش چیزی را اراده کردند، اختیار کار خویش داشته باشند (۳۶ /احزاب) زیرا تمام اشیا از او – مطابق قضا و قدرش به عالی ترین وجه و برترین نظام و آرایش – صادر شده است؛ و چون (سالک) به این مقام رسید و در آن تمکن و استقامت یافت، به قضای الهی راضی شده و برایش مقام رضا حاصل گردیده و از هم غم و اندوه خوردن و عذابی راحت می گردد، چون او دیگر تمام اشیا را در نهایت خوبی و زیبایی تمام می بیند و رحمت الهی را مشاهده کند که تمام موجودات و اشیا را فرا گرفته است، بلکه عارف در هر چیزی وجه باقی حق را مشاهده می کند و می بیند که غیر او هالک است – چون غیری است – لذا زیبایی مطلق و جمال مطلق را می بیند که در هر چیزی بر او تجلی کرده است، از این روی بدان ابتهاج و سرور می یابد و از وی لذت برده و خوشنود می گردد، »[۱۱۶]
اینجا مقام رضاست وسالک در دومین قدم می بایست جز اراده خدا نبیند تا به چنین مقامی رسیده واز چنین لذاتی بهره مند شود.وچنان که به اراده واختیار خود عمل کندلاجرم در نرسیدن ودست نیافتن به چنین مقامی می سوزد.
«از این روی حاجت بهشت به نام رضوان نامیده می شود، زیرا سالک تا به مقام رضا نرسد، داخل بهشت نگردیده و به سرای کرامت و قرب نمی رسد، چنانکه در حدیث (قدسی) آمده: من لم یرض بقضائی و لم یصبر علی بلائی فلیعبد ربا سوائی و لیخرج من ارضی و سمائی، یعنی: هرکس راضی به قضای من نباشد و بر امتحاناتم صابر نباشد، خدای دیگری جز مرا پرستد و از زمین و آسمانم بیرون شود؛ خداوند می فرماید: « وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَر»، یعنی رضایت خدا از همه بزرگتر و بهتر است (۷۲/توبه)»[۱۱۷]
وداخل نبودن در زمین وآسمان خداوند هماناعذابی است که تحملش ازعهده بشرخارج می باشد.
سپس در توضیح مرتبه ی بعدی می گوید:
«پس از این مقام ناگزیر باید از سالک قدرت منتفی گردد تا آنکه برای خودش حرکت و نیرویی جز به خداوند علی عظیم نبیند و در مقام توکل باشد: « وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ » ، یعنی: هرکس توکل به خدا کند همو وی را بس است که خدای رساننده کار خویش است (۳/طلاق). و این مقام تفویض و واگذاردن امور است: « َ أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّه»، یعنی: کارم را به خدا واگذاردم (۴۴/غافر)»[۱۱۸]
در مقابل چنانچه فردمتکی به قدرت خود باشد وبی نیاز از قدرت خداوند به گودالی از دوزخ سقوط می کند :
«و به ازاء درجه توکل، درکه ای از خذلان و خواری است، چنانکه خداوند می فرمایند «وَ إِنْ یَخْذُلْکُمْ فَمَنْ ذَا الَّذی یَنْصُرُکُمْ »، یعنی: و اگر خدای شما را خوار دارد (و واگذارد) کیست که پس از وی یاری و نصرتتان دهد؟ (۱۶۰ /آل عمران)، »[۱۱۹]
وچنانکه گفته شد آخرین صفت علم است وسالک باید علم خود را محو در علم خداوند کند:
«بعد از این ناگزیر باید از او صفت علم منتفی گردد، به جهت مضمحل و نابود شدن علمش در علم الهی که از علمش هم سنگ ذره ای در آسمان و زمین پنهان نیست، زیرا علم او تعالی به اشیا، عین ذاتش می باشد، و عارف به نور پروردگاش – که عبارت از علم او به ذات خود و به غیر ذات خودش است – اشیا را می نگرد، و او را علم دیگر نیست که بدان، چیزی را بداند، یعنی: به جهت کوتاهی نظرش بر مشاهده حق متعال و صفات و آثارش – از آن حیث که آثارش می باشند – لذا علمش در علم او تعالی مستهلک می گردد، این مقام تسلیم است، چنانکه خداوند می فرماید: « سَلِّمُوا تَسْلیما»، یعنی: تسلیم شوید، تسلیم شدنی (۵۶ / احزاب) و فرمود: « سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدین»یعنی: سلام بر شما! خوش باشید و جاودانه به بهشت درون شوید (۷۳ /زمر) و فرمود: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدین» یعنی: سلام بر تو از دست راستیها (۹۱ / واقعه)»[۱۲۰]
تا به چنین مقامی که مقام تسلیم است برسدوبه بهشتی در خور این مقام وارد شود واز لذتهای آن بهره بجوید .در غیر اینصورت به گودالی از گودال های جهنم سقوط میکند:
«و به ازاء درجه تسلیم، درکه خواری و خفت است، خداوند می فرماید: « وَ مَنْ یُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُکْرِم‏»، یعنی: هرکس را خداوند خوار داشت و هیچکس او را گرامی ندارد (۱۸ / حج)، »[۱۲۱]
در بررسی این سه مقام یعنی مقام رضا، توکل وتسلیم به این جمع بندی می رسیم که این همان بهشت اخلاق وصفات است ودرکات مقابل آنها مختص به جهنم اخلاق است .چنانچه امام خمینی می فرمایند:«میزان یکی از مراتب بهشت که از بهترین بهشتهاست اراده وعزم است .این چه مقامی است که اراده او مظهر اراده الله شود»[۱۲۲] وخود ملاصدرا نیز میگوید: «همان طور که انتفای قدرت و علم و وجود در دسته اول، برایشان قدرت نامتناهی و علم ذاتی لدنی و وجود جاودانی ابدی را لازم و واجب می آورد، همین طور در این دسته هم استبدادشان را به این صفات، اقتضای عجز و نا توانی نامتناهی و جهل کلی و هلاک سرمدی را دارد و« این، همان خواری بزرگ می باشد.»۶۳توبه[۱۲۳]
نهایتا در آخرین و بالاترین مرحله سالک باید وجود خود را مضمحل در ذات خداکرده تااینکه در نفس خودش برایش وجودی نماند:
« سپس ناگزیر باید وجودش که پیش از این بدان پدید آمده است منتفی گردد و در وجود حق متعال که بدو تمام اشیا موجود می گردند و برپا می ایستند مضمحل و نابود شود، به طوری که برایش در نفس خودش – نزد نفسش – وجودی نباشد؛ این مقام اهل وحدت است و عالی ترین مقامات و برترین کرامات می باشد، و آن مقام اهل فنای در توحید است: « فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً »، یعنی: اینان کسانی اند که خداوند موهبت و نعمتشان داده است، از پیغمبران و راستی پیشگان و جانبازان در راه حق و صالحان (۶۹ /نساء)»[۱۲۴]
این نهایت درجات سالکان الی الله تعالی – به قدم ایمان و نور عرفان – است و : لیس و راء عبادان قریه، یعنی آن سوی آبادان دهکده و روستایی نیست.
ودر مقابل این مقام عالی :
«و به ازاء درجه قرب و وصول، درکه طرد و لعنت است: « أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللاَّعِنُون»، یعنی: خداوند لعنتشان می کند و لعنت کنندگان (از فرشتگان) عذابشان می کنند (۱۵۹ / بقره).»[۱۲۵]

