۲-۱ بخش اول شایستگی محوری
۲-۱-۱ اطلاعات
اگر اطلاعات را داده های پردازش شده تعریف کنیم، باید گفت چنین اطلاعاتی دارای ویژگی های زیر می باشد(غیبی،۱۳۷۱): دقیق بودن، به موقع بودن و ذیربط بودن آن. به سخن دیگر، هنوز بسیاری از مردم اطلاعات را با داده ها اشتباه می کنند. برخی از کاربران اطلاعات از حجم زیاد داده ها رنج می برند. گر چه امروزه همه ما در معرض هجوم آلودگی ناشی از کثرت اوراق چاپی، جنون یادداشت برداری و نامه نگاری های اداری و نیز اطلاعات نادرست قرار داریم، با این حال اطلاعات سودمند هم چنان دور از دسترس بسیاری است که به آن نیاز دارند. منظور از دقیق بودن اطلاعات این است که اطلاعات روشن بوده و دقیقا معنی داده هایی را منعکس سازد، که بر آن مبتنی است. به موقع بودن اطلاعات به معنای آن است که دریافت کنندگان اطلاعات به هنگام نیاز به اطلاعات همان زمان دسترسی داشته باشند. ویژگی ذیربط بودن اطلاعات باعث می شود که به این پرسش ها که از سوی دریافت کننده مطرح می گردد پاسخ گوید: اطلاعات به، چه، چرا، کجا، چه وقت، چه کسی و چگونه برسد. از طرف دیگر اطلاعات ذیربط برای یک دریافت کننده، لزوما برای دریافت کننده دیگر ذیربط نیست. رهنورد(۱۳۸۱) علاوه بر ویژگی های فوق، کامل بودن، صحت، داشتن صرفه اقتصادی، موثق بودن، قابلیت انعطاف، سادگی، را نیز برای اطلاعات بر شمرده است.
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۱-۲ مدیریت و نیازهای اطلاعاتی
اگر نقش سیستم های اطلاعاتی را تامین اطلاعات مورد نیاز کاربران، بخصوص مدیران بدانیم، باید در نظر داشت که نیاز اطلاعاتی مدیران در سطوح مختلف متفاوت است. به سخن دیگر، در طراحی سیستم های اطلاعاتی باید سطوح مختلف مدیران را در نظر داشته باشیم، زیرا این امر هم بر منابع اطلاعات و هم بر نحوه ارائه آن تاثیرگذار است. سطوح مدیریت عبارتند از: ۱) مدیریت عملیاتی؛ ۲) مدیریت میانی؛ و ۳) مدیریت ارشد(کونتز و همکاران،۱۳۷۰). مدیران ارشد نسبت به مدیران سطوح پائین تر تاکید بیشتری بر اطلاعات بیرونی سازمان دارند، در حالی که مدیران سطوح اجرائی بیشتر به اطلاعات داخلی توجه دارند(رهنورد و طاهری، ۱۳۸۲). مدیران ارشد با توجه به ماهیت شغل آن ها ترجیح می دهند که اطلاعات به طور خلاصه باشد، در حالی که مدیران اجرائی به اطلاعات کامل و دقیق احتیاج دارند.

(شکل ۲-۱) تاثیر سطوح مدیریت بر منبع اطلاعات و شکل ارائه آن(صرافی زاده و علی پناهی، ۱۳۸۰)
۲-۱-۳ تعریف فناوری اطلاعات
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات
فناوری اطلاعات تلفیقی ازدستاوردهای مخابراتی، روش ها و راهکارهای حلّ مسأله وتوانایی راهبری با بهره گرفتن از دانش کامپیوتری است و شامل موضوعات مربوط به مباحث پیشرفتۀ علوم وفناوری کامپیوتری، طراحی کامپیوتری، پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی و کاربردهای آن است.
فناوری اطلاعات تلفیقی از دانش سنتی کامپیوتر و فناوری ارتباطات به منظور ذخیره، پردازش وتبادل هر گونه داده(اعم بر متن، صوت، تصویر و… ) است.
فناوری اطلاعات عبارت است از همۀ شکل های فناّوری که برای ایجاد، ذخیره سازی و استفاده از شکل های مختلف اطلاعات، شامل: اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر متحرک، داده های چندرسانه ای و… به کار می رود.
فناوری اطلاعات شاخه ای ازفناوری است که با بهره گرفتن از سخت افزار، نرم افزار و شبکه افزار، مطالعه و کاربرد داده و پردازش آن را در زمینه های: ذخیره سازی، دستکاری، انتقال، مدیریت، کنترل، و داده آزمایی خودکار امکان پذیر می سازد(درودچی و نیک مهر، ۱۳۸۶).
۲-۱-۴ کاربرد فناوری اطلاعات در سازمان
فناوری اطلاعات در سازمان ها دارای کاربردهای متفاوتی است، بیشتر صاحب نظران این کاربردها را به دو دسته طبقه بندی نموده اند: عملیاتی و اطلاعاتی.
الف- کاربردهای عملیاتی:
استفاده از فناوری اطلاعات در یک تخصص را کاربرد عملیاتی آن می نامند. تهیه فهرست حقوق و دستمزد صدور احکام کارگزینی، پیش بینی موجودی، برنامه ریزی تولید و توزیع و تخصیص نیروی کار، هزینه یابی صنعتی و دیگر وظایف تخصصی از جمله زمینه های کاربرد عملیاتی فناوری اطلاعات است در این سطح رایانه موجب گسترش خودکار شدن کارها و امور اداری گشته و در نتیجه به انجام اقتصادی تر کارها و سرعت در انجام آن ها می انجامد.
ب- کاربردهای اطلاعاتی:
کاربرد اطلاعاتی فناوری اطلاعات سبب تسهیل جمع آوری، ذخیره سازی و انتشار اطلاعات می گردد. به عبارت دیگر رایانه و فناوری های اطلاعاتی، در نقش کاربرد عملیاتی به عنوان یک وسیله و ابزار مکانیکی تبدیل داده به ستاده عمل می کنند. در حالی که در نقش اطلاعاتی به عنوان یک عنصر و عامل اصلی در جمع آوری، انتقال و انتشار عوامل اطلاعاتی به شمار می روند. نقش اطلاعاتی به کنترل و انتشار اطلاعات بر اساس اهداف، مقررات و استانداردهای سازمان کمک می نمایند. برنامه ریزی، آموزش، تحقیقات بازاریابی، پیش بینی فروش و غیره از جمله زمینه های کاربرد اطلاعاتی فناوری اطلاعات می باشند(احمدی، ۱۳۸۱).
۲-۱-۵ نقش فناوری اطلاعات در فرایندهای سازمان
نقش فناوری اطلاعات در فرایندهای سازمان، از قبیل تولید و فروش، رشد چشمگیری داشته است. اولین نسخه های فناوری رایانه در ابتدا برای نگهداری اطلاعات عملکرد سازمان استفاده می شد؛ اتفاقات و فعالیت های روزها و هفته های گذشته را در اختیار مدیران قرار می داد. با توسعه سیستم ها و فناوری شبکه، امکان جمع آوری و استفاده از اطلاعات همزمان با رخداد آن ها فراهم شد؛ یعنی اطلاعات عملیات سازمان در لحظه وقوع از طریق شبکه در اختیار مدیران قرار می گرفت. بعدها بسیاری از مراحل ثبت دستی اطلاعات به روش های اطلاعات رایانه ای و اتوماسیون تبدیل شد و برخی مراحل کاری کارمندان نیزحذف گردید. سیستم های رایانه ای اکنون امکان مشاهده و نظارت بر عملکردها را فراهم کرده و خطاها و مشکلات کاری را قبل از وقوع به اطلاع کارمندان و مدیران سازمان می رسانند. بسیاری از فرایندهای دستی قدیمی به طور کامل اتومات شده اند. این تحولات موجب تغییرات مهمی در ساختار شغلی و تخصصی پرسنل شده است. برخی مشاغل حذف شده اند و برخی کارها که قبلاً دستی انجام می شد. از طریق رایانه و به شیوه های جدید انجام می شوند؛ برای مثال، برنامه ریزها یا افراد مسئول کنترل پروژه ها، که قبلاً کار خود را به روش های سنتی و روی کاغذ و فرم های دستی انجام می دادند. اکنون با بکارگیری سیستم های رایانه ای، تبدیل به کاربران تخصصی و برنامه نویس رایانه ای شده اند و قدرت و مهارت شغلی خود را چندین برابر توسعه داده اند. استفاده از فناوری اطلاعات، علاوه بر اثر روی طبیعت کار و محیط کار، نحوه رقابت سازمان ها را هم تغییر داده است. فناوری اطلاعات موجب توسعه و بهینه عملیات داخلی سازمان ها، کاهش هزینه های داخلی و تسریع در امر تولید شده است. کاهش هزینه های فرصت سودآوری حتی در قیمت پایین تر برای محصولات را نیز ممکن ساخته است. با سرعت عمل در رساندن محصول به بازار، دسترسی به سود سریع تر رخ می دهد. فناوری اطلاعات به یاری فرایندهای بازاریابی و فروش آمده و سرعت عمل در بازاریابی را خصوصاً در مواردی که محصولات جدید موجب کاهش قیمت و پایمال شدن فرصت ها می شود بهبود بخشیده می شود. اطلاعات دقیق تری از مشتری در اختیار عوامل فروش در سازمان قرارگرفته و نیاز مشتری به موقع تشخیص داده می شود. محاسبه قیمت دقیق محصول متناسب با نیاز و منابع هر مشتری امکان پذیر است. بکارگیری سیستم های فناوری اطلاعات فرایندهای خرید و انتقال را نیز ساده تر و سریع تر نموده است. نقش فناوری اطلاعات تنها به خرید محصول توسط مشتری ختم نمی شود؛ بلکه می تواند خدمات مشتری را از طریق حفظ اطلاعات عمومی از هر مشتری و اطلاعات ارتباطات مشتری توسعه و بهبود بخشد. حتی امروزه از فناوری اطلاعات همراه با محصول و خدمات استفاده می شود و کارایی بیشتری برای مشتری ابداع می کند؛ برای مثال حتی اتومبیل که یک کالای فیزیکی است از طریق فناوری های IT می تواند به سیستم های ترمز جدید معروف به ABC مجهز گردد(زرگر، ۱۳۸۲).
۲-۱-۶ مدیران و فناوری اطلاعات
مدیران باید توانایی درک و کاربرد فناوری اطلاعات را داشته باشند. کار با رایانه و توانایی بهره برداری از شبکه اینترنت از ضروریات مهارت های مدیران در عصر نوین است امروزه رایانه ها همان نقشی را ایفا می کنند که تلفن ها در چند دهه گذشته داشته اند. بنابراین فناوری اطلاعات بخش تفکیک ناپذیر از مشاغل مدیران است. مدیران باید بتوانند کارشناسان فنی را به تفکر وادارند، تا نوآوری های فناوری در تغییر ماهیت مشاغل و امور سازمان، در جهت بهره وری و اثربخشی بیشتر استفاده کنند. در دنیای کنونی نظام مدیریت سنتی دچار تحولات عمیقی شده است. جریان عظیم اطلاعات، فرایند تصمیم گیری را نیازمند آشنایی کامل مدیران با نظام های اطلاعاتی و استفاده بهینه از آن ساخته است. چالش اطلاعات و تقابل مدیران سطح عالی سازمان با آن، مستلزم تغییرات بنیادین سازمان و تطابق ساختارهای سنتی مدیریتی با تعامل های محیطی است. نظام مدیریت سنتی سه منبع اصلی را برای داشتن عملکرد مطلوب در سازمان لازم می داند. منابع فیزیکی، سرمایه و منابع انسانی، میراث باقی مانده از نگرش سنتی است. با رشد فناوری از یک سو و خارج شدن فرایندهای سازمانی از حالت ایستا از سوی دیگر، سازمان ها نیازمند بازنگری مجدد در عملکرد خود هستند تا با ایجاد زمینه های مساعد بتوانند به رشد و پویایی لازم برای تطبیق با تغییرات فناوری و محیطی نایل آیند. امروزه یک مدیر موفق می تواند به نحوی مطلوب و شایسته از فناوری اطلاعات در ارتقاء نقش مدیریتی خود استفاده کند و الگوهای جدید مدیریتی ایجاب می نماید مدیرانی که تفکر دیجیتالی لازم را ندارند ضمن آموزش های فشرده با فناوری اطلاعات و کاربردهای آن آشنا گردند(صرافی زاده، ۱۳۸۳).
۲-۱-۷ پذیرش فناوری اطلاعات
پذیرش سیستم های فناوری اطلاعات نقش مهمی در سرمایه گذاری در این فناوری ارزشمند دارد. پذیرش افرادی که از این فناوری استفاده می کند یکی از عوامل تأثیرگذار بر موفقیت آن، نتایج و آثار مثبت آن برای سازمان است. مؤثر بودن فناوری، رابطه مثبتی با پذیرش آن دارد. بنابراین اگر کاربران بالقوه این فناوری، در برابر استفاده از آن مقاومت کنند اهداف مورد نظر نمی تواند حاصل شود(سی گل،۲۰۰۸).
سطح پایین پذیرش فناوری اطلاعات باعث سطح پایین استفاده می شود. سطح پایین استفاده از رایانه در محل کار یکی از مشکلات اصلی است که بر کارآیی و بهره وری سازمان تأثیر منفی می گذارد. از آن جا که سازمان های پلیس از سیستم های مبتنی بر رایانه استفاده می کنند، بنابراین باید عوامل تأثیرگذار بر استفاده نیروهای پلیس از فناوری اطلاعات شناسایی گردد تا استفاده از رایانه و منافع حاصل از این استفاده افزایش یابد. لازم به ذکر است که خرید سیستم های مبتنی بر فناوری اطلاعات و در اختیار افراد قرار دادن، با این هدف که کاربران استفاده ی موثری داشته باشند، کافی نیست. حتی اگر همه شرایط برای کاربران فراهم باشد، آن ها ممکن است به دلایل فردی یا رفتاری از آن استفاده کنند. مطالعات اخیر نشان داده اند که خصوصیات فردی کاربران تأثیر مهم و معناداری بر استفاده از رایانه و انطباق با آن دارد(گراندون[۴]، ۲۰۰۵). منافع حاصل از کاربرد فناوری اطلاعات در محیط کار فقط هنگامی به دست می آید که این فناوری در سطح مناسبی مورد استفاده قرارگیرند. بنابراین بسیار مهم است که بفهمیم چرا کاربران، استفاده از آن را می پذیرند یا رد می کنند. اگر عوامل تأثیرگذار بر پذیرش کاربران از فناوری اطلاعات شناسایی و درک گردد، این امکان فراهم می شود تا سیستم های فناوری اطلاعات بهتری طراحی شده و بدین طریق امکان پذیرش کاربران افزایش یابد. شناسایی این عوامل هم چنین برای سازمان هایی اهمیت دارد که تلاش می کنند سیستم های رایانه ای مناسبی برای کارکنان خود انتخاب کنند که بیشترین پذیرش را از طرف آن ها داشته باشد.
۲-۱-۸ سیستم های اطلاعاتی
به طور کلی، سیستم های اطلاعاتی، سیستم هایی هستند که اطلاعات لازم برای تصمیم گیری را برای افراد تصمیم گیر فراهم می آورند. اطلاعاتی را که سیستم های اطلاعاتی در اختیار کاربران قرار می دهند خدمات سیستم های اطلاعاتی می نامیم. برای این که سیستم های اطلاعاتی بتوانند خدمات مناسب را در اختیار کاربران قرار دهند نیازمند در اختیار داشتن سخت افزار و نرم افزار مناسب و نیروی انسانی آموزش دیده و با انگیزه اند که در هر صورت، هزینه های بالایی را برای سازمان در بر دارند. با عنایت به موارد فوق ضرورت دارد که سازمان ها به سنجش کیفیت خدمات سیستم های اطلاعاتی خود بپردازند و نتیجه آن را به عنوان بازخور وارد سیستم کرده، در جهت بهبود عملکرد و افزایش کیفیت و بهره وری سیستم از آن استفاده کنند(مهدوی،۱۳۸۴).
۲-۱-۹ معماری و سیستم های اطلاعات استراتژیک
۲-۱-۹-۱ معماری سیستم
معماری سیستم یعنی ارائه توصیفی از یک سیستم که نشان دهنده ساختار اجزاء آن، ارتباط بین آن ها و اصول و قواعد حاکم بر طراحی و تکامل آن ها در گذر زمان باشد.(زاچمن، ۱۹۹۹). در مقایسه با سایر سیستم های اطلاعاتی که حاصل کار آن ها فیزیکی و قابل لمس بوده و اجزاء و روابط حاکم بر آن ها کاملا مشخص است، معماری سیستم های اطلاعات استراتژیک مواجه با سیستمی است که اجزاء آن اغلب ترکیبی و مفهومی بوده و روابط حاکم بر آن ها منبعث از مدیریت استراتژیک سازمان می باشد. بنابراین توصیف اجزاء و روابط بین آن ها نیازمند روش های خاصی است که در اصطلاح به آن مدل گفته می شود.
۲-۱-۹-۲ تعریف سیستم های اطلاعات استراتژیک
برای داشتن یک درک مشترک از سیستم های اطلاعات استراتژیک بهتر است ابتدا یک تعریف جامع از سیستم های اطلاعات استراتژیک داشته باشیم. چارلز ویسمن[۵](۱۹۸۴) سیستم های اطلاعات استراتژیک را این گونه تعریف می نماید: استفاده خلاق از سیستم های اطلاعاتی در راستای پشتیبانی از استراتژی های رقابتی شرکت با هدف رسیدن به رقبای تجاری و یا کسب برتری در مقابل آن ها(الهی، درسی سیستم های اطلاعات استراتژیک). بطور کلی می توان گفت هر سیستم اطلاعاتی(دستی یا کامپیوتری) که بتواند موقعیت رقابتی سازمان را پشتیبانی کند یا به هر ترتیبی برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد نماید می تواند یک سیستم اطلاعات استراتژیک باشد(گالیرز، ۱۹۹۴). ممکن است بعضی از سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات مورد استفاده سازمان قرار گیرند ولی برای آن مزیت رقابتی ایجاد نکنند. بنابراین این سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات جزء سیستم های اطلاعات استراتژیک نمی باشند. برای این که یک تعریف عملیاتی تری از سیستم های اطلاعات استراتژیک داشته باشیم، بایستی آن را این چنین تعریف کنیم که سیستم های اطلاعات استراتژیک عبارت است از: توسعه و بهبود جریان اطلاعاتی برای فرایند تصمیم گیری و حمایت از موقعیت رقابتی سازمان که فرایند تصمیم گیری خود شامل: ۱- شناسایی و درک مساله(آگاهی) ۲- ایجاد راهکار برای حل مساله(طراحی) ۳- انتخاب راه حل مناسب برای حل مساله(انتخاب). هم چنین پشتیبانی از موقعیت رقابتی سازمان شامل: ۱- شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت و تهدیدات بیرونی ۲- توسعه و بهبود برنامه ها در سطح استراتژیک و عملیاتی ۳- مدیریت عملکرد سازمان.
۲-۱-۹-۳ اهمیت معماری برای سیستم های اطلاعات استراتژیک
به دلیل اهمیت انعطاف پذیری سازمان ها در برابر فشارهای بیرونی نظیر تغییر ماهیت کسب و کار، تغییر مأموریت ها و ساختارهای سازمانی و تغییرات سریع تکنولوژی نیاز به یک چارچوب و راهنمای مناسب برای طراحی و پیاده سازی سیستم های اطلاعات استراتژیک منعطف که حداکثر سازگاری را با شرایط ذکر شده داشته باشد ضروری بنظر می رسد(زاچمن، ۱۹۹۹). به طور خلاصه می توان لزوم معماری سیستم های اطلاعات استراتژیک را در ظهور سازمان های بزرگ، نیاز به طراحی و توسعه سیستم های اطلاعاتی پیچیده، ظهور سیستم های اطلاعاتی به منظور خاص و انعطاف پذیری سیستم های اطلاعات استراتژیک در برابر فشارهای بیرونی وارده بر سازمان که ناشی از تغییر و تحولات در شیوه کسب و کار، رقبا، عرضه کنندگان، مشتریان و بطور کلی تمامی تأثیرگذاران بر سازمان و تغییرات سریع فناوری اطلاعات ارزیابی کرد.
۲-۱-۹-۴ فرایند تهیه معماری سیستم های اطلاعات استراتژیک
برای این که بتوانیم اجزاء، ارتباط بین اجزاء و رویه های حاکم بر توسعه و تکامل اجزاء یک سیستم اطلاعات استراتژیک را در گذر زمان بدست آوریم ما فرایندی را پیشنهاد می کنیم که ورودی های آن برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات، برنامه ریزی سیستم های اطلاعات استراتژیک و نوع پشتیبانی مورد نیاز از سیستم های اطلاعات استراتژیک می باشد. بنابراین برای تهیه معماری سیستم اطلاعات استراتژیک بایستی گام های زیر را اجرا نمود:
۱- تهیه برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات
۲- تهیه برنامه سیستم های اطلاعات استراتژیک
۳- تعیین نوع پشتیبانی سیستم های اطلاعات استراتژیک
تهیه برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات: سازمان ها برای استفاده از مزیت های فناوری اطلاعات نیازمند یک برنامه استراتژیک برای آن هستند که معمولا خروجی این برنامه استراتژیک تعریف یک سری پروژه جهت برطرف کردن شکاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب استفاده از فناوری اطلاعات و در نهایت معماری فناوری اطلاعات مورد استفاده برای سازمان می باشد. (http://www.dhfs.state.wi.us/aboutdhfs/ITPlan/index.htm). معماری فناوری اطلاعات یا زیرساخت ها(سطوح بنیادین) کلیه اجزاء شامل نرم افزار های کاربردی رده های مختلف مدیریتی) مدیریت عملیاتی و کنترل، مدیریت میانی و کنترل و مدیریت استراتژیک) و نرم افزارهای کاربردی عملیات ها و کارکردهای مختلف نظیر بازاریابی، تحقیق و توسعه، تولید و توزیع می باشد. به علاوه معماری اطلاعات مقوله های زیرساختی(اعم از پایگاه های داده ها، نرم افزارهای پشتیبانی، شبکه لازم برای اتصال نرم افزارهای کاربردی و …) را در خود جای می دهد. در واقع با داشتن برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات، آن بخش از فناوری اطلاعات که برای سازمان مورد نیاز است، مشخص می شود(گوتسچالک[۶]،۱۹۹۹). بنابراین با داشتن خروجی های این برنامه می توان یک سری از اجزای سیستم های اطلاعات استراتژیک جهت پشتیبانی از موقعیت رقابتی و ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان را مشخص نمود. این اجزاء همان اجزای معماری فناوری اطلاعات است، با این تفاوت که اجزای معماری سیستم های اطلاعات استراتژیک تنها بخشی از اجزای معماری فناوری اطلاعات را در بر می گیرد که جنبه استراتژیک دارند و در راستای پشتیبانی از استراتژی های رقابتی سازمان و ایجاد مزیت رقابتی با هدف رسیدن به رقبای تجاری و یا کسب برتری در مقابل آن ها است. به عبارت دیگر معماری فناوری اطلاعات که از نتیجه برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات بدست می آید هم دربرگیرنده اجزاء استراتژیک و هم در برگیرنده اجزایی برای انجام فعالیت های غیراستراتژیک و عملیات روزمره سازمان است(همان، ۱۹۹۹).
۲-۱-۹-۵ برنامه ریزی سیستم های اطلاعات استراتژیک
برنامه ریزی سیستم های اطلاعات استراتژیک فرایندی است که از طریق آن سازمان چارچوبی از برنامه های کاربردی مبتنی بر کامپیوتر را تعیین می کند تا این مجموعه از سیستم ها بتواند برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمانی کمک نماید. فرایند برنامه ریزی سیستم های اطلاعات استراتژیک مشتمل برتعدادی فعالیت به هم پیوسته است(نیوکیرک[۷]،۲۰۰۳). خروجی اصلی فرایند برنامه ریزی سیستم های اطلاعات استراتژیک مجموعه ای مشخص از سیستم های اطلاعاتی است که می تواند به سازمان در انجام فعالیت های تجاری و دستیابی به به اهداف استراتژیک کمک نماید. بنابراین سازمان ها این برنامه را با هدف تشخیص با ارزش ترین سیستم های اطلاعاتی انجام داده و به دنبال برنامه های کاربردی و سیستم هایی هستند که نتیجه ای در پشتیبانی از موقعیت رقابتی و ایجاد مزیت رقابتی آن ها داشته باشد. خروجی برنامه ریزی سیستم های اطلاعات استراتژیک تعریف یک سری برنامه ها جهت استفاده از سیستم های اطلاعاتی و هم چنین کنترل مستمر و برنامه ریزی شده برای توسعه و بهبود این سیستم ها در جهت پشتیبانی از موقعیت رقابتی وایجاد مزیت رقابتی برای سازمان می باشد. برنامه ریزان بایستی تغییرات روش های مدیریتی و موقعیت رقابتی را درون فرایند برنامه ریزی قرار دهند تا از این طریق رویه های حاکم بر توسعه و بهبود این سیستم ها معین شود. این کار باعث می شود تا مجموعه سیستم های اطلاعات استراتژیک در برابر تغییرات منعطف باشند و از پیچیدگی های ناشی از توسعه های نا منظم جلوگیری شود(همان، ۲۰۰۳).
۲-۱-۹-۶ پشتیبانی از موقعیت رقابتی سازمان
اهداف ابتدایی و اولیه مدیران استراتژیک حداکثر کردن ارزش قابل تحویل به تمامی ذیعنفعان سازمان می باشد. این اهداف بوسیله برقراری و نگهداری یک چشم اندار واحد و استراتژی جهت دار تکمیل می شوند(لوفتمن[۸]،۱۹۹۳). مزیت های رقابتی بایستی شناسایی و از آن ها در جهت رشد و ارتقاء سازمان استفاده شود. برای حمایت از موقعیت رقابتی سازمان بایستی فعالیت های استراتژیکی انجام شود مانند: ۱- شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت و تهدیدات بیرونی ۲- توسعه و بهبود برنامه ها در سطح استراتژیک و عملیاتی ۳- مدیریت عملکرد سازمان(سن[۹]،۱۹۹۲). سیستم های اطلاعات استراتژیک برای حمایت از موقعیت رقابتی بایستی این عملیات و فرایند را پشتیبانی کند تا بتواند ارزش مناسب را برای ذینفعان مهیا نماید. یک سیستم اطلاعات استراتژیک بایستی در قالب یک شکل قابل استفاده به وسیله متصدی این فرایند قرار گیرد(اطلاعات بایستی کامل، درست و به موقع باشند) و هم چنین اطلاعات بایستی سریع وآسان مکان یابی شوند. هدف از اجرای یک پروژه سیستم های اطلاعات استراتژیک در یک سازمان چابک می تواند توسعه و کاربرد فرایندها و اطلاعات زیربنایی برای هوشیاری موقعیتی، تصمیم گیری، برنامه ریزی و مدیریت عملکرد(با تاکید بر ارتباطات) باشد(گلدمن[۱۰]،۱۹۹۵).
۲-۱-۹-۷ سیستم های اطلاعاتی منابع انسانی
نیروی انسانی را باید به عنوان مهم ترین سرمایه یک سازمان دانست که نقش کلیدی و مهمی در دستیابی سازمان به اهدافش دارد. امروزه سازمان ها هزینه های بالایی جهت جذب و نگهداری منابع انسانی صرف می کنند تا در عرصه رقابت از سایر رقیبان عقب نمانند. در عصر حاضر، به دلیل وجود رقابت بین سازمان ها و شرکت ها در جهت کسب منافع بیشتر، تسلط بر منابع موجود اهمیت ویژه ای یافته است. سازمان ها اگر دارای بهترین تکنولوژی بوده و از بهترین امکانات بهره مند باشند ولی از نیروی انسانی متخصص و کارآمد برخوردار نباشند و یا توانایی استفاده درست و کارآمد از نیروهای موجود را نداشته باشند قادر نیستند بر محیط اثر گذاشته و در عرصه رقابت موفق عمل کنند. نیروی انسانی این توانایی را دارد که سایر منابع را پردازش کرده و خدمات و کالاهایی را پدید آورد که سازمان به خاطر آن تاسیس شده است(صائبی،۱۳۷۸). یکی از مهم ترین وظایف مدیریت منابع انسانی برنامه ریزی نیروی انسانی است. مدیریت منابع انسانی از طریق برنامه ریزی کارآمد و اثربخش می تواند حجم و ترکیب نیروی انسانی موردنیاز برای آینده را فراهم ساخته و یا توانائی های نیروهای موجود را ارتقا بخشد. از این رو برای تداوم موجودیت سازمان و حصول به اهداف آن برنامه ریزی نیروی انسانی باید از اولویت بالایی برخوردار باشد. باید توجه داشت برنامه ریزی موثر و کارآمد نیروی انسانی و اصولاً هر نوع برنامه ریزی به اطلاعات، به خصوص اطلاعات پردازش شده نیاز دارد. امروزه یکی از مشکلات، عدم بکارگیری سیستم اطلاعات مناسب است. سیستم های اطلاعات مدیریت، توانایی پردازش اطلاعاتی در زمینه های جمعیت شناسی، آموزش، اشتغال و هم چنین عوامل موثر بر عرضه و تقاضای نیــــروی کار دارند که در نهایت در زمینه برنامه ریزی نیروی انسانی کاربرد فراوانی خواهند داشت. با تــــوجه به اهمیت اطلاعات در امر برنامه ریزی نیروی انسانی، اطلاعات را باید یکی از منابع مهم سازمان دانست. ایجاد و بکارگیری سیستم های اطلاعات مدیریت منابع انسانی را باید از اولویت های هر سازمان برشمرد که نسبت بــــه اجرای آن باید اقدام کرد. برنامه ریزی نیروی انسانی برپایه بکارگیری سیستم های اطلاعات مدیریت در کمک به اتخاذ تصمیم هــــای مربوط به منابع انسانی پی ریزی می شود(ابطحی، ۱۳۷۷).
عکس مرتبط با منابع انسانی
۲-۱-۹-۸ سیستم های اطلاعات منابع انسانی
مشخص ساختن سیستم اطلاعاتی منابع انسانی نخستین و مهم ترین گام رهیافت موفقیت آمیز مدیریت نیروی انسانی است(بنیسون، برنامه ریزی نیروی انسانی). به عقیده مالکلم بنیسون اطلاعات را باید به منزله کلید استراتژی در برنامه ریزی نیروی انسانی دانست. موجودی نیروی انسانی، تقاضا و عرضه آن در آینده را می توان به وسیله سیستم اطلاعات منابع انسانی تعیین کرد. باید توجه داشت که هدف سیستم های اطلاعات منابع انسانی برنامه ریزی برای سازمان نیست، بلکه سازمان و مدیریت را در برنامه ریزی نیروی انسانی کمک می کنند.
تعاریفی برای سیستم های اطلاعاتی بیان شده که تعدادی از آن ها به شرح زیر هستند:
۱- سیستم اطلاعات منابع انسانی عبارت است از یک روش سازمان یافته جمع آوری، نگهداری و ارائه اطلاعات به مدیران به منظور تصمیم گیری در امور چهارگانه مدیریت منابع انسانی. چنین سیستمی باید دارای مشخصات زیر باشد:
الف- اطلاعات به روز باشد و به موقع در اختیار استفاده کننده قرار گیرد؛
ب- اطلاعات صحیح و دقیق باشد؛
پ- اطلاعات مربوط و مورد نیاز مدیران باشد؛
ت- کلیه اطلاعات مورد نیاز برای هر نوع تصمیم گیری به طور سریع در اختیار قرار گیرد(میرسپاسی،۱۳۷۴).
۲- منظور از سیستم اطلاعات منابع انسانی، استفاده از روشی منظم و سازمان یافته برای کسب اطلاعاتی است که تصمیم گیری عقلایی درباره منابع انسانی را در سازمان امکان پذیر می سازد. این اطلاعات باید به روز، صحیح، دقیق، کوتاه و مختصر، مربوط و مناسب، کامل و بهنگام باشد(سعادت،۱۳۸۸).
۳- سیستم اطلاعــات منابع انسانی به مجموعه ای از داده های منظم، قابل اتکا و معتبر عنوان می شود که برای برنامه ریزی نیروی انسانی به کار می رود.
۴- سیستم اطلاعات منابع انسانی به یک نظام اطلاعاتی رایانه ای معمولی نامیده می شود که در مدیریت امور کارکنان و منابع انسانی به کار برده می شود. هر نظام اطلاعاتی منابع انسانی به طور منطقی یک سیاهه از شغل ها و مهارت های موجود در سازمان است. سیستم اطلاعات منابع انسانی مجموعه ای از ابزارهای مدیریت است که مدیران را توانا می سازد تا برای بهره گیری از منابع انسانی سازمان هدف هایی برپا دارند و میزان کامیابی در رسیدن به این هدف ها را تعیین کنند. درمورد برنامه ریزی نیروی انسانی اشاره شد که برنامه ریزی نیروی انسانی در حقیقت یک فرایند استراتژیک است، سیستم های اطلاعاتی مدیریت نیز در سازمان از اهمیت استراتژیک برخوردارند و آن را باید به عنوان یک مقوله استراتژیک در نظر گرفت.
۲-۱-۹-۹ طراحی سیستم اطلاعات منابع انسانی
پیاده کردن یک نظام اطلاعات تنها با خرید سخت افزارها و نرم افزارها پایان نمی یابد. این کار شامل دگرگونی در کارها، مهارت ها، مدیریت و سازمان نیز می گردد. بنا به فلسفه فنی- اجتماعی بدون رویکرد به کاربران، نمی توان یک نظام نوین اطلاعات برپا ساخت. دیــــدگاه فنی- اجتماعی خاطر نشان می کند که بر پاکنندگان نظام های نوین هر دو مسئولیت فنی و اجتماعی را به عهده دارند(لاودن، مدیریت امور کارکنان و منابع انسانی). هم چنین تکنولوژی، محیط، اندازه یا بزرگی سازمان تعیین کننده نوع سیستم اطلاعاتی و شیوه پــــردازش آن ها در سازمان می باشند(ال دفت،۱۳۷۴). طراحی و راه اندازی یک سیستم اطلاعاتی منابع انسانی را می توان در ۵ مرحله انجام داد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
مرحله اول: مطالعه و شناخت سیستم فعلی: اولین مرحله در طراحی یک سیستم اطلاعاتی بررسی وضعیت سیستم اطلاعات موجود در سازمان است و درصورت عدم وجود یک سیستم اطلاعاتی رسمی در سازمان، ضروری است که هر سیستم دیگر موجود شناسایی گردد. هدف از بررسی سیستم اطلاعاتی فعلی پاسخ به سوالاتی از این قبیل است:
– حجم اطلاعاتی که سیستم فعلی می تواند آن را پردازش کند چقدر است؟
– کیفیت اطلاعات در چه حدی است؟
– چه نوع اطلاعاتی موردنیاز است؟
– اطلاعات از چه منابعی به دست می آید؟
هم چنین مطالعه سیستم اطلاعات موجود باید برای ما روشن سازد که آیا سیستم اطلاعات مرکزی وجود دارد یا این که هر قسمتی به طور مستقل اطلاعات موردنیاز خود را پردازش می کند.
مرحله دوم: تعیین اولویت های اطلاعاتی: همه اطلاعات به یک اندازه دارای ارزش و اهمیت نیست. فقدان برخی از اطلاعات می تواند موجب ناکامی در برنامه ها شود. بنابراین، سیستم های اطلاعاتی باید طوری طراحی گردد که اولاً اطلاعـــات ضروری و مهم برای تصمیم گیــــری را تهیه کند و در اختیار تصمیم گیرندگان قرار دهد و سپس در صورت لزوم و به صرفه بودن از نظر وقت و هزینه، اطلاعات کم اهمیت را در اختیار بگذارد. مدیران علاوه بر شناخت سیستم ها نیاز به شناخت سازمان و عوامل آن خواهند داشت. از این رو شناخت کل سازمان برای آن ها ضروری است. درک نظام همراه با شناخت سازمان دست مایه گزینش شکل ویژه و مناسب نظام اطلاعات برای سازمان می شود که بدان معماری نظام اطلاعاتINFORMATION SYSTEM ARCHITECTURE عنوان می دهند که می توان آن را ترکیبی از اطلاعات و مدیریت دانست(لاودن). اولویت هایی که می توان برای سیستم اطلاعـــاتی منابع انسانی در زمینه برنامه ریزی نیروی انسانی درنظر گرفت شامل: اطلاعاتی در زمینه جمعیت و نیروی کار، روندها و دگرگونی های اقتصادی و اجتماعی و قوانین و مقررات و فعالیت های دولت به انضمام مسایل مربوط به عرضه و تقاضای نیروی انسانی است.
مرحله سوم: طراحی سیستم اطلاعاتی جدید: در این مرحله طراحی و پیشنهاد سیستم اطلاعاتی جدید انجام می شود. سیستم جدید باید جوابگوی تمام نیازهای اطلاعاتی سازمان درمورد منابع انسانی باشد. یکی از مشخصات چنین سیستمی ورودی های متعدد و زیاد است. انواع اطلاعات خام از منابع و مراکز مختلف از طریق این ورودی ها به سیستم وارد، بعد از پردازش به صورت اطلاعات طبقه بندی شده و گزارش هـــــا در یک جا متمرکز و برای برنامه ریزی نیروی انسانی و سایر برنامه ریزی ها در اختیار مــــــدیران سطوح مختلف و تصمیم گیرندگان قرار می گیرد. مهم ترین ویژگی چنین سیستمی ادغام و یک کاسه کردن تمام اطلاعات مربوط به نیروی انسانی است. باید توجه داشت وجود اطلاعات بی حد و حصر یا انفجار اطلاعات خود عاملی در جهت عدم کارایی سازمان ممکن است تبدیل شود. بنابرایــن، ویژگی های یک طراحی مناسب سیستم های اطلاعاتی مدیریت منابع انسانی جهت برنامه ریزی عبارت است از(زاهدی،۱۳۷۸):
۱- در دسترس بودن(ACCESS ABILITY)، یعنی امکان دستیابی به اطلاعات از راه های ساده و با زبان های طبیعی؛
۲- به هنگام بودن(TIME LINESS)، یعنی امکان دریافت اطلاعات در زمان مناسب به گونه ای که فرصت اقدام از دست نرفته باشد؛
۳- دقیق بودن(ACCURACY)، یعنی گزارش ها باید درحد امکان بدون خطا یا اشتباه باشد؛
۴- مرتبط بودن(RELEVANCE)، یعنی اطلاعــات حاوی جزئیات کسل کننده و حاشیه های نامربوط نباشد؛
۵- قابلیت کاربرد(USABILITY)، یعنی شکل خروجی با چگونگی شناخت، اولویت ها و مطلوبیت های کاربران تطابق داشته باشد.
نکته ای دیگر که در طراحی سیستم اطلاعاتی باید مدنظر قرار داد این ست که در عصر اطلاعات ارزش افزوده از طریق تبدیل اطلاعات به دانش و هم چنین سرعت انتقال آن حاصل می شود. بنابراین، اگر شبکه اطلاعات سرعت کافی نداشتــــه باشد ارزش سیستمی که طراحی می شود صفر خواهدبود(رضائیان،۱۳۷۷). در طراحی سیستم جــدید همراهی و مشارکت کارکنان می تواند در جهت افزایش کارایی و کاهش تنش، اثرات مثبتی در سازمان برجای گذارد. در مورد انتخاب و طراحی سیستم جدید، مدیران باید آن را برای مدت زمان کوتاهی، به کار گیرند که این مرحله را در اصطلاح نصب آزمایشی گویند. سپس بر ارزیابی نتایج بپردازند و در صورت مثبت بودن نتایج، نصب موقت به نصب دایم تبدیل کنند و در غیر این صورت از ادامه فعالیت سیستم جلوگیری به عمل آورند. در صورت عدم رضایت سیستم طراحی شده باید مجدداً از مرحله اول فرایند را آغاز کنیم تا با رفع معایب و مشکلات سیستم موردنظر را به اجرا درآوریم.
مرحله چهارم: انتخاب و نصب کامپیوتر(در صورت لزوم): در صورتی که سرعت عمل، دقت و صحت یک سیستم دسته اطلاع رسانی قابل قبول نباشد و نتواند نیازهای اطلاعاتی سازمان را رفع کند لازم است از کامپیوتر استفاده شود. هم چنین باید توجه داشت کامپیوتر را مطابق سیستم اطلاعاتی انتخاب کرد نه برعکس. در مورد سیستم هایی نیز که از کامپیوتر استفاده می کنند، ارتقا سیستم ها و بکارگیری سخت افزار و نرم افزار جدید با توجه به دگرگونی محیط و تغییرات مستمر ضروری است. هم چنین با توجه به تغییرات سریع در صنایع کامپیوتر و سخت افزارهای مربوط به آن سیستم باید توانایی روزآمد شدن همگام با تغییرات جدید را نیز داشته باشد(کنت سی و پریس، ۱۳۷۷).
مرحله پنجم: حفظ کیفیت سیستم اطلاع رسانی: کیفیت اطلاعـاتی که از سیستم موجود بیرون می آید به کیفیت داده هایی که وارد سیستم شده است بستگی دارد. بنابراین، تمام قسمت ها باید بتوانند اطلاعات مهم را از اطلاعات بی ارزش تشخیص دهند و با ارسال اطلاعات مفید و هم چنین فرستادن گزارش های صحیح، دقیق و به موقع کیفیت سیستم اطلاعاتی منابع انسانی را بهبود بخشد. منظور از کیفیت اطلاعات این است که مدیران باید بین بایدها و هست های گزارش شده مقایسه ای انجام دهند. اطلاعات دقیق تر، کیفیت بالاتری را برای مدیران و امنیت بیشتر را به وجود می آورند. در عیــــن حال هزینه بیشتری را نیز موجب می شود(همان،۱۳۷۷). در صورت تداوم کاربرد سیستم، مدیران باید به منظور نکات ایمنی و حفاظتی، برنامه منسجم و جامع تعمیر و نگهداری را تهیه و تدوین کنند تا درصورت بروز هرگونه مشکلی با رفع سریع آن، سلامت را به سیستم بازگردانند.

 

 

در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی ( دارایی‌های واقعی و دارایی‌های مالی ) مورد معامله قرار می‌گیرند. دارایی‌های واقعی همان دارایی‌های فیزیکی هستند مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و …. اما دارایی‌های مالی دارایی‌های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت. بورس‌ بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد. از این رو ، انواع بورس‌ها را می‌توان به سه دسته‌ی کلی بورس کالا، بورس ارز و بورس اوراق بهادار طبقه‌بندی کرد.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
بورس کالا: بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می‌گیرد و به طور منظم و دائم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمولاً مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد نام‌گذاری می‌کنند. مثلاً بورس نفت و بورس گندم.
بورس ارز : در بورس ارز ، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول‌های خارجی انجام می‌گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشم‌گیری دارد.
بورس اوراق بهادار : در بورس اوراق بهادار دارایی‌های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و … مورد معامله قرار می‌گیرد. در ایران ، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود ” بورس اوراق بهادار ” می‌گویند ولی ما در این نوشته برای اختصار آن را بورس یا بورس اوراق بهادار می‌گوییم.
۳٫ تعاونی
از طریق اداره و نظارت دمکراتیک مؤسسه ای با مالکیت مشاع، با یکدیگر به نحو اختیاری توافق نموده اند.
تعاون در مفهوم خاص خود نوعی همکاری و مشارکت افراد برای ایجاد یک سازمان اقتصادی با قبول اصولی است که سوداگری و بهره کشی از افراد را طرد می کند . هدف تعاون جمع ارزشهای اخلاقی همراه با اهداف اقتصادی و اجتماعی و رفع حوائج مشترک افراد است و در این نظام اقتصادی و اجتماعی همه فعالیتها با تشریک مساعی و بصورت جمعی صورت می گیرد و به فرد انسانی و آزادی او احترام گذاشته می شود و چنین است که استعدادها نمو می کند و بارور می گردد. استقرار تعاون با تشکیل و توسعه تدریجی شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی صورت می گیرد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
شرکت تعاونی سازمانی متشکل از افراد که به منظور بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء و وصول به هدف مشترک و رفع نیازمندیهای آنان از طریق کار و کوشش جمعی و همکاری و اشتراک مساعی همگان و با رعایت اصول آزادی و تساوی حقوق و ابراز رأی تشکیل می شود. ساختار شرکتهای تعاونی بر ارزشهایی چون خودیاری، دموکراسی، برابری، عدالت و همبستگی بنا شده است. اعضای تعاونی به ارزشهای اخلاقی نظیر صداقت، آزاداندیشی، مسئولیت پذیری و احترام پای بند می باشند. شرکت تعاونی برخلاف شرکت سهامی، سازمانی است که افراد آن دارای وضعی مشابه و برابر بوده و در اتخاذ تصمیم نسبت به سیاست عمومی شرکت از مزایائی یکسان برخوردارند در شرکت تعاونی یک عضو که به قدرت و آثار عظیم خودیاری و همکاری آشناست و احترام به حیثیت و شخصیت انسان را از اصول اولیه می شناسد در حکم ستونی است که قبه رفیع کاخ تعاون را برپا داشته است.
عکس مرتبط با اقتصاد
امتیاز شرکت‌های تعاونی بر شرکت‌های سهامی آن نیست که شرکت‌های تجاری بطریق استبداد اداره می شوند و تعاونی‌ها بطریق آزادی ، بلکه اصل تعاون در این است که کنترل اداره امور شرکت در مؤسسات تجاری محدود به صاحبان سرمایه بوده و در مؤسسات تعاونی در دست کلیه اعضاءاست. در شرکت‌های تعاونی صاحب سهم صرف نظر از تعداد سهامی که دارد فقط دارای یک رأی است در حالیکه در شرکت غیرتعاونی صاحب سهم بر حسب مقدار و سهام و نوع آن ممکن است صاحب چندین رأی باشد. نتیجه مهمی که از این روش حاصل می شود آن است که در شرکت تعاونی یک فرد یا یک گروه کوچک بهیچ وجه نمی تواند بر مبنای تعداد سهامی که در اختیار دارد کارهای شرکت را قبضه کند و کنترل آن را بدست گیرد. به عبارت دیگر می توان گفت که هیچگاه کنترل کار و اعمال نظارت با تعداد سهام و میزان سرمایه ای که متعلق به شخص است ارتباط ندارد و لذا کنترل بر مبنای سرمایه به حداقل ممکن تقلیل یافته است.
نقش خلاق تعاونی‌ها در تشکیل واقعی آنان و میزان ثمربخشی فعالیت آنها به اتحاد و هماهنگی واحدهای پراکنده تعاونی بستگی دارد. تجربه نشان داده که تشکیل اتحادیه‌های تعاونی از شرکت‌های تعاونی در رشته‌های مشابه و زمینه‌های نزدیک به هم حائز اهمیت خاص بوده و قدرتی که از تشکیل اتحادیه‌ها فراهم می گردد به سادگی می تواند موجبات توفیق هر چه بیشتر تعاونی‌ها را در نیل به هدفهای مورد نظر فراهم آورد. اتحادیه‌های تعاونی معمولاً برای رسیدن به مقاصد معینی پا به عرصه وجود می گذارند و ابتدا در یک ناحیه به فعالیت می پردازند و به تدریج این فعالیت را در دایره وسیع تر گسترش می دهند. یک اتحادیه تعاونی به منزله اجتماع تعدادی از شرکت‌های تعاونی با حفظ خصوصیات و اصول و محتوای آنان است و ضوابط و مقررات و عوامل مادی ، معنوی و انسانی در شرکت‌های تعاونی در تشکیل و ایجاد اتحایه‌های تعاونی نیز صادق و حکمفرماست. شرکت‌های تعاونی عضو اتحادیه باید از هیچگونه همکاری با اتحادیه خود اعم از مادی، معنوی و اجتماعی دریغ نداشته و خود را موظف به رعایت تصمیمات اتحادیه بدانند تا اتحادیه ای موفق داشته باشند.
۴٫ فرابورس
فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه می‌باشد که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ایست که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده می کنند. نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل به این بازار اختصاراً otc نیز گفته می‌شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق

 

 

 

مقدمه

در جهان امروز ، همگرایی کشورهای جهان به سمت خصوصی سازی را میتوان از مهمترین مسائل موجود میان دولتها دانست. امروزه خواست اکثر کشورها بر کوچکتر نمودن سهم دولت و میزان مداخله آن در بازار تأکید دارند و در این میان با ظهور مدیریت دولتی نوین این مسأله پررنگتر و عمیقتر شده است. یکی از مشتقات خصوصی سازی و کوچک کردن دولت حضور شرکت ها در بازارهای مالی نظیر بورس اوراق بهادار می باشد .
در کشور ما نیز بعد از پررنگ تر شدن اصل ۴۴ قانون اساسی شرکت ها به سمت خصوصی شدن رفتند و باطبع آن وارد بازار بورس و اوراق بهادار شدند.
از آنجا که یکی دیگر از مهمترین بخش های هر کشوری شرکت های تعاونی آن می باشند و با توجه به بحث های روز افزونی که در خصوص ورود این شرکت ها به بازار بورس شده است در این تحقیق سعی برآن شده که تمامی جوانب این اتفاق را مورد مطالعه قرار داده و بررسی کنیم که چگونه شرکت های تعاونی می توانند وارد بورس و اوراق بهادار شوند. لازم به ذکر است که برخی از شرکت ها بعد از طی مراحل مختلفی توانسته اند وارد فرابورس شوند که مسائل آن نوع شرکت ها نیز در این تحقیق بررسی خواهد شد .

 

بخش اول : خصوصی سازی و تاریخچه آن

یکی از مباحث مهم و مطالب روز اقتصاد ایران، موضوع واگذاری دستگاه‌های اجرایی دولتی به ویژه شرکت‌های دولتی و میدان دادن به فعالیت‌های بخش خصوصی می‌باشد. موضوعات و مطالب متنوعی در این زمینه توسط کارشناسان مطرح و مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است که آخرین موضوع مربوط به بررسی اصل ۴۴ قانون اساسی است.

 

اصل ۴۴ قانون اساسی:

اصل ۴۴ قانون اساسی، اصلی است که در حقیقت نظام اقتصادی ایران را به ۳ بخش کلی: دولتی، خصوصی و تعاونی تبدیل کرد. نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی با برنامه‌ریزی منظم و صحیح استوار است.

 

 

بخش دولتی: شامل کلیه صنایع بزرگ، صنایع مادر، بازرگانی خارجی، معادن بزرگ، بانکداری، بیمه، تأمین نیرو، سدها و شبکه‌های بزرگ آبرسانی، رادیو و تلویزیون، پست و تلگراف و تلفن، هواپیمایی، کشتیرانی، راه و راه‌آهن و مانند اینها است که به صورت مالکیت عمومی و در اختیار دولت است.

بخش تعاونی شامل شرکت‌ها و مؤسسات تعاونی تولید و توزیع است که در شهر و روستا بر طبق ضوابط اسلامی تشکیل می‌شود.

بخش خصوصی شامل آن قسمت از کشاورزی ، دامداری ، صنعت ، تجارت و خدمات می‌شود که مکمل فعالیت‌های اقتصادی دولتی و تعاونی است.

مالکیت در این سه بخش تا جائی که با اصول دیگر این فصل مطابق باشد و از محدودهٔ قوانین اسلام خارج نشود و موجب رشد و توسعه اقتصادی کشور گردد و مایه زیان جامعه نشود مورد حمایت قانونی جمهوری اسلامی است تفصیل ضوابط و قلمرو و شرایط هر سه بخش را قانون معین می‌کند.
ابتدا کلیاتی در زمینه خصوصی سازی مطرح و سپس خصوصی سازی در ایران در دوره قبل و بعد انقلاب مورد بررسی قرار می‌گیرد.

 

کلیاتی در زمینه خصوصی سازی:

حدود و نحوه دخالت در اقتصاد همواره موضوع بحث و مجادله بسیاری از اقتصاد دانان بوده است. هر چند که اعتقاد اقتصاد دانان کلاسیک نظیر آدام اسمیت، دیوید ریکاردو، ژان باتیست سی و … نفی کامل نقش دولت‌ها نبوده، اما می‌توان عنوان کرد که اعتقاد آنان دخالت دولت در حوزه بسیار محدود بوده است. این اندیشه غالب در دهه اول و دوم قرن ۲۰ میلادی بوده است. پس از جنگ جهانی اول و به خصوص پس از بروز بحران بزرگ غرب طی سال‌های ۱۹۳۳ – ۱۹۲۹، تأثیرگذاری سیاست‌های کلاسیک مورد تردید واقع شد و لزوم دخالت بیشتر دولت نسبت به گذشته احساس شد. به گونه‌ای که پس از پایان جنگ جهانی دوم میزان، نوع و نحوه دخالت دولت‌ها در امور اقتصاد و همچنین هدایت روند رشد و توسعه اقتصادی این کشورها به نحوی جدی‌تر مطرح شد.
براین اساس لازم بود که دولت‌های کشورهای در حال توسعه نیز براساس تئوری‌های جدید توسعه دخالت بیشتر در اقتصاد و وظایف سنگین‌تری را به عهده داشته باشند به گونه‌ای که طی دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی این دخالت در این کشورها بسیار توسعه یافت و در حقیقت این سیاست از تفکر اقتصاددان معروف انگلیسی، جان مینارد کینز و طرفدارانش یعنی کینزین‌ها تبعیت می‌کرد. ( در این زمینه تئوری‌های رشد متوازن فورکس، میردال و … را می‌توان نام برد. ) ولی پس از گذشت مدت زمانی به دلیل عدم کارایی بنگاه‌های بخش دولتی و همچنین عدم موفقیت آنها در رسیدن به اهداف مورد نظر بحث خصوصی سازی مطرح شد که این امر از اواسط دهه ۸۰ به بعد تحت تفکر اقتصاددانانی به نام نئوکلاسیک‌ها یا پول‌گراها مطرح و در بسیاری از کشورهای جهان تأثیر خود را گذاشت. برای مثال در دهه ۸۰ و پس از روی کار آمدن مارگارت تاچر در انگلستان این موضوع اهمیت فراوانی یافت و به سرعت توسط دولت مربوطه گسترش یافت. از دهه ۹۰ به بعد نیز تفکر جدیدی به نام همکاری بخش خصوصی با بخش دولتی مطرح شده است که مبنای فعالیتی را براساس دولت‌های رفاه گستر و توسعه گرا قرار داده است.

 

مفهوم خصوصی سازی

خصوصی سازی یک سیاست اقتصادی جهت تعادل بخشیدن بین دولت و بازار و البته بیشتر به نفع بازار است. این حرکت با هدف افزایش کارایی فعالیت‌های اقتصادی صورت می‌گیرد زیرا به لحاظ تئوریک خصوصی سازی متکی بر این اندیشه است که محیط بازار زمانی برقرار می‌شود که رقابت کامل برقرار باشد و بخش خصوصی طوری عمل می‌کند که کارایی اقتصادی حاصل ‌شود.
خصوصی‌سازی به مجموعه‌ای از اقدامات گفته می‌شود که در قالب آن سطوح مختلف کنترل، مالکیت و مدیریت از دست بخش دولتی خارج و به دست بخش خصوصی سپرده می‌شود. با توجه به تعاریف ارائه شده و سایر تعاریف موجود در منابع مختلف، حرکت به سمت تعادل بازار و دولت با روش‌های متفاوتی صورت می‌گیرد که از جمله می‌توان به تقویت مالکیت بخش خصوصی، ابزارهای مالی و نهادهای قانونی مالی، آزاد سازی و انتخاب سیاست‌های مختلف توسط دولت مثلاً طراحی سیاستی که موجب توسعه بخش خصوصی می‌شود، اشاره کرد. راه‌هایی که می‌توان خصوصی سازی را از طریق آن انجام داد شامل: تدابیر سازمانی، تدابیر عملیاتی و تدابیر مالکیتی است.
دلایل روی آوردن کشورهای جهان به سمت خصوصی سازی عبارت است از:
۱. فشارهای مالی: برای مثال وجود بدهی‌های کشورهای در حال توسعه ( داخلی و خارجی ) که دولت‌ها سعی در کاهش بار مالی بخش عمومی دارند. طبق گزارش بانک جهانی نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی طی سال‌های ۱۹۸۸ – ۱۹۷۵ که سال‌های آغازین خصوصی سازی برای کشورهای در حال توسعه تلقی می‌شود از ۷/۱۵درصد به ۴۲ درصد افزایش یافته است که تقریباً دو برابر شده است.
۲ . عملکرد ضعیف بخش عمومی: ازجمله دلایل افزایش بدهی دولت‌های جهان سوم، عملکرد ضعیف بخش عمومی‌ از جمله ناکارآمدی، زیانده بودن، سربار بودن بودجه عمومی‌، کیفیت نازل خدمات، عدم تحقق اهداف از پیش تعیین شده و … بوده است که به همین دلیل حل مشکل در خصوصی سازی دیده شده است.
۳ . توسعه بخش خصوصی: در طی زمان به ویژه در آمریکای لاتین و آسیا، کارفرمایان توانمندی ظهور یافتند و با توجه به بازارهای سرمایه توانا و توسعه یافته در برخی از این کشورها و توانمندی بخش خصوصی، نیاز و اتکای کمتری به بخش خصوصی احساس شد و یکی از دلایل روی آوردن این کشورها به سمت خصوصی سازی تلقی می‌شود.
۴ . اثرگذاری نمونه‌های موفق: برای نمونه فروش بیش از ۳۰ شرکت دولتی در انگلستان و افزایش قابل توجه سهامداران و در نتیجه کامیابی‌های این کشور در زمینه خصوصی سازی الگویی برای برخی کشورها تلقی می‌شود.

 

اهداف خصوصی سازی

همان طور که پیشتر توضیح داده شد، خصوصی سازی به عنوان یک سیاست اقتصادی تلقی می‌شود. مهم‌ترین اهدافی که کشورها از این سیاست تعقیب می‌کنند عبارتند از:
۱ . تقلیل نقش سیستم دولت و تقلیل هزینه دخالت آن در فعالیت‌های اقتصادی
۲ . کاهش هزینه‌های بودجه‌ای دولت در رابطه با پرداخت یارانه‌ها و انجام هزینه‌های سرمایه‌ای
۳ . گسترش رقابت و بهبود کارایی عملکرد شرکت‌های دولتی
۴ . گسترش بازار سرمایه
۵ . گسترش مالکیت وسیع سهام
۶ . کسب درآمد مالی جهت خزانه دولت
۷ . حداقل کردن بوروکراسی اداری
۸ . کاهش انحصارات دولت
۹ . افزایش کارایی بخش دولت
برای مثال در جمهوری چک وجود نیروهای کار اضافه و بدهی سرسام‌آور بخش دولتی علت توجه به خصوصی سازی بوده است.
در فرانسه کسب مبالغ قابل ملاحظه جهت تقویت خزانه هدف خصوصی‌سازی بوده است. در انگلستان نیز افزایش کارایی و گسترش مالکیت سهام و بهبود وضع مالی دولت از اهداف خصوصی سازی بوده است.

 

روش‌های انجام خصوصی سازی

متداول‌ترین روش‌هایی که برای این سیاست وجود دارد عبارتند از:
۱ . عرضه سهام به عموم مردم
۲ . عرضه سهام به گروه‌های خاص
۳ . تفکیک واحدهای مشمول واگذاری به واحدهای کوچک‌تر و واگذاری مالکیت یا مدیریت
۴ . جلب مشارکت بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری جدید مورد نیاز واحدهای دولتی
۵ . عقد واگذاری مدیریت یا اجاره دارایی‌ها
روش اول روشی خوب جهت اشاعه مالکیت است به شرطی که شرکت ، دارای سود دهی خوب و قابل اتکا باشد . همچنین بازاری که سهام به آن عرضه می‌شود باید دارای نقدینگی لازم جهت جذب سهام عرضه شده باشد و بازار سهام و اوراق قرضه توسعه یافته و کارآمد باشد و بتواند وظایف بورس را در چارچوب قانون انجام دهد.
روش دوم ممکن است با سوءاستفاده‌هایی همراه باشد و مفهوم آن این است که واحد مشمول واگذاری به یک بخش حقیقی یا حقوقی معین داده شود .
روش سوم در حالتی اتفاق می‌افتد که امکان عرضه سهام وجود نداشته باشد و دولت به شدت نیازمند منابع مالی باشد.
روش چهارم زمانی کاربرد دارد که واحدهای دولتی آن‌قدر بزرگ و گران باشند که توان خرید بخش‌خصوصی در خرید آن پایین باشد . اگر هدف کاهش انحصار باشد این روش روشی مناسب است و همچنین در زمانی که دولت قصد دارد بخشی از یک واحد را خصوصی کند ، این روش کارآمد خواهد بود.
روش پنجم زمانی کاربرد دارد که دولت احساس کند توان سود‌آور کردن بنگاه را ندارد . این روش معمولاً یک سیاست کوتاه مدت و میان مدت تلقی می‌شود که راهکاری مناسب جهت سیاست‌های بلند مدت خصوصی‌سازی تلقی می‌شود.

 

آثار و نتایج قابل انتظار سیاست‌های خصوصی‌سازی

آثار خصوصی‌سازی از منظر اقتصاد خرد شامل: افزایش کارایی بنگاه‌های اقتصادی، بهبود نظام تصمیم‌گیری، حذف یا کاهش بسیاری از مبادلات، روشن شدن اهداف بنگاه، ارتقای کیفیت کالاها و خدمات، کاهش هزینه‌ها و بهبود شرایط کار است.
خصوصی‌سازی در سطح کلان نیز بر بسیاری از متغیر‌‌های اقتصادی از جمله تولید ناخالص ملی و داخلی، پس‌ا نداز ملی، کسری بودجه دولت، سطح دستمزدها، مصرف خصوصی، اشتغال، تراز پرداخت‌ها و … تأثیرگذار است. این سیاست می‌تواند باعث کاهش کسری بودجه دولت، تعدیل سطح دستمزدها، افزایش پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، افزایش تولید ناخالص ملی و داخلی و … شود.
عواملی که بر نحوه خصوصی‌سازی و میزان موفقیت آن در یک جامعه می‌تواند تأثیر گذار باشد، شامل: اهداف دولت، سابقه فعالیت‌های دولت در زمینه خصوصی‌سازی، ساخت و بافت بازارهای مالی، نیاز به سرمایه‌گذاری در سطح کلان، امکانات بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری، قوانین و مقررات حاکم بر کشور، موقعیت عمومی‌ اقتصاد کشور و ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و نظام اقتصادی کشور است.

 

تجربه برخی از کشورها در زمینه خصوصی‌سازی

۱٫ ترکیه:
این کشور در اواسط دهه ۸۰ میلادی برنامه خصوصی‌سازی را آغاز کرد . در این کشور خصوصی سازی در پی آن بود که دخالت دولت را به حداقل برساند و به ایجاد مکانیزم بازار در چارچوب سیاست اقتصاد باز اقدام کند . در این رابطه کشور ترکیه قوانینی به تصویب رساند و مسئولیت برنامه‌ریزی و اجرای طرح خصوصی‌سازی را به سازمانی به نام « سازمان مشارکت عمومی »‌ سپرد تا از این طریق شرکت‌های دولتی پس از طی مراحل تغییر در اساسنامه و نحوه حسابرسی و … به این سازمان انتقال داده و خصوصی شوند. واحدهای دولتی در این کشور از طریق عرضه سهام به عموم مردم و فروش بنگاه‌‌ها واگذار شده است.
۲٫ هند:
این کشور نیز همانند سایر کشورهای در حال توسعه از اواسط دهه ۸۰ میلادی به این سیاست روی آورده است . علل اصلی که باعث ایجاد انگیزه خصوصی‌سازی در هند شده است عبارتند از: فشارهای مالی شرکت‌های دولتی بر بودجه عمومی‌ دولت، زیان‌های انباشته بسیاری از شرکت‌های دولتی، پایین بودن کارایی و بهره‌وری و کیفیت تولید و خدمات .

 

 

شکل۳٫۳ قالب ESB
این قالب متشکل از ۵ بخش است :

 

 

برنامه کاربردی : سرویس ها در معماری سرویس گرا با لایه ای از برنامه کاربردی که زیر آن قرار می گیرد نمایش داده می شود : این برنامه های کاربردی شامل برنامه های کاربردی سمت سرور نظیر IBM Web Sphere ، برنامه های کاربردی قدیمی نظیر CICS ، برنامه های کاربردی NET ، و … برنامه های کاربردی بسته بندی شده شامل SAP ، People soft ،Oracle و … است.

اتصالات

ESB قابلیت اتصال را از طریق کاربران JMS و کانال MQ پروتکل وب سرویس ها و … فراهم می آورد .

 

 

باس

جنبه ی باس ESB ، کامپوننت اصلی پیغام رسانی برای سکوی نرم افزاری این قالب است و یکپارچگی را از طریق پارادایم های پیغام دهی نظیر نقطه به نقطه ، درخواست/ پاسخ ، انتشار/ تصدیق فراهم می آورد .
این پیغام ها در مودهای مداوم و غیر مداوم صورت می گیرد . سایر فاکتورهای کلیدی در باس شامل موارد زیر است :

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

 

این باس بر روی زیرساختار Web Sphere ایجاد می شود .

ویژگی های آن ، امکان این را فراهم می آورد تا دسترسی سریع و کنترل شکست را با WAS5/6 که از کلاسترهای شبکه استفاده می کنند پشتیبانی کند .

یک پایگاه داده رابطه ای ایجاد شده است تا مکانیزم تداوم و سازگاری پیغام ها را حفظ کند .

هر سرور برنامه کاربردی می تواند به صورت دلخواهانه از یک و یا چند موتور پیغام رسانی میزبانی کند .

 

میانجی

یک چارچوب میانجی باعث ایجاد انعطاف پذیری و انتزاع برای ESB است که از یک چارچوب مبتنی بر پالیسی برای تعریف میانجی استفاده می کند .
قابلیت های لایه میانجی عبارتست از :

 

 

مجازی سازی : نقاط پایانی سرویس ها مجازی شده اند . این کار امکان این را فراهم می آورد تا سرویس ها خودشان مکانشان را بدون تاثیر گذاشتن بر مشتری ها تغییر دهند .

دستکاری پیغام ها : چارچوب میانجی گری ، امکان مسیریابی ، پاک کردن محتوای پیغام ها را فراهم می آورد و این منطق به صورت توزیع شده در شبکه اعمال می شود .

نظارت و مدیریت بر کیفیت سرویس : چارچوب میانجی امکان نظارت خودکار را فراهم می آورد .

انتخاب و مسیریابی پویا : میانجی باعث می شود که توزیع بار به نحو بهتری انجام شود و مسیریابی بر اساس محتوا انجام شود .

انتزاع پالیسی ها : چارچوب میانجی گری امکان این را فراهم می آورد تا مدیریت تعاریف و اعمال رویه ها به راحتی صورت پذیرد .

 

منطق کسب و کار

ESB منطق کسب و کار را پشتیبانی نمی کند ولی منطق کسب و کار معنوی در برنامه های کاربردی دیگر SOA گنجانده شده اند .
شکل۳٫۴ سرویس های ESB
۳٫۲٫۴ تعریف موجودیت های کلیدی با بهره گرفتن از الگوهای طراحی سیستم ها ی توزیع شده
هسته اصلی سیستم های اجرایی تولید را دو موجودیت منبع و مشتری تشکیل می دهد که در اکثر سیستم های توزیع شده موجودیت منبع با همین نام و تحت عناوین هولون منبع و یا عامل منبع شناخته شده است و موجودیت مشتری تحت عنوان هولون سفارش و یا عامل سفارش شناخته می شود ، تعاملاتی که این دو موجودیت انجام می دهند پایه و اساس الگوی طراحی سیستم های اجرایی تولید را تشکیل می دهد .
استفاده از الگوی طراحی که از تراکم استفاده می کند نیز روشی متداول است که بتوان موجودیت های تولید که در سلسله مراتبی جای دارند را سازماندهی کرد و با بهره گرفتن از آن بتوان هر چه بهتر مشکل پیچیدگی را کاهش داد .
به کارگیری میانجی نیز ابزاری قدرتمند است تا با بهره گرفتن از آن بتوان سیستم های مختلف را به هم پیوند داد ، این الگوی طراحی صرفاً مختص تولید نبوده و در طراحی های محیط های دیگر نیز متداول است .

 

۳٫۳ شناسایی سرویس ها

در فاز شناسایی سرویس ها علاوه بر سرویس ها ، عناصر کلیدی دیگری نیز شناسایی می شوند نظیر کامپوننت ها و جریان های کاری که ما بیشتر بر شناسایی سرویس ها تمرکز داریم. تجربه نشان داده است که بهترین کار برای شناسایی سرویس ها به کارگیری چندین تکنیک است ، به عبارتی یک تکنیک توان پاسخگویی برای شناسایی سرویس ها را ندارد ، گام اول توسط مدلسازی هدف – سرویس صورت گیرد تا در مرحله اول تطابق بهتری بین اهداف کسب و کار و سرویس های شناخته شده داشته باشیم . سرویس ها در مرحله اول تحت عنوان سرویس مشخص شده شناسایی می شوند ولی در نهایت تنها مجموعه ای از آنها تحت عنوان سرویس کاندید برای پیاده سازی شناسایی می شوند . در ادامه به معرفی سه تکنیک اصلی برای شناسایی سرویس ها می پردازیم :

 

 

مدلسازی هدف – سرویس

GSM[32] از سه رویکرد استفاده می کند که چالش ، فرصت ها ، استراتژی ها و اهداف سازمان را مد نظر قرار داده ولی در نهایت اهداف کسب و کار را که محرکه مرتبط با محدوده پروژه مد نظر است را شناسایی می کند و این اهداف به زیر هدفهایی که مرتبط با هدف اصلی است تجزیه می شوند . این تجزیه سلسله مراتبی از اهداف کمک می کند تا زیر اهداف شناسایی شده به بهترین نحو به سرویس ها نگاشت شود . ضمناً این کار بسیار مهم است تا در حین کار فاکتور های کارایی کلیدی ([۳۳]KPI) شناسایی شوند تا تعیین سرویس ها با در نظر گرفتن آنها مشخص شود . KPI ها و معیارهای مشخص شده به کار می روند تا تعیین کنند تا چه حد راه حل سرویس گرایی که مورد استفاده قرار گرفته است موثر است .
GSM محدوده ای که کاربر را درگیر می کند به خوبی مشخص می کند و تعیین می کند که این بخش های کسب و کار نیاز به تغییر برای سرویس گرایی دارد . این مدلسازی بهترین اهداف کسب و کار را که تغییر در آنها تاثیر چشم گیری بر کسب و کار دارند شناسایی می کند . این کار ضمناً امکان محقق شدن اهداف توسط سرویس ها را نیز فراهم می آورد .

 

 

تجزیه دامنه

این تکنیک بر تحلیل بالا به پایین دامنه کسب و کار و مدلسازی فرایندهای کسب و کار تمرکز دارد . در این تکنیک هم از دیدگاه ثابت و هم پویا به کسب وکار نگاه می شود .
دامنه کسب و کار به نواحی عملیاتی دانه درشت تفکیک می شود تا بتوان دید ثابتی نسبت به متغیر داشت . عنصر کلیدی نواحی عملیاتی ، توابع کسب و کار هستند که بایستی برای آن پاسخگو باشند. موجودیت های کسب و کار که پاسخگو برای انجام این توابع هستند نیز در این فاز انجام می شود . فرایند تحلیل دامنه با شناسایی موجودیت های کسب و کار مشخص می شود . موجودیت هایی که با اتصال سست خودشان ، کل محیط توزیع شده را شکل می دهند . دامنه ها و نواحی عملیاتی آنها ، اتصالات اولیه هستند که تحت نظارت معماری سرویس گرا صورت می گیرد و در نهایت مالک سرویس ها خواهند بود ودید پویا در فرایند های کسب و کار نمود پیدا می کند . معمولاً فرایند ها شناسایی شده اند و سلسله مراتب فرایندها شکل می گیرند تا تجزیه دامنه محقق شود و در نهایت مجموعه ای از فرایند های کسب و کار که قابلیت پی گیری دارند ،شکل می گیرد تا بتوان دیدی درست از تعامل های فرایند ها داشت .
هدف مدلسازی فرایند کسب و کار ، نشان دادن نمایشی از بایدها و داشته هاست .

 

 

تحلیل دارایی های فعلی

در این تکنیک، معماری سرویس گرا تحلیل سطح بالایی از سیستم های فعلی ، برنامه های کاربردی ، سرویس ها و سایر دارایی هایی نظیر سیستم ها ، پکیج ها و سیستم های قدیمی را ارائه می­دهد که قابلیت آن را دارند تا سرویس ها را در عمل پشتیبانی کنند. تمرکز بر دارایی هایی است که نقش کلیدی در فرایند های کسب و کار دارد . در ابتدا نگاشتی بین اهداف کسب و کار و برنامه های کاربردی فعلی صورت می گیرد و سرویس های دانه درشت شناسایی می شوند . مشخصه سازی سرویس های دانه ریز تر و مشخصه پیغام ها شکل می گیرد .

 

 

انتخاب سرویس های کاندید

این فعالیت متشکل از سه بخش است : فاکتوردهی مجدد به سرویس ها ، تست لیتموس و عقلایی سازی سرویس ها . سرویس ها در سلسله مراتب ، فاکتوردهی مجدد می شوند به نحوی که سرویس های سطح پایین که به نحوی با هم وابستگی منطقی دارند در یک سرویس سطح بالاتر با هم همگروه می شوند . متعاقباً تست لیتموس به یکسوی از سرویس های کاندید اعمال می شود .طرح سرویس ارائه شده در نهایت شامل وابستگی بین سرویس ها ، کامپوننت ها ، جریان های اطلاعاتی و قوانین است .در عقلایی سازی مدل سرویس که مروری کلی توسط ذی نفعان صورت می گیرد تا تایید شود سرویس ها در نهایت رابطه عقلایی باهم دارند.

 

۳٫۴ تطابق رویکرد با مدل محاسباتی ابری

همانطور که اشاره شد هدف این تحقیق ارائه رویکردی راهبردی برای ارائه سیستم­های اجرایی تولید توزیع­شده با بهره گرفتن از مدل محاسبات ابری است. با در نظر داشتن این نکته و بانظر به رویکرد، که در بخش پیش مطرح شد، در این بخش درباره نحوه به­ کارگیری مدل محاسبات ابری به عنوان بستری قدرتمند جهت ارائه توابع سیستم­های اجرایی تولید به صورت توزیع­شده بحث خواهد شد. در این نگاشت تلاش بر این بوده ­است که تا حد امکان از قابلیت­های ابر استفاده بهینه شود و تا حد امکان جامع بوده باشد تا سیستم­های اجرایی تولید را در حوزه های مختلف شامل شود.
در ادامه این فصل، در ابتدا ، نحوه به کارگیری مدل محاسبات ابری برای سیستم­های اجرایی تولید از نگاه کلان بررسی شده است، سپس با توجه به مبانی این مدل، سرویس­های مختلفی که در سیستم­های اجرایی تولید تحت عنوان XasS ارائه می­ شود، شناسایی می­ شود.

 

۳٫۴٫۱ مراحل چارچوب از دید محاسبات ابری

در سال­های اخیر فلسفه ” طراحی در همه جا، تولید در همه جا(DAMA[34]) ” ظهور کرده است. طبق این فلسفه کاربران درخواست­های مختلف تولید خود را از طریق سایت­های مختلف درخواست می­ کنند. DAMA همچنین می ­تواند لینک ارتباطی بین بخش برنامه ­ریزی منابع سازمان در سطح کلان، مدیریت ارتباط با مشتری، طراحی و مهندسی منابع فراهم آورد.
با وجود چنین رویکردی و ظهور محاسبات ابری، می­توان پتانسیل­های گسترده آن را در سیستم­های اجرایی تولید توزیع­شده به کار برد. به طور کلی در حال حاضر دو رویکرد عمده در به کارگیری محاسبات ابری در امر تولید وجود دارد. رویکرد اول، اتخاذ محاسبات ابری در بخش­های مورد نیاز تولید و رویکرد دوم، ابری کردن کل فرایند تولید است. در اینجا رویکرد اول مبنای کار قرار گرفته است.
طبق مبانی مدل محاسبات ابری نیازمندی­های مختلف، تحت عنوان سرویس قابل پوشش است. در مدل مرجع این محاسبات، سرویس­ها می­توانند از بخش محاسباتی ابر، بخش حین اجرای آن و بخش برنامه کاربردی درخواست شود. در این چارچوب، سعی شده است تا توابع اصلی سیستم­های اجرایی تولید را تحت عنوان سرویس دریافت کرد.

 

شاعر در عصیان، گاه به جمله کارهای جهان می تازدو به همه چیز از دریچه هیچ بودن مینگرد.
احساس میکنم که دریغ است
با درد خود اگر بستیزی
میبویی آن شکوفه غم را
تا شعر تازه‎ای بنویسی
«دیراز مجموعه عصیان»
فروغ بیست یک ساله به بن بست بزرگ تنهایی رسیده و آفرینش را مورد خطاب قرار می دهد. از مرحله بیان خصوصی دردهای یک زن و نه تمام زنان–میگذرد و به یک دوره تظاهر به تفکر میرسد. فروغ را به سوی طغیانی تازه کشانده است. هر چند که ظاهراً فرخزاد دردهایش را تعمیم میدهد و از آزادی زنان سخن می‎گوید. اما عصیانی سطحی و کم مایه که از عمق فلسفی و تفکّرات عمیق کاملاً خالی است
میخزم همچو مار تبداری
بر علفهای خیس تازه سرد
آه با این خروش و این طغیان
دل گمراه من چه خواهد کرد؟
«جنون از مجموعه عصیان»
به طور کلّی مضمون این سه دفتر، از یکسو نشان دهنده ذهن گرفتارِ غریزه و عادت شاعر است و از سوی دیگر، نمود کشمکشی است که شاعر غالباً با نیروهای بازدارنده درون و بیرون خویش داشته است. بسامد بالای واژه‎هایی چون عشق، دل، قلب، بوسه، شب و … اساس اندیشه و تفکّر شاعر را نشان میدهد. این واژه‎ها در برابر یک خواننده ناآشنا به شعر وی، به راحت و سهولت، به حدود اندیشه او پی خواهد برد. و خواهد گفت که شاعر این قطعات، به اغلب احتمال زنی است که در چاردیوار اسارت خانگی، در برابر سنتها و اخلاقیات معمول خانوادگی می ایستد و با جسارتی که خاص اوست، تنها احساسات و تمایلات غریزی خود را برملا میکند.
۳-۲-۴ تولدی دیگر
این مجموعه شامل ۳۱ قطعه است که در بین سالهای ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۲ سروده شده است. اشعار این مجموعه را نمی توان به هیچ وجه با سه دیوان قبلی فروغ مقایسه کرد، چه از لحاظ ساختار زبانی شعر و چه از نظر محتوا. در واقع دوران شاعری فروغ با این مجموعه شروع می شود و این مجموعه را می توان تولد تازه شاعر در عالم شعر پنداشت.
قطعه‌ی تقدیم نامه‌ی کتاب (همه هستی من آیه‌ی تاریکیست) که به «ابراهیم گلستان» تقدیم شده و خود بخشی از قطعه‌ی «تولدی دیگر» است، خود حکایت ازتحولی بنیادین در شعر فروغ دارد. در این مجموعه اشعارش قابل اعتنا و ماندگاری می توان نشان داد. شاید برجسته ترین شعر این مجموعه را بتوان همین قطعه‌ی”تولدی دیگر” دانست. قطعه‌ی «به علی گفت مادرش روزی» نیز از نظر زبان وقالب، تجربه‌ی تازه ای است و البته در ردیف اشعار قابل توجه این مجموعه. (خلیفه بناروانی:۱۳۸۱، ۲۹)
تولدی دیگر خبر از پیدایی اندیشه و نگاه تازه فروغ می دهد. در «عصیان» اشعار پایانی مجموعه انگار ذهن گرفتار وی خالی شده و اینبار، با نگاهی جدید به دنیا و مسایل اطراف آن می‎نگرد. در ایندوره، نگاه شاعر به محیط اطراف وسیعتر شده است و به فروغ در این مرحله تصویرگر واقعیتهایی شد که آنها را دریافته بود
آه زندگی منم که هنوز
با همه پوچی از تو لبریزم
نه به فکرم که رشته پاره کنم
نه بر آنم که از تو بگریزم…
«زندگی از مجموعه عصیان»
«تولدی دیگر»، به بیان بسیاری از منتقدین آغازگر مرحله دوم حیات شاعر است. فروغ در این مجموعه، از نظر محتوا علاوه بر عشق، به مضمونهای اجتماعی و انتقادی نیز می‎پردازد و عاشقانه سرایی او در این دفتر، غالباً با رنگی از اندیشه و از اسارت در آمیزه ای از دردهای انسانی و اجتماعی همراه است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
پس چرا ستاره آرزو کنم؟
این ترانه منست
دلپذیر دلنشین
پیش از این نبوده بیش از این
«روی خاک از مجموعه تولدی دیگر»
تولدی دیگر پنج قسمت دارد:
۱-شرح زندگانی به طور کلی
۲-زندگی خود شاعر
۳-مرور خاطرات کودکی ونوجوانی
۴-انسان: حیوان خاطره اندیش
۵-بازگشت به زمان حال وشرح زندگی خود که حرکتی مداوم بین گذشته و حال است.(شمیسا:۱۳۷۶،۱۵۰)
۳-۲-۵ ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد
پنجمین و آخرین کتاب شعر فرخزاد که آثار سه سال آخرعمر او را از سالهای ۴۲ تا ۴۵ دربر دارد. این کتاب، چه از نظر شکل و چه از نظر پختگی زبان و بیان اندیشه، بر پله ای والاتر و بالاترازتولدی دیگر قرارمی گیرد. کتابی تنها با هفت شعر، که هرکدام اوج تخیل و تفکر شاعر را نشان می دهد. تا آنجا که نمی توان از خود نپرسید که اگرفروغ زنده نمی ماند آیا می توانست از این حد فراتر رود یا نمی توانست؟
دراین مجموعه، شاعر موقعیت خود را در همان پنج، شش سطر اول کتاب ترسیم میکند.
و این منم
زنی تنها
در آستانه فصلی سرد
شعر فروغ در این مجموعه به ظاهر همچنان شخصی، درونگرا و رمانتیک است. در این اشعار سیمای زن در زمان شاعر، روابط خانوادگی حاکم بر جامعه آن دوره، چگونگی ارتباط بین دو نسل قدیم و جدید، دردها و آرزوهای مردم و دیگر مفاهیم اجتماعی و انسانی آن روزگار را میتوان دید. فروغ در این دوره زبان زنده و جاری در متن جامعه را کشف کرده و آن را با جامه‎ای شاعرانه می‎پوشاند.
کسی به فکرگلها نیست
کسی به فکر ماهی‎ها نیست
کسی نمی‎خواهد
باور کند که باغچه دارد می میرد
«دلم برای باغچه می سوزد»
۳-۳ اندیشه های فروغ
فکر و محتوای سروده های فروغ در سه کتاب اول،زنی که درگیر با مسائل سطحی و ظاهری پیش پاافتاده است، فراتر نمی رود. او به هیچ مسئله ای عمیقا نگاه نمی کند و نمی اندیشد و چون گزارشگر پرشتابی می ماند که عواطف و احساسات ابتدائی خویش را به سرعت و به راحتی منعکس می کند و در ابراز این احساسات، بی پرده و بی پروا سخن می راند. شاید سادگی شعر فروغ از این سرچشمه می گیرد که بین تجربیات روزمره و چیزی که او به صورت شعر در می آورد، فاصله ای وجود ندارد.
بیان احساسات تند عاشقانه، گله از معشوق وسختی های عشق، اشعاری خطاب به پسر یا شوهر، ارائه تصویری از خانه ای متروک و بی رونق که خانه خود شاعربعد از طلاق است و نیز شطح گونه هایی که نوعی عصیان وسرکشی در مقابل جامعه است از جمله محتواهای سه کتاب حوزه اول شاعری فروغ است. محتوای کتاب های دوره دوم (تولدی دیگروایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد) عبارت است از احساس مرگ، احساس تاریکی و شب اضطراب وپریشانی وعدم رابطه با دیگران و تلاش برای ایجاد این رابطه، یاد آوری‎های دوران کودکی و آرزوی آمدن آن به خاطر صمیمیتی که در آن بود.
با تمامی حدیث نفس پرداز بودن،”فروغ در دو کتاب تولدی دیگر و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد از خود محوری بیرون می آید و با نگرشی تازه به اجتماع و مسائل مکرر آن نظر می کند.”(کاشفی:۱۳۹۰، ۶)
فروغ در میان شاعران پس از نیما، تنها چهره ای است که با آثار دوران کمال خود “تولدی دیگر، وایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد” به نگرشی وصناعتی ویژه دست می یابد و هردو رسالت فردی و اجتماعی شاعر واقعی را به انجام می رساند. او، با شناخت واقعیت های درونی وبیرونی خویش، زوال رابه عنوان درونمایه اصلی آثار کشف کرد و”خودسرایی” را به مثابه مهم ترین ویژگی صناعت وساختار شعرش پذیرفت. بدین گونه، فروغ توانست با بیان ویژگی های فردی خود، چهره اش را در شعر فراز آورد وبا تبیین واقعیت های دنیای پیرامون خویش، خصایص عصر و جامعه اش را ماندگار سازد وسرانجام، با آخرین آثارش، راه رسیدن به رهایی و فراتر رفتن از آن زوال وتباهی را نشان می دهد ومهمترین وظیفه هنر را به انجام می رساند. بنابراین آثار فروغ هم نشان دهنده پیوند و تأثیر و تأثر متقابلی است که همواره میان شعر و زندگی او وجود داشته، و هم آشکار کننده نگرش و صناعت ویژه ای که او به آن دست یافته است. از دیدگاهی دیگر برای شناخت فروغ فرایند تکاملی شعر او می توان آثار وی را، بر اساس ویژگی های شعری و چگونگی پیوندشان با فرهنگ وتاریخ به سه دوره فصل بندی کرد:
۱-دوره نخست که در برگیرنده آثار سه مجموعه «اسیر،دیوار و عصیان» است. این آثار به سبب تقلیدی بودن قالب (که بیشتر چاپاره است) وکلیشه ای بودن زبان وقراردادی بودن وزن، نمودار نا آگاهی فروغ ازفرهنگ پویای زمانه به ویژه، نگرش شعری نیماست و از نظرگاه سطحی و احساساتی غالب بر آن ها، مبین از خود بیگانگی تاریخی فروغ. بنابراین، این بخش از زندگی شعری فروغ را «دوران گمشدگی و ناآگاهی فروغ» می خوانیم.
۲-دوره دوم، دوره شعرهای «تولدی دیگر» است و مرحله ای که شاعرپای در مسیر تکاملی شعرش می نهد. خود ومحیط خود را می شناسد و پس از جستجو و تجربه بسیار، زبان و بیان و وزن، بالکل، صناعت و ساختار شعرش شکل می گیرد و به تشخص شعری می رسد. به همین سبب، این دوره را «دوران خودیافتگی و آگاهی فروغ» می نامیم.
۳-دوره سوم، دوره شعرهای پس از «تولدی دیگر» است ومرحله کمال یابی تجربه های شعری فروغ. در این دوره شاعر به فرانهاد تقابلی می رسد که همواره میان او وزوال حاکم بر دورانش وجود داشته است و او در برخورد با واقعیت، موفق به کشف نگاهی می شود که انسان وشاعر را به رهایی می رساند. به همین لحاظ، این مرحله را «دوران از خود گذشتگی و رهایی فروغ» می دانیم. (نیکبخت: ۱۳۷۹،۹-۷ )
“فروغ “در معنای حقیقی کلمه، یک شاعر بالفطره و راستین بود. فروغ خود می گوید: «حالا شعر برای من یک مسأله جدی است. یک جور جوابی است که باید به زندگی خودم بدهم. من همان قدر به شعر احترام می گذارم که یک آدم مذهبی به مذهبش.
به یک چیز دیگر هم معتقدم و آن “شاعر بودن ” در تمام لحظه های زندگی است. شاعر بودن یعنی انسان بودن. بعضی ها را می شناسم که رفتار روزانه شان هیچ ربطی به شعر ندارد، یعنی فقط وقتی شعر می گویند شاعر هستند. بعد تمام می شود. دومرتبه می شوند یک آدم تنگ فکر بدبخت حسود حقیر. خب، من حرفهای این آدمها را هم قبول ندارم. من به زندگی بیشتر اهمیت می دهم و وقتی این آقایان مشت هایشان را گره می کنند وفریاد راه می اندازند، یعنی در شعرها ومقاله هایشان، من نفرتم می گیرد و باورم نمی شود که راست می گویند.»(شمیسا،۱۳۷۲: ۱۵).
فروغ به طور کلی ذهن و زبانی خاطره باز، گذشته گرا و احساساتی مآب دارد ودر واقع بهترین و موثرترین و مهم ترین شعر “فروغ” از برخی جهات منظومه “ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد” است. بسیار صمیمانه، تأثیر گذار مسأله دار…”فروغ ” در این شعر با زبانی ادبی فارسی امروز، با لحنی بسیار عاطفی ومؤثر (که تعریف کلام بلیغ است. بلاغت یعنی سخن مؤثر گفتن)، ماجرای شکست خود را درزندگی ومخصوصا در زندگی زناشویی و چگونگی جدا شدنش از مردی که دوستش دارد (ظاهرا شوهرش)، به صورت خاطره های پراکنده مرور می کند. و در حول وحوش این، به مطالب دیگری هم جسته وگریخته اشاره می کند (همان ۲۲).
او در این شعر حرف ها ودیدگاهایش را نسبت به زندگی به طور اعم و زندگی خصوصی و گذشته اش به طور اخص بیان می کند. شاید بتوان گفت که غالب سروده های دیگرش، قسمت هایی از عواطف ومفاهیم همین شعرند.
“فروغ ” عموما نسبت به مسائل اجتماعی دوره خود دیدی حساس و انتقادی دارد. یکی از درگیری های او با قوانین وعرفیات است که در مجموع به ضرر زنان است. او گاهی در مقام یک زن عاصی و سرکش و از طرفی روشنفکر که حاضر نیست به زندگی عادی ومظلومانه زن ایرانی تن در دهد، با قوانین وعرف درگیر می شود و این یکی از زمینه های اصلی شعر اوست. «در نامه ای که ۱۲ دی ۱۳۳۴ از اهواز به مجله نوشته است، می نویسد “آرزوی من آزادی زنان ایرانی وتساوی حقوق آنها با مردان است. من به رنج هایی که خواهرانم در این مملکت براثر بی عدالتی های مردان می برند کاملا واقف هستم و نیمی از هنرم را برای تجسم دردها و آلام آن به کار می برم “(همان:۱۷۰)
اگر بخواهیم در یک کلام (شعر) فروغ رامعرفی کنیم باید این جمله “رضا براهینی “را واگویه کنیم که اگر چه اکثر شاعران مرد هریک سهمی از ظرفیت مردانگی خود را نشان داده و نقش بر دوش داشته اند. ولی “فروغ به تنهایی زبان گویای زن صامت ایرانی در طول قرن هاست، فرخزاد، انفجار عقده دردناک و به تنگ آمده سکوت زن ایرانی است “(خسروی، ۱۳۸۷: ۴)
۳-۴ زبان فروغ
«فروغ فرخزاد» یکی از معدود شاعران دوره معاصر است که از زبان شعری دارای سبک شیوه مخصوص خویش برخوردار است. در اشعارش آنچنان صمیمی وصریح حرف میزند که می توان آن اشعار را نمونه ای بارز از”ادبیات شخصی” دانست. فروغ خوب به مسأله صمیمیت و عاطفه عمیق شاعرانه واقف است و می گوید: «شاعر بودن یعنی انسان بودن ،بعضی ها را می شناسم که رفتارشان هیچ ربطی به شعرشان ندارد.یعنی فقط وقتی شعر می گویند که شاعر هستند ،بعد تمام می شود. من حرف های این آدم را قبول ندارم .من به زندگی بیشتر اهمیت می دهم»(کشفی، ۱۳۹۰: ۵۰) بنابراین “فروغ”، «خودیابی» را به عنوان اساس نگرش شعری و «خودسرایی» را به مثابه بنیاد صناعات شعریش می پذیرد ودر پی دورانی از تلاش و تجربه، برای تحقق بخشیدن به ساختار «اتوبیوگرافیک» در شعر، به ویژگی های زبانی و وزنی وبیانی شعرش دست می یابد. «برای بیان “خود” ،تک گویی را در شعرش به کار می گیرد.تک گویی ، دو گونه بیان ذهنی وعینی را در شعر ضروری می سازد و به تبع این دو انواع تداعی ها وارد شعر می شود.برای شعری که در پی ایجاد ساختاری زندگی نامه ای است»(نیکبخت،۱۳۷۳: ۶۹)
فروغ، شاعری است عاطفی با زبانی بسیار صمیمی و مضامین غنائی و موثر که در حوزه های کاملا جدیدی به سخنوری پرداخته است. زبان فروغ، زبانی است آهنگین و ملایم و صمیمانه و روان. شاید نزدیکترین زبان ادبی به طبیعت کلام عادی باشد که آن همه نیما به آن سفارش می کرد وهمین زبان است که بیشتر موسیقی مکالمه و روایت گرفته است، تا از عروض. این زبان از طرف دیگر، زبانی ست سخت عاطفی و موثر. چون از دل برآمده و بوی صداقت و صمیمیت می دهد. «همان که خودش می گفت:”شعر صمیمانه نه فاضلانه”». از سوی دیگر، این زبان ادبی است، منتهی زبان ادبی امروزگاری…نه ادبیات هزارسال پیش. با واژگان و اصطلاحاتی که همین امروز مرسوم است و بوی کهنگی اعصار وسبک های پیرار را نمی دهد. به لحاظ زبان او دقیقا شاعر دوره ماست، همچنان که به لحاظ معنی شاعر دوره ماست و مخصوصا توانایی ها ومسئولیت های یک زبان حساس و یک ذهن باز و اندیشمند را در برهه ای خاص از تاریخ معاصر ما-یک دوره تحوی و بلاتکلیفی بین کهن ونو-نشان می دهد (شمیسا ۱۳۷۲: ۹۷، ۹۶)
فروغ فرخزاد مثل هرشاعربزرگ دیگری شاعری نوآور و بدعتگزار است. شاعری که در پی تکرار حروف و گفت و کارکرد پیشینیان نیست. پرنده بلندپرواز خیال و اندیشه اش در چارچوب اوزان کلاسیک ومعمول نمی گنجد. حرفی دارد ودردی که باید در قالب چارچوب خاص وویژه خود ارائه شود. پس حرفش را می زند و شعرهایش را می سراید. (ترابی،۳۵:۱۳۷۵) نکته ای که بیش از هرچیز در شعر او قابل بحث است زبان اوست. او به پاکی و اصالت کلمات توجه خاص دارد. او مفهوم واقعی کلمات را حس می کند و هر یک را آنچنان بر جای خود می نشاند که با هیچ کلمه دیگری نمی توان تعویضش کرد، او با تکیه به سنت های گذشته زبان وآمیختن کلمات فراموش شده، به زندگی امروز، زبان شعری تازه ای می آفریند. زبان با فضای شعرش هماهنگی کاملی دارد. کلمات زندگی امروز وقتی در شعراو، در کنار کلمات سنگین ومغرور گذشته می نشینند ناگهان تغییر ماهیت می دهند و قد می کشند ودریک دستی شعر اختلاف ها فراموش می شود. (همان،۳۵-۳۷)
او به زبان عادی مردم امروز از مسائل ایران وایرانی دوران جدید سخن گفت نه به زبان فاخر وفاضلانه ومتکلفانه یی که در ادبیات کهن مرسوم بوده وبه همین دلیل ایرانی امروز با شعر او به راحتی ارتباط برقرار کرد. هر چند زبان فروغ در ساختار، امروزی وساده است، اما به لحاظ ماهیت ادبیش ازتشبیهات واستعارات وسمبل های ارزشمند لطیف خالی نیست و به این اعتبار او به حیث زبان ادبی دوره ما افزوده است وابعاد جدیدی را مفتوح ساخته است و امکانات قابل توجهی را مطرح کرده است. (شمیسا:۱۳۷۶، ۱۷-۲) شعراو عین حرف زدن، روان وسرراست است با همین لغات مستعمل و رایج امروزی وروی هم رفته زبان سلیس و به قول قدما فصیح وبلیغ دارد. ویکی از موارد که به روانی زبان او کمک شایانی کرده است، اوزان شعری اوست که معمولا به طبیعت کلام گفتاری نزدیکند. یکی از مختصات چشمگیر زبان او بسامد زیاد لغات اورتیک است که ظاهرا ناخودگاه در همه اشعار او پراکنده اند. اما یکی از نقایص که در زبان شعری اوگاهی دیده می شود، استفاده از ترکیبات فرسوده کهن ومخفف های شعری قدیم و به طور کلی ازنحوزبان قدیم فارسی استفاده می کند و با این کار خواننده را از فضای امروزی شعربیرون برده به مرداب چندصدسال پیش پرتاب می کند. استفاده از شکل مخفف کلمات، لغاتی که در غزل کهن مرسوم بود مثل هجر و وصال، دلبر ودلداده، کمان ابرو ونظایر این ها در اشعار فروغ گاهی به چشم دیده می شود. (همان،۲۵۵)
۳-۵ ویژگی های زبان شعری فروغ
فروغ دارای دو دوره‌ی متمایز شعریست دوره اول رمانتیک و هیجان زده است سه کتاب اسیر –عصیان و دیوار که متاسفانه بیش از دو کتاب بعدی خواننده دارد. دوره دوم که تنها ۶ یا ۷ سال از عمراورا در بر می گیرد. با دو کتاب تولدی دیگر وایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد.
زبان او بسیار ساده و نزدیک به نثر است. نزدیکترین زبان به زبان گفتار است. این سادگی هم در انتخاب واژه هم در جمله‎بندی‎های شعری و هم در کاربرد نظم دیده میشود. او به سبک نیمایی شعر میگوید یعنی شعرش دارای وزن است ولی آنقدر به کلام معمول فارسی نزدیک است که ما تقریبا وزنی در آن احساس نمی کنیم.
همه‌ی هستی من آینه‌ی تاریکیست
که تو را خود تکرار کن

 

 

۳-۵-۴-۴- اثرات ثابت ۶۴
۳-۵-۴-۵- اثرات تصادفی ۶۵
۳-۵-۴-۶- آزمون هاسمن ۶۶
۳-۶- فرضیه های تحقیق ۶۸
۳-۷- روش آماری برای تجزیه و تحلیل داده ها ۶۸
۳-۷-۱-آزمونهای t و F 69
۳-۷-۲- آزمون دوربین-واتسون ۷۰
۷۲
۷۳
۷۳
۷۳
۷۳
۷۵
۴-۳-۳- رسم منحنی لورنز ۷۶
) 77
۴-۴- اندازه ­گیری هزینه­ های اجتماعی انحصار ۷۹
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۸۰
۸۰
۸۲
۸۲
۸۴
۸۵
۸۵
۸۶
۵-۴- برآورد هزینه اجتماعی انحصار در صنعت بانکداری ۸۶
۵-۵- نتیجه ­گیری ۸۷
۸۸
۸۸
۹۰

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

مقدمه

صنعت بانکداری در اقتصاد ایران از جمله صنایع کلیدی محسوب می­ شود. این امر با توجه به کارکردهای این صنعت در کمک به ایجاد ارزش افزوده، به طور مستقیم از طریق دخیل شدن در امور سرمایه ­گذاری و به طور غیرمستقیم از طریق تجهیز منابع، کاهش هزینه­ های تامین مالی و کاهش شدت عدم تقارن اطلاعات در بازار پول قابل تبیین است. علاوه بر کارکردهای این صنعت، نقایص موجود در بازار سرمایه ایران از جمله عواملی است که بر اهمیت این صنعت و نقش آن در اقتصاد افزوده است. به عبارتی، چالش­های پیش روی بازار سرمایه باعث شده است تا صنعت بانکداری ایران به عنوان مهمترین حلقه اتصال میان بخش پولی و حقیقی این اقتصاد مورد نظر قرار گیرد.
عکس مرتبط با اقتصاد
در حال حاضر و در راستای اجرایی شدن سیاست­های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و انجام واگذاری در صنایع موضوع بند «ج» این سیاست­ها، کارکردهای صنعت بانکداری به مراتب از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. در واقع، لازمه اجرای موثر سیاست­های کلی اصل ۴۴، تجهیز مکفی منابع به سمت فعالیت­های مولد است که تحقق آن از طریق صنعت بانکداری امکان­ پذیر است.
قطعا این تغییر ساختار و عملکرد منتج از آن در این صنعت، هنگامی می ­تواند به بهترین نحو صورت پذیرد که تغییر ساختار با برخورداری از شناخت کافی و حصول اطلاع از نقاط قوت عملکرد و عوامل موثر بر ناکارآمدی­های احتمالی در این صنعت همراه باشد. این نیز میسر نیست، مگر آنکه پیش از انجام واگذاری و تغییر سیاست­های تنظیمی در این صنعت، مطالعه جامعی از وضعیت ساختار و عملکرد در این صنعت صورت پذیرد.

 

 

بیان مساله

صنعت بانکداری از جمله صنایعی است که به لحاظ نقش آفرینی در تجهیز سپرده­ها به سمت سرمایه ­گذاری­های مولد، از جایگاه مهمی در هر اقتصاد برخوردارست. در ایران، این نقش با توجه به ابلاغ سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، نقصان بازار سرمایه و نیاز مبرم اقتصاد به توانمندسازی بخش خصوصی بسیار حساس­تر شده است. در واقع، بخش بانکی در اقتصاد ایران، به عنوان مهمترین مجرای ارتباطی میان بخش پولی وحقیقی، به حدی مهم است که هرگونه نقصان در ساختار این بخش و ناکارآمدی عملکرد آن، زمینه ­های بروز اختلال در سایر بخش­ها را نیز فراهم می­آورد. این بخش در طول زمان، سه مرحله متفاوت را به لحاظ «ساختار» گذرانده است. در مرحله اول (۱۳۵۷- ۱۳۱۶) زمینه ­های دسترسی بخش خصوصی به این بخش فراهم بود و فضای حاکم در این صنعت به سمت «رقابتی شدن» پیش می­رفت. طی این دوران، در مجموع ۳۶ بانک تاسیس شد که از این تعداد، ۲۶ بانک خصوصی، ۸ بانک دولتی، یک بانک مختلط و یک بانک خارجی بود. مرحله دوم (۱۳۷۷-۱۳۵۸) مرحله بازگشت از فضای رقابتی به سمت انحصار دولتی بود. در این دوران با عنایت به مفاد صدر اصل ۴۴ قانون اساسی و تصویب لایحه ملی شدن بانک­ها و طرح ادغام بانک­ها، تعداد بانک­های کشور از ۳۶ بانک به ۹ بانک دولتی تقلیل یافت و انحراف از فضای رقابتی به سمت انحصاری در این صنعت، اوج گرفت. مرحله سوم، به دوران پس از تصویب «قانون اجازه تاسیس بانک توسط بخش خصوصی» در سال ۱۳۷۷ باز می­گردد. طی این مرحله، زمینه ­های بازگشت ساختار صنعت بانکداری به سمت رقابتی پدید آمد و ابلاغ بند «ج» سیاست­های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی (مبنی بر تغییر ساختار صنعت بانکداری) نیز ضمانت اجرای آن را افزایش داد. با اینحال، صرف ایجاد زمینه ­های دسترسی برای ورود بخش خصوصی بدون برخورداری از شناخت کافی نسبت به ساختار این صنعت، به معنای برخورداری از ساختار رقابتی و عملکرد توام با کارایی نیست. این امر ضرورت مطالعه دقیق در خصوص این صنعت را تداعی می­ کند. به علاوه، ورود اقتصاد به فضای نوین با اجرایی شدن سیاست­های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی در سایر بخش­ها و نیاز هرچه بیشتر به برخورداری از صنعت بانکداری قدرتمند در تجهیز منابع لازم به سمت فعالیت­های مولد و توانمندسازی بخش خصوصی اهمیت این بررسی را مضاعف می سازد.
درمطالعات تجربی پیرامون ساختار بازار برای قضاوت راجع به درجه رقابت و انحصار در هر بازار معمولا از مفهوم تمرکز استفاده می­ شود. تمرکز یکی از جنبه­ها و ابعاد مهم ساختار بازار می­باشد و شاید مهمترین متغیر ساختاری است. تمرکز بازار وضعیتی است که در آن صنعت یا بازار، بوسیله تعداد کمی از تولیدکنندگان پیشرو یا بزرگ که در آن صنعت فعال هستند، کنترل می­ شود. در اندازه ­گیری تمرکز با اندازه نسبی بنگاه ها سروکار داریم و محققین علاقه­مند هستند بدانند بازار چگونه بین بنگاه­های موجود توزیع شده است و سهم هر یک چقدر است. هرچه بازار ناعادلانه­تر بین بنگاه­ها توزیع شده باشد، تمرکز بیشتراست و درصورت ثابت بودن تمامی شرایط هرچه تعداد بنگاه­ها بیشتر باشد، تمرکز کمتر خواهد بود. پس تمرکز رابطه مستقیمی با عدم عدالت در توزیع سهم بازار و رابطه معکوس با تعداد بنگاه­ها دارد.
در یک صنعت متمرکز (انحصاری)، انحصارگر کمتر و با قیمت بیشتری تولید می­ کند. انحصارگر به مقداری تولید می­ کند که سود و هزینه نهایی برابر باشند. در حالی که قیمت از سود نهایی و در نتیجه از هزینه نهایی بیشتر می­باشد. به همین دلیل تقاضاکنندگان تمایل دارند که پول بیشتری را بابت یک واحد بیشتر از هزینه نهایی یک واحد بیشتر بپردازند، با این حال، انحصارگر آن واحد را به تقاضاکنندگان نمی­فروشد. یکی از راه­هایی که اقتصاددانان هزینه انحصار را در جامعه اندازه ­گیری می­ کنند، مقدار کاهش مازاد رفاه مصرف ­کننده نسبت به زمانی است که تولیدکننده به مقدار کارا تولید کند. این متغیر را هزینه اجتماعی انحصار گویند.
موضوع این تحقیق بررسی ساختار صنعت بانکداری با بهره گرفتن از شاخص ­های موجود برای محاسبه تمرکز و سپس برآورد هزینه اجتماعی انحصار در این صنعت می­باشد.

 

 

ضرورت انجام تحقیق

به منظور ایجاد تسهیل و حفظ فضای رقابت و تنظیم بازار لازم است ساختار بازار شناسایی شود. اغلب برای شناسایی ساختار بازار از شاخص ­های تمرکز استفاده می­ شود. در بسیاری از کشورهای جهان هر ساله میزان تمرکز بازار در صنایع مختلف اندازه ­گیری می­ شود تا نتایج آن راهنمای سیاستگذاران و دولتمردان جهت حفظ رقابت باشد.
در کشور ما نیز مطالعه ساختار بازار و چگونگی ایجاد تمرکز و شکل گیری انحصار در فعالیت­های مختلف می ­تواند راهنمای اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از آن باشد. سیاستهای خصوصی­سازی و مقررات تسهیل رقابت نیازمند چنین بررسیهایی در ساختار بازار محصولات می­باشند تا از آن بهره جسته و کارآمدتر عمل نمایند.

 

 

سوال­های تحقیق

سوالات اصلی این مطالعه به صورت زیر است:

 

 

ساختار صنعت بانکداری به لحاظ درجه نقصان رقابت چگونه است؟

هزینه­ های اجتماعی در صنعت بانکداری ایران به چه میزان است؟
اهداف تحقیق