خطرهائیکه در بیمه بدنه قابل بیمه نیست .(استثنائات بیمه بدنه )
منظور از خطرهائیکه بیمه نمیشود خطرهائی است که عرفا حتی با دریافت حق بیمه اضافی قابل بیمه کردن نمیباشد و بشرح زیر میباشند(مگر در شرایط استثنائی):
الف- جنگ، شورش، اغتشاش، انقلاب، اعتصاب، تهاجم و خسارتهای مستقیم و غیر مستقیم ناشی از انفجار های اتمی؛
ب- زمین لرزه و آتش فشان؛
ج- خسارتهائیکه عمداً توسط بیمه گذار یا راننده و یا هر کسی که وسیله نقلیه به او سپرده شده است وارد میشود؛
د- خسارتهای وارد به متصرفین غیر قانونی وسیله نقلیه ؛
هـ- خسارتهای ناشی از ضبط و توقیف و مصادره وسیله نقلیه توسط مقامهای کشوری و لشگری؛
و- در صورتیکه راننده وسیله نقلیه هنگام وقوع حادثه فاقد گواهینامه رانندگی باشد و یا گواهینامه رانندگی او باطل شده یا مطابق مقررات راهنمائی و رانندگی متناسب با نوع وسیله نقلیه مورد بیمه نباشد؛
ز- چنانچه ثابت شود وقوع حادثه در اثر مستی راننده بوده است.
وظایف بیمه گذار در بیمه بدنه
وظایف و تعهدات بیمه گذار در بیمه اتومبیل بشرح زیر میباشد:
الف- اعلام مشخصات صحیح موضوع بیمه و تغییرات بعدی آن
اولین وظیفه بیمه گذار در رابطه با صدور بیمه نامه این است که مشخصات صحیح موضوع بیمه و کلیه اطلاعاتیکه در سنجش خطر تاثیر دارد چه در هنگام صدور بیمه نامه و چه پس از صدور بیمه نامه باطلاع بیمه گر برساند، بدیهی است چنانچه بیمه گذار عمداً و یا سهواً از اظهار مطلبی که در سنجش خطر موثر میباشد خودداری نماید و یا مطلبی را کتمان کند قرارداد بیمه ممکن است حسب مورد باطل اعلام گردیده و یا بیمه گر نسبت به فسخ بیمه نامه اقدام نماید.
ب- پرداخت حق بیمه
بیمه گذار موظف است پس از صدور بیمه نامه حق بیمه مربوط را بنحوی که با بیمه گر توافق شده پرداخت نمایددر غیر اینصورت بیمه گر میتواند از انجام تعهدات خود در خصوص جبران خسارت وی خودداری نماید.
ج- اعلام خسارت
بموجب ماده ۱۷ شرایط عمومی بیمه نامه بدنه اتومبیل بیمه گذار موظف است بمحض اطلاع فورا، شخصا یا بوسیله تلفن وقوع خسارت و محل دقیق آنرا باطلاع بیمه گر برساند و این اخطار را بوسیله نامه تائید کند در غیر اینصورت بیمه گر حق دارد ادعای غرامت را رد کند مگر اینکه بیمه گذار ثابت کند که بواسطه امور غیر قابل پیش بینی و جلوگیری بموقع از عهده انجام آنها برنیامده است و این مدت بموجب ماده ۱۵ قانون بیمه حداکثر ۵ روز میباشد.
د- جلوگیری از توسعه خسارت
بیمه گذار باید برای جلوگیری از خسارت مراقبتی را که عادتاً هر کس از مال خود مینماید نسبت به موضوع بیمه نیز بنماید و در صورت نزدیک شدن حادثه، با وقوع آن اقدامات لازم به منظور جلوگیری از توسعه خسارت را بعمل آورده تا خسارت از آن چه هست بیشتر نشود و در صورتیکه ثابت شود خسارت وارد به اتومبیل بیمه شده بعلت عدم مراقبت بیمه گذار تشدید شده است. بیمه گر متعهد جبران آن قسمت از خسارت که ارتباط مستقیم با سهل انگاری و عدم مراقبت بیمه گذار در جلوگیری از گسترش خسارت داشته است نخواهد بود.
هـ- خودداری از اقرار به مصالحه
بیمه گذار حق ندارد در صورت وقوع حادثه بلحاظ اینکه اتومبیل خود را بیمه کرده و جبران خسارت بعهده بیمه گر میباشد مسئولیت حادثه را بعهده گیرد. در واقع تشخیص اینکه کدامیک از طرفین حادثه مسئول میباشند بعهده مقامات انتظامی است ضمناً بیمه گذار مجاز به مصالحه در مورد میزان خسارتی که بر عهده مسئول حادثه است نمیباشد زیرا هر یک از این امور به زیان بیمه گر میباشد.
و- خودداری از انتقال یا تعمیر اتومبیل
در صورت وقوع حادثه مادام که اتومبیل از محل تصادف جابجا نشده باشد کارشناس قادر است چگونگی وقوع حادثه و مسئول آنرا مشخص نماید و حال آ‌نکه در صورت انتقال اتومبیل از محل تصادف این امر مشکل خواهد بود بهمین لحاظ در شرایط عمومی بیمه نامه بدنه اتومبیل قید گردیده است که بیمه گذار باید از جابجا کردن وسیله نقلیه مورد بیمه (جز بدستور مقامهای انتظامی در موقوع لزوم) یا تعمیر آن خودداری کند مگر اینکه قبلاً موافقت بیمه گر را در این خصوص جلب کرده باشد در غیر این صورت بیمه گر میتواند ادعای خسارت را رد کند.
ز- انتقال حقوق بیمه گذار به بیمه گر
بموجب ماده ۲۱ شرایط عمومی بیمه نامه بدنه اتومبیل بمیزان غرامت پرداخت شده حقوق بیمه گذار در قبال اشخاصی که مسئول وقوع خسارت هستند به بیمه گر منتقل میشود و بیمه گذار موظف است از انجام هر عملی که دعوای بیمه گر را علیه مسئول خسارت مشکل یا غیر ممکن میسازد خودداری نماید.
وظایف بیمه گر در بیمه بدنه
وظائف بیمه گر پس از صدور بیمه نامه و در صورت وقوع حادثه بشرح زیر میباشد:
الف- برآورد و پرداخت خسارت
در صورتیکه اتومبیل مورد بیمه به علت وقوع خطر مشمول بیمه، از بین برود و یا به آن خسارت وارد شود بیمه گر موظف است طبق شرایط بیمه نامه نسبت به پرداخت خسارت وارده به آن اقدام نماید و برای انجام این امر نیاز به تعیین میزان خسارت میباشد که توسط کارشناس یا کارشناسان بیمه گر انجام میشود در صورتیکه نظر کارشناس بیمه گر مورد قبول بیمه گذار قرار نگیرد و طرفین به توافق نرسند مطابق ماده ۳۰ شرایط عمومی بیمه بدنه اتومبیل از طریق داوری و در صورت عدم توافق از طریق داوری اختلافات مذکور در صلاحیت دادگستری میباشد.
ب- میزان خسارت و ترتیب پرداخت آن
پس از آنکه بیمه گذار تمام مدارک لازم و مورد نیاز بیمه گر را تهیه و تسلیم نمود رسیدگی به پرونده خسارت به منظور تسویه آن آغاز میشود و میبایست ظرف مدت پانزده روز نسبت به پرداخت آن اقدام گردد که این مدت در مورد سرقت اتومبیل نود روز پس از اعلام خسارت به بیمه گر میباشد. ضمناً بیمه گر میتواند بجای پرداخت خسارت نسبت به تعمیر اتومبیل حادثه دیده اقدام نماید.
ج- فرانشیز
در هر حادثه قسمتی از خسارت که میزان آن در شرایط خصوصی بیمه نامه تعیین شده بعهده بیمه گذار میباشد و به آن فرانشیز گفته میشود.
هدف از درج شرط فرانشیز در بیمه نامه:
۱- خسارتهای جزئی از طرف بیمه گذار اعلام نشود وریز هزینه های رسیدگی آنها ممکن در مواردی از مبلغ خسارت تجاوز نماید.
۲- در صورت درج فرانشیز بیمه گذار بیشتر در حفظ و مراقبت اتومبیل بیمه شده خواهد کوشید زیرا در حادثه بخشی از خسارت بعهده خود او خواهد بود.
فرانشیزهای خسارت بیمه بدنه خودرودر پنج دسته کلی به شرح زیر می باشد:
الف – فرانشیز خسارتهای جزئی ناشی از حادثه و آتش سوزی جهت کلیه وسائط (شرکتهای بیمه با توجه به فضای آزادسازی نرخهای حق بیمه به صلاحدید می توانند نرخهای فرانشیز را اعمال کنند)
ب_ در صورت تحقق هر یک از موارد ذیل علاوه بر موارد مذکور درصدی به صلاحدید شرکتهای بیمه به فرانشیزهای اعلام شده فوق الاشاره اضافه میگردد.
۱- سابقه رانندگی راننده اتومبیل موضوع بیمه نامه بدنه در تاریخ حادثه کمتر از ۳ سال باشد.
۲- سن راننده در تاریخ حادثه کمتر از ۲۵ سال باشد.
ج_فرانشیزخسارت ناشی از حوادث تصادفات رانندگی در صورتیکه راننده وسیله نقلیه بیمه شده، مقصر حادثه نباشد و مسئول حادثه شخص ثالث شناخته شده ای باشد.
د_فرانشیز خسارت کلی ناشی از حادثه و آتش سوزی .
ه – فرانشیز خسارت سرقت اعم از جزئی و کلی.
تبصره – چنانچه بیمه نامه ای برای مدت بیش از یکسال صادر شود و نرخ حق بیمه به صورت سالانه محاسبه شده باشد فرانشیز به صورت سالانه اعمال خواهد شد و در غیر اینصورت تعداد خسارات در مدت اعتبار بیمه نامه ملاک محاسبه فرانشیز خواهد بود.
انتقال وسیله نقلیه مورد بیمه
بموجب ماده ۱۷ قانون بیمه در صورت انتقال موضوع بیمه به دیگری اگر منتقل الیه کلیه تعهداتی را که بموجب قرارداد بعهده بیمه گذار بوده است در مقابل بیمه گر اجرا کند عقد بیمه بنفع منتقل الیه به اعتبار خود باقی میماند ولی از آنجائیکه این ماده قانون جزء قوانین آمره نیست بنابراین توافق به خلاف آن جایز است روی این اصل در شرایط عمومی بیمه نامه بدنه اتومبیل (ماده ۲۵) قید گردیده است در صورت انتقال مالکیت وسیله نقلیه مورد بیمه به هر یک از عناوین حقوقی به دیگری تامین بیمه گر از ظهر روز بعد از انتقال معلق میشود و بیمه گر تعهدی در جبران خسارت ندارد باین ترتیب طبق شرایط عمومی بیمه نامه هرگاه شخصی اتومبیل بیمه شده خود را بفروشد از تاریخ معامله بیمه گر متعهد جبران خسارت نخواهد بود.
فسخ قرارداد در بیمه بدنه اتومبیل
قرارداد بیمه اتومبیل ممکن است در مواردی از طرف بیمه گر یا بیمه گذار فسخ شود و گاهی نیز ممکن است قرارداد منفسخ گردد و مطابق شرایط عمومی بیمه نامه بدنه اتومبیل بشرح زیر میباشد:
الف- فسخ از طرف بیمه گر یا بیمه گذار
در صورتیکه اتومبیل مورد بیمه به هر یک از عناوین حقوقی به دیگری منتقل گردد هم بیمه گر و هم بیمه گذار با قائم مقام بیمه گذار حق دارند بیمه نامه را فسخ نمایند.
ب- فسخ از طرف بیمه گر
مواردی را که بیمه گر حق فسخ قرارداد بیمه را دارد عبارت است از:
۱- عدم پرداخت بموقع حق بیمه توسط بیمه گذار
۲- در صورت تشدید خطر چنانچه نسبت به ادامه قرارداد بین طرفین توافق حاصل نشود مثلاً بیمه گر حق بیمه اضافی تعیین نماید و بیمه گذار حاضر به قبول آن نشود.
۳- بعد از هر خسارت.
۴- در صورت ورشکستگی یا اعسار بیمه گذار.
ج- فسخ از طرف بیمه گذار
در موارد زیر بیمه گذار حق فسخ قرارداد بیمه را دارد:
۱- در صورتیکه وضعیت تشدید کننده خطر که در بیمه نامه ذکر شده از بین برود و بیمه گر حاضر به اعطاء تخفیف در حق بیمه نشود.
۲- در صورت توقیف وسیله نقلیه مورد بیمه.
۳- در صورت توقیف یا ورشکستگی بیمه گر.
اگر بیمه گذار تصمیم به فسخ بیمه نامه داشته باشد باید مراتب را بوسیله نامه سفارشی به بیمه گر اطلاع دهد و بیمه گر نیز در صورت تصمیم به فسخ باید نظر خود را بوسیله نامه سفارشی با آخرین نشانی بیمه گذار ارسال نماید و در هر حال اثر فسخ در تمام موارد پنج روز پس از ارسال نامه سفارشی شروع میشود. بدیهی است اگر ظرف این پنج روز خسارت وارد شود جبران آن در تعهد بیمه گر خواهد بود.
این نکته قابل ذکر است که اگر درخواست فسخ از طرف بیمه گذار باشد. بیمه گر بقیه حق بیمه را طبق تعرفه کوتاه مدت محاسبه و پرداخت مینماید لکن اگر فسخ از طرف بیمه گر باشد بقیه حق بیمه بصورت روز شمار محاسبه و پرداخت میگردد.
د- انفساخ قرارداد بیمه
در مواردی ممکن است قرارداد بیمه خود به خود فسخ شده تلقی گردد بعنوان مثال:
۱- در صورتیکه وسیله نقلیه مورد بیمه در اثرخطری راکه بیمه نبوده از بین برود مانند از بین رفتن اتومبیل مورد بیمه در اثر خطر جنگ و یا غیره
۲- در صورتیکه اجازه عملیات بیمه ای قانوناً از بیمه گر سلب شود.
داوری در بیمه بدنه اتومبیل
طرفین قرارداد بیمه در قدم اول باید اختلافات خود را از طریق کارشناسی حل و فصل نمایند چنانچه نتوانستند از این طریق اختلاف را حل نماینددر قدم بعدطرفین قرارداد سعی خواهند کرد که کلیه اختلافات ناشی از این قرارداد را بطریق داوری حل و فصل نمایند در اینصورت هر یک از طرفین داور انتخابی خود را بطرف دیگر معرفی میکند. داوران در صورت عدم توافق داور سومی را انتخاب و یا اکثریت آراء علت و میزان خسارت را تعیین میکند.