برای ارزیابی عملکرد سازمان ها از روش های پارامتریک و ناپارامتریک استفاده می شود بعلاوه برای مقایسه آنها به متغیر هایی نیاز است که بتوانند بهترین عملکرد این سازمان ها را نشان بدهند . در این پژوهش تلاش شد که با بهره گرفتن از تکنیک ناپارامتریک تحلیل پوششی داده ها (DEA ) در شرایط در شرایط اطمینان و عدم اطمینان به ارزیابی کارایی نسبی ۱۳ اداره ثبت احوال استان مرکزی و ۲۳ اداره ثبت احوال استان اصفهان پرداخته شود و همچنین موثرترین متغیر های ورودی و خروجی مشخص شوند .
همانطور که مشخص شد اداره ثبت احوال شهرستان تیران و کرون با( ۹۹۹۶۴۴/۴ ) برترین اداره از لحاظ کارایی نسبی در بین دو استان مرکزی و اصفهان می باشد و ادارات خنداب ، اراک در استان مرکزی وفلاورجان و سمیرم در استان اصفهان در رتبه های بعدی قرار می گیرند و همچنین ادارات چادگان ، نائین و دهاقان کمترین کارایی نسبی را در بین دو استان در شرایط عدم اطمینان نیز نشان داد که همانند شرایط اطمینان اداره ها در رتبه های قبلی خود قرار دارند و فقط درجه کارایی آنها نسبت به شرایط اطمینان کاهش یافته است و همچنین از موثرترین متغیر ها می توان متغیر ورودی اول ( جمعیت ) و متغیر خروجی چهارم (تعویض شناسنامه ) در استان اصفهان و متغیر ورودی دوم (هزینه های جاری ) و متغیر خروجی سوم (ازدواج و طلاق ) در استان مرکزی را نام برد .
در نتایج مدل CCR از نکات جالب توجه در مورد متغیر ورودی X1 (جمعیت ) می باشد که که در استان مرکزی ۱۱ تا از ادارات آن و در استان اصفهان ۲۳ تا از ادارات از آن به صورت بهینه استفاده کرده اند به عنوان مثال خنداب ( ۲۸۲۲۶/۰ ) در استان مرکزی و سمیرم ( ۳۶۵۵۵/۰ ) در استان اصفهان می باشند و در مورد متغیر ورودی X2 ( هزینه های جاری ) می باشد که در استان مرکزی ۱۲ تا اداره ، از ۱۳ اداره استان ، و در استان اصفهان ، ۲۲ تا اداره از ۲۳ اداره ، از ورودی X2 به صورت بهینه استفاده کرده اند اما در مورد ورودی X3 ( تعداد نیروی انسانی) می توان گفت که تمام ادارات استان اصفهان به صورت بهینه از این ورودی استفاده کرده اند به جز شهرستان آران و بیدگل که از ۲۰ کارمندی که در آن اداره کار می کنند تعداد ۸ نفر از آن ها در این اداره اضافی محسوب می شوند و در استان مرکزی هم می توان ادارات ثبت احوال شهرستان های آشتیان ، دلیجان ، زرندیه و محلات را نام برد که می توانند بدون این که کارایی آنها نسبت به ادارات دیگر تغییر یابد تعداد نیروی انسانی خود را کاهش دهند .
همچنین با توجه به مقدار مازاد متغیر خروجی ها در مورد متغیر خروجی Y1 (درآمد ) و Y4 (تعویض شناسنامه ) می توان گفت که اداره زرندیه Y1 ( 11175/0 ) و Y4( 4566/44 ) در استان مرکزی و اداره گلپایگان Y1 ( 20489/0 ) و Y4 ( 659303/2 ) در استان اصفهان بیشترین افزایش را داشته باشند بدون این که درجه کارایی آنها نسبت به ادارات دیگر تغییر کند و در مورد متغیر خروجی Y2 و Y3 ادارات ثبت احوال فریدون شهر و فریدن و خور و بیابانک به ترتیبY2 ( 1516/315 ( و Y3 ( 0157/128 ) ، Y2(8912/182) Y3 (00591/72 ) ، Y2(2433/164)و Y3 (5887/113) همچنین در ادارات ثبت احوال استان مرکزی ادارات آشتیان و محلات به ترتیب Y2(1061/291 ) و Y3(001517/1) ، Y2 (567/2094) و Y3 (0620/420 ) می توانند بیشترین افزایش را داشته باشند.
و لذا می توان گفت ۴-۶ می توان بیان نمود که متغیر ورودی X1 (جمعیت ) نسبت به ۲ متغیر ورودی X2 و X3 موثر تر می باشد و همچنین متغیر خروجی Y3 ( ازدواج و طلاق ) تاثیر گذاری بیشتری نسبت به متغیر های Y1 و Y2 و Y3 دارد .
تحلیل مدل های DEA چند نکته مفید را بیان می کند . اولا تحلیل درجه کارایی نشان می دهد که بعضی از ادارات ثبت احوال در مقیاس بهینه عمل می کنند و بعضی دیگر خیر . ثانیا تحلیل مقدار کمبود یا مازاد متغیر ها درک و فهم صحیحی ایجاد می کند از این که چگونه ادارات ثبت احوال می توانند عملکرد عملیاتی و کارایشان را در بلند مدت و کوتاه مدت بهبود بخشند . ثالثا تحلیل حذف متغیر ها نشان می دهد که حذف کدام متغیر های ورودی و خروجی تاثیر مثبت یا منفی روی درجه کارایی ادارات ثبت احوال دارد و باعث کاهش یا افزایش درجه کارایی آنها می گردد .
۵-۲ ) پیشنهادها
با توجه به نتایج به دست آمده تعدادی از پیشنهادات برای مدیران ادارات ثبت احوال به شرح زیر است :
عملکرد بسیاری از ادارات ثبت احوال استان مرکزی و استان اصفهان تقریبا شبیه به هم می باشد . مدیران ادارات ثبت احوال باید تعیین کنند که چگونه از منابع موجود برای رسیدن به اهدافشان به صورت کامل استفاده نمایند .
از طریق تحلیل های DEA مدیران ادارات ثبت احوال می توانند مقیاس عملیاتیشان را برای رسیدن به بهترین وضعیت تنظیم نمایند .
به صورت کلی ادارات ثبت احوال کل کشور در حال رشد و هرچه بهتر نمودن کارایی خود هستند بنابراین با توسعه امکانات موجود می توان به افزایش عملکرد عملیاتی ادارات ثبت احوال دست پیدا نمود .
برای بدست آوردن اطلاعات و بهبود عملکرد ادارات ثبت احوال می توان از مقایسه عملکرد آنها با عملکرد دیگر ادارت ثبت احوال استفاده نمود .
۵-۳ )محدودیت ها
موارد زیر به نوعی پیشنهاداتی می باشد برای پژوهشگرانی که بخواهند در زمینه ادارات ثبت احوال کشور فعالیت نمایند .
۱-عدم به کارگیری تمام متغیر های ورودی و خروجی ادارات ثبت احوال در مدل DEA به علت فرمول تجربی زیر
( تعداد خروجی ها + تعداد ورودی ها ) ۳ ≤ تعداد ورودی های مورد ارزیابی
