5- جهاد، یک روش قاطع تربیتی 118
6- پند و اندرز 119
7- تربیت از طریق ذكر مَثَل 120
8- دعا و نیایش 121
9- پاداش و تنبیه 121
شیوه‌های تربیت كودك از نظر پیامبر اسلام e 123
فصل سوم: اصول و شیوه‌های تربیت دینی كودك
اصول تربیت دینی كودك 126
اصل اول: توجه به توان و ظرفیت افراد 126
اصل دوم: مسامحه و تغافل 128
اصل سوم: آماده‌سازی روانی كودك 128
اصل چهارم: گفتار غیر مستقیم 129
اصل پنجم: تصویرپردازی و تجسم‌بخشی به مفاهیم دینی 129
اصل ششم: تنوع الگوها 130
اصل هفتم: احترام و محبت به مخاطب 131
جایگاه تنبیه در نظام تربیتی اسلام 132
اصل هشتم: تشویق به جای تنبیه 134
اصل نهم: تدریج و تمرین 135
اصل دهم: تأثیرپذیری از والدین 136
(و5)
عنوان صفحه
اصل یازدهم: مشاوره 137
اصل دوازدهم: عشق به زیبایی و جمال 137
اصل سیزدهم: همراهی با مخاطب 138
نتیجه‌گیری 139
پیشنهادات 141
خلاصه مطالب 142
فهرست منابع و مؤاخذ 163
كتاب‌شناسی 166
مجلات 167
مقاله 167
(و6)

مقدمه
انسانها ورای نیازهای مادی به تقویت بنیة معنوی و روحی نیازمندند و این حق مسلم و خواست فطری و ذاتی آنهاست كه دنیای جدید تلاش می‌كند این حق را از آنها بگیرد.
بشر با تكیه بر اندیشه و توانایی خود نتوانسته برای پرورش روح انسانها اقدامی نماید. بلكه برای این امر نیازمند به نیروی غیبی است كه بتوان به یاری بشر آمده و به شكوفا كردن استعداد انسانها كمك كند. از كتاب آسمانی قرآن كه سالهاست از تحریف سالم مانده كه بگذریم و به كتابهای آسمانی دیگر همچون تورات و انجیل كه مورد تحریف واقع شده‌اند توجه كنیم، می‌بینیم كه پیروان آنها با مراجعه به آنها به یک آرامش درونی می‌رسند در حالیكه غرب با تمام پیشرفتی كه داشته نتوانسته این احساس آرامش را در انسانها ایجاد نماید.
اسلام در تمام زمینه‌ها و در میان سایر مكاتب كامل‌ترین و غنی‌ترین مكتب است و برای خود و پیروانش و فرزندان آنان دستوراتی را اعمال كرده است و اگر پیروانش از همان آغاز طفولیت و پیش از آن با راهنمایی‌های اسلام جلو بروند بهترین و سالم‌‌ترین نسل را به جامعه تحویل خواهند داد بهترین و بزرگترین تلاش اسلام تكامل بخشیدن به بعد روحی و معنوی انسانهاست.
در حقیقت پرورش مذهبی كودك از آغاز تولد او شروع می‌شود ولی قبل از تولد باید مراقبتهایی انجام شود كه آن هم به حساب پرورش مذهبی كودك می‌آید. پرورش مذهبی كودك از هنگام انتخاب همسر و بعد از لحظات آمیزش و مزاوجت شروع می‌شود.
اندیشه و افكار پدر و مادر در هنگام مزاوجت و همچنین افكار مادر در دوران حمل، غذاها و … در او مؤثر است.
پس از تولد كودك، والدین تا 21 سال درباره فرزند خود مسئولیت مستقیم دارند و كوتاهی در این زمینه گناهی بزرگ محسوب می‌گردد.
این دوره21 سال به سه دوره 7 ساله تقسیم می‌گردد. 7 سال اول كه مدنظر ما در این بحث است دوره تكوین است و پرورش مذهبی از همان روز اول تولد شروع می‌شود و آن هم از طریق انجام مراسم مذهبی است.
در دوران كودكی نباید فراموش كرد كه 7 سال اول تولد بسیار مهم است و در پایه‌گذاری شخصیت فرد دارای اهمیت فوق‌العاده است بطوریكه 70 درصد شخصیت كودك در این سن پایه‌گذاری می‌شود پس بر والدین است كه تربیت كودك در این دوران را فراموش نكرده و تمام تلاش خود را برای پرورش كودك بكار گیرند و دستوراتی را كه اسلام در این زمینه بیان داشته را مو به مو به كار بسته تا بتوان نسلی پاك و مدنظر اسلام بوجود آورد.

