عملکرد در بوته(G)

**۲۸/۰

NS09/0-

**۲/۰-

**۲/۰

**۱۸/۰

*۲۲/۰

۱

NS ، * و **به ترتیب عدم معنی‌داری و معنی‌داری در سطح احتمال ۵ و ۱ درصد

برآورد ضرایب همبستگی ساده بین صفات مورد مطالعه در جدول ۴-۵ آمده است. نتایج این مطالعه نشان داد که صفات روز تا گلدهی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه رابطه مثبت و معنی‌داری را با عملکرد دانه در بوته نشان دادند. هاکان و اورال [۹۴] طی بررسی روابط بین عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام رایج کلزا گزارش نمودند که پارامترهایی نظیر وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه و طول غلاف با عملکرد دانه همبستگی مثبت دارند و بالاترین همبستگی بین وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و طول دوره گلدهی وجود دارد. پور عیسی و همکاران [۱۱] گزارش نمودند که از بین اجزاء عملکرد در کلزا تعداد خورجین در بوته بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشته است. در مطالعه حاضر صفت روز تا گلدهی بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در میان صفات مورد مطالعه دیگر نشان می دهد. نتایج تحقیقات دیگر صورت گرفته بر روی ارقام کلزا حاکی از آن است که عملکرد بالا در این گیاه اغلب با تولید تعداد بیشتر غلاف در بوته یا واحد سطح همراه است [۷۰، ۱۶۱].
رابطه منفی و معنی دار بین ارتفاع بوته و عملکرد دانه در بوته در این مطالعه مشاهده شد.علت وجود این رابطه منفی را می توان به تخصیص بیشتر مواد فتوسنتزی به رشد رویشی گیاه و متعاقبا افزایش ارتفاع و کاهش عملکرد دانه نسبت داد. همبستگی تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته منفی و معنیدار بود (جدول۴-۵)، بنابراین افزایش تعداد غلاف در بوته تاثیر منفی بر تعداد دانه در غلاف داشته است و افزایش همزمان دو صفت امکان پذیر نمیباشد. همبستگی صفت ارتفاع بوته با روز تا گلدهی معنیدار و منفی بود. وجود این رابطه میتواند مبین این نکته باشد که کاهش ارتفاع بوته یک تغییر مفید محسوب میگردد چرا که پاکوتاهی در گیاهان جنس براسیکا موجب مقاومت بیشتر به ورس و در نتیجه افزایش عملکرد میگردد [۴۴]. بنابراین با توجه به ضریب همبستگی مثبت و معنی دار روز تا گلدهی با عملکرد دانه در بوته و از جهت دیگر ضریب همبستگی منفی و معنی دار روز تا گلدهی با ارتفاع میتوان با انتخاب لاینهای پاکوتاه یا لاینهای با تعداد روز تا گلدهی بالا جهت افزایش عملکرد در برنامههای اصلاحی بهره برد. روستا باغی و همکاران [۲۲] نیز ضریب همبستگی ساده بین عملکرد دانه با صفات وزن هزار دانه (**۷۸/۰r=)، شاخص برداشت (**۵۷/۰r=)، تعداد شاخه فرعی را معنی‌دار و مثبت و صفات ارتفاع بوته (**۵۵/۰-r=) و پایان گلدهی (**۳۳/۰-r=) را منفی و معنی‌دار گزارش کرده‌اند. بهمرام و فرجی [۹] با بررسی روابط همبستگی فنوتیپی صفات در کلزا مشاهده نمودند که عملکرد دانه با طول دوره گلدهی،وزن هزار دانه و تعداد دانه در غلاف همبستگی مثبت و معنیداری داشته است. علی و همکاران [۵۷] نیز همبستگی منفی و معنیداری بین روز تا رسیدگی و وزن دانه وتعداد غلاف در بوته در کلزا گزارش کردند. میر موسوی و همکاران [۴۹] نیز با بررسی ضرایب همبستگی در کلزا نشان دادند که عملکرد دانه با تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه درغلاف و وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنیداری داشته است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۴-۳- رگرسیون مرحله ای

در مطالعه بین متغیرها گاهی لازم است به جای کلیه ی متغیرهای مستقل در مجموعه نسبتاً کمی از آنها که اطلاعات کافی را شامل می‌شود، استفاده نمود [۴۵، ۱۰۹، ۱۶۵]. روش رگرسیون گامبهگام یکی از متداول‌ترین روش‌های برآورد معادله رگرسیونی و تعیین مهم‌ترین متغیرهای مستقل اثرگذار بر متغیر تابع است. در این روش ابتدا متغیری که باعث افزایش هر چه سریعترR2 می‌شود وارد معادله می‌شود و پس از آن به ترتیب متغیرهای دیگر وارد می‌شود [۸۴، ۱۱۰]. بدین ترتیب در اصلاحنباتات می‌توان برای تبیین عملکرد و افزایش کارایی انتخاب از تعدادی صفت به عنوان شاخص‌های مؤثر در جهت دستیابی به هدف اصلی افزایش عملکرد استفاده کرد.
نتایج حاصل از رگرسیون مرحله ای برای صفت عملکرد دانه در جدول ۴-۶ نشان داد که از میان صفات اندازه گیری شده، صفت روز تا گلدهی که بیشترین همبستگی ساده با عملکرد داشت به عنوان نخستین متغیر وارد شده به مدل بود که ۱۴ درصد تغییرات عملکرد دانه را توجیه نموده است. در مرحله بعد تعداد غلاف در بوته وارد مدل شد که این صفت نیز توانست ۵ درصد دیگر از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کند. در مرحله سوم صفت تعداد دانه در غلاف وارد مدل گردید که به همراه دو صفت قبلی جمعاً ۲۴ درصد تغییرات عملکرد دانه را توجیه نموده‌اند. اضافه کردن وزن هزار دانه در مرحله چهارم به مدل ضریب تبیین را به اندازه ۳% افزایش داد. با توجه به همبستگی معنی دار و مثبت روز تا گلدهی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه در کنار کاهش ارتفاع بوته و کاهش روز تا رسیدگی، عملکرد دانه را افزایش خواهد داد.
در مطالعه علی و همکاران [۵۶] نتایج مشابهی در خردل هندی مبنی بر وجود بیشترین اثر مستقیم برای صفات تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه بر عملکرد گزارش کردند. مندهام و همکاران [۱۲۵] نیز نشان دادند که افزایش تعداد دانه در غلاف عامل کلیدی در افزایش عملکرد ارقام جدید کلزا در استرالیا به شمار می رود. برادران و همکاران [۶۲] در استفاده از رگرسیون گام به گام در کلزا نشان داده است که پنج صفت تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، درصد روغن و تعداد گره در ساقه توانسته‌اند در مدل رگرسیونی قرار بگیرند و عملکرد دانه را توجیه کنند. عمرانی و همکاران [۳۸] بر روی لاین‌های جهش یافته کلزا، صفات تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه و تعداد دانه در غلاف به ترتیب با ۳۸، ۲۸ و ۹ درصد جزء اولین صفاتی بودند که وارد مدل تجزیه رگرسیونی شدند و توانستند ۷۴ درصد واریانس مدل را به خود اختصاص بدهند و صفت روز تا رسیدگی چهارمین صفتی بود که توانست وارد مدل شود و ۹/۵ درصد ضریب تبیین را افزایش دهد.

جدول ۴- ۶: نتایج رگرسیون مرحله ای برای عملکرد دانه در بوته به عنوان متغیر تابع در برابر سایر صفات

مدل ها

متغیرهای اضافه شده به مدل

ضرایب رگرسیون

R2 جزء

R2 مدل