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۴-۲درجات بهشت و درکات جهنم از دیدگاه امام خمینی

امام(ره) می فرمایند سه نوع بهشت و جهنم وجود دارد:بهشت و جهنم اعمال، بهشت و جهنم اخلاق، بهشت و جهنم لقاء :
«جنّات نیز به تقسیم کلى سه جنّت است: یکى جنّت ذات، که غایت علم باللّه و معارف الهیّه است. و دیگر جنّت صفات، که نتیجه تهذیب نفس و ارتیاض آن است. و سوم جنّت اعمال، که صورت قیام به عبودیت و نتیجه آن است‏»[۱۲۶]
غالبا وصف جهنم و بهشت که در کتاب خدا و اخبار انبیا و اولیا شده جهنم و بهشت اعمال است که از براى جزاى عملهاى خوب و بد تهیه شده است. گاهى اشاره خفیه‏اى نیز به بهشت و جهنم اخلاق که اهمیتش بیشتر است شده، و گاهى هم به بهشت لقاء و جهنم فراق، که از همه مهمتر است، گردیده.[۱۲۷]

 

۲-۴-۲-۱بهشت و جهنم اعمال

در قرآن به این بهشت و جهنم تصریح و تأکید شده است. حور العین، خوردنی ها، و … و نیز آتش و مار و همگی مربوط به همین بهشت و دوزخ می باشند.
از براى هر یک از اعمال حسنه و افعال عبادیه صورتى است باطنى ملکوتى و اثرى است در قلب عابد. اما صورت باطنیه آن همان است که تعمیر عوالم برزخ و بهشت جسمانى به آن است، زیرا که ارض بهشت قیعان و خالى از هر چیز است.[۱۲۸] نوع مردم داراى بهشت جسمانى اعمالى هستند، و از طریق اعمال حسنه و ترک اعمال سیّئه داراى مقامات اخروى مى‏شوند.[۱۲۹] وچون اکثر مردم از این مرتبه بالاتر نمى‏روند و قرآن هم نوعاً صحبتش با اکثر مردم است، آنها را به این گونه نعم و جنات وعده مى‏دهد.[۱۳۰]
اما اول مرتبه ی جهنم، جهنم اعمال است که سردتر از همه جهنمهاست. [۱۳۱]تمام این‏ها را که شنیدى و آنچه تا کنون از هر که شنیدى جهنم اعمال تو است که در آنجا حاضر مى‏بینى که خداى تعالى مى‏فرماید: وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً. کهف/۴۹یعنى «یافتند آنچه کرده بودند حاضر.» اینجا مال یتیم خوردى لذت بردى، خدا مى‏داند آن صورتى که در آن عالم از آن در جهنم مى‏بینى و آن ذلتى که در آنجا نصیب تو است چیست؟ اینجا بد گفتى به مردم، قلب مردم را سوزانیدى، این سوزش قلب عباد خدا را خدا مى‏داند چه عذابى دارد در آن دنیا، وقتى که دیدى مى‏فهمى چه عذابى خودت براى خودت تهیه کردى. وقتى غیبت کردى، صورت ملکوتى او براى تو تهیه شد، به تو ردّ مى‏شود، با او محشورى و خواهى عذاب آن را چشید. این‏ها جهنم اعمال که جهنم سهل و آسان و سرد و گوارا و مال کسانى است که اهل معصیت هستند، [۱۳۲]

 