۲-عدم دسترسی به اطلاعات و داده های متغیر های مالی و اقتصادی ادارات ثبت احوال از جمله مانند هزینه های عملیاتی ، میزان سرمایه گذاری وعدم ارائه اطلاعات کامل در مورد درآمد ادارات ثبت احوال به علت مخالفت مدیران .
عکس مرتبط با اقتصاد
۳-عدم تمرکز اطلاعات مربوط به ادارات ثبت احوال شهرستانهای مختلف دو استان اصفهان و مرکزی و دسترسی سخت و مشکل به آنها .
۴-مطالعات و پژوهشهای بسیار اندک مرتبط با ادارات ثبت احوال در کشور .
۵-عدم مطالعه و آگاهی دقیقی بر روی آشفتگی داده ها در ادارات ثبت احوال کشور .
۵-۴ ) ضمائم
۵-۴-۱ ) مدل CCR نوشته شده ادارات ثبت احوال استان اصفهان توسط نرم افزار lingo
آران و بیدگل:
max =153946598*u1 + 1959*u2 + 944*u3 + 144*u4;
۵۵۶۵۱*v1+9745760*v2+20*v3=1;
۱۵۳۹۴۶۵۹۸*u1 + 1959*u2 + 944*u3 + 144*u4-55651*v1-9745760*v2-20*v3<0;
۶۷۵۵۶۰۰۰*u1 + 875*u2 + 573*u3 + 108*u4-15284*v1-8283896*v2-17*v3<0;
۲۱۵۸۴۰۸۹۵۳*u1 + 43273*u2 + 25793*u3 + 745*u4-1583609*v1-22983040*v2-80*v3<0;
۵۳۳۸۷۴۱*u1 + 2319*u2 + 900*u3 + 40*u4-33941*v1-861864*v2-3*v3<0;
۱۰۴۸۵۳۳۷*u1 + 1806*u2 + 694*u3 + 10*u4-1931*v1-861864*v2-3*v3<0;
۱۵۹۷۷۳۵۰*u1 + 1403*u2 + 560*u3 + 18*u4-7500*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۳۰۸۹۴۵۶۸۰*u1 + 6074*u2 + 2872*u3 + 195*u4-218737*v1-2585592*v2-9*v3<0;
۷۸۹۹۳۴۱۰*u1 + 661*u2 + 520*u3 + 95*u4-20490*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۶۷۳۴۲۴۰۰*u1 + 411*u2 + 306*u3 + 70*u4-17488*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۲۰۱۶۸۵۰۰*u1 + 798*u2 + 292*u3 + 30*u4-34149*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۱۸۴۵۲۴۱۳۱*u1 + 1519*u2 + 843*u3 + 68*u4-26260*v1-1149152*v2-4*v3<0;
۳۴۵۴۷۱۲۹۰*u1 + 3648*u2 + 2616*u3 + 84*u4-126070*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۲۱۱۸۴۴۹۲۱*u1 + 3294*u2 + 2151*u3 + 122*u4-108299*v1-2011016*v2-7*v3<0;
۲۲۱۹۴۷۶۵۶*u1 + 1996*u2 + 1352*u3 + 64*u4-81622*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۱۹۸۷۵۵۴۰۰*u1 + 1321*u2 + 780*u3 + 59*u4-38955*v1-2298304*v2-8*v3<0;
۱۵۳۸۰۱۵۹۰*u1 + 5232*u2 + 3237*u3 + 57*u4-37740*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۷۴۹۸۰۷۵۷۰*u1 + 6996*u2 + 4018*u3 + 133*u4-248789*v1-2872880*v2-10*v3<0;
۲۱۴۷۷۶۳۰۱*u1 + 1980*u2 + 1287*u3 + 79*u4-47849*v1-2585592*v2-9*v3<0;
۲۵۵۳۳۱۵۴۷*u1 + 4827*u2 + 2481*u3 + 52*u4-55984*v1-2298304*v2-8*v3<0;
۲۷۱۸۸۲۳۳۳*u1 + 2870*u2 + 1518*u3 + 38*u4-62454*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۸۹۷۳۲۱۱۰*u1 + 814*u2 + 728*u3 + 22*u4-24424*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۵۲۱۹۴۳۲۷۱*u1 + 7032*u2 + 4131*u3 + 92*u4-206114*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۱۸۴۵۱۳۲۹*u1 + 831*u2 + 624*u3 + 48*u4-20736*v1-861864*v2-3*v3<0;
اردستان :
max = 67556000*u1 + 875*u2 + 573*u3 + 108*u4;
۱۵۲۸۴*v1+8283896*v2+17*v3=1;
۶۷۵۵۶۰۰۰*u1 + 875*u2 + 573*u3 + 108*u4-15284*v1-8283896*v2-17*v3<0;
۱۵۳۹۴۶۵۹۸*u1 + 1959*u2 + 944*u3 + 144*u4-55651*v1-9745760*v2-20*v3<0;
۲۱۵۸۴۰۸۹۵۳*u1 + 43273*u2 + 25793*u3 + 745*u4-1583609*v1-22983040*v2-80*v3<0;
۵۳۳۸۷۴۱*u1 + 2319*u2 + 900*u3 + 40*u4-33941*v1-861864*v2-3*v3<0;
۱۰۴۸۵۳۳۷*u1 + 1806*u2 + 694*u3 + 10*u4-1931*v1-861864*v2-3*v3<0;
۱۵۹۷۷۳۵۰*u1 + 1403*u2 + 560*u3 + 18*u4-7500*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۳۰۸۹۴۵۶۸۰*u1 + 6074*u2 + 2872*u3 + 195*u4-218737*v1-2585592*v2-9*v3<0;
۷۸۹۹۳۴۱۰*u1 + 661*u2 + 520*u3 + 95*u4-20490*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۶۷۳۴۲۴۰۰*u1 + 411*u2 + 306*u3 + 70*u4-17488*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۲۰۱۶۸۵۰۰*u1 + 798*u2 + 292*u3 + 30*u4-34149*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۱۸۴۵۲۴۱۳۱*u1 + 1519*u2 + 843*u3 + 68*u4-26260*v1-1149152*v2-4*v3<0;
۳۴۵۴۷۱۲۹۰*u1 + 3648*u2 + 2616*u3 + 84*u4-126070*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۲۱۱۸۴۴۹۲۱*u1 + 3294*u2 + 2151*u3 + 122*u4-108299*v1-2011016*v2-7*v3<0;
۲۲۱۹۴۷۶۵۶*u1 + 1996*u2 + 1352*u3 + 64*u4-81622*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۱۹۸۷۵۵۴۰۰*u1 + 1321*u2 + 780*u3 + 59*u4-38955*v1-2298304*v2-8*v3<0;
۱۵۳۸۰۱۵۹۰*u1 + 5232*u2 + 3237*u3 + 57*u4-37740*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۷۴۹۸۰۷۵۷۰*u1 + 6996*u2 + 4018*u3 + 133*u4-248789*v1-2872880*v2-10*v3<0;
۲۱۴۷۷۶۳۰۱*u1 + 1980*u2 + 1287*u3 + 79*u4-47849*v1-2585592*v2-9*v3<0;
۲۵۵۳۳۱۵۴۷*u1 + 4827*u2 + 2481*u3 + 52*u4-55984*v1-2298304*v2-8*v3<0;
۲۷۱۸۸۲۳۳۳*u1 + 2870*u2 + 1518*u3 + 38*u4-62454*v1-1436440*v2-5*v3<0;
۸۹۷۳۲۱۱۰*u1 + 814*u2 + 728*u3 + 22*u4-24424*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۵۲۱۹۴۳۲۷۱*u1 + 7032*u2 + 4131*u3 + 92*u4-206114*v1-1723728*v2-6*v3<0;
۱۸۴۵۱۳۲۹*u1 + 831*u2 + 624*u3 + 48*u4-20736*v1-861864*v2-3*v3<0;
برخوار:
max = 5338741*u1 + 2319*u2 + 900*u3 + 40*u4;
۳۳۹۴۱*v1+861864*v2+3*v3=1;

