۳-۷- روایی و پایایی ابزار سنجش پرسشنامه
ابزار سنجش پرسشنامه به دو دسته تقسیم می‌شود: استاندارد و میزان شده؛ محقق ساخته. ابزار سنجش و آزمونهای استاندارد و میزان شده به طور معمول از روایی^[۶۴]و پایایی^[۶۵] مناسب برخوردارند از این رو محققان آنها را با اطمینان به کار می‌گیرند ولی ابزارهای محقق ساخته فاقد چنین اطمینانی هستند و محقق باید از روایی و پایایی آنها اطمینان حاصل کند [۱۵۳].
۳-۷-۱- روایی ابزار گردآوری اطلاعات
روایی از واژه‌ی روا به معنی جایز و درست گرفته شده است و روایی به معنی صحیح و درست بودن است. مفهوم اعتبار (روایی) به این سوال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه ­گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می‌سنجد [۱۵۴]. روش‌های زیادی برای تعیین اعتبار ابزار اندازه‌گیری وجود دارد از قبیل روایی محتوا، روایی ملاکی، روایی سازه وجود دارد. روایی محتوایی به این مطلب اشاره دارد که نمونه سوال‌های مورد استفاده در یک آزمون تا چه حد معرف کل جامع سوال‌های ممکن است، که می‌توان از محتوا یا موضوع مورد نظر تهیه کرد. برای تعیین روایی محتوا هیچ­گونه روش آماری وجود ندارد. در عوض برای تعیین روایی محتوایی یک آزمون از قضاوت متخصصان در این باره که سوال‌های آزمون تا چه میزانی معرف محتوا و اهداف برنامه یا حوزه محتوایی هستند استفاده می‌شود [۱۵۵].

در این پژوهش از روایی محتوا استفاده شده است. به این منظور، پرسشنامه روایی محتوایی پژوهش به گونه ­ای طراحی گردید که سوالات آن مبهم و چندپهلو نباشد. سپس پرسشنامه تهیه شده در اختیار اساتید محترم راهنما و مشاور قرار گرفت و با کسب نظرات و پیشنهادات آن­ها بازبینی و اصلاح گردید. پس از نهایی شدن پرسش نامه روایی (پرسشنامه شماره (آ-۱)) جهت اعمال نظر و قضاوت در اختیار ۱۵نفر از متخصصان و خبرگان آشنا به مسائل آموزشی قرار گرفت. در نهایت پس از جمع­آوری پرسشنامه ­ها با ارائه نتایج بررسی پرسشنامه ­ها به اساتید محترم راهنما ، عواملی که با بهره گرفتن از روش لاشه طبق رابطه (۳-۱) از مقبولیت زیادی برخوردار نبودند، با نقطه برش ۶۰ درصد آرای مثبت، از پرسشنامه حذف و یا اصلاح شد و یا عوامل دیگری به آن اضافه گردید. نتیجه تغییرات آنها در فصل بعد ارائه شده است.

رابطه (۳-۱)

CV: ضریب روایی پرسشنامه (نقطه برش) که در این تحقیق طبق رابطه بالا بیشتر از ۶۰ درصد می­باشد.
Ne: تعداد افرادی که جواب مثبت به پرسشنامه داده­اند.
N : تعداد کل افراد خبره که پرسشنامه را پر می­ کنند.
ضمنا روایی کل مدل نیز از طریق مصاحبه با خبرگان از طریق سوال مورد پرسش قرار گرفت:
آیا مراحل انجام پژوهش و روش‌های استخراج داده ­ها صحیح است؟
۳-۷-۲- پایایی ابزار گردآوری اطلاعات
قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری (پایایی) یکی از ویژگی‌های فنی ابزار اندازه‌گیری است. پایایی در واقع همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی بدست آمده است را نشان می‌دهد [۷]. منظور از پایایی یک پرسشنامه این است که اگر خصیصه مورد سنجش را با همان پرسشنامه در شرایط مشابه دوباره اندازه‌گیری کنیم، نتایج حاصل تا چه حد مشابه، دقیق و قابل اعتماد است [۱۵۶]. پایایی یک سنجه، ثبات و هماهنگی منطقی پاسخ‌ها را در ابزار اندازه‌گیری نشان میدهد و به ارزیابی درستی و خوب بودن یک سنجه کمک می‌کند. برای تعیین ضریب پایایی یک ابزار اندازه‌گیری روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان به اهم آنها همچون؛ پایایی باز آزمون، پایایی به شکل موازی، پایایی دو نیمه کردن سوال‌ها یا بندهای پرسشنامه، پایایی سازگاری منطقی درونی سنجه‌ها و پایایی سازگاری منطقی بین سوال‌ها، اشاره کرد [۱۵۵].
در محاسبه پایایی پرسشنامه روش­های متعددی وجود دارد که در این تحقیق از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درون ابزار اندازه‌گیری و برای سوال­های چند گزینه­ای به کار می‌رود. این پایایی، نوعی آزمون از سازگاری منطقی پاسخ­های پاسخ ­دهندگان به همه سوال­ها در یک سنجه یا یک پرسشنامه است. هرچه آلفای به دست آمده به ۱۰۰ درصد نزدیکتر باشد، بیانگر قابلیت اعتماد بیشتر پرسشنامه است. قابل ذکر است که ضریب آلفای کمتر از ۶۰ درصد به طور معمول ضعیف تلقی می‌شود، دامنه ۷۰ درصد قابل قبول و بیش از ۸۰ درصد خوب تلقی می‌گردد والبته هر چقدر ضریب­اعتماد به عدد یک نزدیک‌تر باشد، بهتر است [۱۴۳].
در این روش اگر انحراف معیار سوالات یک باشد، این روش بر مبنای متوسط همبستگی میان سوالات پرسشنامه مقایسات را انجام می­دهد و در غیر این صورت بر مبنای متوسط کوواریانس بین سوالات، تصمیم ­گیری می­ کند. اگر سوالات موجود با یکدیگر همبستگی مثبتی نداشته باشند، انتظار نمی­رود که در صورت تکرار پرسش­نامه بر روی افراد نمونه دیگر، نتایج مشابهی به دست آید و در واقع اعتبار پرسش نامه (آزمون) کاهش می­یابد. اگر امتیاز واقعی به سوالات داده نشده باشد و پاسخ های افراد کاملاً به یکدیگر بی­ربط باشد، آلفا به سمت صفر میل می کند. اگر تمام سوالات قابل اعتماد باشند و یک نتیجه را نشان دهند، ضریب آلفا یک خواهد بود ]۱۵۷[.