۲-۴-۲-۲بهشت و جهنم اخلاق

مرتبه ی دیگر، بهشت اسماء و صفات است، که جنّت متوسطه است‏، [۱۳۳]و از بهشت اعمال بالاتر است.[۱۳۴]
سرمایه حیات ابدى آخرت و رأس المال تعیش آن نشئه حصول اخلاق کریمه است و اتصاف به مکارم اخلاق است. و آن بهشتى که به واسطه کرائم اخلاقى به انسان اعطا شود، که بهشت صفات است، هیچ طرف نسبت نیست با بهشتى که جسمانى اعمالى است، و در آن از جمیع نعم و لذات جسمانى اعظم و احسن آن موجود است، [۱۳۵]
کسانى که اعمال صالحه انجام داده و اخلاق را طورى که طبق ظواهر شرع است تعدیل نمودند ولى از حیث عقل نظرى در مرتبه تخیل بوده و خیال ملذّات را نموده‏اند و عوامل بالا را به طور خیال تصور و تخیل نموده و فقط توانسته باشند نِعَم متوسطه آن چنانى را تخیل کنند و در مرتبه خیال بعضى از ملائکه را که در مرتبه برزخى واقعند تصور کرده باشند؛ چنانکه مردم عادى گمان مى‏کنند که ملائکه مثل مرغ، پر دارند؛ گرچه ممکن است دسته‏اى از ملائکه که در مرتبه برزخیه واقعند این طور باشند.و بالجمله: اگر اعمال صحیح و صالح انجام داده و تعدیل قوا نموده باشند، صفات را به طور خُلق حاصل کرده و تعدیل نموده باشند و آن حقایق موعوده را طبق فهم خود تصور و تخیل نموده باشند، بعد از مرگ براى اینها جنّات متوسطین حاصل خواهد شد.[۱۳۶]
بهشت اخلاق سعه‏اش به قدر سعه کمال انسانى است در مرتبه متوسّطه، و از براى آن حدّى به این موازین نتوان درست کرد.[۱۳۷]
قذارات باطنیّه موجب حرمان از سعادت و منشأ جهنّم اخلاق، که به گفته اهل معرفت بالاتر و سوزنده‏تر است از جهنّم اعمال، مى‏باشد.[۱۳۸]
براى اشخاصى که ملکه فاسده و رذیله باطله پیدا کردند. از قبیل ملکه طمع، حرص، جحود، جدال، شره، حب مال و جاه و دنیا و سایر ملکات پست، جهنمى است که نمى‏شود تصور کرد، صورتهایى است که در قلب من و تو خطور نمى‏کند که از باطن خود نفس ظهور مى‏کند که اهل آن جهنم از عذاب آنها گریزان و به وحشت هستند.[۱۳۹]

 

۲-۴-۲-۳بهشت و جهنم لقاء

در قرآن تنها با ایماء به بهشت و جهنم لقاء اشاره شده است و بهشت و دوزخ آن شدیدتر از دو نوع پیش است. بهشت لقاء، اعلى مراتب وآخر مرتبه بهشت است.[۱۴۰]
امثال ماها که از حدّ حیوانیّت تجاوز نکردیم، جز بهشت جسمانى و اداره بطن و فرج چیز دیگر نداریم، و به آن هم با تفضل خداى تعالى امید است برسیم؛ لکن گمان نکنیم که سعادت منحصر به آن است و بهشت حق تعالى محصور به همین بهشت حیوانى است؛ بلکه براى حق تعالى عوالمى است که هیچ چشمى ندیده و هیچ گوشى نشنیده و خطور در قلب هیچ کس نکرده. و اهل محبّت الهیه و معرفت اللَّه را اعتنائى به هیچ یک از بهشتها نیست و توجّهى به عالم غیب و شهادت نمى‏باشد، و براى آنها جنّت لقاء است.[۱۴۱]
واین مرتبه، یعنى جنّت لقاء از مهمّات مقاصد اهل معرفت و اصحاب قلوب است‏ و دست آمال نوع از آن کوتاه است، و اوحدى از اهل معرفت به سعادت این شرف مشرّفند.[۱۴۲]
خدا نکند عاقبت معاصى منتهى بشود به ملکات و اخلاق ظلمانى زشت، و آنها منتهى شود به رفتن ایمان و مردن انسان با حال کفر، که جهنم کافر و جهنم عقاید باطله از آن دو جهنم بمراتب سخت‏تر و سوزان تر و ظلمانی تر است.[۱۴۳]
البته همانطور که در بخش ابواب بهشت وجهنم گفته شد محدود کردن هر مسأله ای از عالم آخرت به تعداد خاص کار ناصحیح است چون آن عالم از جنس این دنیا نیست که بتوان با قیاس با هم محدودش کرد چنانچه امام خمینی پس از ذکر مراتب سه گانه ی بهشت وجهنم در وصف شدت عذاب می فرمایند:« در علوم عالیه ثابت شده است که مراتب اشتداد غیر متناهى است هر چه تو تصور کنى و تمام عقول تصور کنند شدت عذاب را، از آن شدیدترهم ممکن است.»[۱۴۴]

 

۲-۴-۳ مناسبات آن با آیات وروایات

 