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

الف) تعریف بزهکاری در اصطلاح جرم شناسی
مسیحیت مجرم را گناهکاری می داند که باید در جستجو توبه او بود. لومبروز و بزهکار را از نظر ماهیت از سایر انسان ها می داند.[۱۳]
کینبرگ در این خصوص می نویسد: بشریت باید گروه خوبان که هرگز تمایل، بزهکاری ندارند و بدان که برعکس دارای چنین میلی هستند و اعمال ضد اجتماعی را مرتکب خواهند شد که به وسیله قانون جزا مجرمانه تلقی می گردد. البته این اشتباه بزرگی است که فکر می کنیم افرادی گهگاه یا غالبا مرتکب اعمال ضد اجتماعی یا مجرمانه می شوند لزوما با افرادی که مرتکب چنین اعمالی نمی شوند فرق دارند. از نظر جرم شناسان مرتکب نشدن جرایم بزهکاری گفته می شود. بزهکار یک مفهوم کاملا جرم شناختی است که در حقوق کیفری جایی ندارد. بزهکار اصطلاحی است که ۲ تعریف مختلف دارد یکی به معنای جمع جرایم است که یک معنای کلی است و در معنای جامعه شناسی جنایی، بزهکاری مجموعه جرایمی است که در زمان و مکان معین ارتکاب یافته است و در آمار جنایی بکار می رود و معنای دیگر آن مجرمیت است که معمولا در آراء دادگاه ها به کار می رود.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
گفتار دوم: بزهکاری زنان
از گذشته های دور تا چند دهه گذشته جرایم افعالی مردانه به می آمدند. و در آن دوره زنان مجرم در جوامع بسیار نزدیک بسیار اندک بوده اند. ولی امروزه جرایم زنان در حوزه تامل است و از آنجا که زنان مادران آینده هستن و مجرم بودن آنان تاثیر بسزایی در تربیت صحیح نسل آینده ساز جامعه دارد و چون زنان همیشه در کانون مهر و محبت و استحکام خانواده بوده اند بزهکاری آنان ضربه سنگینی به جامعه می زند و موجب نگرانی فرهنگی و تربیتی نسل آینده می شود. متاسفانه در زمان حاضر شمار چشمگیری از زندانیان زنانی هستند که به علت ارتکاب جرایم گوناگون از کانون خانواده به دور اند. باید اذعان داشت که رابطه بین مادر و کودک معمولا در طی مراحل نخستین زندگی کودک، اهمیتی بسیار دارد. تحقیقات نشان می دهد که اثر این رابطه به هر طریقی آسیب ببیند. ممکن است نتایج وخیمی به بار آورد. وقتی زن یعنی ریشه و اساس و بنیان خانواده به بزهکاری متمایل شود از سایر اعضا خانواده به ویژه فرزندان نمی توان انتظار داشت که در راه درست و صحیح قدم بگذارند. زیرا از تربیتی صحیح و درست محروم مانده اند در صورتی که اگر مرد یک خانواده به بزهکاری روی آورد، دور از ذهن نیست که مادری فداکار و متعهد به حفظ و بقای کانون خانواده همت گمارد و فرزندان را از قدم گذاشتن در راه های ناثواب بازدارد. زیرا تربیت فرزندان اساس از دامان مادران شکل می گیرد.
بنابراین پرداختن به علل روی آوردن زنان به بزهکاری و شناخت این عوامل از موضوعاتی است که نیاز مهم جوامع در هر عصر به شمار می رود.
بند اول: عوامل موثر بر بزهکاری زنان
از زمان های قدیم علما و محققین به دنبال یافتن علل وقوع جرم بوده اند. به طوری که افلاطون در تشریح علل وقوع جرم، هم عوامل اجتماعی و هم عوامل اقتصادی را دخیل می دامد. ارسطو هم وضع جسمانی و روانی افراد در تحقق این پدیده بی تاثیر نمی داند.
عکس مرتبط با اقتصاد
از جمله عوامل موثر در بزهکاری الف: عوامل درونی از مجموعه ای از عوامل داخلی مانند اختلالات روانی، عوامل ژنتیکی، ارثی، ضعف قوه عاقله و …
عوامل بیرونی شامل عوامل مربوط به محیط اجتماعی و محل زندگی خرد می شود. تعلیم و تربیت، روابط اخلاقی و خانواده در این این تحقیق به علل موثر در بزهکاری زنان می پردازیم. در مورد علل موثر بزهکاری زنان می توانیم عواملی چون اعتیاد، ضعف اعتقادهای مذهبی، تجربیات تلخ دوران کودکی (طلاق والدین، زندگی بدون یکی یا بدون هردو آنان، کتک خوردن در کودکی، بی توجهی والدین، مشاهده کتک خوردن مادر یا خواهر به دست پدر یا برادر، احساس تبعیض فرزندان، تجاوز جنسی، اخراج از مدرسه و شکست در زندگی (احساس ناخشنودی در ازدواج، طلاق، ازدواج مجدد همسر، نداشتن احساس خوشبختی، اهمیت ندادن به همسر، رابطه قوی با بزهکاری زنان دارد. در بررسی علل بزهکاری زنان، شکست های عاطفی نقش زیادی دارند. اصولا زنانی که به گونه ای در کودکی یا در جوانی بزه دیده بوده اند وقتی حمایتی را از طرف خانواده و از طرف جامعه نبینند. برای جبران حس انتقام خود دست به بزهکاری می زنند. مهمترین آن ها زنانی مطلقه ای که درآمد کمی دارند و درعین حال مجبورند از فرزندان خود حمایت کنند و مشکلات شدید مالی مواجه می شوند که این موضوع خود پیامدهای ناگواری راه به همراه دارد.[۱۴] هرچه جوامع به سمت پیشرفته شدن می روند بر علل بزهکاری زنان افزوده می شود و این مسئله نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد بزهکاری این قشر از جامعه است.
بند دوم: پیشگیری از بزهکاری زنان
هر رفتاری که از سوی انسان سر می زند از یک سری عوامل فردی یا محیطی سرچشمه می گیرد. بدین شکل که فرد در اثر تاثیر پذیری از این عوامل از خود واکنش نشان می دهد.[۱۵]
بزهکاری به عنوان پدیده ای فردی – محیطی از جمله رفتارهای انسان است که تحت تاثیر عوامل فردی و محیطی پدید می آید. به دلیل نقش مهم زن در خانواده و اجتماع باید به چگونگی پیشگیری از بزهکاری زنان توجه شایانی کنیم.
پیشگیری اجتماعی جامعه مدار محیطی که از پیشینه ای طولانی برخوردار است در برگیرنده ی اقدام های اجتماعی، فرهنگی. این پیشگیری با اتخاذ تدابیر و اقدامات مناسب برای از بین بردن یا کاهش عوامل جرم زا را بر محیط اثر می گذارد در تلاش است. بدین ترتیب این پیش گیری از یک سو با شناسایی عوامل محیطی تاثیرگذار بر بزهکاری و از سوی دیگر با اعمال اقدامات مرتبط با ساختار ها و نهادهای اجتماعی به دنبال اجتماعی افراد می باشد.
از رهگذر فرهنگ سازی، آموزش و پرورش، بهبود شرایط اقتصادی (فقرزدایی، اشتغال زایی، تامین مسکن) و حمایت از ویژه می توانیم از بزهکاری زنان پیشگیری کنیم.
الف) فرهنگ سازی
فرهنگ از نظر لغوی تعلیم و تربیت، ادب، معرفت و دانش معنا شده است[۱۶].
اما از حیث اسلامی مجموعه پیچیده ای از دانش، عقیده ها، هنر و اخلاقیات قانونی، آداب است و به عبارت دیگری که هر ارزشی که انسان به عنوان عضوی از جامعه بدست می آورد را در برمی گیرد. [۱۷]
از این رو فرهنگ در شکل گیری ساختارها و نهادهای اجتماعی، شخصیت افراد و حتی رفتار آن ها نقش به سزایی ایفا می کند. به دیگر سخن محیط فرهنگی که در برگیرنده ی همه جنبه های فرهنگی هر جامعه معینی دانش، عقیده، سنت ها، آداب و رسوم، اخلاقیات، نهادهای فرهنگی است به گونه ای موثر بر شکل گیری شخصیت افراد و نوع رفتار آن ها تاثیر گذار می باشد. بدین ترتیب افزون بر محیط اجتماعی فردی محیط اجتماعی فرهنگی نیز یکی از گونه های محیط اجتماعی عمومی است. اولین ابزار مهم برای فرهنگ سازی رسانه ها هستند. (رسانه های گروهی از یک سو با شناسایی و تحلیل معضلات فرهنگی، اجتماعی، عمومی، سیاسی، اقتصادی زنان و از سوی دیگر با اتخاذ تدابیر و به کارگیری اقدامات مناسب می توانند در کاستن میزان بزهکاری نقش مهم ایفا می کنند.[۱۸]
بدین سان رسانه های گروهی به دلیل برخورداری از مخاطبان زیاد می توانند اجتماعی کردن مردم کمک کنند. صدا و سیما در بالا بردن سطح دانش و فرهنگ جامعه، بالا بردن شعور اجتماعی، پروش افکار عمومی، آموزش مهارتهای زندگی، آگاه سازی، مردم آمیزی در جامعه نقش بسزایی برخوردار است. بنابراین صدا و سیما از یک سو به عنوان وسیله تفریحی، سرگرمی و از سوی دیگر به عنوان وسیله آموزشی و تربیتی در تکوین درست شخصیت افراد جامعه پذیری آن ها و در نتیجه پیش گیری از بزهکاری تاثیر گذار است. توجه صدا و سیما به جنبه های آموزشی، تربیتی، اخلاقی و حتی مذهبی در کاهش میزان بزهکاری زنان می تواند موثر باشد.
ب) آموزش و پرورش
آموزش و پرورش از نظر لغوی آموختن، یاد دادن و پرورش دادن را نیز از حیث تربیت معنا کرده اند. معنای اصطلاحی آموزش و پرورش هم از معنای لغوی آن چندان دور نیست به این معنی که از رهگذر آموزشی، آگاهی، مهارتها و ویژگی های شخصی افراد گسترش می یابد. وسیله ی تربیت استعداد هدف دار به صورت مسئولانه شکل می گیرد. محیط تحصیلی که گونه ای از محیط اجتماعی به شمار می رود. در آموزش و پرورش افراد همخوانی آن ها به هنجارهای اجتماعی نقش بسزایی ایفا می نماید مدرسه پس از محیط خانواده مهمترین نهاد اجتماعی در جامعه پذیری افراد به شمار می آید.
