استوار( ۱۳۸۰) به بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی می پردازد. و در پژوهش خود به این نتیجه می رسد که شرکت در فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر ندارد.

۲-۳-۲٫ تحقیقات خارجی:

 

 

یازیسی، سییاز و آلتون[۲۹](۲۰۱۱) در پژوهش خود به پیش بینی خودکارآمدی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی پرداخته بودند. آن ها در نتایج خود بیان داشتد که جنس و خودکارآمدی می تواند پیشرفت تحصیلی را پیش بینی کند. همچنین پیشرفت تحصیلی دختران بیشتر از پسران است.

چانگ و سالومون[۳۰](۲۰۱۰) در پژوهش به بررسی رابطه بین خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی پرداختند و تحلیل نتایج نشان داد که، خودکارآمدی رابطه مثبت و معنی داری با پیشرفت تحصیلی دارد.

لی لیان[۳۱](۲۰۱۰) در پژوهش نقش انگیزش، خودکارآمدی، و پیشرفت تحصیلی دانشجویان را نسبت به درس آمار و روش تحقیق مورد بررسی قرار داد، و نتایج پژوهش نشان داد که نگرش و خودکارآمدی به طور قابل توجهی می توانند پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را پیش بینی کنند.

کارول[۳۲] و همکاران(۲۰۰۹) در پژوهش خود خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی را در دانش آموزان دبیرستانی استرالیا مورد بررسی قرار دادند، و نتایج آنها حاکی از این بود که، خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی اثرمثبت و معناداری دارد. همچنین در مدل نهایی ارتباط بین آرمان های عامی و پیشرفت تحصیلی معنی داری نبوده است.

دانیل ریز[۳۳] (۲۰۰۸)، به بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی پرداختند همچنین به این نکته اشاره نمودند که شرکت در فوق برنامه های ورزشی و دیگر فوق برنامه ها از قبیل عضویت در گروه های دانش آموزان موجب افزایش توانایی ها و بهبود نوجوانان در نتیجه کاهش بزه کاری می شود.

سینپ[۳۴](۲۰۰۸) در بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه عنوان می کند، که شرکت در فعالیت های فوق برنامه موجب کاهش فساد و پرشدن اوقات فرلغت آنها می شود، و جوانانی کهدر فعالیت های فوق برنامه مشارکت دارند کمتر سراغ بزهکاری، نوشیدن مشروبات الکلی، مصرف موادمخدر می روند. فعالیت های فوق برنامه علاوه بر تاثیر بر پیشرفت تحصیلی، افزایش اعتماد به نفس، مهارت های اجتماعی و رفتاری بر سلامت دانش آموزان نیز مؤثر هستند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

کلیپ[۳۵]( ۲۰۰۷) در زمینه تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مطالعه ای انجام داد. محصلین را باید به شرکت در فوق برنامه ها تشویق کرد. فعالیت هایی مثل فعالیت های خارج از کلاس که موقعیت به تجربه در آوردن دانش کسب شده در کلاس را برای آنها فراهم می کند؛ تاثیر مستقیم بر پیشرفت تحصیلی دارد.

کوهن[۳۶](۲۰۰۷) در پژوهش خود به این نتیجه رسیده است که، شرکت در فوق برنامه ورزشی موجب کاهش رفتارهای مخاطره آمیز می شود. مدارس فوق برنامه های ورزشی بیشتری دارند دانش آموزان شان کمتر رفتارهای مخاطره آمیز جنسی از خود نشان می دهند.

وایت[۳۷](۲۰۰۷) در پژوهش خود در مورد تاثیر فعالیت های فوق برنامه، به این نتیجه رسید که وضعیت اقتصادی بر شرکت دانش آموزان در فوق برنامه ها موثر است. دختران بیش از پسران در فوق برنامه ها شرکت می کنند.
عکس مرتبط با اقتصاد

 

مارینا[۳۸](۲۰۰۶) به بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی می پردازد. و در پژوهش خود به این نتیجه می رسد که فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد.

بیسکر[۳۹](۲۰۰۶) به بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی می پردازد. و در پژوهش خود به این نتیجه می رسد که فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد.

گاسیل و مورفی[۴۰](۲۰۰۴) در پژوهش خود به تاثیر خودکارآمدی بر پیشرفت تحصیلی پرداختند و آن ها در نتایج خود بیان داشتند، که خودکارآمدی پیشرفت تحصیلی را تحت تاثیر قرار می دهد و همچنین بین دختران و پسران در مؤلفه های خودکارآمدی تفاوت معناداری وجود ندارد.

شانک و پاجارس[۴۱](۲۰۰۲) در پژوهش خود نقش جنسیت را در خودکارآمدی ریاضی و کامپیوتر دانش آموزان را مورد بررسی قرار دادند، و به این نتیجه رسیدند که خودکارآمدی ادراک شده ریاضی وکامپیوتر در پسران بیشتر از دختران می باشد.

خلاصه:
در این فصل با توجه به موضوع پژوهش، مشتمل بر چندین بخش بود. در ابتدا مفاهیم، مربوط به فعالیت های فوق برنامه، خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی بیان شد. در بخش بعدی به پژوهش های انجام یافته مرتبط با موضوع تحقیق اشاره گردید.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱٫ مقدمه
رویکرد به روش تحقیق، از زمان هبوط آدم، آغاز شد. این رویکرد ناشی از حس کنجکاوی و توانایی فوق العاده انسان در فهم و تحلیل ذهنی است. کنجکاوی یکی از ویژگی های فطری انسان ها است. یکی از مهمترین روش های ارضای حس کنجکاوی، پژوهش است. فصل روش تحقیق یکی از فصول مهم هر تحقیق علمی است. جان دیوی، پژوهش را فرایند جستجوی منظم برای مشخص کردن یک موقعیت می داند. بنابراین پژوهش فرایندی است که از طریق آن می توان درباره امور ناشناخته به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد (مقیمی، ۱٣۹۰).
در این فصل، ابتدا روش تحقیق و فرایند تحقیق بیان می گردد. سپس جامعه آماری، حجم نمونه، روش نمونه گیری، ابزار جمع آوری اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل داده ها توصیف می گردد.
۳-۲٫ روش انجام تحقیق
باید اذعان نمود که از بخش های مهم هر پژوهش، مشخص نمودن روش انجام تحقیق می باشد. روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزار ها و راه های معتبر (قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است (خاکی، ۱٣٨۹). به دلیل اینکه این پژوهش در صدد رفع نیازهای انسانی می باشد، از نوع کاربردی است. همچنین مطالعه حاضر براساس طرح پژوهش و اهداف آن، یک مطالعه علی مقایسه ای، از نوع طرح های توصیفی- توجیهی می باشد، در این نوع پژوهش ها متغیر مستقل اتفاق افتاده و دستکاری آن غیر ممکن است. یعنی متغیر مستقل( فعالیت های فوق برنامه) پیشتر اتفاق افتاده و پژوهشگر از طریق مطالعه ای گذشته نگر در صدد رسیدن از طریق متغیر وابسته( خودکارآمدی تحصیلی و عملکرد تحصیلی) به متغیر مستقل برسد(گال[۴۲] و همکاران،۱۳۸۷، ترجمه نصر و همکاران).
۳-۳٫ نحوه اجرای تحقیق
در ابتدا دانش آموزانی در ناحیه یک آموزش و پرورش شهرستان بندرعباس که دارای معیارهای ورودی( از جمله دختر بودن، دانش آموز دوره راهنمایی، ساکن ناحیه ۱ آموزش و پرورش شهرستان بندرعباس بودن، و داشتن رضایت آگاهانه از شرکت در پژوهش) پژوهش هستند، از دو مدرسه متفاوت، یعنی مدرسه ای که فعالیت های فوق برنامه در آن مدرسه برگذار می شود، و مدرسه ای که فعالیت های فوق برنامه در آن برگذار نمی شود؛ انتخاب کرده، سپس از آزمودنی ها دعوت خواهد شد تا در یک جلسه توجیهی حضور یابند که در آن جلسه طرح پژوهش، و نحوه تکمیل پرسشنامه توضیح داده می شود، اما هیچگونه اطلاعاتی درباره اهداف یا متغیرهایی که قصد ارزیابی داریم ارزیابی کنیم، مطرح نخواهد شد. سپس از همه افراد نمونه پس آزمون گرفته می شود.
٣-۴٫ فرایند تحقیق
برای انجام این تحقیق، مراحل زیر طی شده است:

 

 

 

 

 

تدوین پرسش آغازین

این راهبرد مستلزم انکار یا کوچک شمردن موقعیت های تنش زاست که افرادی که از این روش استفاده می کنند، هشیارانه تفکرات تنش زا را واپس رانی کرده و تفکرات دیگری را جایگزین آن می کند (گندم ،۱۳۹۲).
البته افراد برای مقابله با استرس از راهبردهای مقابله ای مختلفی استفاده می کنند، انتخاب راهبردهای مقابله ای مناسب در برابر مقابله ای مناسب در برابر فشار روانی می تواند از تأثیر فشارها بر سلامت فرد کاسته و در نتیجه به سازگاری هر چه بیشتر فرد منجر شود.
دراچ[۵۷] و سامچ[۵۸] برای طبقه بندی فرایند مقابله دو رویکرد عمده را عنوان کردند؛ یکی از این رویکردها بر جایگاه تمرکز مقابله، جهت گیری و فعال بودن شخص در پاسخ گویی به عامل تنش زا تأکید دارد. این رویکرد درصدد پاسخ دهی این سوال است که آیا شخص می تواند به مسئله نزدیک شود؟ و به طور فعال کوشش کند تا آن را حل کند، یا از آن اجتناب می کند که بیشتر بر مهار هیجانات مرتبط با آن متمرکز است. در رویکرد دوم بر سبک مقابله تأکید می شود، در این رویکرد بر مسأله پرداخته می شود که آیا فرد با بهره گرفتن از روش های شناختی با رویدادهای تنش زا مواجهه می شود، یا از روش های رفتاری استفاده می کند. با ترکیب این دو رویکرد مفهوم منسجم تری خواهیم یافت. یعنی می توان جهت گیری فرد نسبت به عامل تنش زا را در نظر گرفت و مقابله را به دو حیطه اجتنابی و گرایشی تقسیم کرد. هر کدام از این دو حیطه شامل طبقاتی است که منعکس کننده مقابله رفتاری یا شناختی است، که بر مبنای آن به مهارت در چهار نوع اساسی فرایند مقابله، دسترسی خواهیم داشت (همان).
این موارد عبارتند از: مقابله شناختی- گرایشی[۵۹]، مقابله شناختی- اجتنابی[۶۰]، مقابله رفتاری- اجتنابی[۶۱]، مقابله رفتاری- گرایشی[۶۲].
مقابله شناختی- گرایشی: عبارت است از تجزیه و تحلیل شناختی و ارزیابی مجدد موقعیت تنش زا. پذیرش مسئولیت و خویشتنداری، فرایندهای شناختی مواردی نظیر؛ توجه به جنبه ای از موقعیت در هنگام رویارویی با مشکل، بهره گیری از تجربیات گذشته، پذیرش واقعی بودن موقعیت و در عین حال بازسازی و ساماندهی مجدد آن، برای یافتن پاسخی مطلوب را شامل می شود.
مقابله رفتاری- گرایشی: شامل جستجوی راهنمایی و حمایت و بکارگیری روش های مناسب از طریق مقابله مبتنی بر حل مسأله در رویارویی مستقیم با یک رویداد و پیامدهای آن است.
مقابله شناختی- اجتنابی: پاسخ هایی را دربرمی گیرد که هدف آن انکار یا به حداقل رساندن آسیب های یک بحران یا پیامد آن است. با این که شخص موقعیت را هماهنگونه که وجود دارد می پذیرد اما آن را تغییر ناپذیر فرض می کند.
مقابله رفتاری- اجتنابی: شامل رفتارهای جایگزین است، به این نحو که شخص سعی می کند در فعالیت های جدید درگیر شود و آن فعالیت ها را به عنوان جایگزین اقدامات ناشی از بحران ها کند و منابع ارضای جدیدی را ابداع کرده و جایگزین منابع قبلی کند. این روش مواردی از قبیل برون ریزی کامل احساس یأس و خشم، انجام رفتارهایی که ممکن است به طور موقت تنش را کاهش دهد، مانند مصرف داروی آرامبخش، روی آوردن به الکل و مواد مخدر را شامل می شود (گندم کار،۱۳۹۲).
اگرچه بیشتر از راهبردهای خاصی برای موقعیت های معینی استفاده می کنیم اما رفتار مقابله ای متمرکز بر مسأله در مورد حوادثی که فراتر از توانایی و کنترل ما نیستند، بهتر عمل می کنند اما در موقعیت های دیگری که می دانیم عملکرد اثر مفیدی را به وجود نخواهد آورد یا حتی ممکن است موقعیت و مشکل را بدتر سازد، ترجیح می دهیم از رفتارهای مقابله ای متمرکز بر هیجان استفاده کنیم (همان).
لازاروس و فولکمن (۱۹۸۸) طی بررسی و تحلیل عاملی روی پرسش های مقیاس راه های مقابله با چند سبک مقابله دست یافتند که عبارتند از:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

 

رویارویی (ایستادگی برای جنگیدن برای آنچه خواهان آنند).

دوری جویی گویی که اتفاقی نیفتاده است.

خویشتن داری (ممانعت از این که دیگران در جریان آنچه که اتفاق افتاده قرار گیرند).

جستجوی حمایت اجتماعی (پذیرش همدردی دیگران در مورد آنچه اتفاق افتاده است).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

مسئولیت پذیری

گریز- اجتناب (آرزوی این که زودتر این موقعیت تمام شود یا به نوعی ناپدید شود).

حل مدبرانه مسأله

ارزیابی مجدد مثبت(همان)

۳-۶- ۲ برخی از نظریه های راهبردهای مقابله ای
نظریه لازاروس و فولکمن
اگر چه نظر سلیه[۶۳] تأثیر زیادی در مفهوم ما از تنیدگی داشته است ولی به نظر می رسد دیدگاه لازاروس و فولکمن تأثیر عمیقی بر روانشناسی داشته است.
به نظر آنها تعبیر و ارزیابی ما از رویدادها اهمیت بیشتری از خود آن رویدادها دارد. آن ها معتقدند نه رویدادهای محیطی و نه پاسخ فرد، هیچ یک نمی تواند تنیدگی را تعریف کند. بلکه ادراک فرد از موقعیت هاست که تنیدگی و شدت آن را تعیین می کند. این ادراک شامل آسیب ها، تدبیرها، تهدیدها، چالش های بالقوه و توانایی ادراک شده فرد برای مقابله با آنهاست (هیبیتی، ۱۳۸۱).
الگوی شناختی لازاروس و فولکمن (۱۹۸۴) شامل سه مرحله است (آقا یوسفی، ۱۳۸۷): الف) ارزیابی ب) مقابله ج) پیامد
تأکید لازاروس- فولکمن بر عوامل شناختی به جای عوامل محیطی آن ها رااز سلیه دور می کند آنها بر خلاف ماسون[۶۴] و سلیه بیشترین پژوهش ها را روی انسان انجام دادند چراکه مردم به دلیل توانایی های شناختی سطح بالاتر، منابع تنیدگی بیشتری دارند. امروزه پیروان دیدگاه لازاروس- فولکمن در پژوهش در زمینه تنیدگی دنبال معنای رویداد برای شخص هستند. آیا فرد آنها را تنیدگی زا احساس می کند یا نه؟ آیا رویداد معینی برای او تهدید کننده، چالش انگیز و آسیب رسان است یا خوشایند و مطلوب؟
به نظر لازاروس- فولکمن تنیدگی، پیامد ارزیابی است نه پیایند آن، یعنی در ابتدا فرد ارزیابی می کند آیا موقعیت تنیدگی زا است یا خیر و نه زمانی که در معرض تنیدگی ها قرار گرفت حالت تنیدگی را ادراک کند.
ارزیابی: لازاروس- فولکمن (۱۹۸۴) به سه نوع برآورد توسط فرد در سنجش یک رویداد اشاره می کند:

 

 

ارزیابی اولیه: عبارت است از اینکه فرد به این نتیجه می رسد که رویداد معینی تنیدگی زاست یا نه و درجه خطرناک بودن آن چقدر است. اما به این معنا نیست که ارزیابی مهم ترین نوع ارزیابی باشد.

ارزیابی ثانویه: عبارت است از سنجش در دسترس بودن تمهیدات مقابله ای کافی. وقتی که فرد در ارزیابی اولیه، موقعیتی را تنیدگی زا اعلام کرده و این جا فرد می کوشد به سه سوال از خود پاسخ دهد:

اول اینکه چه راه هایی در برابر من گشوده است؟ دوم احتمال این که من بتوانم راهبردهای لازم را برای کاهش تنیدگی به طور موفقیت آمیز به کار گیرم چقدر است؟ و سوم آیا این روش کارگر خواهد افتاد و تنیدگی من کم خواهد شد یا نه؟

 

 

ارزیابی مجدد: فرد مکرراً می کوشد ارزیابی های خود را از موقعیت تغییر داده و اصلاح کند و به محض آن که اطلاعات جدیدتری دریافت می کند ارزیابی دیگری نیز به عمل می آورد. با این حال ارزیابی مجدد همیشه منجر به کاهش تنیدگی نشده و گاهی اثرات افزایشی دارد. رویدادی که قبلاً بی خطر تلقی می شده ممکن است پس از ارزیابی مجدد آسیب زا، تهدید کننده یا چالش گر تلقی شود (ابراهیمی،۱۳۹۱).

لازاروس و فولکمن (۱۹۸۴) اظهار می کنند مقابله عبارت است از تغییر مداوم تلاش های شناختی، رفتاری برای اداره خواسته های ویژه بیرونی یا دورنی که به عنوان عامل تمام منابع یا فراتر از منابع شخصی برآورده شوند (همان).
براساس این تعریف مقابلهک فرایندی است که بر حسب ارزیابی فرد از میزان موفقیت آمیز بودن تلاش هایش تغییر می کند، به علاوه این که مقابله خودکار نبوده و الگو و آموخته ای از پاسخ دهی تلاشمند فرد به موقعیت تنیدگی زا است. بالاخره این که مقابله تلاش برای اداره موقعیت است نه کنترل و تسلط بر آن.
لازاروس و فولکمن (۱۹۸۴) سلامتی و انرژی روانی را منابع مهم مقابله خواندند، به نظر آن ها افراد تنومند و سالم بهتر از افراد نحیف، بیمار و خسته می توانند خواسته های بیرونی و درونی را اداره کنند. دومین منبع، عقیده مثبت است. یعنی فرد معتقد باشد که می تواند با تنیدگی مقابله کند. سومین منبع مهارت حل مسأله است که با عقیده مثبت مرتبط است.
مهارت های اجتماعی یعنی توانایی کافی فرد برای همکاری با مردم، چهارمین منبع مقابله می باشد. آخرین منبع مقابله ای منابع مادی مثل پول است. در دیدگاه تبادلی لازاروس منابع مادی، اجتماعی برای مقابله با تنیدگی فی نفسه مهم نیستند بلکه این عقیده شخصی و ارزیابی اوست که بالاترین درجه اهمیت را دارد (همان).
نظریه آرنولد
آرنولد[۶۵] دیدگاهی شبیه لازاروس دارد. اساس نظریه آرنولد (۱۹۶۰) بر این است که کلیه محرک های هیجانی قبل از این که منجر به پاسخ هیجانی شوند در مراکز عالی مغز مورد اولین ارزیابی قرار گرفته و پس از این که برای محرک هیجانی پاسخ مناسب تشخیص داده شد (مرحله تشخیص و انتخاب)، از طریق تالاموس و هیپوتالاموس به محرک مذکور پاسخ هیجانی لازم داده می شود. سپس قشر مغز با بررسی فعالیت های موجد و پیامدها دومین ارزیابی را انجام می دهد (بهادری،۱۳۹۲).
نظریه جانسون
جانسون[۶۶] (۱۹۸۶) بر تأثیرات مخرب استرس ناشی از ناتوانی بلندمدت با موقعیت های تنش زا اشاره کرده است. زمانی که ارگانیسم در معرض محرکی آسیب زا قرار می گیرد و پاسخ های زیست شناختی برای انسجام و پابرجا نگهداشتن او کافی نیستند، از این رو وی ناتوان از مقابله می شود. در این توصیف مقابله چیزی بیش از موفقیت در مهار درونی (صرفاً فیزیولوژی بدن) نیست. دستگاه های مهار روانی نیز منابعی هستند که در رویارویی با مشکلات عمده زندگی دخیل اند. تعامل های اجتماعی و عوامل محافظ بدن، فرایندهای روانی پیچیده ای هستند که ممکن است واجد یا فاقد توانایی لازم برای برخورد موثر با استرس باشند. برخی از افراد و به احتمال زیاد بعضی از حیوانات در برخورد با مشکلات روانی و جسمانی از توانایی های بیشتر برخوردارند، عده ای بهتر از دیگران توان مقابله را دارند. بیانگر تفاوت های فردی بین انسان و حیوان های متفاوت در زمینه پاسخگویی زیست شناختی به محرک های مشخص است (ابراهیمی،۱۳۹۱).
۷-۲ پیشینه تحقیق
سهیل سعادت و همکاران (۲۰۱۰) طی تحقیقی دریافتند که بیماران مبتلا به ضایعه نخاعی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت کمتری را نسبت به افراد سالم تجربه می کنند.
بنت، جونز، ملوی، چامبراین و تنانت (۲۰۰۲)در پژوهشی دریافتند که میزان کیفیت زندگی بزرگسالان مبتلا به ناتوانی جسمی- حرکتی پایین تر از همتایان عادی آنهاست.
ناترولوند (۲۰۰۱)نیز در پژوهش های خود به نتایج مشابهی در مورد کیفیت زندگی افراد مبتلا به پلاسیدگی عضلانی دست یافتند.
نتایج پژوهش موسوی، منتظری و سروش (۱۳۸۶)نشان داد که کیفیت زندگی زنان جانباز مبتلا به ضایعه نخاعی، در حیطه‌های عملکرد اجتماعی، مشکلات روحی و سلامت روان، از جمعیت عادی ایران کمتر است.
شاهنده (۱۳۸۲) در پژوهشی دریافت که میزان کیفیت زندگی افراد مبتلا به آسیب نخاعی، در حیطه های اشتغال، وضعیت اقتصادی، سلامت جسمی و آسایش روانی مشخصا پایین تر از سایر حیطه ها است.
عکس مرتبط با اقتصاد
نتایج پژوهش اسماعیلی، عالیخانی، غلام عراقی و حسینی (۱۳۸۴) نیزحاکی از این است که خودکارآمدی افراد مبتلا به تصلب بافت چندگانه مبتلایان به بیماری قلبی، بیماران همودیالیزی وافراد مبتلا به آسیب نخاعی، با کیفیت زندگی آنان رابطه دارد.
مرادی و ملک پور (۱۳۸۹)نیز در پژوهشی نشان دادند که آموزش گروهی خودکارآمدی بر کیفیت زندگی زنان دچار ناتوانی جسمی و حرکتی اثر مثبت دارد.
محمودی، شریعتی و بهنام پور (۱۳۸۲)در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که کیفیت زندگی بیماران دیالیزی تحت تاثیر شیوه مقابله‌ای هیجان‌مدارمی‌باشد و در کل نیز کیفیت زندگی بیماران دیالیزی تحت تاثیرشیوه های مقابله ای است.
فصل سوم
روش پژوهش

 

۱-۳روش انجام تحقیق

روش انجام پژوهش با توجه به ماهیت موضوع، همبستگی و آزمایشی می‌باشد.

 

۲-۳جامعه آماری

جامعه آماری شامل کلیه بیماران دچار ضایعه نخاعی مراجعه کننده به کلینیک طب سوزنی دکتر محمد جلال وفا در سال ۱۳۹۲در شهر زنجان و مراقبان آنها بود. علت انتخاب این مرکز درمانی مراجعه تعداد زیادی از بیماران از تمام نقاط کشور به این کلینیک بود.

 

۳-۳نمونه آماری و روش نمونه گیری

در این تحقیق آزمودنی ها به روش در دسترس شامل ۱۰۴بیمار و ۸۶ مراقب انتخاب شدند.
ابتدا تمامی بیماران دچار ضایعه نخاعی مراجه کننده به کلینیک و همراهان آن ها وارد پژوهش شدند سپس افراد آسیب دیده از ناحیه ی مهره های گردن و افرادی که از بدو تولد و یا در سنین کودکی دچار این آسیب شده بودند و همینطور کودکان مبتلا ومراقبانشان از پژوهش خارج شدند.
به شرکت کنندگان در پژوهش توضیح کامل در خصوص پژوهش ارائه شد و به آن ها اطمینان داده شد که اطلاعات هر فرد به صورت محرمانه حفظ خواهد شد وافراد با رضایت کامل در پژوهش شرکت نمودند.

 

۴-۳ روش گردآوری اطلاعات وابزار های اندازه گیری

گردآوری اطلاعات با بهره گرفتن از پرسشنامه‌های استاندارد انجام گرفت.
۱-۴-۳پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF)
این پرسشنامه چهار حیطه سلامت جسمانی،سلامت روانی،روابط اجتماعی و سلامت محیط را با ۲۴ سوال می سنجد که هریک از حیطه ها به ترتیب شامل ۷،۶،۳ و ۸ سوال می باشند. دو سوال اول به هیچ یک از حیطه ها تعلق ندارند و وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی قرار می دهند،بنابراین این پرسشنامه در مجموع ۲۶ سوال دارد.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
در پژوهش نجات و همکاران پایایی بازآزمایی این آزمون درحیطه‌ی سلامت فیزیکی ۷۷/۰، درحیطه‌ی سلامت روانی۷۷/۰، درحیطه‌ی روابط اجتماعی۷۵/۰، و در حیطه‌ی سلامت محیط برابر با ۸۴/۰ اثبات شده است. روایی تفکیکی این پرسشنامه بااختلاف امتیاز افراد سالم و بیمار در حیطه‌های مختلف مناسب می باشد.همچنین سازگاری درونی حیطه های چهارگانه با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ در گروه بیمار برابر ۰٫۷۷ودر گروه سالم ۰٫۷۳ می باشد.
۲-۴-۳پرسشنامه شخصیتی NEO.FFI
این پرسشنامه ابتداتحت عنوان NEO با ۱۸۵ سوال درسال ۱۹۸۵ توسط مک کری و کاستا تهیه شده‌است. بعد از آن براساس همین پرسشنامه فرم های ۲۴۰ و ۶۰ سوالی آن نیز به وسیله ی همین پژوهشگرانبه زبانهای مختلف ترجمه شده و روایی و سودمندی خود را در جامعه های مختلف نشان داده است. این پرسشنامه یکی از ابزارهایی است که بیشترین استفاده رادراندازه گیری مدل پنج عاملی ویژگی‌های شخصیتی دارد )پیتلیک[۶۷]، ۲۰۰۲).
در این پژوهش ازآزمون NEO.FFI که دارای شصت سوال می‌باشد و پنج عامل روان‌رنجورخویی و وظیفه شناسی توافق، باز بودن و برون‌گرایی را می‌سنجد استفاده خواهد شد .هر کدام از این عامل‌ها دارای ۱۲ سوال می باشند. آزمودنی جواب را در یک طیف ۵ درجه‌ای ازنوع لیکرت )کاملا مخالفم، مخالفم،نظری ندارم،موافقم وکاملاموافقم) انتخاب می‌کند. نمره گذاری این پرسشنامه بر اساس نمره های ۴،۳،۲،۱ می‌باشد. مک کری وکاستا (۲۰۰۴) درمطالعه ای بر روی ۱۴۹۲ نفر پایایی این پرسشنامه را به روش آلفای کرون باخ برای پنج عامل روان‌رنجورخویی، برونگرایی، پذیرش،توافق و وظیفه شناسی به ترتیب ۰٫۸۶ ،۰٫۸۰ ، ۰٫۷۵ ، ۰٫۶۹ و ۰٫۷۹ گزارش کردند.
امان الهی فرد (۱۳۸۴). پایایی این آزمون را به روش بازآزمایی برای پنج عاملC,N,E,O,A به ترتیب ۰٫۸۷،۰٫۸۴،۰٫۷،۰٫۸۰ و ۰٫۸۲ گزارش کرده است.
۳-۴-۳پرسشنامه خودکارآمدی شرر[۶۸]
این مقیاس تحت عنوان یک پرسشنامه توسط شرر و همکاران ارائه شد که شامل ۱۷ سئوال به صورت کاملاًموافق تا کاملاً مخالف می باشد. روایی و پایایی پرسشنامه در پژوهش براتی بختیاری(۱۳۷۶) به میزان ۷۶% و همچنین میزاان آلفای کرونباخ۷۹% اثبات شده است.
۴-۴-۳پرسشنامه راهبرهای مقابله ای لازاروس
جهت بررسی راهبردهای مقابله‌ای ازپرسشنامه راهبردهای مقابله‌ای لازاروس وفولکمن استفاده شد که ۶۶ سوال دارد وهشت راهبرد مقابله ای رامی سنجد. این الگوهای هشتگانه به دو دسته، روش های مساله مدار )جستجوی حمایت اجتماعی، مسولیت پذیری، حل مدبرانه مساله و ارزیابی مجدد مثبت( و هیجان مدار )مقابله رویاروی گر،دوری جویی،خویشتن داری وگریز- اجتناب( تقسیم، شده اند. این پرسشنامه ۶۶ سوالی داری مقیاس چهارگزینه ای لیکرت است که ۰ نشانگر »بکارنبردم« ۱ نشانگر»زیادبکاربردم« ۲ نشانگر»تاحدودی بکاربردم« ۳نشانگر»بیشترمواقع بکاربردم« است ) آقایوسفی، ۱۳۸۰).
فولکمن و لازاروس (۱۹۸۸) در یک تحقیق پایایی این پرسشنامه به روش همسانی درونی۰٫۷۵ و پایایی خرده مقیاس های آن را از ۰٫۶۱ برای روش مقابله اجتنابی تا ۰٫۷۹ برای ارزیابی مجدد مثبت گزارش کرده اند.در پژوهش آقایوسفی (۱۳۸۰) ضریب آلفای کرونباخ در مقیاس های از ۶۱% تا ۷۹% بدست آمد.

 

 

گالیم جزء فلزات گروه IIIA است که با In و Tl همگروه میباشد. گالیم دارای عدد اتمی ۳۱ است که در سال ۱۸۷۵ توسط پاول ایمیل[۷۴] در فرانسه کشف شد. این فلز دارای دو ایزوتوپ ۶۷ و ۶۸ میباشد که در رادیوتراپی و شناسایی تومورهای بدخیم کارایی فراوان دارد. در طول دو تا سه دههی گذشته، ترکیبات گالیم در زمینهی دارو پزشکی دارای اهمیت ویژهای بودهاند. در آزمایشهای بالینی، گالیم رادیواکتیو و نیترات گالیم مورد استفاده جهت تشخیص و درمان سلولهای سرطانی و اختلالات متابولیسم کلسیم و استخوان و بیماریهای عفونی بودهاند [۴۳ و ۴۲]. گالیم دومین فلز واسطه بعد از پلاتین است که در زمینهی درمان سرطان مورد توجه است، که یکی از علل آن را میتوان به عدم فعالیت اکسیداسیون Ga3+ در محیط بیولوژیکی به حساب آورد [۴۴ و ۴۵]. فعالیت ضدتوموری ترکیبات گالیم در سال ۱۹۷۱ گزارش شد و در سال ۲۰۰۴ از طرف سازمان غذا و داروی جهانی بعنوان یک ترکیب ضدسرطان معرفی گردید. از جمله فعالیتهای گالیم در زمینهی بیولوژیکی میتوان به تاثیر آن بر روی ساختار DNA ، مراحل سنتز DNA و پروتئینها و مهار انواع آنزیمهای ATP و تاثیر بر عملکرد میتوکندری نام برد [۴۶]. بهترین حالت اکسیداسیون برای یون فلزی گالیم حالت ۳+ میباشد، حالت اکسیداسیون ۲+ دارای انرژی فعالسازی نامطلوب و حالت ۱+ آن از لحاظ شرایط فیزیولوژیکی غیرممکن است [۴۹ – ۴۷].
حالت اکسیداسیون Ga3+ باید بصورت نمکهایی چون نیترات استفاده شود چرا که غیر از این، سبب تداخل متابولیسمی با آهن درون سلول میشود [۵۰]. علت این تداخل را میتوان به همولوگ[۷۵] بودن این دو یون فلزی نسبت داد. حالت اکسیداسیون Ga3+ از برخی جهات همولوگ آهن به شمار میآید، از این رو همان طور که آهن قادر است به ترانسفرین[۷۶] متصل شود گالیم نیز همین خاصیت را دارد که به عنوان یک گیرنده ترانسفرین به سلولهای توموری بچسبد. با این فرایند، سمیت گالیم علیه سلولهای بیمار افزایش مییابد. از این رو نمک گالیم به راحتی به ترانسفرین روی سلول متصل شده و کمپلکس ترانسفرین-گالیم تشکیل میگردد که سبب مهار سنتز DNA سلول سرطانی و در نهایت آپوپتوز (مرگ سلولی) میشود. این نکته قابل ذکر است که سلولهای سرطانی، ترانسفرین بیشتری را روی سطح خود دارند، بنابراین شانس گالیم برای جذب سلول سرطانی بیشتر از آهن است.
هدف اصلی فلز گالیم آنزیمهای ردوکتاز ریبونوکلئوتید است که اختلال در عملکرد آنها سبب آپوپتوز میشود. استفاده طولانی مدت از فلز گالیم در طول درمان سبب رقابت این یون فلزی با Mg، Zn و Ca موجود در بافت بدن میشود که نتیجهی آن کاهش این یونهای فلزی در بافتها میشود [۵۱]. از بین نمکهای گالیم یعنی نیترات، سیترات و کلرید تنها از نیترات گالیم آن هم به علت عوارض جانبی کم میتوان در ترکیبات دارویی استفاده کرد [۵۲ و۵۳]. نیترات گالیم اثرات ضدسرطانی ویژهای برای درمان لنفوم و سرطان مثانه نشان داده است که در فاز اول و دوم بالینی روی سرطانهای دیگری چون کلیه، ریه، سینه، تخمدان و پروستات آزمایش شد. چنانچه از نمک نیترات گالیم بصورت کمپلکسهای خنثی استفاده شود کارایی پزشکی بیشتری دارد، آنگاه زنجیره DNA به جای آنکه در فضای کوئوردیناسیون به کمپلکس یونی اتصال یابد، مستقیماً جذب Ga3+ میشود. کمپلکسهای گالیم بصورت ۶ کوئوردینه میباشند. ازجمله کمپلکسهای معروف Ga3+ میتوان به دو مورد زیر اشاره نمود [۵۴ و ۵۵]
KP46: Tris (8-quinolinolato) Ga3+
Ga-maltole: Tris (3-hydroxy-2-methyl-4-pyrone) Ga3+
زمانیکه نیترات گالیم با ترکیبات دیگری مورد استفاده قرار گیرد نتایج درمانی بهتری را نشان میدهد. بعنوان مثال زمانیکه گالیم نیترات با وینبلاستین[۷۷] و ایفسفوآمید[۷۸] ترکیب شود تاثیر فوق العادهای روی سرطان تخمدان دارد. این ترکیب جدید با نام اختصاری VIG قابل شناسایی است که آزمایشات آن در فاز دوم بالینی روی ۱۴ نفر مبتلا به سرطان تخمدان انجام گرفت [۵۶ و ۵۷].
از کمپلکسهای گالیم بیشتر به صورت تزریق داخل وریدی در درمان استفاده میکنند، چرا که Ga3+ یک اسید سخت میباشد بنابراین در محیط آبی میل ترکیبی زیادی با OH– دارد و این امر سبب میشود که گالیم به صورت هیدروکسی Ga(OH)3 در بافتها رسوب کند. گالیم وقتی در محیط آبی هیدرولیز شود محلول حاصل اسیدی است که H آن ناشی از هیدروژنهای آب است. چنین محلولی از دید بیولوژیکی ناپایدار است؛ لذا برای رفع این مشکل از روش تزریق استفاده میکنند. جهت مصرف خوراکی تلاش شده تا از لیگاندهای آلی مانند مالتول، پورفیرین[۷۹] و کینولین[۸۰] استفاده کنند. گالیم نیترات تحت شرایط فیزیولوژیکی هیدرولیز شده و به هیدروکسید گالیم [Ga(OH)3] و اکسید گالیم [GaO(OH)] تبدیل میشود.
اکسید گالیم مانع جذب و نفوذ یون Ga3+ به غشای سلولی میشود و هیدروکسید گالیم به راحتی در بافتها رسوب میکند و این مشکلساز است. به همین جهت محققین به دنبال ساخت کمپلکسهای ضدسرطان گالیم با سر دهنده O، N وS هستند تا در برابر هیدرولیز پایدار باشند چرا که Ga3+ مشابه اسید لوویس رفتار میکند، که این امر سبب افزایش خاصیت ضدسرطانی میشود که از جمله آنها میتوان به آنیون کربوکسیلات، پورفیرین و کینولین و مالتول اشاره نمود [۶۳-۵۸].
بررسی سمیت کمپلکسهای گالیم با اسید کربوکسیلیک در شرایط آزمایشگاهی روی تومورهای انسانی ۸۵۰۵C تیروئید، A253 گردن، A549 ریه، A2780 روده بزرگ وDLD-1 تخمدان بررسی شد و IC50 آن با سیس پلاتین مقایسه شد که نتیجهی آن، پاسخ بهتر این کمپلکسها نسبت به سیس پلاتین بوده است. اثر ضدتوموری گالیم پورفیرین در درمان سرطان روده بزرگ، روی موش مورد بررسی قرار گرفت که بافت توموری بعد از ۷ روز تزریق در دوز mg/kg 5/2 تخریب شد. HQ و HQS (کینولین و تیوکینولین) کمپلکسهایی از Ga3+ می باشند (شکل۱-۵) که از طریق سر N و O اتصال مییابند. این کمپلکسها در آب ناپایدارند، لذا انحلالپذیری ضعیفی داشته و برای جذب رودهای بسیار کار آمد هستند چرا که احتمال هدر رفتن دارو از طریق ادرار کمتر میشود [۶۶-۶۴].

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

شکل۱-۵: کمپلکس گالیم کینولین

ترکیبات دارویی گالیم مالتول (شکل۱-۶) برای اولین بار توسط لارنس برنشتاین[۸۱] کشف شد و اولین بار روی سرطان کبد به کار رفت و در فاز اول بالینی روی سرطان پروستات و مثانه نتایج امید بخشی به دنبال داشت. کمپلکس [تریس مالتولیت گالیم (III) ][82] در درمان سلولهای لنفوم سرطانی به کار میرود، بخصوص سلولهایی که در برابر نیترات گالیم مقاوم هستند.
گالیم مالتول موجب القای آپوپتوز در سلولهای مقاوم به نیترات گالیم میشود. این مطلب جالب توجه است که جذب سلولی و مهار تکثیر سلولهای سرطانی توسط گالیم مالتول بیشتر و موثرتر از نیترات گالیوم است [۶۷ و ۶۸].
این کمپلکس اثر درمانی فوق العادهای در درمان سرطان کبد و سرطان دستگاه گوارش دارد، همچنین در محلول آبی در pH بین ۸-۵ در سرم خون انسان پایدار است، همچنین حلالیت قابل توجهی در محلولهای آب و چربی دارد. پایداری شیمیایی [تریس مالتولیت گالیم (III)] به قدر کافی زیاد است لذا برای انجام مطالعات بیشتر مناسب است بطوریکه میتوان به مدت ۲ روز تحت شرایط فیزیولوژیکی باقی بماند [۶۹].
از خواص مالتول میتوان به غیرسمی بودن آن و حضور در ترکیبات غذایی بعنوان افزودنی اشاره نمود. گالیم و سایر فلزات بیولوژیکی کمپلکسهای پایداری با مالتول تشکیل میدهند چرا که مالتول دارای دو خاصیت مهم است:

 

 

به راحتی دپروتونه میشود.

به عنوان یک آنیون به سادگی به فلز به صورت دو دندانه اتصال مییابد.

خواص دارویی جالب کمپلکسهای مالتول از جمله حلالیت در سرم خون، دفع سریع آن از طریق کلیه و مدفوع و همچنین فعالیت علیه تومورها زمانی که به فلزات مختلف کوردینه میشود نیز اشاره کرد. شاید این جالب باشد که بیشترین غلظت ترکیبات دارای گالیم در اندام کبد میباشد [۷۰ و ۷۱].
نیترات گالیم در باز جذب استخوان و افزایش کلسیم پلاسمای خون موثر است؛ به همین جهت در درمان آرتروز، پوکی استخوان و التهاب و ورم مفاصل استفاده میشود. بیمارانی که مبتلا به کمبود سلولهای سفید خون یا پلاکت هستند (سرطان خون) از نیترات گالیم به عنوان یک داروی موثر استفاده میکنند [۷۴ – ۷۲].

شکل۱-۶: کمپلکس گالیم مالتول

 

۱-۸-۳ قلع

قلع دارای عدد اتمی ۵۰ است و جزء فلزات اصلی گروه ۱۴ جدول تناوبی میباشد. قلع معمولی سفید نقرهای است. فلز قلع چکشخوار و تا حدودی انعطافپذیر است و ساختار کریستالی آن به آسانی اکسید نمیشود. قلع دارای حالت ا کسیداسیون Sn2+ و Sn4+ است که چهل و نهمین عنصر فراوان روی کره زمین محسوب میشود. قلع با داشتن ۱۱ ایزوتوپ پایدار اولین عنصری است که بیشترین ایزوتوپ پایدار را دارد. قلع را از ماده معدنی کاستریت[۸۳] بصورت SnO2 (دیاکسید قلع) استخراج میکنند. قدمت کشف فلز قلع به ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد میرسد. بیشترین مقدار تجمع قلع در بدن در غدد فوق کلیه، کبد، مغز، طحال و تیروئید است. کمبود قلع در بدن سبب کاهش رشد، از دست دادن قدرت شنوایی و ریزش مو بخصوص در مردان میشود. مسمومیت ناشی از مصرف زیاد قلع بهصورت حالت تهوع، استفراغ، درد شکم و تخریب پوست میباشد [۷۵]. قلع حاوی یون فلوراید در برخی از خمیر دندانها به عنوان افزودنی استفاده میشود. همچنین از کلرید قلع بعنوان یک ماده نمزدا در سنتزهای آلی استفاده میکنند اما کاربرد پزشکی آن در زمینهی دارو، نظر بسیاری از محققین را به خود جلب نموده است.
ترکیبات قلع به دو دسته آلی و معدنی تقسیم میشوند [۷۶]. ترکیبات آلی قلع با توجه به خطرات زیست محیطی که دارند تنها در بخش کشاورزی در ساخت آفتکشها مانند تریسیکلو هگزیل-قلع[۸۴] و تریفنیل-قلع[۸۵] که بدن PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است)داران نسبت به سمیت این ترکیبات مقاوم است، به کار میروند. این ترکیبات دارای فرمول عمومی RnSnX4-n که اثرات سمی بودن به تعداد n و نوع گروه های آلی R که به یون فلزی چسبیدهاند، بستگی دارد. بر اساس آزمایشات انجام گرفته R3SnX مانند تریمتیل-قلع[۸۶] به صورت انتخابی روی عملکرد مغز اثر میگذارد و خیلی سمی است. ترکیبات R2SnX2 سمیت کمتری دارند اما با اتصال به برخی از آنزیمهای مهم بدن فعالیت آنها را مختل میکند، اما RSnX3 عاری از هر گونه سمیت است و در بدن موجود زنده هیچ اثر حادی نشان نداده است [۷۷]. ترکیبات معدنی قلع نیز اثرات دارویی بسیار جالبی بخصوص در حوزهی سرطان از خود نشان دادهاند. نمک‌های معدنی قلع دارای سمیت کمی هستند که از آن جمله میتوان به اکسیدهای قلع اشاره نمود که غیرسمی هستند. حلالیت این ترکیبات به میزان قلیایی بودن و اسیدی بودن محیط بستگی دارد. بررسی خواص بیولوژیکی ترکیبات آلی و معدنی قلع توسط اوت[۸۷] و همکارانش شناسایی شد.
آنزیم تیوردوکسین (TrXR) یک آنزیم هدف در سلولهای سرطانی است که مهار آن از عوامل مهم و جدید شیمی درمانی است. ترکیبات آلی قلع به عنوان عوامل ضدتوموری شناخته شدهاند [۸۲-۷۸]. بر اساس نتایج حاصل از مطالعات غربالگری انواع ترکیبات (دی-تری-بوتیل) کربوکسیلات قلع[۸۸] دارای خواص بیولوژیکی منحصر به فردی میباشند. کلیهی این ترکیبات قادر به مهار DNA به صورت انتخابی بوده و در محدودهی میکرومولار خاصیت ضدتوموری قوی علیه HT-29 و MCF-7 سلولهای سرطانی شش از خود نشان دادهاند [۸۳ و ۸۴]. ترکیبات آلی قلع تنوع ساختاری قابل ملاحظهای دارند که ناشی از فرمهای اتصال کربوکسیلات به صورت تک دندانه[۸۹] و دو دندانه[۹۰] میباشند. همچنین مطالعات بالینی نشان میدهد که (دی-تری-بوتیل) بنزوات قلع[۹۱] نیز خواص بیولوژیکی دارد. ترکیبات آلی قلع شامل مشتقات کربوکسیلات فعالیت ضدتوموری جالبی را در اتصال مستقیم فلز قلع به سلولهای سرطانی و تعامل با DNA که سبب آپوپتوز (مرگ سلولی) میشوند، را نشان میدهند [۸۵]. اثر مهارکنندگی آنزیم ردوکتاز توسط کمپلکسهای قلع توسط گروه تحقیقاتی دانشگاه فنی برانشویگ[۹۲] آلمان بررسی شد. تمامی ترکیبات آلی فلزی در تعامل با DNA هستند که از طریق تغییر ساختار DNA بتوانند روند بیان ژن سلول سرطانی را مختل کنند. این ترکیبات توانایی اتصال به DNA را دارند که این میزان اتصال به تعداد و ماهیت لیگاند متصل شده به اتم مرکزی قلع بستگی دارد. ترکیبات ارگانو قلع در دوزهای پایین میتوانند از طریق مسیر بیان ژن فعالیت ضدسرطانی داشته باشند [۸۶]. ترکیب (دیان، تریان و انبوتیل) قلع[۹۳] از طریق مهار سنتز RNA و DNA سبب افزایش القاء آپوپتوز شده و در محیط in vitro روی تایموسایت[۹۴] موش (لنفوسیت های تیموس) و لوسمی لنفوپلاستی حاد انسانی آزمایش شد [۸۷].
ترکیبات آلی قلع در شیمی درمانی سرطان در این چند سال اخیر جایگاه مهمی را باز کرده است. با این حال یک بررسی جامع از خواص بیولوژیکی کمپلکسهای آلی قلع با لیگاندهای فعال در دسترس نیست.
تیوسمیکاربازونها یک گروه چند دندانه هستند که میتوانند به انواع فلزات نرم و سخت اتصال یابند و فعالیت سمیت سولی در برابر سلولهای سرطانی از خود نشان دهند. خواص بیولوژیکی سمیکاربازونها اغلب زمانی که با فلز اتصال مییابند افزایش مییابد [۹۲-۸۸]. به عنوان مثال چربی دوستی ترکیب جهت عبور از غشای سلولی و ورود به داخل سلول را تا حدودی افزایش میدهد. ترکیبات سنتز شده کمترین عوارض جانبی را دارند. اتصال سمی‌کاربازون به Sn4+ آثار جالبی را در زمینهی پزشکی و صنعت از جمله قارچکشها و آفتکشها و عوامل ضدتوموری به دنبال دارد. با اتصال ترکیبات آلی قلع به سر گوگردی تیوسمیکاربازونها (شکل ۱-۷) اثرات ضدتکثیری سلولهای سرطانی را شاهد هستیم. با توجه به (جدول۱-۳) و مقایسه IC50 سه ترکیب سنتز شده ۱, ۲ و ۳ این نتیجه حاصل میشود که هر چه طول زنجیرهی کربن متصل به Sn4+ افزایش یابد قدرت سمیت سلولی نیز افزایش مییابد [۹۳].

 

جدول ۱-۳: مقایسه IC50 ترکیبهای ۱و ۲و ۳

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IC50 (µg/ml) ترکیب
۱۳۰ [
۵۰

 

 

شکل ۱-۷: تیوسمی کاربازون

بر اساس تحقیقات طیفی و ساختاری، اتصال سمیکاربازونها به قلع بصورت ۳ دندانه است که دو سر آن مربوط به اکسیژن فنولی و سر دیگر آن مربوط به نیتروژن آزومتایر[۹۵] و سر دیگر آن مربوط به گوگرد تیولات خواهد بود، این سری از ترکیبات که لیگاندهای دهنده نیتروژن دارند بر علیه سلولهای سرطانی لوسمی لنفوسیستی P388 موش پاسخهای رضایت بخشی از خود نشان دادهاند. کمپلکسهای زیر که توسط امسی گووان[۹۶] و همکارانش سنتز شد (شکل۱-۸) فعالیت سمیت سلولی علیه سلولهای سرطانی C8505 تیروئید، A253 سر و گردن، A549 سرطان ریه، DLD-1 سرطان تخمدان و A2780 سرطان روده بزرگ نشان دادند [۹۴]. از بین این ترکیبات، کمپلکس۲ بهترین فعالیت را در برابر تمام رده های سلولی از خود نشان داد که علت آن را میتوان به جایگزینی یک گروه آلکنیل با ساختار C5H4–CMe2(C-C-C=CH2) به جای گروه CP دانست و کمپلکس ۴ کمترین فعالیت را نشان داد. این نتیجه حاصل میشود که فعالیت سمیت سلولی به شدت تحت تاثیر لیگاند میباشد. [۹۸- ۹۵]

شکل ۱-۸: مشتقات سیکلو پنتا دیانیل

فصل ۲
بخش آزمایشگاهی

 

۲-۱ دستگاه های مورد استفاده

 

 

طیفسنجی زیر قرمز برای لیگاندهای آلی و کمپلکسها به صورت جامد توسط دستگاهFT-IR Nicolet Thermo VATARA مدل ۳۷۰ با بهره گرفتن از قرص پتاسیم برمید در بازهیcm-14000-400 ثبت گردیده است.

طیفسنجی زیر قرمز برای لیگاندهای آلی و کمپلکسها به صورت جامد توسط دستگاه Buck 500 Scientific Spectrometer با بهره گرفتن از قرص پتاسیم برمید در ناحیهی cm-14000-400 ثبت گردیده است.

دمای ذوب تمامی نمونه ها با بهره گرفتن از دستگاه Thrmo Fisher Scientific مدل ۹۳۰۰ اندازه گیری شد.

وزنکردن کلیه مواد مورد استفاده با بهره گرفتن از ترازوی OHAUS با دقت هزارم گرم انجام شد.

رشد سلولها در داخل دستگاه انکوباتور CO2دار مدل LEEC 66-1430B،Gen X ،کشور انگلیس انجام شد.

استریلیزه کردن و آبگیری وسایل توسط آون انجام شد.

جداکردن ذرات با اندازه های مختلف توسط سانتریفیوژ شرکت بهداد، BH-1200 کشور ایران انجام شد.

جهت استریلیزه کردن محیط کشتها و ظروف شیشهای از اتوکلاو مدل تمام استیل کشور ایران استفاده شد.

pH متر مدل HANNA کشور پرتغال.

پلیت کشت ۹۶ خانه مدل Greiner کشور انگلیس.

شیکر مدل Decon کشور انگلیس.

یخچال و فریزر (۲۰-) مدل الکترو استیل ساخت کشور ایران.

تانک ازت مدلXT20 کشور آمریکا.

دستگاه فلوسایتومتر Partec PAS مدل Partec GmbH، کشور آلمان.

۲-۲ مواد مورد استفاده

(۳-هیدروکسی-۲-متیل–۴-هیدروژن–پیران)، نمکهای فلزی دیکلرید قلع، نیترات گالیم (III)، تیتانوسن، سدیم کربنات، نمک MTT و حلالهای مورد استفاده شامل استون، متانول، استونیتریل،اتانول، دیکلرو متان، دیاتیل اتر، پترولیوم اتر و تولوئن که از شرکت مرک[۹۷] خریداری و بدون خالصسازی مورد استفاده قرار گرفتند.

 

با متفرق شدن والیان، امیران، فرماندهان در بلاد دور، حکومت اسلامی نیاز به افرادی داشت که فرامین حکومتی را نوشته و به دست صاحبان آنها برسانند لکن به علت طولانی بودن فرامین و تعدد آنها، خطیبان از عهده‌ی این کار برنمی‌آمدند، همین امر سبب شد که شالوده قواعد درست‌نویسی و خط عربی ریخته شود و نویسندگی جایگزین خطابه و سخنوری گردد.
با وجود این، عصر عباسی مهم‌ترین نقش را در تدوین و جمع‌ آوری خطب عصر جاهلی و صدر اسلام ایفا کرد زیرا مسلمانان به آموزش قرآن و قرائت و تفسیر آن مشغول بودند، از طرف دیگر به علت اختلاط مسلمانان با ملل غیر مسلمان افرادی پیدا شدند که گمان می‌کردند می‌توانند بر قرآن کریم خطاهای نحوی بگیرند به همین سبب مسلمانان بر آن شدند تا برای محاجه با مخالفان به جمع‌ آوری اشعار و خطب بدویان بپردازند.(ضیایی:۲۰۲،۱۳۷۳)
شوقی ضیف در این‌باره چنین گوید:
فن خطابه در عصر عباسی ضعیف شد از جمله عواملی که باعث ضعیف شدن خطابه در این عصر گردید ضعف احزاب سیاسی بود و این ضعف بر تمام فنون نثر عربی تأثیر نگذاشت با این وجود نثر خطابی ارتقا پیدا نکرد اما نثر کتابت رشد پیدا کرد.(ضیف،۷۵:۱۹۵۶)
۲-۱-۱۳-۲٫ چگونگی خطابه در عصر عباسی
هر هفته منبر رفتن و خطبه خواندن در جمع مردم فریضه دشواری بود که امیران نیز می‌باید انجام می‌دادند که به ویژه رجال نظامی در آن دچار اشتباه می‌شدند، چه بیرون از حرفه‌ی عادی آنان بود که شمشیر و سنان کنار گذارند و به قلم و زبان بپردازند. هارون الرشید نخستین کسی بود که استفاده از کلام دیگران را در خطبه رسم کرد.(ضیایی،۲۰۳:۱۳۷۳)
نمونه‌ای از خطبه‌های عصر عباسی
«الحمدلله نَحمدُهُ علی نِعَمِه، وَ نَستَعینُهُ علی طاعَتِه و نستنصِرُه علی أعدائه و نُومنُ به حقاً و نتوکّلُ علیه مُفَوّضین إلیه. أوصیکم عبادَ الله بتقوی الله فإنَّ فی التقوی تکفیرَ السّیئاتِ و تضعیف الحسنات وَ فوزاً بالجنّهِ و نجاهً مِن النّار و أُحذِّرُکم یوماً تَشخَصُ فیه الأبصارُ و تُبلی فیه الأسرارُ، یومَ البعثِ و یومَ التَّغابُنِ و یومَ التّلاقی و یومَ التنادی. یومَ لا یستَعتَبُ مِن سیئهٍ و لا یزداد فی حَسنهِ. یومَ الآزِفَهِ إذ القلوبُ لدی الحناجر کاظمین. ما للظالمینَ مِن حمیمٍ و لا شفیعٍ یطاعُ یعلمُ خائنهَ الأعینِ و ما تُخفی الصدور فإتقوا یوماً تَرجعون فیه إلی الله. ثمَّ تُوَفی کلَّ نفسٍ ما کسبَت. حَصِّنوا إیمانَکم بالأمانه و دینکم بالوَرَع و صلاتَکم بالزکاهِ و إیاکم و الأمانی» (ناصیف،۱۱۶،۱۹۹۵)
ترجمه: «حمد مخصوص خداوند است او را به خاطر نعمت‌هایش ستایش می‌کنیم از او یاری می‌خواهیم تا بر دشمنان تفّوق یابیم به حقیقت به او ایمان داریم بر او توکل می‌کنیم. ای بندگان خدا شما را به تقوای الهی توصیه می‌کنم همانا تقوای الهی باعث پوشاندن گناهان و دوچندان شدن خوبی‌ها و رستگاری در بهشت و نجات از آتش جهنم می‌شود. شما را از روزی می‌ترسانم که چشم‌ها (از روی ترس) خیره می‌ماند و اسرار در آن روز برملا می‌شود، روز رستاخیز انسان‌ها، روز مغبون کردن یکدیگر، روز ملاقات همدیگر، روز پراکنده شدن، روزی که هیچ بدی و زشت کاری مورد بخشش قرار نمی‌گیرد و نیکی‌ها افزایش پیدا نمی‌کند. روز نزدیک زمانیکه قلب‌ها جلوی مجرای تنفس را می‌بندد روزی که ستمکاران را هیچ دوستی نباشد که مورد اطاعت و فرمانبرداری قرار گیرند. پروردگار خیانت چشم‌ها و آنچه که دل مخفی می‌دارد را می‌بیند.
تقوای الهی پیشه کنید روزی که در آن به سمت خداوند برمی‌گردید سپس هر نفسی هرآنچه را که کسب کرده از او گرفته می‌شود. محکم و استوار کنید ایمانتان را با امانتداری و دینتان را با پارسایی و نمازتان را با زکات. بر شما باد به دوری گزیدن از آرزوهای نفسانی.»
۲-۲-بخش دوم: خطابه در عصر ممالیک
این بخش از پایان نامه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چرا که عمده کار و تحقیق مربوط به این عصر است و برای آگاهی کامل از اوضاع عصر مملوکی در ابتدا به بررسی اوضاع سیاسی،اقتصادی و فرهنگی این عصر پرداخته و در ادامه نثر را بطور کلی در این عصر مورد بررسی قرار داده‌ایم چرا که خطابه جزیی از نثر می‌باشد و علاوه بر موارد ذکر شده به بررسی موضوع، ویژگی، علل ضعف خطابه در عصر ممالیک و … پرداخته‌ایم.
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۲-۱٫ پیشگفتار(اوضاع عمومی عصر مملوکی)
عصری که در تاریخ ادبیات عربی از آن به عنوان عصر انحطاط یاد می‌شود از اواسط قرن هفتم هجری یعنی سال ۶۵۶هـ ق که بغداد به دست مغولان سقوط کرد تا قرن سیزدهم هجری که نهضتی دیگر در ادبیات سر‌برآورد، ادامه یافت. علماء و منتقدان در تاریخ این عصر اختلاف دارند بعضی از منتقدان که نگاهی منفی به این عصر دارند این دوره را عصر جمود فکری و ادبی و عصر انحدار و انهیار می‌نامند و دلایلی برای اثبات خود دارند این گروه معتقدند که این عصر از پیشرفت باز‌مانده است.
این رکود و بازماندگی گریبان شعر و ادب ونثر را گرفت فروغ شعر به خاموشی گرایید و در ظلمتی فراگیر فرو رفت، ابداع و ابتکار رخت بربست و کار اهل فرهنگ عمدتاً به گردآوری آثار گذشته و نگرش دانش‌نامه‌ها محدود شد، واز ادبیات چیزی جز آرایشات و صنایع لفظی، باقی مانده و معانی نیز تقلیدی و تکراری هستند و نثر نیز وضعیت نابسامانی دارد، زیرا با حمله‌ی مغول و آتش زدن کتاب‌ها میراث ادبی از دست‌ رفته و علماء که وارث این‌گونه از ادبیات بوده‌اند کشته شده یا تبعید شدند هرچند تألیفات فراوان است اما از چارچوب تقلید فراتر نمی‌روند.
حتی اعتقاد دارند که وضع نابسامان سیاسی بر حیات فرهنگی و ادبی این دوره منعکس شده و از نظر فرهنگی این عصر، عصر جمود و خشکی و انحطاط است. دوره جمع و تعلیق و اختصار و تقلیدی که چند قرن قبل از این عصر شروع شده تا این دوره ادامه داشته است.(فیلیپ،۳:۱۹۸۳۵۶۵)
اما گروهی از منتقدان نگاهی مثبت به این دوره دارند، این عصر را عصر مغول یا ترکی، عصر ممالیک و عصر عجم‌ها می‌دانند. به بزرگانی چون نویری با کتاب نهایه الأدب، ابن فضل الله با کتاب مسالک الأبصار و ممالک الأمصار، قلقشندی با کتاب صبح الأعشی فی صناعه الإنشاء و ابن منظور با کتاب لسان العرب و… اشاره دارند و کسانی دیگر معتقدند که این اختصارنویسی و تعلیق و حواشی خود شاهدی است برای تلاش ادباء و علمای این دوره نسبت به حفظ میراث عربی و نگاشته شدن این تعداد کتاب و ظهور خیل کثیر ادبا و علماء و نویسندگان را نشان ازدهار این عصر می‌دانند.
شایسته نیست که این دوران، عصر انحطاط نامیده شود زیرا این دوره یکی از شکوفاترین عصرها در زمینه‌ شعر ونثر است چرا که در این دوره، شعر دینی و مدائح نبوی به اوج خود رسید و دائره المعارف‌های با ارزشی در این دوره، رشد یافت و کتاب‌هایی که از مهم‌ترین منابع ادبیات عرب به شمار می‌روند، وضع شد. دانشمندان مسلمان در این برهه از زمان در علوم مختلف از جمله ریاضیات و طب و نجوم و دریانوردی و موسیقی و فنون نظامی، از فقه و حدیث تا تا تاریخ و جغرافیا آثار فراوانی از خود به جای نهاده‌اند و ابن خلدون با نوشتن کتب تاریخی و یا سیوطی با انواع کتاب‌ها برای توجه به این عصر کافی است و می‌توان به جرأت گفت که هیچ عصری شاهد این همه دانشمند و ادیب و نویسنده و شاعر با این تعداد تالیف و سروده، نبوده است.
۲-۲-۲٫ واژه ممالیک
ممالیک بر وزن مفاعیل، جمع مکسر مملوک به معنای برده است. ریشه‌ی (مَلَکَ یملِکُ) بوده و معناهای متفاوتی را در بر می‌گیرد. مملوک به معنای در اختیار گرفتن کسی و یا چیزی می‌باشد؛ در قرآن کریم این واژه یکبار بکار رفته است (ضَرَبَ اللهُ عبداً مملوکاً لایقدِرُ علی شیءٍ) (نحل:۵۵)
ترجمه: خداوند مثلی می‌زند از بنده‌ای زر خرید که هیچ کاری از او برنمی‌آید.
۲-۲-۳٫ مدت زمان دوره ممالیک
دوره ممالیک پیش از سقوط بغداد به دست هولاکوخان یعنی در سال ۶۴۸ هجری قمری آغاز گردید و تا سال ۹۲۳ هجری و تصرف مصر به دست عثمانی‌ها ادامه می‌یابد. از نام‌ دیگر این دوره می‌توان عصر ترکی، عصر مغولی، عصر اعاجم و دوره انحطاط نام برد.
۲-۲-۴٫ تقسیم‌بندی دوره ممالیک
الف) دولت ممالیک بحری: از سال ۶۴۸هـ آغز و در سال ۷۸۴هـ به پایان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد.
ب)دولت ممالیک برجی: از سال ۷۸۴هـ آغاز و تا سال ۹۲۳هـ ادامه می‌یابد.(خفاجی،۲۱:۱۹۹۰)
اصل ممالیک بحریه از نگهبانانی است که ملک صالح ایوبی آنها را خرید و در پایگاه هایی در جزیره‌ی “الروضه” در نیل اسکان داد و به همین دلیل ممالیک بحریه-ساکن دریا- نام گرفتند و بیشتر آنها از نژاد مغول و ترک بودند. سلطان صالح در سال ۶۴۷هـ وفات یافت و پسرش”طوران شاه” جانشین او شد؛ ولی “طوران شاه” مایه خشم برده‌ها گردید، تا اینکه در اوایل سال ۶۴۸هـ او را کشتند و بر این متفق شدند که مادرش “شجرهالدر” را به جای او قرار دهند و همسرش «عزالدین ایبک» نیز فرمانده‌ی سپاه باشد. آنان پس از سه ماه به این نتیجه رسیدند که پادشاهی به وسیله یک زن دوام ندارد؛ پس با عزالدین ایبک به عنوان پادشاه بیعت کردند و او اولین پادشاه ممالیک بحریه شد. (فروخ،۳:۱۹۸۹۶۰۲-۶۰۳)
و اما ممالیک برجیه: بیشتر ممالیک برجیه از نژاد چرکسی بودند که سروران آنها یعنی ممالیک بحریه آن‌ ها را آوردند و نگهبانان و سربازانی را از آنها قرار دادند.به دلیل اینکه اینان در برج‌های قلعه قاهره سکونت می‌کردند به اسم “ممالیک برجیه” شناخته شدند.
ممالیک برجیه در رسیدن به سلطنت به قاعده وراثت اهمیت زیادی نمی‌دادند؛ بیشتر آنها فرماندهان سپاه بودند، که از طریق مبارزه یا خودکامگی به حکومت می‌رسیدند. تعداد سلاطین مشهور و قوی حکومت برجیه کمتر از سلاطین مشهور بحریه بود. از جمله افراد مشهور ممالیک برجیه . موثر در عرصه‌ی سیاست و فرهنگ می‌توان”برقوق”، “بَرسَبای”،”اشرف سیف الدین قایتبای” و سپس “قانصُوه غوری” را نام برد.(فروخ،۳:۱۹۸۹۸۸۰)
۲-۲-۵٫ اوضاع سیاسی عصر مملوکی
ممالیک بحریه و برجیه اثر بزرگی در عالم اسلامی داشتند از آن جهت که توانستند به خطر مغول پایان دهند و فرمانروائی‌‌‌‌‌‌‌‌های صلیبیان در سواحل شام را از بین ببرند و نفوذ مصر و فرمانروائی آنها را در همه‌جا بسط و گسترش دهند.(مختار، بی‌تا:۱۷۶)
روشن است ممالیکی که – اکثریت آنان ترک بودند- در اداره امور حکومتی توانایی و تجربه کافی را نداشتند، بلکه تنها در امور جنگ مهارت داشتند. از طرفی آنچه بیش از پیش اوضاع را بحرانی و وخیم می‌کرد، این بود که بسیاری از ممالیکی که عهده‌دار حکومت می‌شدند کودک و بسیار کم سن و سال بودند؛ تا جائیکه تعداد حاکمان کم سن و سال در عصر مملوکی به ۱۷ نفر می‌رسید.(ابن تغری بردی،۸:۱۹۸۹۲۷۸)
اوضاع سیاسی دوره مملوکی- پس از سقوط بغداد- بنابه عللی دچار هرج و مرج شد از جمله مواردی که می‌توان بدان اشاره نمود این است که؛
الف) تهاجم گسترده اقوام و ملت‌های غیر مسلمان از شرق(سپاه مغول و سپس تاتار) و از غرب (سپاه صلیبیان) به سرزمین‌های اسلامی. لازم ذکر است که جنگ‌های صلیبی در اصل با داعیه‌ی مذهبی شروع شد -و آن بازپس‌گیری سرزمینهای مقدس مسیحیان و زادگاه حضرت عیسی (بیت‌اللحم) بود- و دفاع مسلمانان نیز با انگیزه‌های مذهبی صورت می‌گرفت و آن دفاع از قبیله اول مسلمانان (بیت المقدس) و دیگر سرزمین‌های اسلامی بود.
ب) نابسامانی و آشفتگی اوضاع سیاسی،اجتماعی و اقتصادی سرزمین‌های اسلامی به طور عام و فزونی یافتن مصایب و بلایای طبیعی مانند بیماری‌های واگیردار، سیل‌ها و قحطی‌هاو…
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ج) از هم پاشیدن حکومت‌های اسلامی (خلافت عباسی) و تجزیه شدن سرزمین‌های اسلامی.
د)افول بنیان فرهنگی و علمی جامعه اسلامی در نتیجه آتش‌زدن کتاب‌خانه‌ها به دست سپاهیان مغول و صلیبی و کشته شدن دانشمندان و علماء و فضلای فرهنگی و علمی
ه) کشمکش و درگیری‌های مداوم فرمانروایان سرزمینهای اسلامی بر سر حکومت و وسعت دادن قلمرو خود.(ستایش‌نیا،۹:۱۳۹۰)
۲-۲-۶٫ اوضاع فرهنگی عصر مملوکی
آنچه شایان ذکر است این می‌باشد که برخی از ممالیک ارتباط محکمی با علم و دانش داشتند، طبیعی بود که به علم و دانش تشویق کنند و به ساخت مدارس و بنای خانه‌های علم اهتمام ورزند.”ملک منصور قلاوون” و فرزندش “ملک ناصر”، “ملک ظاهر بیبرس”و…از جمله این افراد بودند. ممالیک دارای عاطفه شدیدی بودند و تلاش می‌‌نمودند که زندگی آرام و بی‌دغدغه‌ای را برای مولفان و دانشمندان فراهم سازند.(عبد اللطیف،۱۴۹:۱۹۴۷)
پس از تصرف بغداد به دست سپاهیان مغول و فجایعی که متعاقب آن به وجود آمد از قبیل آتش زدن کتاب‌خانه‌ها، از بین بردن آثار نفیس، قتل و آوارگی اهل علم، از بین رفتن منابع حمایت مالی از دانشمندان و… اوضاع علمی و فرهنگی جهان اسلام را در سراشیب افول و انحطاط نهاد ولی این اوضاع در سرزمینهای مصر وشام که تحت سلطه مملوکیان بود، به گونه‌ای دیگر بود. هرچند با سقوط بغداد و لشکرکشی ویرانگر مغول به سرزمین‌های سلامی انتظار می‌رفت که زبان عربی با تهدیدی جدی روبرو شود؛ ولی عواملی باعث شد تا همچنان این زبان به عنوان زبان نوشتاری و رسمی باقی بماند.
مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:
الف) توجه واهتمام ممالیک به زبان عربی.
ب) تشویق و حمایت از جنبش تألیف از سوی ممالیک.
ج) ساخت بسیاری از مدارس و مساجد و کتاب‌خانه‌ها در این دوره.
د)حمایت و جانبداری عالمان اسلامی از زبان عربی.(خفاجی،۲۸:۱۹۹۰)
مردم در جامعه‌ی که خشکسالی و بیماری سراسر آن را فراگرفته بود دو گروه شدند: گروهی به زهد و ترک دنیا گرویدند و به صوفی‌گری و مدح پیامبر (ص) پرداخته، تا سختی‌ها و مسکلات را فراموش کنند و گروهی دیگر نیز به بی‌بندوباری و مخدرات و مسکرات و لذایذ دنیوی پرداختند. از جمله پدیده‌های منفی این دوره انتشار حشیش و شراب‌خواری در جامعه بود که حتی عالمان و ادیبان بدان مبتلا شده بودند. رواج اعمال مغایر عفت نیز از جمله مشکلات آن زمان بود تا جائیکه حاکمان مالیاتی برای روسپی‌ها وضع نکردند. (مقریزی،۳:۱۹۸۸۲۶۹-۲۷۰)
۲-۲-۷٫ اوضاع اجتماعی عصر مملوکی
مطالعه اوضاع اجتماعی این دوره آسان نیست زیرا منابعی که به این دوران از تاریخ اسلامی پرداخته‌اند تا حدود زیادی از این جنبه غفلت کرده‌اند، اما با توجه به وقایع تاریخی و شواهد گوناگون دیگر می‌توان جنبه‌های از آن باز نماییم.
در عصر ممالیک جامعه به دو طبقه‌ی اصلی تقسیم می‌شد:
الف)طبقه حاکم: که شامل پادشاه و جانشینان او و امیران حکومت و سپاه و فرماندهان سپاه می‌شد. ممالیکی که طبقه‌ی حاکم و بزرگان آن‌ ها بودند، زندگی راحت و مرفهی داشتند در قصرها همه اسباب رفاه و آسایش فراهم بود. لباس‌های گران‌قیمت پوشیده و از ابریشم و دیباج طلایی بهره می‌بردند و در گذراندن اوقات لهو از روش‌های گوناگونی استفاده می‌کردند.
ب)طبقه‌ی تحت حکومت: که مردم را با همه‌ی گروه هایش در برمی‌گرفت.(مقریزی،۱:۱۹۳۶۴۰۶)
وضعیت اجتماعی در عصر مملوکی از جنبه‌های خوبی نیز برخوردار گشت آنچنان که وضعیت حرفه‌های گوناگون در این دوره بهبود یافت. از جمله اینکه صنعت ساخت لوازم جنگی از اهتمام خاصی برخوردا بود. صنعت منسوجات و ساخت لوازم منزل مانند شیشه و نیز ساخت درهای آهنی و مسی برای مساجد از دیگر حرفه‌های رایج این دوره بود. دمیاط، قاهره، و اسکندریه از مهمترین مراکز صنعتی در دوره ممالیک بودند.(مقریزی،۱:۱۹۸۸۲۸۱)
وقوع جنگهای صلیبی میان ایوبی‌ها و مسیحیان در گذشته و راندن باقی‌ماند‌ی مسیحیان توسط ممالیک از سرزمین‌های اسلامی، نوعی تعصب دینی را در میان مسلمانان بوجود آورد.باید خاطرنشان ساخت که ممالیک در امر داوری خود از دو شیوه قضاوت بهره می‌بردند:
الف) یکی شیوه دینی و اسلامی بود که اصول خود را از شریعت اسلام و سنت نبوی اخذ می‌نمود و ممالیک در طی ان به همه قاضیان این اجازه را داده بودند که در امور دینی مردم به مانند مسائل ازدواج و طلاق و… بر اساس دین مبین اسلام عمل نمایند.
ب)دوم شیوه سیاسی یود که احکام خود را از قانون چنگیزخان معروف به نظام “یاسه” یا “یاسَک” اخذ کرده و ممالیک بر اساس آن، حاکمی را با نام «حاجب» منصوب می‌کردند.(غازی شبیب،۲۴:۱۹۹۸-۲۵)
۲-۲-۸٫ اوضاع ادبی عصر مملوکی
بدون شک دوره مملوکی، دوره‌ای بود که ادبیات دچار افول شد. مغولان آثار نفیس را از مییان برده بودند و کتاب‌خانه‌ها را به آتش کشیده بودند و عالمان را اواره کشورها ساخته بودند البته مصر و شام که تحت حکم ممالیک بودند، از لحاظ ادبی اوضاع بهتری داشتند، زیرا ممالیک بهتر از حکام مغول با مردم رفتار می‌کردند.
ویژگی‌های ادبی این دوره عبارتند از:
الف) شیوع عاطفه دینی: نبردهای ممالیک ضد صلیبیان و تاتار آن را شدت بخشید از تاثیرات شیوع عاطفه دینی، بوجود آمدن فن مدایح نبوی است که این فن در عصر ممالیک به اوج رسید و در صدر فنون ادبیات قرار گرفت؛ بوصیری از افراد مشهور این فن است.
ب) شیوع صنایع بدیعی: که اغراق در محسنات لفظی از نتایج آن بود و پیشوای آن قاضی فاضل بود. گروهی از شاگردان وی از جمله «ابن سناء الملک»، «ابن فارض» و «ابن نبیه» اندکی قبل از عصر مملوکی «محیی الدین بن عبد الظاهر» و «ابن نباته» در عصر مملوکی، اهتمام ویژه‌ای به بدیع داشتند و در کنار این گروه، گروه دیگری بودند که توجه به معنا را مقدم بر صنایع بدیعی می‌دانستند و در صنایع بدیعی زیاده‌روی نمی‌کردند از افراد مشهور آن «سراج‌الدین ورّاق» و «نصیرالدین حمام» هستند.(خفاجی،۲۵:۱۹۹۰-۲۶)
از عوامل گسترش حرکت ادبی در عصر مملوکی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
ــ بکارگیری فنون ادبی تقلیدی برای احیای میراث ادبیات قدیم
ــ گسترده شدن حرکت تالیف در این عصر
ــ عدم وجود ابتکار در ادبیات، با کم شدن ابتکار، شرح بر کتاب‌ها زیاد شد.
ــ شیوع گرایش‌های دینی در ادبیات.

 

 

P= عملکرد[۵۳]
A= توانایی[۵۴] و قدرت به انجام رساندن توفیق آمیز یک تکلیف
C= وضوح[۵۵]: وظایف،نحوه انجام آن و…
H= حمایت سازمانی[۵۶]: حمایتی که کارمندان برای تکمیل کردن اثربخشی کار به آن نیاز دارند.
I= انگیزه[۵۷]: شور و شوق و تمایل درونی به انجام تکالیف بذون اجبار و اکراه
E= ارزیابی[۵۸]: مکانیزم فهم چند و چون وجوانب فعالیت های انجام شده
V= اعتبار[۵۹]: نظر مناسب، قانونمندی و مشروع بودن تصمیم مدیر
E= محیط[۶۰]: عوامل موثر برون سازمانی
۲-۱-۳-۴-۲ مدل CREST:
در این مدل عواملی که در بهبود بهره وری نیروی انسانی مطرح هستند، در قالب کلمه CREST”“ تنظیم شده اند و توصیه می شود که وضعیت آنها در جهت بهبود تغییر مثبت پیدا کند.
C – تعهد و ارتباطات[۶۱]
R – احترام ، بزرگداشت[۶۲]
E – جدیت[۶۳]
S – امنیت و حمایت[۶۴]
T – آموزش کاربردی[۶۵]
۲-۱-۳-۵ جلوه های بهره وری:
۲-۱-۳-۵-۱ کارایی[۶۶] :
نسبت بازده واقعی به دست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده (مورد انتظار) کارایی یا راندمان است، یا در واقع نسبت مقدار کاری که انجام می شود به مقدار کاری که باید انجام شود. نکته بسیار مهم آن است که طبق قوانین فیزیکی در ماشین ( سیستمهای بسته و مکانیکی)، کارایی و راندمان که خارج قسمت ظرفیت فعلی به ظرفیت اسمی می باشد، تقریباً هرگز به یک نمی رسد و همواره کوچکتر از یک است، لیکن درمورد انســان (سیستم باز) بر اثر انگیزش و رهبری صحیح می تواند از یک بزرگتر شود.
۲-۱-۳-۵-۲ اثر بخشی[۶۷] :
اثر بخشی، عبارت از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده است. به بیان دیگر اثر بخشی نشان می دهد که تا چه میزان از تلاشهای انجام شده نتایج مورد نظر حاصل شده است. در حالی که نحوه استفاده و بهره برداری از منابع برای نیل به نتایج مربوط به کارایی می شود. در واقع اثر بخشی مرتبط با عملکرد وفراهم آوردن رضایت انسان از تلاشهای انجام شده، و کارایی مرتبط با بهره برداری صحیح از منابع است. لذا کارایی جنبه کمی دارد ، ولی اثر بخشی جنبه کیفی داراست. لازم است توجه شود که کارایی و اثر بخشی لزوماً هم سو نیستند، وپا به پای هم حرکت نمی کنند.در نهایت، بهره وری را می توان به صورت زیر تعریف کرد: بهره وری = اثر بخشی + کارایی
بهره وری= اجرای کارهای درست + اجرای درست کارها
۲-۱-۳-۶ استراتژی های بهره وری:
از واژه استراتژی بطورکلی پنج مفهوم که به پنج P مشهور هستند استنباط می شود:

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

 

P طرح[۶۸]: به معنای نوعی مسیریا اقدام آگاهانه

P نقشه[۶۹]: نوعی صف آرایی برای چیرگی بر رقیب

P الگو[۷۰]:اقدامی جدید یا نسبتا از پیش تعیین شده

P موضع[۷۱]:جایگاهی که ازآن به مساله نگاه می کنیم (جایگاه سازمان در محیط بیرونی)

P دیدگاه[۷۲]:تلقی های ما از استراتژیهای سازمان (منظر درون سازمان)

هریک از استراتژیهای فوق براساس مدلهای استراتژیک سازمان می تواند راهبردی برای فعالیتهای عملیاتی براساس چرخه مشهور ادوارد دمینگ(TQM) که در شکل۲-۱ آورده شده است می باشد.
شکل۲-۱
۲-۱-۳-۷ راهکارهای ارتقاء بهره وری معلمان تربیت بدنی در آموزش و پرورش
دیر زمانی نیست که شیوه های ارتقای کیفیت و بهره وری در صنایع و بخش های اقتصادی به مورد اجرا درمی آید. موفقیت این راهکارها در رشد و توسعه اقتصادی، صاحب نظران را بر آن داشته تا آنها را در بنیادی ترین نهاد اقتصادی اجتماعی یعنی آموزش و پرورش نیز بیازمایند و البته به کارگیری شیوه های ارتقای بهره وری در نظام های آموزشی هم موفقیت آمیز بوده است. اغلب کارشناسان مسائل آموزشی بر این باورند که کشورهای پیشگام در رشد و توسعه اقتصادی اجتماعی مسیری جز ارتقای کیفیت و بهره وری در آموزش و پرورش نپیموده اند. بنابراین استفاده از فواید حاصل از ارتقای بهره وری نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی اجتماعی دارد. ارتقای بهره وری در آموزش و پرورش نه تنها به توسعه اقتصادی اجتماعی کمک می کند،بلکه از طریق تربیت نیروی انسانی کارآمد و خلاق می تواند موجب اعتلای کشور گردد .به لحاظ این که آموزش و پرورش که هدف نهایی دستگاه تعلیم و تربیت است مقوله ای کیفی است ، ارزیابی میزان بهره وری عامل انسانی موثر در این امر نیز کار دشواری است . اما میتوان دو مقوله تاثیر گذار در ارتقای بهره وری معلمان ورزش به شرح زیر مورد بحث قرار داد .
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
الف) آموزش معلمان و مربیان تربیت بدنی: آموزش یکی از پیچیده ترین وظایف در اداره امور هر سازمان و به ویژه در مدیریت نیروی انسانی است . عوامل دیگر درونی بهره وری که تاثیر زیادی بر افزایش بهره وری دارد ، آموزش است . مطالعاتی حکایت از آن دارند که میان آموزش و بهره وری همبستگی مثبت بسیار قوی وجود دارد(ایرانزاده، ۱۳۷۳). پس از نظام جذب ، نظام به سازی و به کارگیری مناسب منابع انسانی قرار دارد . در حقیقت آموزش از مهم ترین اقدامات و برنامه های هر سازمانی بوده و نظام آموزشی تکمیل کننده نظام استخدامی به شمار می رود که باعث توانمندی نیروی انسانی موجود شده و موفقیت های آتی را تضمین می کند آموزش و بهسازی باعث بینش و بصیرت عمیق تر دانش و معرفت بالاتر و توانایی و مهارت بیشتر انسان های شاغل در سازمان برای اجرای وظایف محول شده و موجبات نیل به هدف های سازمانی با کار آیی و ثمربخشی بهتر و بیشتر را فراهم میآورد . مایکل لوبوف در کتاب خود در ضرورت سرمایه گذاری در آموزش می نویسد: «برای رشد و پیشرفت کارکنان سرمایه گذاری کنید ، اگر برای مشاغل و مسئولیت های بالاتر آماده نشده باشند، ترفیع از داخل سازمان فاجعه آفرین است . سازمانی هایی که کارکنان وفادار دارند در تعلیم و تربیت و آموزش و پیشرفت مستمر آنان سرمایه گذاری می کنند .بدون تردید ، آموزش و رشد معلمان تربیت بدنی گران قیمت است ، لکن اگر شما فکر می کنید که تعلیم و تربیت گران قیمت است ، هزینه نادانی را در نظر بگیرید ، دیر یا زود یک سازمان از طریق اشتباهات کارکنان از طریق پرداخت حقوق های بالاتر برای جذب کسانی که آموزش دیده اند یا از طریق صرف وقت برای کارکنانی که دارد، هزینه های آموزشی را می پردازد آخرین روش موجب شایستگی و وفاداری کارکنان می شود ( لوبوف[۷۳]، ۲۰۰۳). پیگورز و مایرز[۷۴]( ۲۰۰۶) در زمینه نقش آموزش بر معلمان تربیت بدنی می گویند : آموزش خوب ، نارضایتی شغلی و دوباره کاری را به مقدار زیاد کاهش داده و کارکنان را یاری می دهد که با تمام ظرفیت خود کار کنند . یک چنین هدف های مهمی تحقق نمی یابند مگر آن که تمام سلسله مراتب سازمان (از مدیر اجرایی تا کارکنان) به اهمیت آموزشی آگاه باشند. می توان نتیجه گرفت که یکی از عواملی که تاثیر زیادی بر بهره وری معلمان تربیت بدنی داشته می تواند در بهبود آن نقش مهمی را ایفا کند آموزش است.
ب) انگیزش معلمان تربیت بدنی: یکی از تغییرهای نگرشی برای عملکرد معلمین تربیت بدنی، سطح انگیزش است. انگیزش را چرایی انجام رفتارها و نیز علتالعلل رفع نیازهای افراد تعریف می کنند. انگیزش به عنوان رفتاری تلقی میشود که شدت، جهت گیری و تداوم تلاش افراد در نیل به یک هدف را مورد محاسبه قرار میدهد.( رابینز[۷۵]، ۲۰۰۵) صاحبن ظران اعتقاد دارند که معلمین تربیت بدنی با انگیزه، میل بیشتری به حضور در مدرسه داشته و شرکت فعال تری در کلاس های خود دارند . می توان انتظار داشت که معلمین تربیت بدنی باانگیزه تلاش بیشتری را برای رفع نیازها و برآورده کردن خواسته ها از خود نشان دهند. برخی از راهکارهای ایجاد و تقویت انگیزه در معلمان عبارت اند از :
۱- تامین مالی و رفع نابرابری سطح زندگی معلمان تربیت بدنی با دیگر حقوق بگیران و کارمندان : در هر سازمانی افراد معمولاً تلاش و کوشش و آن چه که نتیجه آن است را در مقابل دریافتی خود از آن سازمان (حقوق و مزایا) قرار می دهند اگر آنچه کارکنان به سازمان می دهند (کار، تلاش، فکر و وقت و…) بیشتر از آنچه باشد که از سازمان دریافت می کنند دچار دوگانگی و فشار روانی می شوند . یکی از مواردی که همواره سبب آزردگی خاطر معلمان ورزش و کاهش شور و شوق آنها به کار شده ، نابرابری سطح درآمد و حقوق معلمان ورزش با دیگر کارکنان دولت بوده است . هیچ کس منکر این مطلب نیست که میزان درآمد معلم باید درحدی باشد که بتواند زندگی آبرومندی داشته باشد . دغدغه ی مالی و تبعیض در دریافت حقوق و دستمزد ، انگیزه کار را زایل می سازد .
۲- وجود نظام ارزیابی دقیق و ارج گذاری به کار معلمان پرتلاش: به طور کلی تشویق از عوامل مهم ایجاد انگیزه است . نکته ی مهم این است که تشویق مشمول شخصی گردد که واقعا مستحق آن است . تشویق نابجا و ناحق نه تنها کارآمدی افراد لایق را نمی افزاید بلکه مسلماً نتیجه معکوس خواهد داشت . از این رو باید ضوابط دقیق و کاربردی در ارزیابی از کار معلم ورزش وجود داشته و ارزیابی کننده خود بر این امر واقف باشد و در این کار جنبه های عدالت و انصاف را رعایت کند . تعلیم و تربیت مسئله ای کیفی است و ارزیابی یک کار کیفی به مراتب دشوار و حساس است . باید معلمی مورد تشویق قرار گیرد که در زمینه شغلی خود واجد معلوماتی کافی و روزآمد باشد. نکته ی دیگر این که تشویق باید با عمل متناسب باشد .پاداش هنگامی موثر است که فرد آن را مهم تلقی کند . صدور لوح های تقدیر روشی قدیمی موثر اما ناکافی است . تشویق ها باید ما به ازاء مادی مستقیم نیز داشته باشند تا ثمرات مربوط زود مشهود و احساس شود نه این که به صدور ورق های اکتفا شود که معلوم نیست چه زمانی و به چه میزان برای دریافت کننده سودمند است .
۲-۱-۳-۸ تعاریف نظری و ابعاد بهره وری
عواملی که از نظر هرسی و گلداسمیت[۷۶](۱۹۹۴) بر عملکرد کارکنان موثرند. این عوامل عبارت اند از توانایی (دانش و مهارت)، وضوح (درک یا تصویر نقش)، کمک (حمایت سازمانی)، انگیزه (انگیزش یا تمایل)، ارزیابی (آموزش و بازخورد عملکرد)، اعتبار (اعمال معتبر و حقوق کارکنان) و حفظ محیط (تناسب محیطی).(هرسی بلانچارد[۷۷] ، ۱۹۹۶).
۱- توانایی: توانایی در مدل آچیو[۷۸]، به دانش ، تجربه و مهارت های زیردستان در انجام وظیفه خاصی گفته می شود (هرسی و بلانچارد، ۱۳۷۵). توانایی یا آمادگی کاری، دانش مهارت است (استیفن رابینز[۷۹]،۱۹۹۷). اجزای اساسی توان عبارت اند از دانش کاری مربوط به شغل (کارآموزی رسمی که اتمام کار طرح را به طور موفقیت آمیز تسهیل کند) و نیز استعداد مربوط به کار(رضائیان، ۱۳۷۳).
۲- وضوح (درک یا تصور نقش): به درک و پذیرش شیوه کار، محل و چگونگی انجام آن، گفته می شود. برای آنکه زیر دستان درکی کامل از مشکل داشته باشند، باید مقاصد و اهداف عمده، شیوه رسیدن به این اهداف و مقاصد و اولویت های اهداف و مقاصد(چه هدفهایی، در چه زمانی بیشترین اهمیت را دارند) برایشان کاملاً صریح و واضح باشد.
۳-حمایت سازمانی: منظور حمایت یا کمکی است که کارکنان برای انجام موفقیت آمیز کار به آن نیاز دارند. بعضی از عوامل کمکی عبارت اند از: بودجه کافی، تجهیزات و تسهیلاتی که برای انجام دادن کار مناسب است، حمایت لازم از سایر واحدهای سازمانی، در دسترس قراردادن محصول با کیفیت و سرانجام وجود ذخیره کافی نیروی انسانی (هرسی و بلانچارد، ۱۹۹۶).
۴- انگیزش و تمایل: کارکنان به انگیزه مربوط به تکلیف زیر دستان یا انگیزش برای کامل کردن تکلیف حاص مورد تحلیل به گونه ای توفیق آمیز اطلاق می شود، افراد در مورد تکمیل تکالیفی بیشتر است که دارای پاداش های درونی یا بیرونی هستند. در صورتی که زیر دست دارای اشکال مختلف انگیزش باشد، اولین قدم بررسی استفاده از پاداش و تنبیه است(حقیقی، ۱۳۸۰).
۵- ارزیابی(بازخورد گرفتن): ارزیابی به بازخورد روزانه عملکرد و مرور کردن های گاه به گاه گفته می شود. روند بازخورد مناسب، به زیر دست اجازه می دهد که پیوسته از چند و چون کار مطلع باشد (حقیقی، ۱۳۸۰). منظور از این نوع بازخورد، ارائه غیر رسمی عملکرد روزانه خود به او و همچنین بازدید های رسمی دروه ای است(رضائیان ، ۱۳۷۳).
۶- اعتبار کارکنان : این اصطلاح به مناسب بودن و حقوقی بودن تصمیم های مدیر در مورد نیروی انسانی اطلاق می شود. تصمیم های کارکنان باید به دلیل و مدرک همراه و بر خط مشی های عملکردگرا استوار باشد.
۷- تناسب عوامل محیطی(سازگاری): عوامل محیطی به عوامل خارجی گفته می شود که حتی با وجود توانایی، وضوح،حمایت و انگیزه برای شغل، بر عملکرد تأثیر می گذارند.عوامل محیطی عبارتند از : رقابت، آیین نامه های دولتی ، تدارکات و … (حقیقی ، ۱۳۸۰).
۸- رضایت: یعنی خرسندی تجربه شده ناشی از ارضای یک خواسته یا هدف (مقیمی، ۱۳۸۰). رضایت تابعی است از سازگاری انتظارات سازمانی با نیازها و سرشتهای فردی، در حالی که این دو گزینه تعادل و توافق داشته باشند ، اگر انتظارات سازمانی با نیازهای شخص سازگار نباشد، شخص ممکن است رفتارش اثربخش یا کارآمد باشد بدون اینکه رضایتی حاصل نماید(علاقه بند، ۱۳۷۸). در بحث رضایت در یکی از دو دهه اخیر رضایت مشتری و ارباب رجوع یک رویکرد تازه در مدیریت شده، چرا که غالباً معطوف افزایش کیفیت محصول و سرعت عمل است و امروزه تمام سعی و تلاش آنها به منظور برآورده ساختن انتظارات رو به تغییر مشتری(ارباب رجوع) صرف می گردد(تورنس[۸۰]،۱۹۹۵).
۲-۲ پیشینه پژوهشی تحقیق
۲-۲-۱ تحقیقات داخلی:
ناظم، در سال ۱۳۸۰ در تحقیقی با عنوان رابطه کیفیت زندگی کاری کارکنان و بهره وری خدمات مدیران مراکز آموزش عالی نتیجه گرفت که بین کیفیت زندگی کاری کارکنان و بهره وری خدمات مدیران رابطه وجود دارد.
اوجانی، در سال ۱۳۸۰، در تحقیقی با عنوان بررسی متقابل کیفیت زندگی کاری و بهره وری نیروی کار در شرکت صنایع هواپیمایی ایران، نتیجه گرفت که بین کیفیت زندگی کاری و بهره وری نیروی کار در شرکت صنایع هواپیمایی ایران رابطه مستقیم و دو سویه وجود دارد.
آملی، در سال ۱۳۸۰، در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری کارکنان با عملکرد کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی رودهن نتیجه گرفت که میان کیفیت زندگی کاری کارکنان با عملکرد آن ها همبستگی معناداری وجود دارد.
طاهری، در سال ۱۳۸۱، در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه بین سلامت سازمانی و روحیه ی دبیران دبیرستان های پسرانه شهر تهران نتیجه گرفت که بین سلامت سازمانی و روحیه دبیران همبستگی بالایی وجود دارد.
یاوری (۱۳۸۶)، به مقایسه کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی اعضای هیأت علمی دانشکده ها و گروه‌های آموزشی مستقل تربیت بدنی دانشگاه های دولتی پرداخته و به نتایج زیر دست یافته است:
در مورد کیفیت زندگی کاری تنها تفاوت معنی داری در بعد توسعه قابلیت های انسانی مشاهده شد و برای تعهد سازمانی تنها تفاوت معنی داری در تعهد عقلانی و تعهد هنجاری مشاهده شد. بین کیفیت زندگی و تعهد سازمانی در گروه های آموزشی مستقل تربیت بدنی بیشتر از دانشکده ها بود؛ ولی بررسی‌های همبستگی بین کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی اعضای هیأت علمی دانشکده ها و گروه های آموزشی مستقل تربیت بدنی اختلاف معنی داری را نشان نداد.
واعظ موسوی (۱۳۸۶) در پژوهش به مقایسه کیفیت زندگی ورزشکاران رشته های انفرادی و دسته جمعی در بین زنان و مردان ۱۶ استان کشور پرداخت و ضمن تحقیق به این نتایج دست یافت که کیفیت زندگی زنان ورزشکار رشته های انفرادی در مقایسه با کیفیت زندگی زنان ورزشکار رشته های دسته جمعی برتری داشت و این برتری به عناصر بهزیستی مادی رابطه با فرزند و رفتار در تحصیلات مرتبط بود. در مقابل کیفیت زندگی مردان ورزشکار رشته های دسته جمعی از کیفیت زندگی مردان ورزشکار رشته های انفرادی برتر بود و این برتری به عناصر بهزیستی مادی، رابطه با اقوام، رابطه شغلی، رضایت شغلی و رابطه با همسر مرتبط بود.

پیش بینی رضایت شغلی زنان شاغل در مشاغل خدماتی غیر دولتی مشهد

کسایی، در سال ۱۳۸۶ در پژوهشی یا عنوان نگرش کارکنان به کیفیت زندگی کاری و رابطه آن با عملکرد را مورد بررسی قرار داد که در این پژوهش نتیجه گرفت که بین کیفیت زندگی کاری و ابعاد آن با عملکرد کارکنان رابطه معنادار وجود دارد و توجه به عوامل کیفیت زندگی کاری موجب ارتقاء عملکرد کارکنان خواهد شد و کم توجهی بدان باعث افت عملکرد خواهد شد.
محمدی، در سال ۱۳۸۷ در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه کیفیت زندگی کار و سلامت سازمانی در معلمین مدارس دوره متوسطه استان کردستان از دیدگاه دبیران نتیجه گرفت که میان کیفیت زندگی کاری و سلامت سازمانی در مدارس دوره متوسطه استان کردستان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که کیفیت زندگی کاری به میزان ۷۱٪ از تغییرات سلامت سازمانی را مورد تبیین قرار می دهد.
یاوری و همکاران (۱۳۸۸) در تحقیق خود مبنی بر مقایسه کیفیت زندگی کاری و خرده مقیاس های آن در بین اعضای هیئت علمی دانشکده ها و گروه های آموزشی تربیت بدنی دانشگاه های دولتی نشان دادند که میانگین کیفیت زندگی کاری در دانشکده های تربیت بدنی ۷۸/۵۱ درصد و در گروه های آموزشی برابر با ۴۶/۴۹ درصد است.تفاوت معنی داری در کیفیت زندگی کاری بین دانشکده ها و گروه های آموزشی مستقل تربیت بدنی مشاهده نشد. و تنها تفاوت معنی دار در بعد توسعه قابلتی های انسانی مشاهده گردید. بین سن و سابقه تدریس اعضای هیئت عالمی با کیفیت زندگی کاری و برخی ابعاد آن رابطه معنی داری وجود دارد. تفاوت وابستگی اجتماعی زندگی کاری بین زنان و مردان معنی دار است.
خالقی بابایی (۱۳۸۸) در تحقیقی تحت عنوان مشارکت در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت و کیفیت زندگی در افراد جانباز و معلول فعال و غیرفعال به این نتایج دست یافت. بین سلامت جسمانی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین وضعیت روحی- روانی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین وضعیت ارتباطات اجتماعی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین قلمرو محیطی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین کیفیت زندگی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین شرکت در فعالیت ورزشی و سلامت جسمانی در افراد معلول فعال ارتباط معنی دار و معکوسی مشاهده شد.
یاوری و همکاران (۱۳۸۸) در تحقیق خود مبنی بر مقایسه کیفیت زندگی کاری و خرده مقیاس های آن در بین اعضای هیئت علمی دانشکده ها و گروه های آموزشی تربیت بدنی دانشگاه های دولتی نشان دادند که میانگین کیفیت زندگی کاری در دانشکده های تربیت بدنی ۷۸/۵۱ درصد و در گروه های آموزشی برابر با ۴۶/۴۹ درصد است.تفاوت معنی داری در کیفیت زندگی کاری بین دانشکده ها و گروه های آموزشی مستقل تربیت بدنی مشاهده نشد. و تنها تفاوت معنی دار در بعد توسعه قابلتی های انسانی مشاهده گردید. بین سن و سابقه تدریس اعضای هیئت عالمی با کیفیت زندگی کاری و برخی ابعاد آن رابطه معنی داری وجود دارد. تفاوت وابستگی اجتماعی زندگی کاری بین زنان و مردان معنی دار است.
خالقی بابایی (۱۳۸۸) در تحقیقی تحت عنوان مشارکت در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت و کیفیت زندگی در افراد جانباز و معلول فعال و غیرفعال به این نتایج دست یافت. بین سلامت جسمانی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین وضعیت روحی- روانی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین وضعیت ارتباطات اجتماعی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین قلمرو محیطی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین کیفیت زندگی معلولین فعال و غیرفعال تفاوت معنی داری وجود دارد. بین شرکت در فعالیت ورزشی و سلامت جسمانی در افراد معلول فعال ارتباط معنی دار و معکوسی مشاهده شد.
حسینی و همکاران در پژوهش خود تحت عنوان رابطه بین کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی کارکنان اداره کل تربیت بدنی استان اصفهان در سال (۱۳۸۸) و با بهره گرفتن از پرسشنامه زندگی والتون و با نمونه ۱۵۲ نفری نشان دادند که همبستگی مثبت و معناداری بین کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی کارکنان تربیت بدنی استان اصفهان وجود دارد. تحلیل رگرسیونی نشان داد، تعهد عاطفی و تعهد هنجاری تحت تأثیر کیفیت زندگی کاری کارکنان تربیت بدنی استان اصفهان قرار دارد.
بیات (۱۳۸۸) در تحقیق خود مبنی بر بررسی کیفیت زندگی زنان در شهر مشهد و با هدف بررسی ابعاد مختلف کیفیت زندگی زنان با حجم نمونه ۳۲۰ نفر از زنان ساکن در مناطق چهارگانه شهر مشهد و با بهره گرفتن از پرسش نامه کیفیت زندگی۳۶-SF- نتیجه گرفتند که در میان ۸ بعد کیفیت زندگی زنان مورد مطالعه در بعد عملکرد جسمی با میانگین ۸۷ بیشترین نمره و در بعد مشکلات روحی با میانگین ۳/۵۷ کمترین نمره را داشتند. مقایسه کیفیت زندگی براساس سن، تحصیلات و وضعیت تأهل نشان می دهد اختلاف معناداری بین حیطه های عملکرد جسمی، مشکلات جسمی و سلامت عمومی در گروه های سنی مختلف وجود دارد . از نظرتحصیلات در ابعاد درد جسمی، سلامت روانی، مشکلات جسمی، نشاط و سلامت عمومی، تفاوت بین گروه ها معنادار بود . از نظر وضعیت تأهل نیز در دو بعد مشکلات جسمی و سلامت عمومی تفاوت معناداری بین میا نگین نمره دو گروه مشاهده گردید براساس نتایج حاصل از این پژوهش، ملاحظه می گردد که عوامل مختلفی از جمله سن، وضعیت تأهل، تحصیلات، اشتغال، میزان درآمد و محل سکونت بر کیفیت زندگی زنان تأثیر دارند.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
حسینی و همکاران در پژوهش خود تحت عنوان رابطه بین کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی کارکنان اداره کل تربیت بدنی استان اصفهان در سال (۱۳۸۸) و با بهره گرفتن از پرسشنامه زندگی والتون و با نمونه ۱۵۲ نفری نشان دادند که همبستگی مثبت و معناداری بین کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی کارکنان تربیت بدنی استان اصفهان وجود دارد. تحلیل رگرسیونی نشان داد، تعهد عاطفی و تعهد هنجاری تحت تأثیر کیفیت زندگی کاری کارکنان تربیت بدنی استان اصفهان قرار دارد.
بیات (۱۳۸۸) در تحقیق خود مبنی بر بررسی کیفیت زندگی زنان در شهر مشهد و با هدف بررسی ابعاد مختلف کیفیت زندگی زنان با حجم نمونه ۳۲۰ نفر از زنان ساکن در مناطق چهارگانه شهر مشهد و با بهره گرفتن از پرسش نامه کیفیت زندگی۳۶-SF- نتیجه گرفتند که در میان ۸ بعد کیفیت زندگی زنان مورد مطالعه در بعد عملکرد جسمی با میانگین ۸۷ بیشترین نمره و در بعد مشکلات روحی با میانگین ۳/۵۷ کمترین نمره را داشتند. مقایسه کیفیت زندگی براساس سن، تحصیلات و وضعیت تأهل نشان می دهد اختلاف معناداری بین حیطه های عملکرد جسمی، مشکلات جسمی و سلامت عمومی در گروه های سنی مختلف وجود دارد . از نظرتحصیلات در ابعاد درد جسمی، سلامت روانی، مشکلات جسمی، نشاط و سلامت عمومی، تفاوت بین گروه ها معنادار بود . از نظر وضعیت تأهل نیز در دو بعد مشکلات جسمی و سلامت عمومی تفاوت معناداری بین میا نگین نمره دو گروه مشاهده گردید براساس نتایج حاصل از این پژوهش، ملاحظه می گردد که عوامل مختلفی از جمله سن، وضعیت تأهل، تحصیلات، اشتغال، میزان درآمد و محل سکونت بر کیفیت زندگی زنان تأثیر دارند.
رمضانی نژاد و همکاران (۱۳۸۹) در مقاله خود تحت عنوان مقایسه کیفیت زندگی افراد شرکت کننده و غیرشرکت کننده در ورزش همگانی که بر روی ۷۶۵ نفر از افراد شرکت کننده و غیر ایستگاه های ورزش همگانی انجام دادند نشان دادند که بین کیفیت زندگی افراد شرکت کننده و غیرشرکت کننده در ورزش همگانی تفاوت معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر، کیفیت زندگی، وضعیت خرده مقیاس های بهزیستی بدنی، رضایت شغلی، روابط اجتماعی و رفتار خلاق و مبتکرانه افراد شرکت کننده در ورزش همگانی نسبت به افراد غیرشرکت کننده بهتر بود. همچنین کیفیت زندگی مردان و زنان شرکت کننده در ورزش همگانی بهتر از مردان و زنان غیرشرکت کننده بود.