۲-۴-۳-۱ انواع واقسام بهشت در قرآن وروایات

قرآن کریم برای مؤمنان درجاتی را نزد پروردگارشان قائل شده است ودر آیات متعددی ازاین درجات نام برده است.[۱۴۵] بیشتر مفسران درجات را در آیات مزبور درجات بهشت دانسته‌‌اند.[۱۴۶]و گفته اند مقصود از درجات منازلى است که بندگان پرهیزگار در بهشت دارند و چنان‌‌که مردم در ایمان و عمل صالح متفاوت‌‌اند در منازلشان نزد خدا نیز متفاوت هستند.[۱۴۷]
از امام صادق (ع) نقل شده: نگویید بهشت یکی است، خداوند می فرماید (من دونهما جنتان) و نگویید بهشت درجه واحده دارد.[۱۴۸]
پیامبر (ص) نقل شده: بهشت به سه درجه تقسیم می شود، بالاترین درجه آن برای کسی است که محبت قلبی به پیامبر (ص) و آلش دارد و با دست و زبانش ایشان را یاری دهد، درجه دوم برای کسی است که محبت قلبی دارد و نصرت زبانی و درجه سوم برای کسی است که فقط محبت قلبی داشته باشد. [۱۴۹] از آنجا که حقیقت بهشت چیزی جز محبت به ولایت نیست بنابراین مراتب ودرجات آن نیز منطبق بر میزان محبت به اولیا وائمه ع می باشد.
گرچه در قرآن کریم به شمار درجات بهشت اشاره‌‌اى نشده است؛ ولى برخى روایات آنها را ۱۰۰ درجهو برخى دیگر به شمار آیات قرآن دانسته است.[۱۵۰] شاید وجه آن این باشد که مراتب ایمان نامحدود بوده، محدود کردن درجات بهشت به عدد ۱۰۰ یا اعداد دیگر از قبیل بیان کثرت است.[۱۵۱]
در قرآن کریم از بهشت های متعددی سخن به میان آمده است. مفسران با استناد به آیات ۴۶ و ۶۲ سوره الرحمن بهشتها را ۴ تا دانسته‌‌اند که دو تاى از آنها در مقام و مرتبه‌‌اى برتر از دو بهشت دیگر است.[۱۵۲] قرآن ابتدا از دو بهشت نام برده: «و لِمَن خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتان»(الرحمن/۴۶) و آن را پاداش نیکوکاران مى‌‌داند:«هَل جَزاءُ الاِحسـنِ اِلاَّ الاِحسـن».(الرحمن/ ۶۰) سپس دو بهشت دیگررا که در رتبه پایین‌‌ترند مطرح مى‌‌کند: «و مِن دونِهِما جَنَّتان * … * مُدهامَّتان * … * فیهِما عَینانِ نَضّاخَتان * … * فیهِما فـکِهَهٌ و نَخلٌ و رُمّان».(الرحمن/۶۲ ـ ۶۸) در حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) در وصف این بهشتها آمده که بناى دو تا از آنها و هرچه در آن است از طلا و براى پرهیزگاران و دو بهشت دیگر از نقره و براى اصحاب یمین آماده شده است.[۱۵۳]
در روایتی از امام باقر (ع) بر این بهشت های چهارگانه تأکید شده است:
أما الجنان المذکوره فی الکتاب فإنهن جنه عدن و جنه الفردوس و جنه النعیم و جنه‌ المأوی.[۱۵۴]
مانیز به استناد این روایت به توضیح این بهشت های چهارگانه از لحاظ خصوصیات، شرایط ورود و ساکنین آن ها، شباهت ها و تفاوت های آنه می پردازیم.

 

۲-۴-۳-۱- ۱تبیینی ازجنت نعیم وساکنان آن

نعیم به معنای نعمت و سرخوشی است[۱۵۵] و هر چیزی که بتواند خیال آدمی را از هر گونه نگرانی بدور کند[۱۵۶].نام این جنت هفت مرتبه در قرآن آمده آست.
خداوند در قرآن در آیات متعددی تعبیر ارث بردن را در مورد بهشت به کار می برد.[۱۵۷]مانیز به مناسبت آیه ی « وَ اجْعَلْنی‏ مِنْ وَرَثَهِ جَنَّهِ النَّعیمِ »(شعرا، ۸۵)؛ که در آن تعبیر ارث در مورد جنت نعیم به کار رفته است به معنای ارث پرداخته ودر مرحله بعدی سعی خواهیم کرد وارثان این بهشت نعیم را دسته بندی کنیم.
در معنای ارث
معناى ارث تملک مال و یا هر چیز قابل انتفاعى است از کسى که قبلا او مالک بوده و با زوال، ملک او به دیگرى منتقل شده، مانند فرزند که از پدر ارث مى‏برد یعنى پدر مى‏میرد و مالى باقى مى‏گذارد و فرزند آن را ارث مى‏برد، و یا انبیا که از دنیا مى‏روند و علم را براى بازماندگان و ورثه خود یعنى علما به ارث باقى مى‏گذارند و یا مردم مى‏میرند و زمین و آنچه را که در آن است براى مالک اصلیش خداى تعالى به ارث باقى مى‏گذارند. در همه این موارد معناى انتقال از غیر در کلمه ارث نهفته است. ، استعمال این لفظ برای بهشتیان به این دلیل است که خداى تعالى بهشت را آفرید تا تمامى بندگانش با سرمایه عمل صالح آن را بدست آورند، ولى کفار با ارتکاب شرک و معاصى، خود را از آن محروم ساختند در نتیجه بهشت به ارث مؤمنین در آمد، پس در حقیقت مؤمنین با عمل صالح خود آن را از دیگران ارث برده‏اند چنان که مى‏فرماید:
« أُولئِکَ هُمُ الْوارِثُونَ الَّذِینَ یَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ» مؤمنون/۱۱
و از قول اهل جنت مى‏فرماید:
« الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی صَدَقَنا وَعْدَهُ وَ أَوْرَثَنَا الْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّهِ حَیْثُ نَشاءُ» [۱۵۸]
راغب در مفردات در باره معناى آیه مورد بحث وارث بهشت گفته است:« ارث» و« وراثت» به معناى انتقال قهرى و بدون معامله دسترنج کسى است به غیر، و به همین جهت مالى را که از میت به وارثش منتقل مى‏شود« میراث»گویند.راغب اضافه کرده که این کلمه به معناى منافعى که در تحصیلش رنج و زحمتى تحمل نشده .[۱۵۹]
در روایات هم آمده که براى هر انسانى در بهشت، منزلى و در آتش منزلى است، و چون کسى بمیرد و داخل آتش شود، سهم بهشت او را به ارث به اهل بهشت مى‏دهند.[۱۶۰]

 

چرا کارآفرینان فعالیت می کنند؟

چطور عمل می کنند؟

سوال اول در زمینه اقتصاد است و تاکید بر کارآفرینی در اقتصاد دارد، سوال دوم با علوم رفتاری ارتباط دارد که به جنبه های جامعه شناسی و روان شناسی مسئله توجه دارد و در مجموع رفتار کارآفرینی را شناسایی می کند و سوال آخر، بیشتر، مربوط به حوزه علم مدیریت می شود و رفتار مدیریتی/ سازمانی کارآفرینان را مورد مطالعه قرار می دهد(Julian et al., 2000: 5) از طرف دیگر، صمد آقایی براساس روش (شناسی) تحقیق کارآفرینان را به سه دسته تقسیم می کند(صمد آقایی، ۱۳۸۲: ۱۷):
عکس مرتبط با اقتصاد

 

 

رویکرد ویژگی یا شخصیتی که براساس تحقیقات روان شناسی مک کللند و تمرکز بر گرایش های فردی و نظریه های شخصیتی است.