به گونه ای که بنیان های سازگاری افراد با ارزش های اجتماعی را باید نخست در چگونگی تربیت فرد در محیط خانواده و پس از آن بر چگونگی پرورش وی در محیط تحصیلی جست. از این رو مدرسه نیز مانند خانواده بر شکل گیری شخصیت افراد مردم آمیزی، اجتماعی کردن، مسئولیت پذیر کردن آن ها در برابر جامعه و فرهنگ سازی تاثیر گذار می باشد. افراد در مدرسه با ارزش ها و هنجارها و قواعد اجتمایی آشنا می شوند و همزیستی مسالمت آمیز با دیگران، سازگاری با سایرین و احترام گذاردن به آن ها را می آموزند. بنابراین مدرسه موقعیت ما را برای ترویج برابری اجتماعی و تکثرگرایی فرهنگ ایجاد و به افراد کمک می نمایند تا صلاحیت ما در مهارت های اخلاقی را بدست آوردند و به عنوان یک شهروند احساس مسئولیت نمایند. بدین سان مدرسه می تواند به افراد (بخصوص دختران) در زمینه قانونمندی و بزهکاری و پیامدهای آن و راه های جلوگیری از ارتکاب جرم آموزش های مورد لزوم را ارائه دهد.
ج) بهبود شرایط اقتصادی
شرایط اقتصادی یکی از گونه های محیط اجتماعی عمومی است و می تواند از پیدایش بزهکاری میزان وقوع آن با پیشگیری از ارتکاب این پدیده تاثیر گذار باشد[۱۹]. محیط اقتصادی بدین گونه است و به محیط اقتصادی عمومی و محیط اقتصادی شخصی دسته بندی می شود. محیط اقتصادی عمومی که در برگیرنده نظام اقتصادی حاکم بر جامعه است بر بزهکاری تاثیر بسزایی دارد به گونه ای که براساس شماری از پژوهش ها دوران نوسانات و بحران های اقتصادی نقش مهمی در وقوع بزهکاری و حتی میزان آن ایفا می نماید[۲۰].
مطابق برخی از پژوهش ها محیط اقتصادی شخصی که در تعامل فعالیت های اقتصادی شخصی افراد مانند شغل، مسکن و فقر می باشد. تاثیر بسزایی به میزان بزهکاری دارد. حتی در زمینه اعتیاد و نقش های اقتصادی شخصی بسیار پررنگ است و افرادی که دچار فقر و بیکاری و درآمد کم به گرایش افراد به اعتیاد تاثیر می گذارد. اگر نیاز های اساسی از قبیل مسکن، خوراک، پوشاک، درمان، آموزش و … امکانات لازم برای تشکیل خانواده خوب در جامعه وجود داشته باشد و شرایط اقتصادی زنان در جامعه بهبود بخشیده شود مسلما در جلوگیری از بزهکاری زنان نقش مهمی دارد.
د)حمایت از افراد ویژه
اینگونه پیش گیری در برگیرنده ی آن دسته از تدابیر و اقداماتی که به دنبال شناسایی کودکان مساله دار و کاهش احتمال گرایش و وارد شدن آن ها در رفتارهای بزهکارانه پایدار است. رشد چنین کودکانی، بر سلامت جسمانی، ذهنی افراد و در نتیجه بر نوع رفتار آن ها از حیث اجتماعی بودن تاثیر بسزایی دارد. حمایت از مادران از رهگذری برنامه های مربوط به پیش از تولد یا به منظور بهبود بهداشت مادران و آماده سازی برای پذ یرش نقش اجتماعی جدید ایجاد علاقه بین مادران جلوگیری از خشونت علیه کودکان، شناسایی و حمایت از دخترانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند و حمایت از دخترانی که بد سرپرستی شدن کودکی خود را سپری کردند می تواند به اجتماعی کردن آن ها و جلوگیری از بزهکاری بخصوص زنان کمک شایان توجهی کند.
فصل دوم
تحلیل جرم شناختی بزه دیدگی و بزهکاری زنان
مبحث اول: بررسی رویکرد کلاسیک جرم شناسی
بررسی رویکردهای کلاسیک جرم شناسی، متناسب با موضوع حاضر بزه دیدگی و بزهکاری زنان می توان بر رویکرد کلاسیک جرم شناسی را مد نظر قرار داد.
رویکرد کلاسیک جرم شناسی مجموعه دیدگاه مادی جرم شناسی از بدو پیدایش تا زمان پدید آمدگی جرم شناسی واکنشی اجتماعی را در برمی گیرد.
گفتار اول: رویکرد زیست شناختی
یکی از نگرشهای که در جرم شناسی کلاسیک بویژه مبحث تحققی نسبت به بزهکاری زنان وجود داشت نگرش زیست شناختی بود. این دیدگاه سعی می کند ویژگیهای زیستی و فیزیولوژیکی را در مطالعات جرم شناسی مد نظر قرار دهد. با نگاهی به تحقیقات جرم شناسان این دوره می توان ۳ نگرش زیستی را در جرم شناسایی ردیابی کردند بدین قرار است.
۱- به توجه تاثیرات ارث و ژن در بزهکاری: در این زمینه می توان به مطالعات سزار لومبرزو اشاره نمود. هرچند قبل از او محققینی بودند که نقش عوامل زیستی را در بزهکاری لحاظ نموده بودند همچون دلاپورتا[۲۱] که در سال ۱۶۴۰ کتاب قیافه شناسی را نوشت. او در این اثر به مطالعه و تحقیق بر روی قیافه دیوانگان، افراد خشن، پرخاشگر و افراد وحشی پرداخته بود. بعد از او نیز پتاول لاواتر[۲۲] فیلسوف سوئیسی کتاب «هنر بررسی فیزیونومی» را منتشر نمود. او در این کتاب به مطالعه و تحقیق بر روی قیافه انسان ها و مقایسه آن ها با حیوانات پرداخت و تشابه بین در حیوانات و تبهکاران را بررسی کرد.[۲۳] لومبرزو معتقد بود که فرد مجرم متولد می شود نه اینکه با گذر زمان یا تحت تاثیر عوامل دیگر مجرم می گردد. از منظر رویکرد حاضر علت اینکه یک فرد به سمت بزهکاری روی می آورد ویژگی های زیستی اوست. وقتی کسی مرتکب سرقت می شود. یا دست به آدم کشی یا جنایات دیگر می زند. به این دلیل است که او از نظر زیستی مستعد چنین کاری است یا به خاطر ویژگی های ژنتیکی و یا به خاطر خصوصیات خاص اعضای بدن مانند شکل جمجمه، کوتاهی یا بلندی قد و یا متاثر از وراثت است. یعنی تبهکاری را از نیاکان خود به ارث برده است و یا ممکن است ناشی از سایر ویژگی های جسمی باشد.
۲- توجه به تاثیرات شکل ظاهری و آناتومی بدن در بزهکاری: توجه به شکل ظاهری افراد و تقسیم بندی آنها بر اساس آناتومی بدن که در قالب مطالعات تیپ شناسی قابل ارزیابی است. از پیشگامان این نظریه می توان به ویلیام شلدون[۲۴] و کرامچر[۲۵] اشاره کرد که به تاثیر ریخت بدنی افراد در رفتارهای آنان بویژه پدیده های مجرمانه پرداختند. شلدون در تحقیقی که به عمل آورد متوجه شد که ۳ تیپ شخصیتی را می توان در بین افراد جامعه شناسایی کرد که عبارتند از:
اندرومورف، Endromorph: افرادی که از لحاظ فیزیکی چاق، شکم پرست و خونگرم هستند.
مزومورف، Mesomorph: افرادی که ورزشکار، خوش اندام، با انرژی و حادثه جو می باشند.
اکتومورف، Ectomorph: افراد لاغر و ظریف، باهوش و درونگرا.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
شلدون معتقد بود که تمایل کرومروفها برای ارتکاب جرم بیشتر از ۲ گروه دیگر است. البته باید توجه نمود که تحقیقات اخیر جرم شناسی ثابت می کند که به طور قطع نمی توان گفت افرادی که فیزیک و اندام خاص دارند حتما بزهکار خواهند شد و یا همه بزهکاران دارای اندام خاص هستند.
۳- توجه به تاثیر اختلافات زیستی و جسمی هورمونی در بزهکاری تاکید اصلی این دیدگاه بر این است که در اثر برخی اختلافات اساسی در افراد مانند بروز اختلال جنسی که در اثر آن برخی نواقص ژنتیکی و رفتاری و جسمی افراد به وجود می آید مانند کوتاهی قد و حرکات کودکانی و عقیم شدن برای جنس مونث و بروز مرگ برای جنس مذکر، ممکن است زمینه ارتکاب جرم آنها بیشتر از سایرین باشد. یکی از این تحقیقات در رابطه با سیستم عصبی و نقش آن در بزهکاری صورت گرفته است. در این بره لئوته[۲۶] معتقداست که سیستم عصبی پسران در مراحل اولیه رشد از سیستم عصبی دختران بیشتر آسیب پذیر است و این امر در اختلاف بزهکاران بزهکاری زنان موثر می باشد.[۲۷]
تحقیق دیگری که روی تاثیر اختلالات هورمونی در رفتار بزهکارانه زنان انجام گرفته است تلاش می کند که این موضوع را به اثبات برساند که نوعی رابطه معنا دار بین فعالیت های قبل و بعد از قائدگی زنان در رفتار پرخاشگرانه و در نتیجه ارتکاب جرم از آن ها وجود دارد. این تحقیق اظهار می دارد که افسردگی های بوجود آمده بعد از تولد کودک عامل اصلی فرزندکشی توسط مادران آن است یعنی در اثر تغییر و تحول زیستی که رد زنان به خاطر فعالیتهای هورمونی به وجود می آید. احتمال کشیده شدن آن به سمت رفتارهای مغایر با قانون وجود دارد.[۲۸]
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
بند اول: نظریات سزار لمبرزو
سزار لومبرزو پزشک ایتالیایی از اولین افرادی بود که مطالعه پدیده بزهکاری را از دیدگاه معلوم تجربی مدنظر قرارداد. مطالعات از تحولات مهمی در مورد جرم شناسی در برداشت. چرا که دیگر نگرشهای فلسفی نسبت به جرم معلوم نبود. بلکه تاکید بر روی مجرم بود عامل بزهکاری را باید در خود بزهکار جست و جو نمود. بدین ترتیب جرم شناسی کلاسیک دچار تحول شد. مهمترین ویژگی این جریان تغییر رویکرد از اندیشه به عمل است. مطالعه روی مجرم قبل از تحقق جرم و بعد از آن مهم ارزیابی می گردید. عدم توجه به کارکرد دستگاه عدالت کیفری با فرض اینکه آن ها به وظایف خود عمل کنند. از نکات بارز این جریان بود .
در واقع لومبرزو یکی از پایه گذاران رویکرد کلاسیک دانست. چراکه آنها با اصل قرار دادن خود مجرم و محیط طبیعی و اجتماعی او در صدد یافتن علت پدیده بزهکاری دور از مسائل ماورالطبیعه بلکه بر خود مجرم و محیط دور مجرم بودند.
لومبرزو با نوشتن کتابی تحت عنوان زن بزهکار، زن روسپی، زن بهنجار بزهکاری زنان را مطالعه نمود. توجه او بیشتر به بزهکاری مردان متمرکز بود. او با تحقیق دور مساله روسپیگری زنان به این نکته پی برد که جرمهای جنسی نزد زنان نمایانگر رفتار مجرمانه آنان است از دیدگاه او زنان جرایم خشونت آمیزی نمی کنند چون فیزیولوژی و ویژگی های جسمانی آنان مانع از ارتکاب این قبیل اعمال می شود.
با مطالعه تجربی بر روی ۳۸۳ جمجمه جنایتکار مرد، و ۵۱۸ بزهکار زنده نتایج جالبی را بدست آورد. او در تحقیقات خود را از جامعه شناسی، زیست شناسی، تشریح تطبیقی، ریاضی و روانشناسی بهره جست و آنها و ساختار ژنتیکی زنان معتقد بود که افراد جامعه مجرم دارای ویژگی های متمایز از سایر افراد جامعه می باشند. مثلا این مجرمین دارای سر و سینه این برجسته و آرواره های بر آمده تر می باشند.
از نظر او انسان جنایتکار در اجتماعات تحول یافته ما تجدید حیات انسان وحشی بی سر و سامان اولیه است.[۲۹]
انسان جنایتکار از نظر او میل طبیعی بسیار شدیدی به ارتکاب جرم دارد.[۳۰] او هرچند در ابتدای تحقیقات خود برای توصیف نظراتش به آثار باستان شناسی روی آورد و از مردان خونخوار تاریخ یاد کرد. اما بعدها به این نتیجه رسید انسان شناسی تجربی به آمار و ارقام نیاز دارد. او به طور کلی بزهکاران را به ۵ گروه تقسیم نمود که به این شرح بود:
۱) جانی مادرزادی ( بالقوه)
۲) جانی مختل المشاعر
۳) جانی به عادت
۴) جانی حرفه ای
۵) جانی اتفاقی یا شهوانی
جانی مادرزادی نوعی سیر قهقرایی یا رجوع فرد به حالت انسان اولیه (که نوعی انسان وحشی بودند) است. این مسیر به خاطر عوارضی است که مانع از تکامل انسانی می شود. او جانی بالفطره، را موجوداتی بدون کنترل مانند جانوران، وحشیان و کودکان مقایسه می کند. به عنوان مثال همانطوری که کودکان در رفتار و گفتار به دروغ علاقه دارند در مورد جانیان بالفطره هم این چنین بود.
او معتقد بوده است باید در مورد چنین تبهکاری اقدامات تامینی واجبی بکار برد و در صورت لزوم با اعدام اورا از جامعه طرد کند. در رابطه با بزهکاری زنان او معتقد بود که اگر به طبیعت و ماهیت زن توجه کنیم. خواهیم دید که زنان انسان های منطقی هستند. او زنان بزهکار را از نظر زیست شناسی بیشتر به مردان شبیه می دانست تا زنان دیگر. از نظر او ماهیت بیولوژیکی زنان در حالت کلی مخالف با ارتکاب جرایم می باشد. بزهکاری زن از نظر او یک استثناء است چرا که برخلاف طبیعت بیولوژیک خود عمل کرده است. از نظر او زنان بزهکار به خاطر اینکه در مراحل پست تر تکامل باقی مانده اند. مجرمین پست تری می باشند. او لمبروزو معتقد بود که مجرم بالفطره زن با مجرم بالفطره مرد هیچ تفاوتی ندارد.
احساسات، فریبکاری، حیله گری و اغواگری از خصایص چنین افرادی است[۳۱]. زنان نوعی حالت بچگی دارند از نظر اخلاقی ناقص ترند. به همین دلیل تعصب پایین داشته و هوش پایین آن ها موجب کاهش رفتار انحرافی آن ها می شود. این ویژگی های زنان بیشتر با روحیه مادر بودن عجین است. نقش مادر بودن به عنوان عامل خنثی کننده عمل می کند اما در برخی موارد استثنایی زنان از این نقش منصرف شده و به سوی رفتار انحرافی سوق می یابند. در جای دیگر لومبرزو و براین باور است که زنان نسبت به مردان ذاتا محافظه کارند و این محافظه کاری سبب می شود که بیشتر از مردان پیرو قانون بوده و کمتر مرتکب جرم شوند. او علت اصل بر بزهکاری زنان را دغدغه های جنسی آن ها می داند. چرا که آنان با ویژگی های جسمانی خود با برانگیختن غریزه جنسی مردان موجبات چشم پوشی از گناهان را فراهم می سازند. لومبرزو درکتاب زن بزهکار و زن روسپی تاثیر مراحل فیزیولوژیکی زنان در خلق و خوی او را درسه مرحله یادآور می شود.
الف: اوقات خاص فیزیولوژیک زنانه که عبارتند از بلوغ و عادت ماهانه در دوران یائسگی. دوران حاملگی. برخی تحقیقات نشانگر افزایش تحریک پذیری، بی ثباتی و پرخاشگری زنان در این دوره ها است و در نتیجه بزهکاری آنان افزایش می یابد.
ب) توانایی های فیزیکی و جسمانی زنان، ضعف فیزیکی زنان از علل کم بودن بزه کاری، آنان در مقایسه با بزهکاری مردان است. هرچند این دیدگاه با انتقاد جرم شناسان بعدی مواجه شد.
ج) اختلالات کوروزومی: به خاطر بروز چنین اختلالاتی احتمال بزهکاری در زنان به شدت افزایش می یابد. مبحثی که لومبروزو ایجاد کرد نگرشی بود، که متاثر از یافته های علوم زیست شناسی، ستاره شناسی، علم شیمی بود. سوالی که او مطرح کرد این بود که اگر نظریات علمی برای مطالعه طبیعت به کار می رود چرا برای تبیین رفتار انسان به کار گرفته نشوند.
به طور کلی می توان نتیجه گرفت که لومبروزو برای زنان بزهکار چند مشخصه بارز را مدنظر قرار می دهد که به این شرح می باشد:
۱)زنان اصولاً محافظه کارترند. علت این تساسل را باید در عدم تحرک و انزوای آنها در محیط خانگی دانست.
۲)نقش زنان نقشه های اجتماعی متفاوتی در مقایسه با مردان دارند نقش زنان محدود به محیط خانگی است. بنابراین انتظارات کمی از آنان است.
۳)برخی خصوصیات هورمونی در مغز و سایر اعضای بدن زنان نسبت پیدایش عوارض روانی و مشکلات جنسی در زنان می شود.[۳۲]
بند دوم: نقد نظریات سزار لومبروزو
مشخصه ی بارز تحقیقات سزار لومبروزو و توجه به آناتومی و ویژگی های افراد بزهکار بود. نگاه یکجانبه و عدم توجه به سایر عوامل باعث انتقادات فراوان از او شد. به طوریکه انکریکوفری شاگرد لومبروزو که ابتدا عقایدات را تایید می نمود در نهایت اظهار داشت که بزه کاری معلول تجمع و ترکیب عوامل فردی و اجتماعی است. درحال حاضر هیچ پژوهشگری وجودزن جرم زا یعنی زنی که مجرمین را از دیگران متمایز سازد، تایید نمی کند[۳۳]. هرچند برخی تحقیقات جرم شناسی ثابت می کند نتیجه ای که لومبروزو بدست آورده بود با شتاب زدگی بوده یعنی بر تجربیات علمی کافی استوار نبود.
توسعه علوم و فنون و بهره گیری از شیوه های علمی درانجام تحقیقات جرم شناسی ثابت می کند نتیجه ای که لومبروزو بدست آورده بود با شتاب زدگی بوده یعنی بر تجربیات علمی کافی استوار نبود. زیرا نقائص خلقت آدمی هرچند که با مجرمیت بی مناسبت نیستند ولی نمی توان به طورحتم آنها را زمینه ساز مجرمیات افراد دانست.[۳۴] انکریکوفری پدر جامعه شناسی جنایی درباره تفکر لومبروزو معتقد است که عقاید او دارای نقص کلی هستند. چراکه شامل تمام گروه های مجرمانه نمی شود. نظریه او کلیت ندارد، به عنوان نمونه در بزهکاران اتفاقی نابهنجاری ارثی به ندرت مشاهده می شود و یا درمیان تبهکاران مادرزادی اگرچه در مواردی این نابهنجاری زیستی مشهود است ولی در یک بهای دیگر این دسته از تبهکاران علائمی از بیماری اختلالات مرضی و جسمی و روحی وجود دارد که لومبروزو به آنها توجه نکرده است. این دیدگاه لومبروزو که بیماری صرع یکی از عوامل اصلی بزهکاری است. با انتقاد انکریکوفری مواجه شد. او بر این باور بود که تمام بزهکاران مصروع نیستندو از سوی دیگر صرع با وراثت منافات ندارد. به نظر می رسد ارتباطی بین تبهکاران و نقایص خلقت یا بیماری صرع با وراثت وجود نداشته باشد. چراکه آنها شرایط لازم و کافی برای بزهکاری نیستند.
درست است که نظریه لومبروزو محرکی بود برای پژوهش و بررسی ها درباره شخصیت مجرمان و توجه به این نکته که وراثت نیز به اندازه محیط اجتماعی در وقوع یک رفتار مجرمانه موثر است.
انتقاد از عقاید لومبروزو و طرز نگرش او پدیده بزهکاری را تا حدودی تغییر داد. به طوریکه او اثر وراثت را محدود به مجرمین مادر زادی نموده بنابراین می توان نتیجه گرفت هرچند تحقیقات لومبروزو مقدمه ای بر نگرش تجربی و علمی نسبت به پدیده مجرمانه بود اما تاکید بیش از حد او بر عوامل زیستی به ویژه در رابطه با بزهکاری زنان نمی تواند قابل دفاع باشد. چه آنجا که بزهکاری زنان را استثنایی بر بزهکاری مردان می پندارند و چه آنجایی که دغدغه های جنسی آنان را مهمترین علل بزهکاری زنان می داند.

آمد نسیم گل به دمیدن ز چپ و راست
در بـاغ شـد شکـوفه به هر جانبی گلی

ساقی، می شبانه بیاور، که روز ماست
فـریاد عنـدلیب ز هـر جانبی بخاست
(ص۱۰۰،بب۲۰و۲۱)

در غزل شماره(۷۷ ) «ست» مخفف کلمه (است) در ۳ بیت آمده است و با کلمات (کاست، راست، برخواست، خواست و آراست) قافیه شده است.

آن زخم که از تو بر دل ماست
کی وعـده وفـا کنـی تـو امروز مشنو که به مرهمی توان کاست
کـامروز تو را هــزار فـرداست
(ص۱۰۱،بب۹و۱۰)

در غزل شماره(۷۸ )«ست» مخفف کلمه(است) با کلمات (خواست و بخاست و بکاست) قافیه شده است.

چون نپسندد جفا نرگس سرمست یار؟
دلبـر اگـر می کنـد گـوش به فریاد ما کـز قبـل او ستم وز طـرف ما رضاست
زین ستم و داوری داد نخواهیم خواست
(ص۱۰۱،بب۲۰و۲۱)

در غزل شماره (۸۰ ) «ست» مخفف کلمه (است) در ۹ مورد با کلمه (راست) قافیه شده است.
کــار مــا امـروز زان رخ بــا نـواسـت شکـر ایـزد کــان مخـالـف گشـت راسـت
گـر چـه یک چنـد از وفـاداری بجست هـم چنــان وقــت وفــاداری بـجــاســت
(ص۱۰۲،بب۱۳و۱۴)
در غزل شماره (۸۱ ) (راست و خواست ) دو مورد به صورت بسیط با کلمات (کراست، اندیشه هاست، رواست و دعاست) که مرکب هستند قافیه شده است.
مــدتی شـد تـا دل مـا صورت آن سرو راست دوست میـدارد، ولیکـن زهـره گفتـن کـراست
روی او در حسن چـون ماهست، می گویم تمام قد او در لطف چون سروست، بنمودیم راست
(ص۱۰۳،بب۲و۳)
در غزل شماره (۲۹۱ ) در ۵ مورد ( صاحب نظران، بی بصران، پسران، بی خبران، دگران) «ان» جمع به کار رفته است که با کلمات (نگران، آن) قافیه شده است.
هیچ شک نیست که ما هم به نصیبی بـرسیم از وصـال تـو، گراین جمله بر آن بگذارند
در جـهـان کــار رخ و قـد تــو بـالا گیـرد اگـر این کـار بـه صـاحب نظران بگذارند
(ص۱۸۶،بب۱۲و۱۳)
در غزل شماره ( ۵۹۶ ) در ۵ مورد «ان» جمع تکرار شده است و با کلمات (می رسان، ابرسان، لسان، فسان) قافیه شده است.
ای کـس مـا، چون شدی باز مطیع کسـان بی خبـریم از لبـت هم خبری می رسان
نیسـت مجـال گـذر بـر سر کویت ز بس ولـولـه اهـل عشـق، دبـدبـه حــارسان
(ص۳۱۱،بب۱۹و۲۰)
۳-۱-۴- ردیف
ردیف به عنوان بخشی از موسیقی کناری، نقش مهمی در تکمیل قافیه و آهنگین کردن کلام دارد. شاعران و سرایندگان از قدیم به ردیف توجه خاصی داشتند و کمتر دیوانی می توان یافت که شاعری در آن از ردیف بهره نبرده باشد. بیشتر غزل هایی که شهرت و آوازهای کسب کردهاند راز موفقیتشان در به کار بردن ردیف بوده است.«ردیف بهترین میزان برای هنرنمایی شاعران و امتحان قدرت طبع ایشان است» (شمس العلماء گرکانی، ۱۳۲۸:۳۶۴).
درباره ردیف تعاریف بسیاری وجود دارد؛ از جمله در معیارالاشعارآمده است: «و آن حرفی باشد یا کلماتی که بعد از روی موصول یا غیر موصول مکرر شود در همه قوافی» (خواجه نصیر الدین طوسی، ۱۳۶۹:۱۴۹)، به سخن دیگر: «ردیف همگونی کاملی است که از تکرار یک عنصر دستوری یگانه (واژه، گروه،بند
یا جمله) با توالی یکسان و با نقش صوتی،حرفی، نحوی و معنایی یکسان در پایان مصاریع یا ابیات شعر و بعد از واژه قافیه می آید» (حق شناس، ۱۳۷۰:۶۲).
ردیف اساساً در شعر پس از قافیه، به یک معنی تکرار می شود و در کلام منظوم باید طوری باشد که وزن و معنی طالب آن باشد؛ در غیر این صورت چنین تکراری اگر چه ردیف محسوب می شود، ولی تکراری بیش نخواهد بود. مهمترین نقش ردیف تاثیر آن در موسیقایی شعر و لذتی است که از آهنگ کلمه تا آخر شعر در ذهن باقی میماند.
ردیف نقش بسزایی در تکمیل قافیه دارد، بخصوص در جاهایی که شاعر از قافیه های کوتاه استفاده کرده است ، شعری که ردیف ندارد در دل و ذهن خواننده تاثیر کمتری می گذارد؛ زیرا بدون ردیف تمام تاثیر شعر بر عهده قافیه است.«حدود هشتاد درصد غزلیات خوب فارسی همه دارای ردیف هستند» (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۶: ۱۳۸).
ردیف در زیبایی و استحکام شعر نقش مهمی دارد و نشان دهنده توانایی و هنرمندی شاعر در بکار بردن آن است؛ همچنین در وزن شعر و موسیقایی آن تاثیر فراوان دارد، شاعر می تواند با به کار بردن ردیف یک یا چند هجای شعر را پر کند، هر چه ردیف طولانی تر باشد به همان میزان به ارکان شعری افزوده می شود. شاعران بلند مرتبه و حاذق، برای وحدت اندیشه، تاثیر نقش موسیقایی، آفرینش مضامین نو و دقیق تر، هنر نمایی، تشبیه ها و استعارات گیرا، از ردیف بسیار استفاده کردهاند (نظری، ۱۳۸۹: ۲).
«ردیف، همچنانکه از یک سوی گوینده را در تنگنای انتخاب کلمات قرار می دهد، برای شاعری که قدرت تخیل و نیروی ساختن تصویر و تداعی معانی تازه داشته باشد، روزنهای است برای خلق خیال های بدیع و تصویرهای تازه» (شفیعی کدکنی، ۱۳۵۰ :۱۷۳).
در باره پیشینه ردیف می توان گفت که ردیف خاص ایرانیان و سابقه استفاده از آن در شعر فارسی طولانی است، در شعر انگلیسی و فرانسه ردیف وجود ندارد؛ همچنین در شعر ترکی تا قرن سیزدهم میلادی ردیف به کار نرفته؛ زیرا شعر ترکی از نظر مضمون و قافیه و ردیف تقلیدی از شعر فارسی است (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۶: ۱۲۴و۱۲۵). در شعر شاعران قدیم عرب ردیف وجود ندارد و فقط در شعر معاصران به کار رفته است. صاحب حدایق السحر می گوید: «عرب را ردیف نیست مگر متحدثان که به تکلف شعر می گویند» ( وطواط، ۱۳۶۲:۷۹).
۳-۱-۴-۱- ردیف در دیوان اوحدی
اوحدی مراغهای به عنوان شاعری توانا به ردیف توجه خاصی داشته است، آنچه در دیوان وی بخصوص در غزلیاتش چشمگیر است، التزام شاعر در به کار بردن ردیف است. او گویا بدون ردیف شعر خود را ناقص تلقی می کرده است. ردیف در دیوان اوحدی مراغهای از تنوع چشم گیری برخوردار است. وی از انواع ردیف (آغازی، میانی، ردیف های کوتاه و بلند و…)برای تکمیل و غنی کردن کردن موسیقی کناری شعرهایش بهره برده است؛ بیشتر ردیف های به کار برده شده در دیوان وی، از نوع فعلی؛ از قبیل فعل تام و ربطی است.
ردیف های فعلی به غنی تر شدن موسیقی کناری کمک می کند و نسبت به ردیف های دیگر از جایگاه ویژه ای برخوردار است، از فعل ها نیز فعل تام بسامد بالایی دارد و سبب پویایی و تحرک شعر می شود که اوحدی با مهارت خاصی از آنها بهره گرفته است. از بین ۸۷۹ غزل و هشت غزل الحاقی وی، ۶۰۸ غزل مردّف است که ۶۹% کل ردیف هاست؛ همچنین از۴۲ قصیده ۲۱ قصیده مردّف است که ۵۰% کل ردیف های قصاید است. از ۱۸۵ رباعی ۱۴۵ رباعی ردیف دارد که ۸۰% ردیف هاست. همچنین یک ترکیب بند ۱۰ بندی که همه ی بندهایش مردّف است و یک ترجیع بند ۳۰ بندی که ۱۱ بند آن مردف و۳۵% ردیف های وی را تشکیل می دهد. دو مثنوی منطق العشاق و جام جم ۵۰۸۵ بیت است که ۱۷۵۶بیت آن مردّف است و ۴۰% کل ردیف هاست. با توجه به قالب شعری و مقتضای مثنوی که هر بیت برای خود قافیه جداگانهای دارد، کاربرد ردیف نیز چشمگیر است. ردیف در این دو مثنوی مانند دیوان از تنوع خاصی بهره مند است و(اسم، فعل، قید، حرف، صفت، مصدر، شبه جمله و جمله) راشامل میشود. ردیف های فعلی در این دو مثنوی قابل توجّه است و از انواع فعل نیز فعل تام کاربرد و بسامد زیادی دارد.

۳-۱-۴-۲- کاربرد ردیف در دیوان اوحدی

بر طبق قانون ایران، هرگاه شخص تغییر تابعیت دهد و به تابعیت ایران درآید و صاحب فرزندان صغیری باشد، این فرزندان نیز به تبع پدر، تغییر تابعیت می­یابند و تابعیت جدید پدر (ایران) پذیرفته می­ شود. برطبق ماده ۹۸۴ قانون مدنی قانون گذار ایرانی، اولاد صغیر شخص بیگانه را که تابعیت ایران پذیرفته شده، ایرانی محسوب می­ کند. چرا که طفل صغیر هنوز به رشد عقلی کامل نرسیده و می­بایست تحت مراقبت و تربیت والدین ایرانی خود باشد، به همین دلیل می­بایست تحت مراقبت و تربیت والدین خود باشد، به همین دلیل می بایست با سایر افراد خانواده دارای یک تابعیت باشد.(معظمی، پیشین،ص۸۹ )
قابل ذکر است که برحسب ماده ۹۸۴ قانون مدنی، اولاد صغیر می توانند در ظرف یکسال از تاریخ رسیدن به سن ۱۸سال تمام اظهاریه­ای مبنی بر باقی ماندن بر تابعیت سابق پدرخویش را تسلیم وزرات امور خارجه کرده و تابعیت مملکت سابق پدر خود را قبول کنند منتها به ضمیمه این اظهاریه باید تصدیق دولت سابق متبوع پدر، دائر بر اینکه اورا تابع خود خواهند شناخت، ارائه شود تا در اثر این تغییر تابعیت وضعیت بی تابعیتی ( آپاترید ) پیش نیاید ( نصیری، پیشین، ص۷۴ ) بنابراین در این فرض تابعیت پدر بر فرزندان صغیر تحمیل می شود و این فرض قانون گذار نیز، تا رسیدن به سن رشد است و پس از آن چنین طفلی با احراز شرایطی می تواند به تابعیت سابق پدرش درآید.
۲-آثار تحصیل تابعیت زوج نسبت به زوجه
طبق ماده ۹۸۴ قانون مدنی، همسر شخصی که تابعیت ایرانی تحصیل کرده، نیز به عنوان یک تبعه ایرانی شناخته می­ شود. و لیکن زوجه در ظرف مدت یکسال از تاریخ صدور سند تابعیت شوهر، می ­تواند اظهاریه کتبی مبنی بر پذیرش تابعیت مملکت شوهر خود را به وزارت امور خارجه تسلیم نموده و به تابعیت سابق شوهر خود را به وزارت امور خارجه تسلیم نموده و به تابعیت سابق شوهر خود بازگشت نماید( نصیری، پیشبن،ص ۷۵؛سلجوقی، پیشین، ص۹۰؛ ابراهیمی، پیشین، ص ۱۲۳) قانون گذار ایرانی، به این دلیل اقدام به وضع این قانون نموده است، که زن خارجی را بدون اختیار و تنها به جهت تبعیت از شوهر خود برای او محدودیتی ایجاد ننماید، لذا براساس ماده فوق الذکر اگر زوجه بخواهد، می ­تواند به تابعیت سابق شوهرش بوده، بازگشت نماید، قانون در این مورد ساکت و تکلیفی تعیین نکرده است.
بنابراین اثر تحصیل تابعیت جدید از سوی مرد برتابعیت زن، این است که تابعیت وی تغییر می­یابد. منتها شرایطی در نظر گرفته شده است که وی می ­تواند به تابعیت سابق خود برگردد.
۲-۲-۳-۲آثار ترک تابعیت
اشخاصی که به طور قانونی تابعیت ایران را ترک نموده ­اند، دیگر ایرانی قلمداد نشده، بلکه بیگانه محسوب می شوند؛ بنابراین از آن پس از کلیه حقوق و مزایا و تکالیفی که بر ایرانیان مقرر شده، محروم خواهند بود. حال مسأله­ای که در اینجا قابل طرح است. این است که ترک تابعیت پدر (شوهر) یا مادر تأثیری ممکن است بر مسأله تابعیت فرزندان و یا زوجه داشته باشد؟ که در اینجا به بررسی مسأله می­پردازیم.
۱- آثار ترک تابعیت نسبت به اولاد
اطفال اشخاصی که بر طبق قانون احترام به ترک تابعیت ایران نموده ­اند، اعم از اینکه اطفال اشخاص مزبور صغیر یا کبیر باشند از تابعیت ایران خارج نمی­گردند و ایرانی محسوب می­شوند مگر اینکه اجازه هیئت وزیران شامل حال آنان هم باشند(نصیری، پیشین، ص۷؛ ابراهیمی، پیشین، ص۱۲۳؛ مدنی، پیشین، ص۸۹) تبصره ب الحاقی ماده ۹۸۸ قانون مدنی شرایط آن را تعیین کرده است؛ این شرایط عبارتند از:
الف: ترک کننده تابعیت ایرانی، زن باشد
ب: فرزندان او به سن ۱۸ سال تمام نرسیده یا به جهات دیگر محجور و بدون پدر و جد پدری باشد
ج: در اجازه هیئت وزیران به آن تصریح شده باشد
بنابراین در این حالت اگر مادر می­خواهد تقاضای ترک تابعیت او شامل فرزندانش باشد، باید آن را در درخواست خود مطرح نماید. در این تبصره راجع به سایر فرزندانش چنین زنی که هنوز به سن ۲۵ سال تمام یعنی حداقل سن برای درخواست ترک تابعیت نرسیده ­اند، نیز تعیین تکلیف شده و درباره آنها تصریح شده که آنان هم می­توانند به تبع مادر، تقاضای ترک تابعیت ایران را بنماید.
با این حال باید در نظر داشت که این معافیت از شرط سن است و شامل دیگر شرایط راجع به ترک تابعیت که حصول آنها دربارۀ ترک کننده تابعیت ایران به موجب قانون لازم است مانند انجام خدمت نظام وظیفه، نمی­گردد. (سلجوقی، پیشین، ص۲۳۰)
البته قانونگدار ایرانی برای اشخاصی که پدرشان یا خودشان تبعه ایران بوده ­اند و برابر مقررات تابعیت خارجی را بدست آورده اند برای بازگشتن به تابعیت ایران شرایط سنگینی قائل نشده است و تصریح نموده که به مجرد درخواست، به تابعیت قبول خواهد شد. مع­الوصف با وجود سهولتی که در رجوع به تابعیت ایران دارند، قانونگذار حق وتوئی را برای دولت قائل گردیده است که دولت می ­تواند بنا به جهات و دلایلی، تابعیت ایرانی آنها را صلاح نداند و آنها را به تابعیت نپذیرد. (مدنی، پیشین، ص۸۹)
بنابراین اگر چه قانون گذار ایرانی تابعیت طفل را در اثر تحصیل تابعیت جدید از سوی پدر پذیرفته است، و لیکن تغییر تابعیت وی را در صورت ترک تابعیت چنین التزامی وجود ندارد.
۲- آثار ترک تابعیت نسبت به زوجه
زوجه شخصی که تابعیت ایران را ترک نموده، همانند فرزندان آن شخص از تابعیت ایرا ن خارج نمی گردد مگر اینکه اجازه هیأت وزیران نیز شامل حال او نیز باشد. (مدنی، پیشین، ص۸۹)
طبق بند سوم ۹۸۹ قانون مدنی، قانون گذار ایرانی تابعیت ایرانی زوجه را در این حالت باقی دانسته است و تنها در صورتی امکان ترک تابعیت زوجه وجود دارد که این امر در تقاضانامه شوهر مبنی بر ترک تابعیت درج شود و هیآت وزیران نیز این امر اجازه دهد در عرصه بین المللی نیز، امروزه تغییر تبعی تابعیت زن، براساس تغییر تابعیت مرد پذیرفتنی نیست که به این موضوع در عهد نامه ۱۹۳۰لاهه پرداخته شده است
قوانین جدید کشورها در اکثر کشورها از جمله ایران، هیچ اثری برای اکتساب تابعیت مرد بر تابعیت زن بار نمی­ کنند. البته این به آن معنا نیست که نمی ­تواند به تابعیت همسرش درآید، بلکه زن هم به همان طریق عادی، می ­تواند تابعیت جدبد را کسب نماید
۳- ضمانت اجرای شرایط ترک تابعیت ایران:
شخصی که با رعایت مواد مندرج در ماده ۹۸۸ ق.م ترک تابعیت ایران را نماید، مسلّم است که به سادگی و فقط با به دست آوردن شرایط تحصیل تابعیت هر کشور دیگری می­تواند، تابعیت آن کشور را تحصیل نماید و دولت ایران مانعی در این راه نخواهد بود. امّا هرگاه شخصی بخواهد، بدون اجازه دولت ایران و قبل از اقدام به ترک تابعیت، تحصیل تابعیت خارجی نماید، نه تنها از نظر ایران، تابعیت خارجی او شناخته نمی شود، بلکه به مجازاتهایی محکوم می شود از قبیل فروش اموال غیرمنقول و محرومیت دائم از إشتغال به مشاغل دولتی وسیاسی
این موضوع را در ماده ۹۸۹ق.م به ترتیب زیر متذکر شده است: «هر تبعه­ی ایرانی که بدون رعایت مقررات قانونی بعد از تاریخ ۱۲۸۰شمسی تابعیت خارجی تحصیل کرده باشد تبعیت خارجی او کان لم یکن بوده و تبعه ایران شناخته می­ شود ولی در عین حال کلیه ی اموال غیر منقول او با نظارت مدعی العموم محل به فروش رسیده و پس از وضع مخارج فروش قیمت آن به او داده خواهد شد و بعلاوه از اشتغال به وزارت و معاونت وزارت و عضویت مجالس مقننه و انجمن های ایالتی و ولایتی و بلدی و هر گونه مشاغل دولتی محروم خواهد بود» (ارفع نیا،۱۳۸۰،ص۱۱۷).

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

ویژگی­های این طرح عبارت است از:
الف) از دو گروه آزمایش و کنترل استفاده شده است.
ب) هر دو گروه قبل و بعد از اجرای متغیر مستقل مورد مشاهده و اندازه ­گیری قرار گرفته­اند.
ج) در این طرح منظور از «X» متغیر مستقل، «T1» پیش آزمون و «T2» پس آزمون است.
د) منظور از متغیر مستقل « الگوی مدیریت آموزش» است.
3-2: جامعه آماری:
یک جامعه­ آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (سرمد و همکاران، 1390). جامعه آماری این پژوهش مشتمل بر کلیه پرستاران متاهل و دارای فرزند بود که در سال 1393 در بیمارستان میلاد تهران مشغول به کار بودند.
3-3: روش تحقیق
با توجه به اینکه در تحقیقات علوم انسانی بخصوص در روان شناسی امکان به کار گیری روش آزمایش در خیلی از موقعیت ها میسر نیست برای تعیین رابطه بین دو یا چند متغیر می توان از سایر روش های آماری مانند همبستگی استفاده کرد. از آنجا که در پژوهش حاضر هدف بررسی رابطه بین …
3-4: جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه پرستاران متاهل و دارای فرزند بود که در سال 1393 در بیمارستان میلاد تهران مشغول به کار بودند.
3-5: نمونه و روش نمونه گیری
تعداد نمونه این پژوهش 30 نفر از پرستاران زن متاهل و دارای فرزند شاغل در بیمارستان میلاد تهران می­باشد. نمونه‌گیری این پژوهش با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده(تمامی این پرستاران دارای شانس مساوی برای انتخاب شدن به عنوان یک شرکت کننده در پژوهش بودند) از بین کلیه پرستاران متأهل(زن) شاغل در بیمارستان فوق الذکر صورت گرفته است و سپس از بین کلیه پرستاران دارای ویژگی های ذکر شده تعداد 30 نفر به عنوان حجم نمونه و آن گاه از این تعداد 15 شرکت کننده به عنوان گروه کنترل و 15 شرکت کننده به عنوان گروه آزمایش انتخاب شدند.
3-6: روش پژوهش
شرکت کنندگان انتخاب شده به پرسش نامه استرس پاسخ دادند و این پاسخ ها به عنوان خط پایه ثبت گردید. سپس مهارتهای معنوی طی هشت جلسه به گروه آزمایشی آموزش داده شد و سپس همان مقیاس استرس در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و در نهایت داده های جمع آوری شده قبل از آموزش مهارتهای معنوی و داده های بعد از آموزش مهارتهای معنوی در دو گروه آزمایش و کنترل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
3-7: ابزار تحقیق
3-7-1: شاخص تنیدگی والدینی (PSI)[30] ابیدین: این پرسشنامه 101 سوالی که به منظور سنجش تنیدگی والدینی مورد استفاده قرار می‌گیرد توسط ابیدین طراحی شده است. با بهره گرفتن از این پرسشنامه اهمیت تنیدگی در نظام الدین-کودک را ارزشیابی کرد. خرده مقیاسهای مربوط به هر قلمرو و همچنین تعداد مواد هر زیر مقیاس به این شرح است .
3-7-1-1: قلمرو كودكی (47ماده): ‌سازش پذیری 11ماده، پذیرندگی 7ماده، فزون طلبی 9ماده، خلق5 ماده، بی‌توجهی / فزون كنشی9 ماده و تقویت گری 6ماده.
3-7-1-2: قلمرو والدینی (54 ماده): افسردگی9ماده، دلبستگی 7ماده، محدودیت های نقش 7ماده، احساس صلاحیت13ماده‌، انزوای اجتماعی 6ماده، روابط با همسر 7ماده، سلامت والد 5ماده‌.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
طیف بهنجاری نمره کلی این شاخص 260 می باشد ونمره زیر175دارای ریخت منفی دفاعی،عدم صداقت ووالدین بی قید ارزیابی می شوند.
ضریب اعتماد آلفا برای هریک از خرده آزمون های هر قلمرو و کل نمرات توسط ابیدین(1990) محاسبه گردید، این میزان درجمعیت 2633 نفر در قلمرو كودكان 70/. تا 83/. و در قلمرو والدین از 70/. تا 84/. و در كل مقیاس 95/. گزارش شد که بیانگر ثبات درونی ارزیابی ها است. در مطالعه‌ای كه به صورت بین فرهنگی اجرا شد، قابلیت اعتماد مقیاس شبیه نمونه اصلی گزارش گردیده است. آبیدین ساختار هریک از سوالات را ارزیابی و نتیجه این فعالیتها حداقل 95 درصد مواد مستقیما با یکی از تحقیقات قلمرو آن مرتبط بود(ابایدن[31]، 1990). همچنین این شاخص در سال 1376 توسط اصغرنژاد اعتبار و روایی آن باثبات رسیده است(اصغرنژاد، 1376). همچنین پایایی این مقیاس در مطالعه حاضر بر اساس آلفای کرونباخ 85صدم محاسبه گردید. روایی از طریق ضریب لاشه 68صدم بدست آمده است.
3-8: شرح خلاصه جلسات آموزش مهارتهای معنوی

جلسات شرح جلسات
جلسه اول – ایجاد شرایط درمان:
برقراری رابطه درمانی
ایجاد امید و دلگرمی و بازخورد به درمان
– پرداختن به شکایت اصلی مراجعان، درک همدلانه از مشکل و تسهیل بیان عواطف
– بیان منطق درمان: معرفی نوع درمان و تأکید بر جنبه آموزشی بودن، تشریک مساعی ، خود یاری و تعامل اعضاء با درمانگر و یکدیگر، مبتنی بر توانمندسازی فردی، جمعی و معنویت گرایی.
– ارائه و تکمیل قرار داد درمانی توسط شرکت کنندگان
– ارزیابی رفتاری و روانشناختی در خصوص و نحوه شکل گیری اضطراب و عوامل تداوم بخش آن و مهارت مقابله ای در مراجعان
– مفهوم سازی و صورت بندی اولیه مشکل مراجعان در قالب مدل (معنویت) و ترسیم دیاگرام تعامل ابعاد جسم، خیال، عقل و قلب در شکل گیری و تشدید اضطراب با تکیه بر مدل های روانشناختی و دیدگاه معنوی
– جمع بندی، دریافت بازخورد از مراجعان، تشریک مساعی، تعیین

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.
تکالیف برای منزل
نظارت و ثبت فعالیت های روزانه و پنج مورد از حالات و افکاری که ممکن است با مشکل وی ارتباط داشته باشد.
نکته: برای هر مراجع بسته ای تهیه شده، که در آن خلاصه نویسی جلسات، برگ هایی که معرفی می شود، برشور ها و جداول تمرین و تکالیف منزل جهت مرور جلسات و انجام تکالیف موجود می باشد.

جلسه دوم – ایجا ارتباط با جلسه قبل: بررسی باز خورد مراجعان، رخ دادهای روزانه، مرور تکالیف منزل و تعیین دستور جلسه
– پرداختن به مشکلات مورد نظرمراجعان از طریق تهیه لیست مشکلات عمده و تعیین اولویت آنها
– پرداختن به اولین پیش فرض انسان معنوی ( واقعیت نجات بخش است).
– بحث و گفتگو در مورد حقیقت اضطراب و چیستی و چگونگی شکل گیری آن در مراجعان
– نقش اضطراب در زندگی انسان معنوی با توجه به ویژگی های ذاتی مثبت ومنفی انسان.
– تبیین ارتباط بین حالات گوناگون شکل گیری اضطراب در انسان با سطوح مختلف وجود. (اضطراب در بعد جسمانی به صورت واکنش هایی همچون گرفتگی عضلات، افزایش ضربان قلب و …، در بعد خیال به صورت تشویش ذهنی ، دلشوره و پیش بینی های خطرناک نبست به آینده، در بعد عقل به صورت عذاب وجدان و سردرگمی و در بعد قلب به صورت احساس گناه بروز پیدا می کند).
– آموزش و تمرین خود نگری، ایجاد هشیاری نسبت به درک “در محضر خدان بودن”.
– پرداختن به پیش فرض دوم انسان معنوی ( احساسات خوشایند و ناخوشایند وابسته به پدیده ها و اشیاء نیستند بلکه وابسته به نگرش ها و احساسات درونی انسان است).
– بحث و تفکر در حالات و احساسات درونی و یافتن فرایند معیوب نگرش، احساسات و الگوی رفتاری اجتنابی ایجاد کننده اضطراب در انسان.