ننه جان خواب بودم، خواب دیدم

 

 

 

 

 

 

 

(آرینپور، ۱۳۷۲، ص ۳۳)

 

 

۲-۱-۵٫ تأسیس دارالفنون و سفرنامههای فرنگ
تأسیس دارالفنون را نیز باید یکی از رخدادهای مهم در عصر قاجار دانست که بر فضای اجتماعی ایران تأثیرگذار بود. پس از سفر امیرکبیر به روسیه، وی متوجّه نیاز فوری کشور به مرکز آموزش عالی گردید. لذا از ابتدای صدارت، تلاش خود را برای ایجاد این مرکز آغاز نمود. ولی متأسّفانه خودِ وی هیچ‌گاه شاهد افتتاح آن نشد، چرا که نخستین دسته از اساتید به سرپرستی دکتر یاکوب ادوارد پولاک، دو روز پس از دست‌گیری و تبعید امیرکبیر، به تهران رسیدند و طبیعتاً با استقبال گرمی مواجه نشدند. (میرزازمانی، ۱۳۲۹، ص۸۷)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
دارالفنون را میتوان نقطهی روشنی در میان تاریکیهای دوران قاجار به حساب آورد که با درایت امیرکبیر بنای آن نهاده شد. در این مدرسهی عالی، بسیاری از علوم جدید به روش اروپایی تدریس میشد و دانشآموختگانِ آن بعدها در بسیاری از مناصب حضور یافتند. در این میان، نگارش سفرنامهها نیز آغاز شد و افرادی همچون عبدالرحیم طالبوف و یا زینالعابدین مراغهای، نقش مهمّی را در بیداری ایرانیان ایفا کردند. این سفرنامهها که از سبک نگارشی تازهای نیز پیروی میکردند، به نوعی طلایهدار سادهسازی نثر به حساب میآمدند که بعدها در آثار بسیاری از نویسندگان فارسیزبان، این سادهنویسی تأثیر داشت.
۲-۲٫ بخش دوم: مشروطه و روشنفکری
به طور کلّی و پس از آنکه ایران در عصر قاجار به تدریج با تمدّن غربی آشنایی یافت، در حیطهی جریانهای فکری غالب نیز دو رویکرد سنّت و تجدّد نضج میگرفت. البتّه به طور کلّی همواره آزادیخواهان و مشروطهطلبان در دستهی متجدّدین قرار گرفته و برخی علما و حکومت قاجار را جزوِ مُرتجعین میخواندند که با هرگونه نوآوری مقابله میکردند.، امّا باید گفت که بسیاری از موارد، از جمله مقابلهی علما با برخی از مظاهر غربگرایی و همچنین مخالفت با بدعتهای دینی را نمیتوان به عنوان ارتجاع قلمداد کرد. ضمن آن‌که نمیتوان بهطور کلّی در خصوص حکومت قاجار نیز گفت که تمامی وابستگان قاجار مُرتجع بوده، به هیچ نحو تغییر را نمیپذیرفتند.
به عنوان مثال، زمانی که عینالدّوله نشستی در باغشاه برگزار کرد تا سایر وزرا را نسبت به درخواست بستنشینی در حرم حضرت عبدالعظیم (ع)، با خود همراه کند، جدال شدیدی میان احتشامالسّلطنه با وی در گرفت. وی در پاسخ به عینالدّوله که خواهان اجرایی نشدن مطالبات بستنشینان، مانند برقراری عدلیه بود، میگوید: پیشرفت دولت و فزونی نیروی او، در همراهی و همدستی با توده است. امروز دولت را خوشبختی رو داده که توده، خود در بندِ نیکیها گردیده. ارج این را بدانید و با توده، دست به هم داده به بدیها چاره کنید و دولت را آبرو گردانید. قانونی بگذارید که همه پیروی کنند. دیگر ستمگری بس است. شاه را بدنام نکنید. دولت را رسوا نسازید. (کسروی، ۱۳۸۵، ص ۹۱) همین‌گونه نمیتوان دفاع علما از مشروطهی مشروعه را نیز نوعی واپسگرایی قلمداد کرد، چرا که این خواسته، پشتوانهی عقلانی داشت، امّا به هر تقدیر در آثار ادبی و گفته های شعرای عصر مشروطه، به خوبی تجدّدخواهی و مقابله با سنّتها که برخی از آنها نیز برآمده از جهالت بودند، مشهود است.