رویکرد جمعیت شناختی که طبقه بندی براساس اطلاعات و داده های آماری، مانند سن و تحصیلات بوده و مانند تحقیقات هیسریش و براکهاوس[۳] است.

رویکرد گرایشی یا رفتاری که در انتقاد به رویکرد پیشین در سال ۱۹۹۱ از سوی رابینسون و همکارانش[۴] ارائه شد.

بنابراین، مطالعاتی که تاکنون درباره کارآفرینی صورت گرفته از چهار بعد، کارآفرینان را دسته بندی کرده است:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

براساس شخصیت، از قبیل خطر پذیری، نیاز به توفیق و مرکز کنترل.

براساس داده های جمعیت شناختی، مانند سن، تحصیلات، فرزند اول بودن و وجود کارآفرین در خانواده.

براساس فرایند سرمایه گذاری، راهبردهای کسب و کار و غیره.

در یک تقسیم بندی نهادی از انواع کارآفرینی می توان آن را به دو دسته کارآفرینان فردی و سازمانی تقسیم کرد:
کارآفرینان فردی(شخصی). تعاریف متعددی از کارآفرینان فردی وجود دارد که برخی از آنها عبارتنداز:

 

 

کارآفرین کسی است که فرصتی را کشف و برای پیگری و تحقق آن، سازمان مناسبی ایجاد کند.

کارآفرین فردی است که عمدتا به منظور کسب سود و رشد، کسب و کاری را تاسیس و اداره می کند که مشخصات اصلی آن، نوآوری و مدیریت راهبردی است.

کارآفرین کسی است که فرصتهای بازار را درک و برای استفاده از آن فرصتها، سرمایه و دارایی لازم را فراهم می کند(هزارجریبی، ۱۳۸۴: ۵۶-۵۷).

در نتیجه، کارآفرین کسی است که عمدتا به منظور کسب سود و رشد، کسب و کاری را تاسیس و اداره می کند که مشخصات اصلی آن نوآوری و مدیریت راهبردی است.
مدل کارآفرینی فردی. این مدل برپایه ارتباط متقابل ویژگی های فردی و درک سازمانی فرایندها و نتایج است. خصوصیات فردی در این مدل ، شامل شناسایی فرصت ها، سطوح انرژی، میزان استقلال فردی، خطرپذیری و طرز تلقی از خود می باشد. محیط فردی، شامل متغیرهای گوناگونی، اعم از دانش و تجربه به دست آمده، میزان حمایت جامعه از خانواده و دیگران می شود(Chambers&Shaw, 2004: 12))شکل ۲-۲).

شکل۲-۲ مدل کارآفرینی فردی در روستا
کار آفرین سازمانی. مشخصات کارآفرین سازمانی تا حدودی در حوزه سازمان و محل کار آنان شکل می گیرد. کارآفرین سازمانی با تولید و معرفی محصولات، خدمات و فرایندهای جدید، سازمان یا شرکت را برای کسب رشد و سود بیشتر توانمند می سازد. آنان بیشتر متوجه محیط درونی سازمان، فرایندهای کارآمد، همسازی نیروی انسانی با وظایف، آموزش و راهنمایی به افراد و پدید آورنده فرایند نوآوری در سازمان و پیشتاز و حامی توسعه محصولات جدید هستند(همان، ۵۷). بنابراین، کارآفرین فردی به دلیل استفاده از امکانات مالی و دانش فنی سازمان های بزرگ به استخدام آنها در می آید، که در آن صورت کارآفرین سازمانی و فردی ذاتا فرق چندانی با هم نخواهند داشت. اما هنگامی که فرد کارآفرینی به استخدام سازمان در می آید به تبع محدوده مسئولیتها و اخنیارات سازمانی خود نقش دیگری می یابد که کمی با نقش آزاد و فردی آن متفاوت است و همین نقش به مرور در او مهارت هایی بیشتر و متفاوت با کارآفرینان مستقل ایجاد می کند. شومپیتر عمده فعالیت های کارآفرینان در سازمان را شامل توسعه کالا و خدمات جدید، معرفی روش های جدید تولید، تشخیص بازار های جدید، پیدا نمودن منابع جدید خرید و توسعه و بهبود سازمان می داند(صمدآقایی، ۱۳۸۲: ۲۰).