بخش اول

تربیت مذهبی، گامی به سوی پروردگار

فصل اول

كلیات تحقیق

تعریف و تبیین موضوع
دوران طفولیت مهمترین اوقات زندگی كودك است اگر طفل در این دوران درست تربیت شود تا آخر عمر سعادتمند است طفل با یک فطرت پاك به دنیا می‌آید این پدر و مادر و اطرافیانند كه با اخلاق و صفات حمیده آن راه پاك را ادامه می‌دهند و یا انحرافات روحی و صفات رذیله را به او نشان می‌دهند پس سعادت و شقاوت كودك به نحوة هدایت والدین بستگی دارد.
خشت اول گر نهد معمار كج تـا ثـریـا می‌رود دیــوار كـج
دكتر علی قائمی در كتاب پرورش مذهبی كودك صفحه (52-50) در مورد تربیت آورده است تربیت عبارتست از ایجاد تغییرات مطلوب در انسان تا استعدادهای نهفته انسان شكوفا گردند و همچنین می‌توان با پرورش قوای جسمی و روحی انسان برای رسیدن به كمال مطلوب و انتقال طرز تفكر و عمل یک جامعه به آیندگان كمك كرد.
در مورد مفهوم تربیت دینی در دائره المعارف جهانی تربیت آمده است: منظور از تربیت دینی آموزش منظم و برنامه‌ریزی شده كه سعی دارد در مسائلی همچون وحود خدا، حقیقت هستی، حیات، رابطه فرد با خالق و رابطه او با سایر افرادی كه با آنها در یک جامعه زندگی می‌كنند بحث می‌كند تربیت‌اسلامی به پرورش عقیده در نفس كودك می‌پردازد و در هر مرحله از مراحل آموزش برخی از حقایق اعتقادی را بیان می‌كند.
قرآن كریم هرگونه تقلید در زمینه عقاید را رد می كند و كسانی كه عقاید باطل پدرانشان را به ارث می‌برند مورد مذمت قرار می‌دهد در قرآن آیات مختلفی كه تفكر سطحی را مورد سرزنش قرار داده وجود دارد در چنین آیاتی منزلت و مقام صاحبان خرد مورد تكریم واقع شده است.
در تربیت‌اسلامی تمام تلاش بر این است كه پلی بین عقل و قلب كودك ایجاد شود تا با ایجاد ارتباط این دو با هم شكوفا شدن استعداد در كودك سریعتر انجام گیرد دومین امری كه در تربیت دینی مؤثر است نوع نگاه جامعه به جایگاه اجتماعی دین ا
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ست در این مورد با دو دیدگاه مواجه می‌شویم. دیدگاه اول دین را نوعی اعتقاد شخصی می‌داند و ارزش‌های تربیتی و هنجارها را جامعه تعیین می‌كند و دین دخالتی در تعیین آنها و جهت‌دهی به سوی آنها ندارد در حالیكه با توجه به دیدگاه دوم دین هدایتی است كه تمام جوانب زندگی را در بر می‌گیرد و در زمینه تربیتی نیز دین دارای ارزش‌ها و هنجارهاست و فرد و جامعه را به سوی تحقق آن ارزش‌ها دعوت می‌كند.

ضرورت و اهمیت تحقیق
تربیت از دیدگاه های فردی، اجتماعی، سیاسی، معنوی و فرهنگی مورد توجه انسانها قرار گرفته است. در جنبه فردی، برای رشد تن، پرورش مغز، پرورش شخصیت فرد، آشنایی فرد به وظایف شخصی، یافتن اعتماد به نفس و شناخت خود می‌باشد.
در جنبه اجتماعی می‌توان به پرورش فرد برای روح همدردی با دیگران، پرورش فرد به عنوان عضو مفید برای جامعه و آشنایی او با وضع جامعه اشاره كرد.
از نظر اقتصاد، پرورش فردی كه قادر به رفع نیازمندی‌های اقتصادی خود بوده و از نظر سیاسی، تربیت انسانی كه آگاه به مسائل روز و جریانات نظام سیاسی بوده و تقویت‌كنندة روح دموكراسی در انسانها می‌باشد.
عکس مرتبط با اقتصاد
در زمینه فرهنگی حفظ و رشد میراث فرهنگی است تا بوسیله آن بتوان برای بهتر كردن زندگی تلاش كرد و بالاخره از تربیت در زمینه معنوی استفاده می‌شود تا در سایه آن رابطه انسان با خدا و با پدیده‌های مادی و ماوراء مادی براساس ضوابطی قرار گیرد و انسان با تكیه بر این ضوابط به هدف اصلی كه همان كمال است برسد.
زمانیكه كودك به دنیا می‌آید دارای قابلیت‌های موروثی است او از ابتدای زندگی با محیطی كه در آن قرار دارد تعامل دارد. در تربیت دینی باید به ریشه‌كنی گرایشات منفی در كودك پرداخت و گرایشهای مثبت را در او تقویت كرد. اسلام با جبر مخالف است با زور نمی‌توان ذائقه كودك را به معنویات گرایش داد، زیرا اصرار در هر كاری سبب حس لجاجت در كودك می‌گردد. اگر فرزند ما به سوی مسائل دینی نمی‌رود یک جای كار اشتباه بوده یا افراط در كار بوده یا تفریط. افراط باعث لجبازی كودك و تفریط باعث بی‌تفاوتی او نسبت به مسائل معنوی می‌گردد. كودك می‌بایست نماز را خود درك كند بداند چرا نماز می‌خواند، فایده و اثرات نماز چه است؟ وقتی اینگونه مسائل را فهمید با شنیدن صدای اذان مضطرب می‌شود و سعی بر این دارد كه هرچه زودتر نمازش را بخواند كودك می‌بایست از درون به حركت و تكاپو درآید این ایجاد حركت وظیفه والدین است كه با تربیت صحیحشان كودك را به سمت دین و مذهب گرایش دهند.

اهداف و فواید تحقیق
درباره اهداف تربیت متخصصان و صاحبان ادیان و مكاتب بیانات مختلفی ارائه كرده‌اند از نظر برخی جامعه شناسان هدف از تربیت عبارتست از: پرورش عضوی مفید برای جامعه می‌باشد. از دید روانشناسان تربیت عبارتست از مراقبتی دائم از حیات فرد و ایجاد تغییر در او به منظور پیدا كردن قدرت درك مسائل و ایجاد زمینه جهت استقلال فكری است.
اسلام هم در مورد تربیت نظریه‌ای ارائه كرده است و آن عبارتست از هدایت انسانها برای تكامل آنها و ایجاد حالتی تازه در فرد به منظور فراهم آوردن زمینه جهت رشد و تكامل آدمی است.
با توجه به تعاریفی كه در مورد تربیت بیان شد می‌توان گفت كه تربیت عملی عمدی و آگاهانه است و از سوی عاملی قدرتمند و نافذ برای افرادی اعمال شده و دارای هدف و غایت بوده و آن هدف رشد و تكامل انسانهاست.
هر انسانی در جامعه بعنوان یک فرد مسئول این وظیفه را دارد كه برای تربیت نسلی پاك، قدم پیش نهاده و زمینه را برای ایجاد جامعه‌ای كه دارای رشد فرهنگی است فراهم كند. عاملان تربیت چند دسته هستند كه در تربیت كودك نقش به سزایی دارند مهم‌ترین آنها پدر و مادر می‌باشند كه آنها باید ابتدا به پاك كردن روح و جان خود پرداخته و قبل از ازدواج به برطرف كردن رذایل اخلاقی خود پرداخته و زمانیكه خود را آماده برای ازدواج یافتند اقدام كرده و فرزندی به دنیا بیاورند كه تربیت شده اسلام و فرهنگ ناب محمدی باشد. جامعه ما امروز نیازمند به والدینی است كه علاوه بر اینكه به پاكیزگی روح و جان خود می‌پردازند فرزندانی مؤمن و خداترس تربیت كنند پس آنها باید بعد از رسیدگی به اعمال خود راه صحیح تربیت كردن را نیز بیاموزند تا بتوانند در زمانهای برخورد با مشكل، پاسخی درست برای آن داشته باشند، و فرزند را به بیراهه نكشانند و راه و رسم صحیح زندگی را به او بیاموزند و این امر به وجود نمی‌آید مگر در سایه اسلام و قرآن كریم كه به حمد خدا تمام اصول و روش‌های تربیت دینی كودك در این دین مقدس ارائه شده و كار خانواده‌ها تنها یادگیری این امور و انتقالشان به فرزندان می‌باشد. امید است با انجام این تحقیق عملاً توانسته شود برای تربیت فرزندی پاك و صالح تلاش كرده و گوشه‌ای از هدف تعالی اسلام را كه بوجود آمدن جامعه‌ای پاك و به دور از گناه باشد را تحقق بخشد.

پیشینة موضوع
تربیت‌، یكی از اساسی‌ترین مسائل زندگی انسانهاست اولین مربی خداوند متعال بوده چنانچه در سوره حمد آیه (2) آمده: الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ. سپاس و ستایش مخصوص خداوندی است كه پروردگار جهانیان است.
ربّ به كسی گفته می‌شود كه هم مالك و صاحب چیزی است و هم در رشد و پرورش، نقش دارد خداوند هم صاحب حقیقی عالم است و هم مدبّر و پروردگار آن.