هر چند که در این میان جریان روشنفکری در بسیاری از موراد، به تقلید کورکورانه از غرب تبدیل میشد و مثلاً در شاعری چون ایرجمیرزا نوعی عناد با موازین اسلامی از جمله حجاب را مشاهده میکنیم، با این حال بیان این تضادها، میتواند در تحلیل و شناخت گفتمان حاکم بر عصر مشروطه و شناخت فحوای کلام شعر این دوران، حایز اهمیّت باشد. البتّه پُرواضح است که ایجاد گُسلِ سنّت و مدرنیته در جامعهی ایرانی، ارتباط وثیقی با ظهور و بروز جریان روشنفکری در عصر مشروطه دارد و اساساً شناخت تضادّ میان سنّت و تجدّد، در عصر مشروطیّت در گروِ شناخت مفهوم منوّرالفکری در این عصر است.
۲-۲-۱٫ مفهوم روشنفکری
یکی از مفاهیم اساسی که در عصر مشروطه پدید آمد، واژهی روشنفکری است. تاریخ دقیقی برای ورود این کالای فرهنگی به ایران در اختیار نیست، لیکن شاید بتوان شکست نظامی ایران از روس و اعزام دانشجو به فرنگ در زمان عباس میرزا و نوشتن سفرنامهها و سیاحتنامهها پس از بازگشت به وطن و تأسیس دارالفنون در سال ۱۲۶۸ قمری و آموزش دروس غیر اسلامی در آنجا و نهضت ترجمهی آثار خارجی به ایران را، زمان ظهور این پدیده دانست. (خسروپناه، ۱۳۸۸، ص۲۷۹)
در ادبیّات فارسی واژهی «روشنفکر» کلمهای است مرکّب از دو واژهی «روشن» و «فکر» که ترکیبی وصفی به حساب میآید. در این ترکیب وصفی، واژهی «روشن» به عنوان وصف و واژهی «فکر» به عنوان موصوف به کار رفتهاست. در لغتنامهی دهخدا نیز به نقل از فرهنگ فارسی معین آمدهاست که روشنفکر، صفت مرکّب است و معنای (لغوی) آن عبارت است از: «کسی که دارای اندیشهی روشن است.» (دهخدا، ۱۳۴۶، ص۱۷۱)
واژهی روشنفکری معادل intellectuel فرانسوی و intellectual انگلیسی است که به واژهی لاتین intellegere بر میگردد (سیمون، ۱۳۶۴، ص ۷۳۲) واژهی «روشنفکر» در زبان فارسی همچنین معادل واژه، aufklarer در زبان آلمانی و واژگان متنوّر، متنوّرالعقل، مفکّر و مثقّف در زبان عربی است.
علاوه بر این معنای وصفی، واژهی «انتلکتوئل» یک معنای اسمی نیز پیدا کرده که بر اساس این معنای اسمی، به افرادی اطلاق شدهاست که اندیشهگرا یا عقلگرا هستند یا کسانی که موضوعات مورد علاقه یا موضوع مورد پژوهش آنها و یا اساساً نوع کار و فعّالیّت آنها، فکری و عقلی است. در میانهی سدهی نوزدهم، این واژه در زبان انگلیسی تا حدودی به معنای مدرن و امروزیاش به کار رفت.
اوّلین بار اصطلاح روشنفکری در قرون وسطی به معنای جریان نقّاد و خلّاق به وجود آمد و به تدریج در جامعهی سیاسی اروپا توسعه یافت، ولی روشنفکری فرانسه در قرن نوزدهم، گسترش پیدا کرد (سعید، ۱۳۸۰، ص۱۱) و سپس شخصیتهای مختلف غربی مانند ادوارد شل، ریمون آرون و گرامشی، تعاریف گوناگون هنجاری، جهانشمول، فرهنگی و … برای آن ارائه کردند. روشنفکری در عصر قاجار با واژگانی چون منوّرالعقول و منوّرالفکر، وارد ادبیّات سیاسی و فرهنگی ایران شد. شاید میرزا آقاخان کرمانی، نخستین کسی بود که واژهی منوّرالعقول را به کار برد. (حائری، ۱۳۷۸، ص۲۸۰ )
۲-۲-۲٫ خاستگاه مفهوم روشنفکری
روشنفکری، پدیدهای غربی و زاییدهی تحوّلات جدید فکری و فلسفی مغرب زمین است و دستاورد آن به عنوان یک کالای معرفتی و اجتماعی وارد سرزمینهای اسلامی شد. البتّه نمیتوان تاریخ دقیقی برای آغاز این دوران تعیین کرد، ولی شاید بتوان آن را دورانی دانست که در سه دههی سوم – قرون هفدهم تا آغاز قرن نوزدهم – در اروپا جریان داشته است. (گلدمن، ۱۳۷۵، ص ۱۴)
این دوره با اصلاحگری رفُرمیسمِ لوتر و کالوین آغاز شد و تحوّلات اجتماعی و مذهبی بسیاری به وجود آمد و شخصیتهایی چون فرانسیس بیکن در انگلستان و دکارت در فرانسه، تحوّلات فلسفی را ایجاد کردند. مثلاً بیکن بهشدّت با منطق ارسطو مخالفت کرد و در مقابل ارغنون ارسطو، منطق جدید مبتنی بر حس و تجربه را ابداع نمود.
در این دوره دو نِحله پدیدار گشت. یکی نحلهی عقلگرایی درفرانسه وآلمان و دیگری، نحلهی تجربهگرایی انگلستان. دورهی سبز فایل تا قرن هجدهم ادامه یافت و مکتب تجربهگرایی هیوم و فلسفهی استعلایی کانت و عصر روشنگری را به وجود آورد. (خسروپناه، ۱۳۸۸، ص ۲۵۵)
جنبش عقلی – ادبی رنسانس از میانهی سده پانزدهم میلادی آغاز گردید. اصلاح دینی در میانهی سدهی شانزدهم به اوج خود رسید و در سدهی هفدهم، فلسفهی دکارت، پیروزمندانه تصویر تمامی جهان را تغییر داد و زمینهای برای پیدایش روشنگری، در اواخر سدهی هفدهم و سدهی هجدهم فراهم گردید و دورهی تفوّق و حاکمیت فلسفه و تعقّل آشکار شد. به تعبیر دالامبر، همهی مسایل از علوم این جهان گرفته تا شالوده های وحی دینی، از مسایل متافیزیک گرفته تا مسایل مربوط به حس چشایی، از موسیقی گرفته تا اخلاق، از مناقشات اسکولاستیک متکلّمان گرفته تا مسایل مربوط به بازرگانی، از قانون طبیعی گرفته تا قوانین دلبخواهی ملّتها و هر چیز دیگر به بحث و تحلیل گذاشتهشد و این نشان دهندهی ماهیت و جهت حیات عقلی آن عصر است. کار ویژه و وظیفهی اساسی این عصر، شناخت فعّالیّت اندیشه، خودآزماییِ عقلی و درونبینی است تا رازهای ناگشوده گشودهشوند. روشنگری، ایدهآلِ خود را بنا بر الگوی علم طبیعی یا فیزیک زمان معاصر خود میآفریند و به قواعد استدلال در فلسفهی نیوتون تا گفتار دربارهی روش دکارت استناد میکند، زیرا روش نیوتن روش قیاسی محض نیست بلکه روشی تحلیلی است. وی با ارائه تعدادی اصول موضوعه یا مفاهیم متعارف آغاز نمیکند تا بر پایهی استنتاج انتزاعی راه را برای شناخت امری جزیی یا امر واقعی هموار کند، بلکه شیوهی پژوهش نیوتون در مسیری مخالف حرکت میکند؛ یعنی پدیدارهای او، یافته‌هایی تجربیاند و هدف پژوهش او یافتن اصول است. از این رو، روش پژوهش نیوتن این نیست که از مفاهیم و اصول موضوعه آغاز کند تا به پدیدارها برسد، بلکه بر عکس میباید از پدیدارها آغاز و پس از مطالعهی پدیدارها، مفاهیم و اصول را استخراج کند. (کاسیرر، ۱۳۷۰، صص ۵۱ -۵۷)