شکل ۳-۲ انواع کارآفرینی(صمدآقایی، ۱۳۸۲: ۱۵)

 

عوامل موثر در موفقیت کارآفرینی روستایی

کارآفرینی به دلیل ماهیت چند بعدی، میان رشته ای و ماهیت نوآوری، کارآفرینان به دلیل داشتن تفکر واگرا و همگرا، تفکر مثبت، تفکر جانبی، تفکر عمودی و جانبی به طور هم زمان، اگر به صورت مناسب هدایت شوند و زمینه های لازم برای فعالیت این گونه افراد فراهم شود، می تواند آثار مختلفی در زمینه های گوناگون زندگی فردی و اجتماعی داشته باشد. در این میان، یک فعالیت کارآفرینی کشاورزی در جوامع روستایی تحت تاثیر عوامل گوناگون شکل می گیرد که دارای تاثیرات و نتایج گوناگون مثبتو منفی است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
از دیدگاه آلیسون یک فعالیت کارآفرینی تحت تاثیر عوامل گوناگونی، مانند ویژگی ها و انگیزه های فردی، آموزش، فرهنگ و آداب رسوم، قوانین، سیاست ها و دانش فنی است که می تواند آثار و نتایج مختلفی را به لحاظ الگوهای رفتاری، اقتصادی، اجتماعی و غیره در بر داشته باشد(Alison, 1990: 166). بنابراین، براساس فرصت ها و موانع پیش روی کارآفرینی روستایی و کشاورزی، این عوامل می تواند به موفقیت بالای کارآفرینان در این بخش منجر شود. احساسات و انگیزه اولیه در کارآفرینان، هیجان، شوق، علاقه و تعهد می تواند عامل کلیدی موفقیت آنان باشد.

شکل ۴-۲ درخت کارآفرینی(افتخاری و قیداری سجاسی، ۱۳۸۹: ۴۲)
دسته بندی عوامل موثر برکارآفرینی روستایی بر اساس اصول توسعه پایدار
اقتصاددانان کانون توجه خود را تنها بر فضای اقتصادی کارآفرینی متمرکز کرده اند و در نتیجه، از ویژگی ها و عوامل فردی و اجتماعی و محیطی و نهادی، که به طور مثبت یا منفی بر فرد کارآفرین تاثیر می گذارد، غافل مانده اند.
عوامل اقتصادی
امروزه در راهبردهای توسعه روستایی تجدید نظر شده است و در بسیاری از موسسات ملی و بین المللی مجددا بر کاهش فقر از طریق رشد اقتصادی تاکید می شود. به همین دلیل، توسعه اقتصادی در مناطق روستایی نیازمند راهبردهای جدیدی است که این امر با توسعه کارآفرینی و تواناسازی سیاست های محیطی ممکن می باشد(Davis, 2004: 12). بنابراین امروزه تلاش های مردم مناطق روستایی برای دستیابی به پایداری اقتصادی می تواند با بهره گرفتن از کارآفرینان محلی افزایش یابد، زیرا تمرکز بر منابع اقتصادی محلی از طریق توسعه کارآفرینی محلی یکی از شیوه های توسعه اقتصادی این مناطق است(Heaton, 2005: 1). پس به طور کلی فرض اصلی در برخورد اقتصادی با کارآفرینی در مناطق روستایی، رفتار عقلایی انسان ساکن روستایی با منابع کمیاب است. در این زمینه، کارآفرینی سازوکاری به شمار می رود که زمینه تخصیص بهینه منابع را با بهره گرفتن از شناسایی قوت و فرصت های آتی همراه با ضعف ها و تهدیدها در مناطق روستایی میسر می سازد. در واقع امروزه به زعم تحولات علمی و فنی و توسعه توانایی های بشر در کنترل منابع، هنوز نگرانی هایی در باره نحوه ایجاد تعادل بین امکانات و نیازها رو به تزاید وجود دارد. تلاش های بی وفقه برنامه ریزان و تولید کنندگان کالاها و خدمات برای تامین نیازهای عمومی هموراه با عوامل و موانع محدود کننده کنترل و کم اثر می شود و دائما یک فاصله مشخص بین منابع، امکانات و نیازها وجود دارد، از سوی دیگر، برای احیای اقتصاد جهانی کشورها باید اقتصاد خود را زنده و پویا کنند. هر چند هرکشوری باید متناسب با سنن ملی و فرهنگ و آداب رسوم خود بهبود بهره وری بپردازد، وجود فاصله و شکاف بین منابع و امکانات از یک سو و نیازهای متنوع و فراگیر جامعه انسانی از سوی دیگر، لزوم دخالت و نقش آفرینی را ایجاب می کند. به نظر می رسد در شرایط موجود، عامل مهم کارآفرینی و نقش موثر آن به مثابه راهبردی مناسب برای گسترش بهره وری است، زیرا کارآفرینی موجب ارتقای بهره وری در سطوح مختلف فردی و گروهی، سازمانی، ملی و بین المللی می شود(هزارجریبی، ۱۳۸۴: ۱۵۸).

 

عوامل اجتماعی

یکی دیگر از ابعاد فراموش شده کارآفرینی، عوامل اجتماعی و فرهنگی است که ناشی از نگاه تک بعدی به کارآفرینی تا به امروز بوده است، زیرا فردی که به خلق ایده های نو می پردازد، دارای زمینه های اجتماعی، مانند ویژگی های خانوادگی، آداب و رسوم جامعه، میزان مشارکت و همکاری، دوستان و اقوام و همسایگان است که می توانند در دستیابی به موفقیت او را یاری کنند. به همین دلیل، آلیسون به ویژگی های اجتماعی موثر در شکل گیری رفتار کارآفرینی تاکید دارد و آن را به صورت زیر بیان می کند(Alison, 1990: 8)
نقش های موجود در جامعه، تجربیات حاصل از زندگی، پیش زمینه های خانواده، سطح آموزش و آگاهی،طبقه ی اجتماعی، سازمان های دیوان سالاری. از طرفی دیگر کوپر(۱۹۹۶) به نقل از آلیسون با یک نگاه اجتماعی به کارآفرینان عوامل موثر در موفقیت را به سه طبقه کلی عوامل پیشین یا زمینه ساز(مانند ژنتیک، خانواده، آموزش و تجربیات فردی و اجتماعی)، عوامل سازمانی(ارتباط با دیگران، تجربه های فعالیتی در سایر کارها و غیره) و عوامل محیطی(دسترسی، شرایط اقتصادی جامعه، میزان استفاده از مشاور وغیره) تقسیم می کند.
بر همین اساس، امروزه نوع جدیدی از کارآفرینی شکل گرفته است و بر آن تاکید می شود که در آن، نگاه اجتماعی به کارآفرینان به عنوان موتور توسعه، نقش اساسی دارد و از آن با عنوان«کارآفرینی اجتماعی» نام می برند که می تواند در جوامع روستایی نیز، از این طریق، زمینه توانمندسازی اجتماعی، افزایش میزان مشارکت پذیری، سواد، پذیرش خطر، گرایش به نوآوری در کنار اعتقاد به سنت ها و تجربیات، امنیت و غیره را گسترش دهد. بنابراین، کارآفرینی به لحاظ اجتماعی، منافع و آثار مثبتی در جامعه روستایی دارد، زیرا موجب اشتغال می شود، اضطراب های اجتماعی را کاهش می دهد و بهره برداری از منابع و فعال شدن آنها را برای بهره وری عظیم ملی فراهم آورد.
کارآفرینی، سود اجتماعی را از طریق دولت عاید جامعه می کند که نوعی نشان دهنده توسعه اجتماعی-اقتصادی جامعه است. هرچه مشارکت جامعه در فعالیت های کارآفرینی بیشتر باشد، سریع تر به توسعه اقتصادی و اجتماعی دست یابد(بهکیش، ۱۳۸۰: ۲۴۸).

 

عوامل محیطی

با افزایش توجه به منابع زیستی و نیازهای نسل های آتی در قالب نظریه توسعه پایدار، از دهه ۱۹۸۰ به بعد، لزوم در نظر گرفتن این بعد از توسعه و عوامل موثر آن در فرایند توسعه اهمیت بالایی یافت. کارآفرینی در محیط های روستایی نیز نمی تواند مستثنا از این امر باشد، زیرا جوامع روستایی به دلیل ماهیت وجودی و کارکردی و ساختاری خود، ارتباط تنگاتنگی با محیط پیرامونی دارند. از طرف دیگر، کشاورزی به عنوان یکی از فعالیت های مهم روستایی در محیط طبیعی و در یک فضای باز و متاثر از عوامل طبیعی، مانند نوع خاک و اقلیم انجام می شود، در نتیجه، توجه به عوامل محیطی در توسعه کارآفرینی روستایی و کشاورزی اهمیت بالایی در جهت کاهش مخاطرات محیطی، استفاده مناسب از منابع و غیره دارد(افتخاری و سحاسی قیداری، ۱۳۸۹: ۴۷).

 

عوامل نهادی(سازمانی)

کارآفرینی نمی تواند بدون در نظر گرفتن نقش سازمان ها و نهادهای گوناگون انجام شود، زیرا هرگونه فعالیتی به نوعی سازماندهی و تشکلات در سطوح مختلف، چه ملی و چه محلی، نیاز دارد. دولت، سازمان ها و ارگان های زیر ربط آن یکی از این نهادها هستند و از طرفی دیگر، نهادهای غیردولتی محلی هم که به صورت خودجوش شکل گرفته اند، دارای تاثیرگذاری بالایی در رشد و گسترش فعالیت های کارآفرینی اند. به همین علت از دیدگاه ما یا ارتباط پیچیده ای بین عناصر بخش عمومی و خصوصی و فعالیت هایی که همگی با هم به کارآفرینی منجر می شوند(Maia, 2002: 30).

شکل ۵-۲ چرخه عوامل موثر در کارآفرینی مناطق روستایی(Allen et al, 2003: 12)

 

دیدگاه های موجود در کارآفرینی روستایی

بررسی ادبیات کارآفرینی این نتیجه را به دست می دهد که عده انگشت شماری مثل دیوید مک کللند به مفهوم ریشه ای و گسترده آن پرداخته اند. جوهره مورد نظر او صرفا اقتصادی بود، شاید دلیل این امر را باید در جهان بینی و ایدئولوژی حاکم در آن دوره دانست. با عنایت به تعاریف، ابعاد و ویژگی های کارآفرینی مشخص شد که این واژه، ماهیت میان رشته ای با ابعاد جامعه شناسی، روان شناسی، اقتصادی، مدیریتی، جغرافیایی و توسعه ای دارد و از این رو ضرورت دارد برای درک مفهومی این فعالیت از علوم دیگر نیز کمک گرفته شود(Chambers& shaw,2004: 12).

 

دیدگاه جامعه شناختی و جمعیت شناختی

جامعه شناسان به آثار و نقش های کارآفرینان در جامعه وقوف کامل دارند و آنان را عاملان اشتغال زایی، انتقال فناوری، تعادل در اقتصادهای پویا، کاهش بوروکراسی اداری، ساماندهی منابع و استفاده بهینه از آنها می دانند. کارآفرینان می توانند عامل تولید سرمایه محسوب و باعث تحول و تجدید حیات ملی و محلی در جامعه شوند، زیرا کارآفرینی فراتر از شغل و حرفه است. کار آفرینان با شناخت، ایجاد و گسترش بازارهای جدید به ترغیب و تشویق سرمایه گذاری و نوآوری می پردازند و نقش و وظیفه مشخصی را در پکبارچگی و ارتباط بازارها و رفع شکاف ها و تنگناها بازار و اجتماع ایفا می کنند. در واقع می توان اذعان داشت که کارآفرینان و شرکت ها و سازمان های کارآفرین با قبول مسئولیت اجتماعی خود، هم به خواسته های جامعه و هم به سیاست های دولت پاسخ مثبت داده اند(Alison,1990: 304). اما تجربه کاری، نارضایتی از شغل قبلی، الگوی نقش، شرایط کودکی، تحصیلات، سن و جایگاه اجتماعی از جمله مشخصات جمعیت شناختی کارآفرینان محسوب می شود. برخی از افراد در کار خود دارای تجربه قبلی هستند و همین امر ممکن است رابطه مثبت و مستقیمی را با موفقیت­شان ایجاد کند، به طوری که اکثر آنان، خواه موفق یا ناموفق، در حرفه خود دارای تجربه قبلی هستند. در مقایسه کارآفرینان موفق با ناموفق می توان به این نکته توجه داشت که نارضایتی کارآفرینان موفق از مشاغل قبلی خود، هنگامی که تصمیم به آغاز فعالیت جدیدی می گرفتند، بیشتر از نارضایتی کارآفرینان ناموفق بوده است(دارایانی، ۱۳۷۷: ۱۰۸). وجود الگوی نقش باعث تشویق تلاش های کارآفرینانه در افراد می شود، این الگوها ممکن است در بین خانواده، دوستان یا در محیط های کاری وجود داشته باشد، به طوری که افراد موفق در محیط های کاری و خانوادگی خود شاهد حوادثی همچون فقر، ناامنی، مرگ والدین یا جدایی آنان بوده اند. به تجربه ثابت شده است که سن نمی تواند عامل مهمی در موفقیت کارآفرینان محسوب شود، از این رو، نمی توان سن خاصی را برای آغاز فعالیت های کارآفرینانه معین کرد(هزار جریبی، ۱۳۸۴: ۵۹-۶۰)

 

دیدگاه روان شناختی

درباره مشخصات و ویژگی های روانی، اجتماعی، تجربی و رفتاری کارآفرینان مطالعات زیادی انجام گرفته و ویژگی های بسیاری ارائه شده است. به دلیل پیچیدگی های زیاد ابعاد روان شناسی کارآفرینان، برخی از دیدگاه محققان مورد بررسی قرار گرفته که به طور خلاصه به شرح ذیل است:
خطرپذیری، نیاز به توفیق، نوآوری، خلاقیت و ایده سازی، اعتماد به نفس، پشتکار زیاد، آرمان گرایی، پیش قدم بودن، فرصت گرایی، نتیجه گرایی، اهل کار و عمل بودن، آینده گرایی، خود محوری، پیشگام در کسب اطلاعات، برنامه ریزی و ارزشیابی رقبا، ثبات و استحکام کامل در برابر هیجانات، اهل کارو تلاش، جستجوگر اطلاعات، زیر پا گذاشتن قواعد و قوانین در صورت لزوم، انعطاف پذیری، ظرفیت بالا، هدف گرایی، پذیرفتن نتیجه اعمال خود به آسانی، توانایی بالا در تشخیص الگوها، قاطعیت بالا، واقع بینی، وفادار به عهد و پیمان و صادق، عدم رعایت سلسله مراتب، امیدوار به موفقیت، رشد دهنده ایده، دارای تفکر مثبت، همگرایی، واگرایی واداشتن تفکر جانبی و عمودی برای خلق ایده های جدید و توسعه آنها(هزارجریبی، ۱۳۸۴: ۵۹).

 

دیدگاه اقتصادی(کارآفرینی درون نظریه اقتصادی)

کارآفرینی واژه ای قدیمی و با ارزش در نظریه اقتصادی(Gouger et al, 1990: 7) به رغم انتشار منابع زیادی درباره نظریه کارآفرینی تاکنون هیچ کدام از آنها نتوانسته اند این واژه را به طور کامل معنی و تعریف کننده، بنابراین برای درک بهتر و مناسب تر این مفهوم، دیدگاه های مختلف به این واژه را از نظریه های کلاسیک اقتصادی آغاز می کنیم(Maia,2002: 25).
مفهوم کارآفرینی در نظام های اقتصادی را، برای اولین بار ریچارد کانتیلون[۵] به کار برد(Mirjam,1999: 5). او برای اولین کارآفرینی را چنین تعریف کرد:« کسی که ابزارهای مورد نیاز برای تولید را با ارزشی معین خریداری و آنها را با هم ترکیب و کالای جدید تولید کند». مدل اقتصادی کانتیلون در برگیرنده سه عامل اساسی است:

 

 

مالکان زمین(سرمایه دارن).

کارآفرینان(مبادله کنندگان ارز و سهام).
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

 

مزدورها و افراد اجیر شده(کارگران مزدبگیر).

در این مدل، کارآفرینان مسئول مبادله و گردش سرمایه در اقتصادند و بنابراین نقش محوری را در اقتصاد به عهده دارند. وجود کارآفرینان در یک جامعه نظام آن را به سوی تعادل عرضه و تقاضا هدایت می کند. چون مبادله کنندگان، کالایی را با قیمت معینی می خرند و با قیمیتی نا معین می فروشند، در نتیجه خطر پذیرند. پس، از نظر کانتیلون، کارآفرینی نوعی نااطمینانی توام با خطر پذیری است که به ایجاد تعادل عملکرد در درون نظام اقتصادی منجر می شود(Ripsas, 1998: 7). ژان باتیست سی، تعریف کارآفرینی را به مهارتهای مدیریت سرمایه و ثروت گسترش داد و اولین اقتصاددانی بود که نقش مدیریتی را به کارآفرینان نسبت داد، یعنی در این حوزه، کارآفرین یک هماهنگ کننده، رهبر و مدیر است. او کارآفرینان را عرصه بازار و تجارت می دید و برا این عقیده بود که کار آفرین، افراد مختلف را برای تولید یک کالا در کنار هم جمع می کند(Maia, 2002: 26).
آلفرد مارشال[۶] اولین کسی بود که به طور رسمی وجود کارآفرین را برای تولید ضروری شناخت. از نظر او برای تولید چهار عامل اساسی نیاز است: