با توجه به پیچیدگی و گستردگی موضوع پژوهش حاضر، از چندین نظریه برای دستیابی به تبیین دقیق مسئله پژوهش، استفاده شده است. نظریات اصلی مورد استفاده در این پژوهش را به طور کلی میتوان در نظریه های زیر طبقهبندی کرد: نظریه مرتن، کولی و شیبوتانی پیرامون ارتباط بین گروه مرجع و جهتگیری دینی، نظریات بوردیو در مورد ارتباط بین سرمایه اجتماعی و جهتگیری دینی، نظریات ارتباطات از جمله نظریه کاشت، نظریه برجستهسازی و نظریه شکاف آگاهی و نظریه وبر در مورد ارتباط بین پایگاه اقتصادی – اجتماعی و جهتگیری دینی.
عکس مرتبط با اقتصاد
جهتگیری دینی در این پژوهش، مفهوم محوری در بررسی نظری میباشد. با توجه به اینکه جهتگیری دینی به غیر از مفهوم دینداری است، پس از بررسی نظریات و دستهبندیهای مرتبط با انواع جهتگیری دینی، به بررسی آنها پرداخته شد. در نهایت با جمعبندی نظریات مورد بررسی، چارچوب نظری، ترکیبی از نظریات ارائه شده است. با توجه به نظریات مطرح شده از نظر محققین، میتوان به چند فرضیه اشاره نمود.
براساس انواع جهتگیری دینی مطرح شده، در این پژوهش از جهتگیری دینی آلپورت (درونی و بیرونی)، جهتگیری دینی وبر (سکولاریسم، اینجهانی و آنجهانی)، جهتگیری دینی هیک (تکثرگرایی، شمولگرایی و انحصارگرایی)، جهتگیری دینی سروش (مصلحتاندیش، معرفتاندیش و تجربتاندیش) و از جهتگیری دینی بنیادگرایی مطرح شده توسط ملکیان استفاده شده است. دلیل انتخاب این نوع جهتگیری دینی در آراء ملکیان شاید این نکته باشد که در جهتگیری دینی تجددگرایانه، نکات مشترکی با سایر جهتگیریهای دینی مشاهده میشد، همچنین به دلیل اینکه عملیاتی کردن جهتگیری دینی سنتگرایانه دشوار بود، از این نوع جهتگیری دینی صرفنظر شد؛ بنابراین تنها جهتگیری بنیادگرایانه آن مورد بررسی قرار گرفت.
با توجه به نظریه وبر می توان گفت دینداری موجب تفاوت در رفتارهای اقتصادی افراد میشود. دینداری در بین طبقات اجتماعی متفاوت است و میانگین آن برحسب میزان پایگاه اقتصادی- اجتماعی افراد تفاوت می پذیرد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
در تئوری گروه مرجع، رویکرد افراد در جریان ارتباطات اجتماعی شکل میگیرد. بنابراین تنوّع در رویکردهای افراد ناشی از تفاوت در کانال های ارتباطی افراد است و از آنجا که گروه مرجع بر روی چارچوب مرجع افراد تأثیر میگذارد، به تبَع آن نگرش و دیدگاه های افراد نیز تغییر میکند.
از نظریات بوردیو پیرامون مبحث سرمایه اجتماعی، میتوان به این نتیجه رسید که بین جهتگیری دینی و سرمایه اجتماعی رابطه متقابل و دوسویه وجود دارد. این به این مفهوم است که میزان سرمایه اجتماعی باعث به وجود آمدن جهتگیریهای دینی مختلفی در افراد میشود. و همچنین افراد دارای جهتگیریهای دینی مختلف، از میزان سرمایه اجتماعی متفاوتی برخوردارند.
نظریه شکاف آگاهی به این نکته اشاره دارد که به همراه انتشار اطلاعات توسط رسانه های جمعی، طبقات مختلف جامعه دریافتهای متفاوتی از اطلاعات دارند و رسانه های جمعی بر روی ارتباطات افراد تأثیر میگذارد.
نظریه برجسته سازی اشاره به این نکته دارد که رسانه های جمعی سعی در برجسته کردن بعضی از گروه های مرجع دارند و بر چارچوب مرجع افراد تأثیر میگذارند.
براین اساس متغیرهای مستقل و یا عوامل تأثیرگذار بر جهتگیریهای دینی در پژوهش حاضر عبارتند از: پایگاه اقتصادی- اجتماعی، شبکه ارتباطی، گروه های مرجع، نوع مصرف رسانه های جمعی(داخلی و خارجی) وسرمایه اجتماعی. خلاصه چارچوب نظری و نظریات مطرح شده در جدول ۲-۳ آمده است.
جدول۲-۱: خلاصه چارچوب نظری

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تئوری شرح تئوری
ماکس وبر دینداری موجب تفاوت در رفتارهای اقتصادی افراد میشود. دینداری در بین طبقات اجتماعی متفاوت است و میانگین آن برحسب میزان پایگاه اقتصادی- اجتماعی افراد تفاوت می پذیرد.
تئوری گروه مرجع رویکرد افراد در جریان ارتباطات اجتماعی شکل میگیرد. بنابراین تنوّع در رویکردهای افراد ناشی از تفاوت در کانال های ارتباطی افراد است و از آنجا که گروه مرجع بر روی چارچوب مرجع افراد تأثیر میگذارد، به تبَع آن نگرش و دیدگاه های افراد نیز تغییر میکند.
نظریه شکاف آگاهی به همراه انتشار اطلاعات توسط رسانه های جمعی، طبقات مختلف جامعه دریافتهای متفاوتی از اطلاعات دارند و رسانه های جمعی بر روی ارتباطات افراد و همچنین بر روی پایگاه افراد تأثیر می گذارند.
نظریه برجسته سازی رسانه های جمعی سعی در برجسته کردن بعضی از گروه های مرجع دارند و بر چارچوب مرجع افراد تأثیر میگذارند.
نظریه کاشت تماس فزاینده با وسایل ارتباط جمعی، بر مفهومسازی مخاطبان از واقعیت اجتماعی تأثیر میگذارد و این عمل بهگونهای اتفاق میافتد که متناوبترین، متداولترین و پایدارترین الگوهای تصویری و ایدئولوژی را که این وسایل ارائه میکنند، بازتاب میدهد.
پیر بوردیو سرمایه اجتماعی منبعی است که افراد زندگی شخصی و حرفهای شان را براساس آن تنظیم میکنند. بر این اساس شکل دینداری و جهتگیری دینی جوانان در قالب روابط آنها با خانواده، دوستان، همسایگان، مشارکت اجتماعی و اعتماد به افراد و نهادها شکل میگیرد. میزان سرمایه اجتماعی باعث به وجود آمدن جهتگیریهای دینی مختلفی در افراد میشود. و همچنین افراد دارای جهتگیریهای دینی مختلف، از میزان سرمایه اجتماعی متفاوتی برخوردارند.

شکل ‏۲-۱: مدل نظری پژوهش

 

فرضیه های پژوهش

 

 

تفاوت معناداری در جهتگیریهای دینی دانشجویان برحسب پایگاه اقتصادی- اجتماعی آنها وجود دارد.

تفاوت معناداری در جهتگیریهای دینی دانشجویان برحسب نوع رسانه ها وجود دارد.

تفاوت معناداری در جهتگیریهای دینی دانشجویان برحسب میزان سرمایه اجتماعی وجود دارد.

تفاوت معناداری در جهت گیریهای دینی دانشجویان برحسب نوع گروه های مرجع وجود دارد.

استفاده از رسانه از طریق تأثیر بر انتخاب گروه مرجع بر جهتگیریهای دینی دانشجویان تأثیر میگذارد.

پایگاه اقتصادی- اجتماعی از طریق تأثیر بر شبکه ارتباطی افراد بر جهتگیریهای دینی دانشجویان تأثیر میگذارد.

پایگاه اقتصادی- اجتماعی از طریق تأثیر بر انتخاب گروه مرجع بر جهتگیریهای دینی دانشجویان تأثیر میگذارد.

پایگاه اقتصادی- اجتماعی از طریق تأثیر بر سرمایه اجتماعی بر جهتگیریهای دینی دانشجویان تأثیر میگذارد.

پایگاه اقتصادی- اجتماعی از طریق تأثیر بر استفاده از رسانه بر جهتگیریهای دینی دانشجویان تأثیر میگذارد.

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

 

مقدمه:

فصل حاضر، به مبانی روششناختی پژوهش اختصاص یافته است. در این فصل، روش تحقیق و ابزار گردآوری و تحلیل داده ها، تعریف عملیاتی متغیرها شامل متغیر وابسته و متغیرهای مستقل، جامعه آماری، روش نمونهگیری و تعیین حجم نمونه و سنجش اعتبار و پایایی، مورد توجه واقع میشود.

 

روش پژوهش

از آنجا که روش پژوهش ارتباط نزدیک و مستقیم با موضوع پژوهش دارد و باید براساس نیاز پژوهش یکی از روش های پژوهشی را انتخاب کنیم، لذا در این تحقیق از روش پیمایش استفاده شده است. محدودیتهای روش های دیگر در رابطه با نگرشسنجی و از طرف دیگر سنجش نگرشها در سطح نسبتاً وسیع با تعداد نمونه های بالا استفاده از روش پیمایش را در این پژوهش ایجاب کرده است.
همچنین علت این انتخاب، کارآمدی این شیوه در گردآوری داده ها، منظم ساختن آنها و امکان عملیات آماری بر روی آن اطلاعات و همچنین مساعد بودن این روش نسبت به تحلیل دقیق بوده است.

 

تکنیکها و ابزارهای گردآوری اطلاعات

داده را میتوان با مشاهده، مصاحبه عمیق، تحلیل محتوا، پرسشنامه یا تکنیکهای مختلف دیگری گردآوری کرد. با این همه پرسشنامه، رایجترین تکنیک مورد استفاده در تحقیق پیمایشی است. پرسشنامه تکنیک بسیار ساختمندی برای گردآوری داده ها است که در آن از هر پاسخگو مجموعه یکسانی از پرسشها پرسیده میشود، به این دلیل پرسشنامه شیوه کارآمدی برای تشکیل ماتریس متغیر برحسب مورد برای نمونه های بزرگ فراهم میآورد( دواس، ۱۳۸۳: ۸۷-۱۴).
گفتنی است که در این تحقیق برای بخش سنجش و تحلیل از روش پیمایشی استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است که با مراجعه حضوری به نمونه و تکمیل پرسشنامه به وسیله محقق صورت گرفته است.

 

جامعه آماری و حجم نمونه پژوهش

جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان روزانه و شبانه شاغل به تحصیل در دانشگاه های اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشکده فنی شهید مهاجر میباشند که تعداد آنها بنا بر گزارش معاونت آموزشی دانشگاه ها در سال تحصیلی ۹۳-۹۲ به ترتیب برابر با ۲۱۸۵۰، ۱۱۶۲۱، ۲۲۹۸، ۷۴۸۵و ۵۷۳۸ نفر بودهاند؛ که در مجموع برابر با ۴۸۹۹۲ نفر می باشند. روش نمونهگیری اتخاذ شده برای این بخش پژوهش، روش نمونهگیری تصادفی طبقه ای متناسب[۴۲] است که درآن، نمونه تحقیق به گونهای انتخاب شده است که زیرگروه ها در حد امکان با همان نسبتی که در جامعه وجود دارند در نمونه نیز حضور یابند( دلاور، ۱۳۸۰: ۱۲۵). در این پژوهش این نسبت براساس تعداد کل دانشجویان هر دانشگاه در هردانشکده برآوردی برای تعداد پرسشنامه های مربوط به هر دانشگاه و دانشکده بدست میدهد که در حد امکان سعی شده رعایت شود. در واقع هدف از نمونهگیری استنباط ارزشهای جمعیتی براساس مطالعه نمونهای از آن است(سرایی، ۱۳۷۴: ۱۲۸). فرمول مورد استفاده برای برآورد حجم نمونه از فرمول۳-۱ بدست میآید. ( همان: ۱۲۹).
[۳-۱]