رابطه (۳-۳)

در این فرمول، k تعداد سوالات،  واریانس همه آزمودنی ها مربوط به سوال k و  واریانس مجموع نمرات هر آزمودنی می باشد..
پس از جمع‌ آوری پرسشنامه ­ها برای تعیین اعتبار پرسشنامه ­ها و تحلیل داده‌های بدست آمده از نرم­فزار “SPS” تحت ویندوز استفاده شده است، در حوزه آموزش از تعداد ۲۷۰پرسشنامه توزیع شده، ۲۴۲مورد به صورت درست تکمیل و جمع­آوری شد. میزان آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مربوط به حوزه آموزش برابر ۸۱/۰ بدست آمده است. با توجه به اینکه مقدار آلفای کرونباخ بالاتر از ۷/۰است پرسشنامه از ضریب پایایی مناسب و بالایی برخوردار می­باشند.
در فصل بعدی به تجزیه و تحلیل توصیفی جمعیت شناختی پرسشنامه ­ها پرداخته می­ شود و با تحلیل داده ­ها به ارائه مدل و تجزیه و تحلیل آن خواهیم پرداخت.
فصل چهارم
ارائه مدل و
تجزیه و تحلیل اطلاعات
۴-۱ مقدمه
با توجه به ادبیات پژوهش در فصل دو و معرفی نگاشت ادراکی فازی و روش یادگیری آن، همچنین با توجه به عوامل شناسایی شده موثر بر حوزه آموزش و تولید علم از ادبیات موضوع، به محیط نگاری پرداخته شد. پرسشنامه­هایی طراحی شد و عوامل موثر در موفقیت در این حوزه در دانشگاه شناسایی شدند. در فصل سه روش و مراحل پژوهش بیان شد و روایی و پایایی پرسشنامه ­ها نیز سنجیده شد. در ادامه پژوهش و در این فصل به ارائه مدل و تجزیه و تحلیل اطلاعات خواهیم پرداخت. در ابتدا به تجزیه و تحلیل اطلاعات جمعیت شناختی و سپس به ارائه مدل­ها و تجزیه و تحلیل آنها خواهیم پرداخت.
۴-۲- تجزیه و تحلیل توصیفی
۴-۲-۱- تجزیه و تحلیل توصیفی جمعیت شناختی
در این بخش ابتدا ویژگی­های جمعیت­شناختی خبرگان و نمونه آماری پرسشنامه ­های حوزه آموزش بررسی می­ شود.
۴-۲-۱-۱ بررسی ویژگی­های جمعیت­شناختی پاسخ ­دهندگان پرسشنامه (آ-۲) حوزه آموزش: با توجه به جامعه آماری و روش نمونه گیری، تعداد ۲۷۰ پرسشنامه در حوزه آموزش بین جامعه توزیع شد که در نهایت ۲۴۲ مورد از آن به درستی تکمیل و در اختیار پژوهشگر قرار گرفت. ویژگی­های جمعیت­شناختی پاسخ ­دهندگان به صورت زیر است :
الف) میزان تحصیلات پاسخ ­دهندگان: مطابق جدول (۴-۱) و شکل (۴-۱)، از ۲۴۲ نفر پاسخ­دهنده ۳۲ نفر معادل ۱۳ درصد پاسخ ­دهندگان دارای مدرک دکتری و ۲۱۰ نفر معادل ۸۷ درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد می­باشند. لذا ۱۰۰ درصد افراد دارای مدرک تحصیلی فوق لیسانس به بالاتر می­باشند.
جدول (۴-۱): توزیع فراوانی میزان تحصیلات پاسخ ­دهندگان به پرسشنامه (آ-۲) حوزه آموزش

میزان تحصیلات
فراوانی
درصد فراوانی