شهریار زرشناس نیز در خصوص عصر روشنگری در غرب مینویسد: دورانی که از نیمهی قرن هفدهم میلادی در تاریخ غرب مدرن آغاز میشود و تا قرن نوزدهم ادامه دارد و عصر روشنگری و دوران غلبهی کلاسیسم نامیده میشود، شاید مهمترین مقطع در پیریزی بنای تمدّن مدرن بودهاست. این دوران از چند نظر اهمیّت دارد: اوّلاً از نظر تدوین جهانبینی مدرن؛ و اینکه اصالت عقل منقطع از وحی، خود بنیاد نفسانیتمدار ابزاری و در عبارت کوتاهتر، عقلگرایی اومانیستی یا راسیونالیسم دکارتی در عصر روشنگری از صورت معرفتشناختی و مابعدالطّبیعی خارج شده و در هیئت اندیشه ها و تئوریهای سیاسی و نظریات اقتصادی و نظامهای حقوقی بسط و تفصیل میگیرد. در این دروه، مبانی نظری لیبرالیسم در آرای جان لاک و مُنتسکیو، تدوین میگردد و فرانسوا ماری وُلتر دربارهی تسامح لیبرالی و سکولاریسم و ضدیت با تفکّر دینی به بحث میپردازد و ژان ژاک روسو با طرح نظریهی اراده اجتماعی خود، مبانی تئوریک دموکراسیهای مدرن را بیش از پیش بسط میدهد. (زرشناس، ۱۳۸۱، ص۸۷)
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۲-۳٫ روشنفکری در مشروطه
در نقد و بررسی چگونگی اندیشه های روشنفکران عصر مشروطه، دربارهی غرب باید به اعتبار میزان تأثیرگذاری روشنفکران بر مواضع فکری، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی فعّالان سیاسی و تجدّدطلبان ایرانی عصر مشروطه توجّه داشت. میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا یوسف‌خان مستشارالدّوله، میرزا حسینخان قزوینی، میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدّوله و میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی، میرزا آقاخان کرمانی، محمّدعلی فروغی، سیّد حسن تقیزاده و … از جمله مهم‌ترین روشنفکران عصر مشروطیّت ایران به حساب میآیند. این افراد به نوعی پیشقراولان جریان روشنفکری در عصر مشروطه به حساب میآیند که آرا و نظرات آنها بازخورد قابل ملاحظهای در حوزه های فکری و ادبی این دوران نیز دارد.
آخوندزاده از جمله اندیشه‌گران ایرانی عصر قاجاریه بود که با جنبههایی از علوم و فرهنگ و تمدّن جدید غرب آشنایی داشت. وی با افکار بعضی متفکّران روسی و اندیشه‌گران، فیلسوفان و نویسندگان بزرگ غربی چون هیوم، شکسپیر، نیوتن، مولیر، رنان، ولتر و منتسکیو آشنا بود و تحت تأثیر آنان قرار داشت. آخوندزاده تحت تأثیر فلسفهی سیاسی نوین غربی، با انتقاد از وضع موجود در جامعهی ایران، به اصول و مبانی سیاسی مشروطیّت پارلمانی و دموکراسی غربی و مفاهیمی چون آزادی‌ها و برابری‌های دموکراتیک و سکولاریسم دلبستگی فراوانی داشت. یکی از ویژگی‌های مهم نگاه آخوندزاده به غرب، آن بود که وی مفاهیم و نهادهای غربی را تا حدود زیادی همان‌گونه که در فلسفهی سیاسی غرب و جوامع غربی وجود داشت، مورد تأکید و حمایت قرار داد. او با اعتقاد به وجود برخی تضادها و تناقض‌های موجود میان اسلام و دموکراسی غربی، به کسانی چون ملکم‌خان و مستشارالدّوله که می‌کوشیدند مصلحت‌اندیشانه و با تقلیل مفاهیم غربی، آن مفاهیم را با اسلام همانند جلوه دهند، انتقاد و اعتراض می‌کرد. آخوندزاده به گفتهی برخی از محقّقان هواخواه تشکیل فراماسونری در ایران بوده و این کار را از لوازم آزادی و آزادیخواهی میدانستهاست. (حایری، ۱۳۶۴، ص ۲۷)
آخوندزاده به برکت آشنایی خاصّی که با ادبیّات و فرهنگ اروپایی حاصل کرد، آفاق تازهای را به روی اندیشهوران ایرانی گشود و با نقدها و آثاری که از خود پراکند، مقدّمات آشنایی ایرانیان را با شیوه های ادبیّات اروپایی فراهم آورد؛ نزدیکی زبان نوشتار به زبان گفتار، نه فقط در نمایشنامهنویسی که بهطور کلّی در نثرنویسی، مسألهای که در بسیاری از یادداشتها، ذهن آخوندزاده را به خود مشغول داشتهاست. نکتهی دیگری که آخوندزاده چه در نثر و چه در نظم، بدان ارزش خاصّی داد، نوعی رئالیسم ادبی بود.
در زمینهی شعر نیز آخوندزاده، در جایجای آثارش، مطالب و نظریاتی گنجاندهاست که درخور تأمّل است. البتّه این نظریات و سرودهها از آن جهت مهم است که تأثیر محسوسی بر فضای فرهنگی جامعهی ایران آن زمان داشتهاست و گرنه شعر او، جز آنکه پارهای تجربیّات شخصی را به نمایش بگذارد، ارزش خاصّی ندارد. (آجودانی ۱۳۸۱، ص ۹۰ – ۹۳)
مستشارالدّوله و میرزا ملکم‌خان نیز مانند آخوندزاده با جنبههایی از نوگرایی‌ها و پیشرفت‌های غرب و تعدادی از متفکّران غربی آشنایی داشتند و به آنان دلبسته بودند و مانند آخوندزاده، در افکار و تمایلات خود برای پیشرفت و ترقّی ایران، رویکردی غربگرایانه داشتند، امّا برخلاف آخوندزاده که نظام سیاسی مشروطیّت پارلمانی و دموکراسی و مفاهیمی چون قانون، آزادی و برابری‌های دموکراتیک را تا حدود زیادی به شیوه‌های پذیرفته شدهی آن در فلسفه سیاسی غرب و جوامع غربی معرّفی کرد و مورد ستایش و جانبداری قرار داد، مستشارالدّوله و ملکم‌خان، مسیر دیگری در پیش گرفتند. مستشارالدّوله و به ویژه ملکمخان با توجّه به شرایط اجتماعی ایران، به ویژه نفوذ و قدرت سنّتی مذهب و رهبران مذهبی در جامعهی ایران، کوشیدند مشروطیّت، دموکراسی، قانون، آزادی و برابری‌های دموکراتیک را از طریق تقلیل آن مفاهیم و نهادها، با اسلام همانند و هماهنگ جلوه دهند و با پنهان نگاه داشتن برخی تضادها و تناقض‌های موجود میان اسلام و قوانین شرعی با مشروطیّت و دموکراسی غربی، از مخالفت‌های دین‌مداران سنّتی و به ویژه رهبران روحانی با مشروطیّت و دموکراسی، بکاهند. کتاب «یک کلمه»، مشهورترین اثر میرزا یوسفخان است که در سال ۱۲۷۸ هـ . ق. در پاریس نوشته شد. مقصود وی از یک کلمه، قانون به معنای غربی بود. فریدون آدمیّت دربارهی آن مینویسد: رسالهی یک کلمه، اقتباس از اصول قانون اساسی فرانسه است و مستشارالدّوله با توجّه به افکار عامبه و مقتضیات زمان، کوشش کرد، آن اصول را با مبانی شرع اسلام تطبیق دهد و میرزا ملکمخان نیز در نگارش رسالهی صراطالمستقیم، از همین شیوه پیروی کردهاست. (آدمیت، ۱۳۴۰، ص ۱۸۶)
میرزا ملکمخان ملقّب به «پرنس»، در سال ۱۲۴۹ هـ. ق. ۱۸۳۳م. از پدر ارمنی تازه مسلمان شدهای در اصفهان به دنیا آمد. میرزا یعقوب پدر ملکمخان، جزو هواداران میرزا آقاخان نوری، صدر اعظم وقت و رقیب میرزا تقیخان امیرکبیر بود و با این نفوذ، توانست پسرش را به پاریس بفرستد و در علوم طبیعی و سپس سیاسی، در مدارس ارمنی و پُلیتکنیک به تحصیل بپردازد. وی، پس از قتل امیرکبیر و در زمان صدارت میرزا آقاخان نوری، به عنوان یکی از مُهرههای سیاست استعماری انگلیس، به ایران بازگشت و به سمت مترجم استادان اتریشی و فرانسوی در دارالفنون مشغول کارگردید و با کمک پدرش اقدام به تأسیس لُژ فراماسونری به نام «فراموشخانه» نمود.
دینگریزی و علمزدگی، از باورهای مَلکمخان است. وی بر این اعتقاد است که مقصود اصلی دین، اخلاق است و اعتقادات و عبادات، فرع بر اخلاقند. عبادات و اعتقاد به مبدأ و معاد محرّک پیدایی اخلاق حسنه و نافیِ سیّئات است.
آثار متعدّدی از او به چاپ رسیدهاست که همگی با زبانی ساده و روشن و نزدیک به فهم عوام، نگارش یافته است و از همین جهت در تحوّل نثر مشروطه تأثیر بهسزایی داشتهاست. روزنامهی قانون او در دورهی ناصری با سبک ساده و کلمات تکراری و شعارگونهی آن، سرمشق خوبی برای سادهنویسی جدید بود. ملکم در زمینهی نثر و نظم و در انتقاد از ادب گذشتهی ایران، همان نظراتی را ارائه دادهاست که آخوندزاده و آقاخان بهدقّت و نکتهیابی بیان کرده بودند. (آجودانی، ۱۳۸۱، ص ۱۰۱)
میرزا حسینخان ملقّب به مشیرالدّوله و سپهسالار اعظم نیز، یکی دیگر از روشنفران لیبرالی است. تحصیلات وی در فرانسه و وابستگی فکری با افرادی مانند: میرزا صفا سوادکوهی، میرزا ملکمخان و دوستی با افرادی مانند: آخوندزاده، جلالالدّینمیرزای قاجار و میرزا یوسفخان مستشارالدّوله، در گرایش وی به روشنفکری لیبرالی مؤثّر بودهاست. میرزا حسینخان سپهسالار، بهجهت گرایش به فکر و اندیشهی غربی، تمایل به تغییر آداب و رسوم ملّی و اسلامی داشت. وی پوشیدن کت و شلوار و بستن دستمال به گردن را در ایران رواج داد. خلاصهی سخن آن‌که میتوان او را پایهگذار نهادهای اجتماعی بر اساس ناسیونالیسم و لیبرالیسم در ایران دانست. او با انتشار چهار روزنامهی مریخ، وطن، وقایع عدلیه و نظامی، توانست اندیشه های غربی را رواج دهد.
این روحیهی تجدّدخواهی بهشدّت در حوزهی ادبیّات و شعر طنز نیز حضور پیدا میکند و تجدّدخواهی و نفیِ سنّتها به یکی از کارمایه های ویژهای اصلی شعر طنز در عرصهی مشروطه تبدیل میگردد و در سنّتها و عرف جامعه، در ساحتهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، آماج تیغ تند طنزنویسان قرار میگیرد. ملک‌الشّعرای بهار در قصیدهی جهنّم، عملاً به ستیز با این عرفها میرود:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

… وآن کس که کرد کار ادارات دولتی سوزد به پشت میز جهنّم روان او
وآنکس که شد وکیل و ز مشروطه حرف زد دوزخ بود به روز جزا پارلمان او
وآنکس که روزنامهنویس است و چیزفهم آتش فتد به دفتر و کلک و بنان او
وآن عالمی که کرده به مشروطه خدمتی سوزد به حشر جان و تنِ ناتوان او
(دیوان بهار، ۱۳۵۷ص ۱۶۶)

اشرفالدّین حسینی نیز در جُستار تجدّد به سنّتها و عرفهای جامعه میتازد. وی خرافهپرستان و کسانی را که به کارهای مروّج خرافات، چون رمّالی، فالگیری، جنگیری، معرکهگیری، سرکتاب بازگردن، افسونگری و درویشی دست میزنند، دست میاندازد و میگوید: