زمینه کار

زمینه کاری : ۱) در حال بد تر شدن ۲)تغییرات آن سریعتر از هر زمان دیگر
زمینه کاری کنونی ، برای روح انسان زیان آور است.

۱۱-۱-۲- عناصر مهم معنویت در محیط کار
تئوری yداگلاس مک کریگور که در سال ۱۹۶۰بیان شده است ،یک عنصرمهم در معنویت محیط کاراست .مگ گریگوردریافته بود که هم مدیرانی که از تئوری xاستفاده می کنندو هم آنهایی که از تئوری yاستفاده می کننددر رسالت خود شکوفایی درگیرند .مدیران تئوری xبه طورحقارت گونه ای درباره کارکنان فکر می کنند ولی مدیران تئوریy،هوش و عاطفه کارکنانشان رامورد توجه قرارمی دهند و نتایج بالایی را به آنها نسبت می دهند.ارتباطات نیزعنصر مهم دیگری در معنویت در محیط کاراست."مدیریت به وسیله گشتن در اطراف"وقرار گرفتن در کنار دیگران،به طریقی منظم باعث می شود تا از فیلتر شدن اطلاعات نزد سطوح بالاجلوگیری شود.عنصر دیگر،ارتباط متقابل بین افراد است.اصل حسن نیت درونی منجر به حسن نیت بیرونی و عملکرد می شود. (ماکز و دیمن^[۹۴] ،۲۰۰۸، ۱۰۱)
در تحقیق دیگری،این موارد عناصر محیط کار تشخیص داده شده اند:
غوطه ور شدن در کار خود^[۹۵]: توانایی به کارگیری خود کامل یک فرد در محیط کار ،یکی از ابعاد معنویت محیط کار است که به عنوان موضوعی مهم برای محققان آمده است .میتروف و دانتون این مفهوم را به عنوان"انرژی معنوی بی اندازه” توصیف می کنند که در هر فردی وجود دارد.اگر چه این جنبه از معنویت محیط کار،کمی مبهم به نظر می رسد اما یک آزمایش تجربی نیازمند راه هایی برای عملیاتی ساختن این مفهوم است .ولش و دلهر این جنبه از معنویت محیط کار را محدود به توسعه سازمانی کرده اند.هر دیدگاهی برای توصیف این جنبه از معنویت محیط کاراستفاده شود،قطعا به محیط کار توجه دارد. بنابراین این بعد که شامل آوردن خود کامل فردی به کاراست ،تحت عنوان “حمایت سازمانی درک شده"،تعریف می شود.
مرتبط بودن^[۹۶] :یکی از پذیرفته شده ترین ابعاد معنویت در محیط کار ،ارتباط با دیگران است. (مور و کاسپر^[۹۷] ،۲۰۰۶، ۱۰۹) ولی نه فقط ارتباط دیگران بلکه با محیط و علاوه بر اینها ، با همه چیز موجود در عالم. (کورنر^[۹۸]،۲۰۰۹،۳۷۸) این ارتباط می تواند به عنوان احساس بخشی از یک چیز بالاتر و بزرگتر از خود بودن ،تعریف شود.بنابر گفته میتروف و دنتون ،اگر قرار باشد فقط یک کلمه برای توصیف معنویت محیط کار به کار برده شود،این یک کلمه می تواند همین ارتباط باشد.گیاکالون وجورکیویچ،ارتباط را به عنوان رابطه ای با دیگرانکه احساس مثبتی را فراهم می کند، تعریف کرده اند.بوراک هم از نیاز به صداقت در روابط برای تقویت معنویت محیط کار ،سخن به میان آورده است .بنابراین ،به نظر می رسد مرتبط بودن همان عمق روابط در محیط کار است .
خود شکوفایی^[۹۹]:بعد آخر معنویت محیط کار ،خود شکوفایی است که از کار آبراهام مازلو در مسئله انگیزش ،بر گرفته شده است .بوراک اعتقاد دارد که خود شکوفایی هنگامی رخ می دهد که روح و ذهن از طریق کار با هم سازگار و جفت و جور شوند.کینگ و نیکول ،فرایند خود شکوفایی را به عنوان توسعه استعداد کامل فردی از طریق کار ،تعریف می کند .شکل اصلی و معمول در استفاده از اصطلاح خود شکوفایی مازلو ،این است که آن معمولا شامل هر دو جنبه معنوی وذهنی فرد در کار است .لوکاس بیان می دارد که شغلی که فرصتهایی برای رشد فردی و خود شکوفایی فراهم آورد،به طور مثبت با رضایت شغلی درونی در ارتباط است بنابراین رضایت شغلی درونی می تواندبه عنوان سنجش خود شکوفایی ویا رشد شخصی در فرد،مورد استفاده قرار گیرد . (مور و کاسپر ^[۱۰۰]،۲۰۰۶، ۱۰۹)
۱۲-۱-۲- تبدیل محیط کار به نوعی محیط کار معنوی
برای یک محیط کار معنوی پیش نیاز هایی لازم است که در زیر می آیند:
رفتارهای معنوی معمولا با قصد ونیت درونی نیست به انجام کارهای خوب آغاز می شود و بعدا نسبت به دیگران انجام می شوند.
سازمان های معنوی یقین حاصل می کنندکه هم نتایج وهم تعاملات درونیشان،معنوی است.
معنویت در محیط کار مبتنی بر تئوری yاست و توسط آن نیز ارتقا می یابد.
مدیریت تفاوت ها با دلایل درست در استقرار یک محیط کار معنوی ،ارزشمند است.
ایجاد محیط کاری که در آن افراد دوست دارند تا به عنوان عاملی مهم برای انجام موفقیت آمیز کار ها باشند . وقتی افراد جایی را که هستند دوست داشته باشند ،از آن حمایت می کنند.
شناخت ،انطاف پذیری و تشویق انسانیت ،عناصری هستند که در یک محیط کارمعنوی نمی توان از آنها چشم پوشی کرد.
رویکرد “محلی فکر کنید و محلی عمل کنید “وبه جای “جهانی فکر کنید و جهانی عمل کنید"،قدم بعدی در استقرار یک محیط کار معنوی در شرکتهایی است که در سطح جهانی فعالیت می کنند.
تسهیم سود:محیط های کاری معنوی ازدادن پاداش به کارکنانی که سخت کار می کنند اجتناب نمی کنند و به آنهااجازه می دهند تا در سودی که در به وجود آوردنش سهیم بوده اند ،شریک شوند.
معنویت در کار ،رویکردی کل نگر را برای همه سهامداران توصیه می کند.
خود کنترلی :معنویت در کار از طریق آگاهی ،بوجود می آید (ماکز و دیمن،۲۰۰۸، ۱۱۱)
برای تجربه معنویت ازطریق کار ما نباید فقط به رویه ها وسیاست های محیط کار بیاندیشیم بلکه باید مفروضات و اعتقادات و ارزشهایی که از طریق آنها به شرکت نظم می بخشیم رابه چالش بکشیم .ماباید نقشی را که کار در زندگی ما دارد و هدف اصلی سازمان را تغییر دهیم مدیران صاحب قدرت باید ساختار و شرایطی را بوجود آوردکه در آن از تمام استعداد افراد استفاده به عمل آید و در همان زمان نیز رشد فردی افراد را نیز تشویق نمایند و برای آشکار شدن روح در کار و محیط کار به تغییراتی بیش از تغییرات مادی نیازمندیم مثلا ارتقای فعالیت های تیمی و یا افزودن فعالیت های معنوی (مثلا ایجاد مکانهایی برای تفکر و تامل ،وقتهایی برای استراحت ومراقبه^[۱۰۱] و نیایش و…).(گال و دوح^[۱۰۲]،۲۰۰۴، ۱۳۶)
سازمانهایی که دوست دارند تا معنویت در محیط های کاریشان بوجود آید،باید رهنمودهایی انعطاف پذیر برای اطمینان از اینکه همسازیهای درست و مناسب به عمل آمده یا خیر ،داشته باشند. (هرمن^[۱۰۳]، ۲۰۰۸، ۲۱)
۱۳-۱-۲- دلایل احتمال تغییر محیط کار غیر معنوی به محیط کار معنوی
دلایل درونی :اساسا نتیجه تغییر فردی (که می تواند به معنوی شدن کارکنان بدون کار کردن در یک محیط معنوی کمک کند )،اگر چه تغییر در کارکنان می تواند منجر به تاثیر معنوی روی محیط کار شود.بعضی از دلایل درونی برای تبدیل کارکنان عبارتست از :افزایش سطح هشیاری ،مقابله با مشکلات تغییر در زندگی ،تغییر عادات و تغییر در سبک زندگی (مانند ازدواج کردن ،بزرگ کردن فرزندان و…) ، تمایل برای آرامش درونی و خود رضایی ،افزایش تنفر ازیک محیط رقابتی ،تنفراز یک ساختار سلسله مراتبی که به سختی اداره می شود ،تمایل به داشتن احساس بهتر درباره خود ،همکاران و جامعه.
دلایل خارجی:با توجه به این که تغییر عمدتا نتیجه تغییر در فرهنگ شرکت است(که می تواندکه کارکنان را به سمت درک این که او فقط می تواند به خوب انجام دادن در آن مجموعه ادامه دهد اگر با تغییر سازگار شود سوق می دهد).برخی از روش هایی که این حالت می تواند در آن رخ دهد عبارتند از:دریافت بازخور مثبت از همکاران ،تمایل به مشارکت در یک سازمان موفق و خوش بین بودن نسبت به ایده ها و شیوه های تفکر جدید. (مارکز ، ۲۰۰۶، ۸۸۹)
۱۴-۱-۲- عوامل تقویت کنند معنویت در محیط کار
رهبری الهام بخش^[۱۰۴]؛
شالوده سازمانی قوی و مستحکم^[۱۰۵]؛
اصالت سازمانی^[۱۰۶]؛
فرهنگ و فضای سازمانی^[۱۰۷]؛
حس مشترک بین اعضای سازمانی؛
فرصتهای برای رضایت فردی و یادگیری و توسعه مستمر^[۱۰۸]؛
قدردانی از کارکنان و احترام به آنها به خاطر مشارکتشان^[۱۰۹].
اگرچه این هفت عامل همگی به عنوان تقویت کنند های معنویت در کار معرفی شده اند،اما رهبری الهام بخش از باقی عوامل یاد شده همانطور که از شکل پیداست ،جداشده است و در مرکزشکل قرارگرفته است .رهبری به عنوان مهمترین عامل سازمانی در گسترش معنویت در کار شناخته شده است . رهبران،برای توسعه یک شالوده قوی و مستحکم سازمانی با دیدی قانع کننده ،جذاب و اهداف واضح و روشن می کوشند.آنها مسیرسازمانی را تحت تاثیر قرار می دهند به همان طریقی که کارها تمام می شوند. (اسکریپنیک ،۲۰۰۶، ۲۸۵)
شکل شماره ۲-۱: عوامل سازمانی تقویت کننده معنویت در محیط کار(اسکریپنیک ،۲۰۰۶، ۲۸۵)
۱۵-۱-۲- تشویق و پرورش معنویت در محیط کار
تشویق و ترویج معنویت در محیط کار را می توان در دو سطح فردی و سازمانی بررسی کرد:در سطح سازمانی گفته می شود که معنویت باید در کل سازمان اعمال شود و سازمان به عنوان یک کل ،باید معنوی باشد.میتروف ودنتون که پیشنهاد دهنده این ایده بودند بیان کردند:از آنجاکه بین ترجیحات ،علائق و گرایش های افراد،تفاوت و تعارض های زیادی وجود دارد ،معنویت به جای سطح فردی باید در سطح سازمانی وبا در نظر گرفتن سازمان به عنوان یک کل ترویج شود.
در سطح فردی نیز بر تشویق معنویت فردی افراد تاکید می شود .در این حالت ،سازمان دیگردارای یک نوع گرایش مشخص معنوی یا مذهبی خاص نیست ،و در عوض به تشویق یا برآورده ساختن نیازهای معنوی افراد توجه می شود.در این سطح فرض بر این است که سازمان مجموعه ای از افراد است که هر کدام دیدگاه معنوی متفاوت دارند و رهبران سازمان باید تنوع مذهبی افرادرا درک کند و آن را بپذیرند و زمینه شکوفایی این تنوع را فراهم سازند. بنابراین در این سطح تشویق و ترویج معنویت در محیط کار به جای کل سازمان از افراد آغاز می شود(فرهنگی و دیگران ،۱۳۸۵، ۳۰)
لذا در سطح فردی معنویت با تشویق افراد به صحبت آزادانه درباره نظرمعنویشان وکمک به آنها در جهت مرتبط ساختن این نظرات با ارزشهای سازمان ایجاد می شود .بر همین اساس کریشنا کومار و نک (۲۰۰۲)مدل آزادی معنوی را برای تقویت در سطح فردی ارائه کردند.
۱۶-۱-۲- ابعاد معنویت در محیط کار
احساس همبستگی تیمی^[۱۱۰] : این مورد ،شامل مفاهیمی چون روحیه تیمی ،مبادلات دو جانبه بین اعضا،وجود حس مشترک بین افراد و داشتن هدف مشترک است. (ریگو و ایکان^[۱۱۱]، ۲۰۰۸ ،۶۳)هم چنین این بعد مهم معنویت در محیط کار ، در بر گیرنده ارتباط عمیق با دیگران داشتن است. (میلیمن و دیگران ، ۲۰۰۳، ۴۲۹)
این بعد،در سطح گروهی رفتارهای انسانی رخ می دهد و تعاملات بین کارکنان و همکاران را مورد توجه قرار می دهد . نیل و بنت بیان می کنندکه این سطح از معنویت شامل ارتباطات معنوی ، احساسی وروحی میان کارکنان ، تیم ها و یا گروه ها در سازمان است.
سازمان های اندکی وجود دارند که فرهنگ قوی داشته باشند که بتواند چنین همبستگی را میان کارکنانشان ایجاد کرده باشد. (میلیمن و دیگران ، ۲۰۰۳، ۴۲۹)
وقتی افراد خودشان را به عنوان بخشی از جامعه کاریشان به حساب آورند و خودشان را با هدف آن گروه بشناسند،می توان تمامی کارهای پیچیده سازمان های امروزی را به راحتی انجام داد. این بعد شبیه به بعد “احساس همبستگی” است که توسط میلیمن و دیگران بیان شده است (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳)
سازگاری ارزش های فردی و سازمانی^[۱۱۲]:این مورد همگرایی بین ارزش های سازمانی و زندگی درونی را نشان می دهد (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳) و این که افراد احساس سازگاری را میان ارزش ها ی خودشان و ماموریت و هدف سازمان ،تجربه می کنند .این سازگاری به این معناست که افراد معتقدند مدیرانشان در سازمان ها ،ارزش های درست و صحیح و وجدان قوی دارند و نسبت به رفاه و همبستگی کارکنانشان اهمیت قائلند (میلیمن و دیگران ، ۲۰۰۳، ۴۲۹). افراد احساس راحتی بیشتری خواهند نمود هنگامی که احساس کننددر سازمانی کار می کنند که رهبرانشان در جستجوی خواسته های جامعه کاری هستند و نه فقط در جستجوی علایق خودخواهانه سازمان یا سهامدارانشان (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳). پس این بعدبیشتر شبیه به همسویی با ارزش های سازمانی است که در تحقیق میلیمن به آن اشاره شده است.
احساس کمک به جامعه^[۱۱۳]: این مورد بیان می کند که کار توسط افرادی انجام می شود که کارشان با ارزش های زندگی شخصی اشان همسو باشد .این بعد شبیه به بعد کار کار با معنا در تحقیق میلیمن و دیگران و اشمون و داچون است (ریگو و ایکان، ۲۰۰۸ ،۶۳). کار با معنا بر این نکته توجه دارد که افراد در جستجوی معنا در کارشان هستند .(آچمز و دوچن،۲۰۰۵،۸۱۲)

رادمنش و جلیلوند (۱۳۸۷) به بررسی خصوصیات کمی و کیفی رویش جنگل­کاری ۱۹ ساله گونه­ های پهن­برگ بومی (پلت و بلند مازو) و سوزنی­برگ غیر­بومی کاج بروسیا در جنگل آموزشی پژوهشی دانشکده منابع طبیعی ساری (منطقه دارابکلا استان مازندران) پرداختند. با توجه به نتایج حاصله گونه­ های بومی افراپلت و بلندمازو چه از نظر کمی چه از نظر کیفی در مقایسه با کاج بروسیا از وضعیت مطلوب­تری برخوردار بود.
عبدی و همکاران (۱۳۸۷) در تحقیقی برآورد ظرفیت ترسیب کربن در گون­زارهای استان مرکزی (مطالعه موردی منطقه مالمیر شهرستان شازند) پرداختند. خاک را مهم­ترین مخزن کربن آلی در گون­زارها دانستند. نتایج همبستگی و رگرسیون گام به گام ایشان نشان داد که ترسیب کربن با ارتفاع و حجم بوته­ های گون، بیوماس هوایی، بیوماس زیر زمینی، بیوماس کل، مقدار لاشبرگ و کربن آلی خاک رابطه مثبت و معنی­دار داشت.
مهدوی راد (۱۳۸۷) وضعیت کمی و کیفی و تنوع زیستی توده­های دست کاشت زبان گنجشگ، افرا پلت، شیردار و توسکا ییلاقی در حوضه آبخیز تالار در منطقه اتو زیر آب (به ترتیب ۲۵۰ و ۹۰۰ متر از سطح دریا) را بررسی کرد، به این نتیجه رسید در چای باغ توده آمیخته پلت–شیردار–ون و در اتو توده پلت خالص داری بزرگترین شاخص غنا و تنوع زیستی بوده ­اند. پلت خالص در چای باغ و توسکا خالص در اتو از کمترین تنوع زیستی برخوردار بودند. به طور کلی هر دو منطقه، توسکای خالص و سپس پلت (هم آمیخته و هم خالص) داری رویش مطلوب­تری نسبت به دیگر گونه­ ها بوده ­اند.
گودرزی (۱۳۸۸) به بررسی خواص خاک و تنوع زیستی (تنوع، غنا، یکنواختی) گونه­ های زیر­آشکوب در جنگل­کاری­های خالص و آمیخته پهن­برگ (پلت، توسکا، ون و شیردار) در منطقه چای باغ شیرگاه (ارتفاع ۲۵۰ متر از سطح دریا) پرداخت. به این نتیجه رسید که میزان تنوع در جنگل طبیعی و سپس در جنگل­کاری­های آمیخته بیشتر از جنگل­کاری­ها خالص بود و پوشش گیاهی تأثیر مثبتی بر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی دارد.
فروزش­سوتگوابری و همکاران (۱۳۸۸) به بررسی کمی کیفی توده دست کاشت توسکای ییلاقی ۱۹ ساله در منطقه سیاهکل پرداختند. متوسط رویش قطری ورویش ارتفاعی به ترتیب برابر با ۶۶/۰ و ۵۴/۷۱ سانتی­متر بود. نتایج نشان داد که به دلیل عدم اجرای عملیات پرورشی به ویژه تنک کردن در توده دست­کاشت توسکای ییلاقی، توده مورد بررسی از نظر خصوصیات کمی و کیفی به ویژه مقدار رویش سالیانه قطری و ارتفاعی داری وضعیت مناسبی نبوده و بر اجرای تنک کردن در چنین توده­های تاکید شده است.
آزادی نجات و همکاران (۱۳۸۸) کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در ارزیابی جنگل­کاری­های شهری به منظور انتخاب گونه درختی مناسب در مناطق خشک و نیمه­خشک پرداخت. به این نتیجه رسید با انجام این مراحل (اندازه ­گیری میانگین موزون) هر گونه ­ای که دارای بالاترین میانگین موزون باشد به عنوان مناسب­ترین گونه با توجه به معیارهای مختلف، معرفی شده و گونه­ های دیگر در اولویت بعدی برای کاشت قرار می­گیرند.

کوچ (۱۳۸۹) به بررسی تنوع زیستی واحدهای زیست محیطی در ارتباط با برخی خصوصیات خاک در اکوسیستم جنگلی ممرز پرداخت، در این مطالعه واحدهای زیست محیطی با بهره گرفتن از روش تجزیه تحلیل دو طرفه گونه­ های شاخص تهیه گردید و از شاخص­ های سیمپسون، مارگالف و هیل برای تجزیه تحلیل پارامترهای تنوع، غنا یکنواختی استفاده کرد. برای مطالعه خصوصیات خاک در هر واحد زیست محیطی از سه عمق ۱۰-۰، ۲۰-۱۰ و ۳۰-۲۰ سانتی­متر خاک نمونه­برداری نمود. ارتباط بین شاخص­ های تنوع زیستی با مشخه­های فیزیک و شیمیایی و بیولوژیکی خاک با بهره گرفتن از مولفه­های اصلی (PCA) بررسی نمود. نتایج نشان داد که هر یک از این مشخصه­های خاک در سمت چپ محور اول دارند. فسفر قابل جذب در هر سه عمق به عنوان مؤثرترین عامل تأثیرگذار بر مشخصه­های تنوع زیستی بیان نمودند.
کوچ و نجفی سال ۱۳۸۹ در تحقیقی تحت عنوان بررسی چگونگی بکارگیری AHP در ارزیابی توان اکولوژیکی توده­های جنگلی (پلت، بلند مازو، کاج بروسیا و توده آمیخته ممرز-آزاد به همرا بلند مازو) موجود در منطقه دارابکلا، نه معیار (اسیدیته خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم محلول تبادلی، زی­توده کرم خاکی، شمار در ختان در هکتار، میانگین قطر برابر سینه در هکتار، ارتفاع کل و سطح تاج درختان) مورد ارزیابی قرار دادند. وزن نهایی محاسبه شده در این تحقیق نشان داد که توده جنگلی پلت با توجه به معیارهای مورد بررسی دارای توان بوم­شناختی بالاتری نسبت به توده­های دیگر بودند و توده­های بلند­مازو، کاج­بروسیا و توده آمیخته به ترتیب در مراحل بعدی قرار گرفتند. در نهایت به این نتیجه رسیدند که توده پلت دارای شرایط مناسب­تر و بازدهی بیشتری نسبت به دیگر توده­های مورد بررسی است.
سردابی و همکاران (۱۳۸۹) در بررسی اثر گونه­ های اکالیپتوس بر خصوصیات خاک در استان گیلان به این نتیجه رسیدند که در میان شش گونه اکالیپتوس از نظر خصوصیات خاک شامل درصد لای، وزن خشک لاشبرگ­ها، وزن مخصوص ظاهری، مقاومت به فرو روی، اسیدیته و فسفر، اختلاف معنی­داری وجود دارد، و جنگل­کاری اکالیپتوس نقش مثبتی در بهبود ساختمان و تخلخل خاک به ویژه در سطح خاک دارد.
شاه­نظری (۱۳۸۹) به بررسی موفقعیت جنگل­کاری با گونه­ های توت سفید ( Morus alba L) و کاج تهران ( Pinus eldarica Medw) در اصفهان و تأثیر برخی از مشخصه­های خاک بر رویش این گونه­ ها پرداخت، و به این نتیجه رسید که میزان رویش و مواد غذایی موجود در خاک و برگ برای گونه کاج در منطقه پارک کوهستان بیشتر از پارک شرق ۱ بود و میزان رویش و مواد غذایی خاک و برگ در گونه توت، در دانشگاه صنعتی بیش از شرق۲ بود. که نشان از حاصلخیزی بالای سایت­های مذکور دارد.
رستم­آبادی و همکاران (۱۳۸۹) در مطالعه خود تحت عنوان مقایسه تغذیه، بازگشت و بازجذب عناصر غذایی در رویشگاه­های توسکای ییلاقی و دارتالاب در منطقه تشبندان آمل-مازندران، تغذیه، بازگشت و بازجذب عناصر غذایی بین دو رویشگاه توسکای ییلاقی (درخت تثبیت کننده ازت) و دارتالاب (سوزنی­برگ) کاشته شده روی یک خاک با زهکشی ضعیف را مقایسه کردند. عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم برگهای زنده (سبز) و مرده (لاشبرگ) هر درخت و خاک تحت پوشش هر توده درختی، اندازه ­گیری کردند، در نتایج ایشان و همکاران توسکا ییلاقی در مقایسه با دارتالاب به طور معنی­داری در برگ سبز از نیتروژن و منیزیم بیشتر و در برگ مرده نیز از نیتروژن، پتاسیم و منیزیم بیشتر، ولی کلسیم کمتر برخوردار بود. نسبت کربن به نیتروژن لاشبرگ و بازجذب نیتروژن در توسکا ییلاقی کمتر از دارتالاب بود. خاک توسکا ییلاقی در مقایسه با دارتالاب از نیتروژن و پتاسیم بیشتر، و فسفر، منیزیم و نسبت کمتری برخوردار بود، از نتایج این پژوهش می­توان دریافت که توسکا ییلاقی، در مقایسه با دارتالاب، به دلیل تجمع عناصر غذایی بیشتر لاشبرگ،، بازگشت ازت بیشتر به خاک و نسبت C/N کمتر لاشبرگ سبب بهبود و حاصلخیزی تدریجی رویشگاه می­ شود.
ورامش و همکاران (۱۳۸۹) در تحقیقی تحت عنوان اثرهای جنگل­کاری در افزایش ترسیب کربن و بهبود برخی ویژگی­های خاک در پارک چیتگر تهران پرداختند. نتایج تحقیق ایشان نشان داد که ترسیب کربن در خاک توده اقاقیا (۱۹/۷۸ تن در هکتار) به طور معنی­داری (۰۱/۰ >p) بیشتر از توده کاج تهران (۵۷ تن در هکتار) و اراضی بایر (۸/۱۰ تن در هکتار) است. ارزش اقتصادی را برای گونه­ های مذکور ۷۹/۲ و ۷۴۱/۳ میلیون دلار محاسبه کردند. نتیجه رگرسیون گام به گام در بررسی ایشان نیز نشان داد که درصد رس و نیتروژن به ترتیب از مهم­ترین اجزای تأثیر گذار بر مقدار کربن آلی خاک هستند.
نوبخت (۱۳۸۹) عملکرد توده­های دست کاشت سوزنی برگ کاج سیاه و پیسه­آو پهن­برگ ون و بلوط بلند مازو را در پارسل ۷ سری یک طرح جنگلداری دهمیان را بررسی کرد. نتایج نشان داد که منطقه مستعد کاشت و توسعه سوزنی­برگان با در نظر گرفتن حداکثر تنوع گونه­ های علفی و کمترین تغییر و تأثیر در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک می­باشد.
زینی­وند زاده (۱۳۹۰) در تحقیقی اثر جنگل­کاری با گونه­ های سوزنی­برگ و پهن­برگ بر تنوع گونه­ های گیاهی و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی: جنگل کاری دوشان سنندج) را بررسی نمود به این منظور در هر یک از مناطق مورد مطالعه (در جنگل­کاری­ها و مراتع) به منظور مطالعه کمی توده­ها‏، ۲۰ قطعه نمونه مربعی شکل ۴۰۰ مترمربعی به صورت تصادفی- سیستماتیک به عنوان قطعات نمونه اصلی مشخص کردند (در مجموع ۶۰ قطعه نمونه). سپس به منظور تعیین نوع گونه­ های علفی و درصد پوشش آنها، هر یک از قطعات نمونه اصلی به چهار بخش کوچکتر تقسیم، و در داخل هر بخش یک میکرو پلات ۵/۱×۵/۱ متر مربعی مشخص کردند. به منظور بررسی برخی از خصوصیات اصلی فیزیکی و شیمیایی خاک، در داخل هر پلات سه نمونه خاک از عمق ۲۰-۰ سانتی­متر برداشت و به منظور تهیه نمونه­های ترکیبی با هم­دیگر مخلوط شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تنوع گونه ­ای و غنا پوشش علفی در جنگل­کاری پهن¬برگ بیشترین و میزان شاخص یکنواختی آن کمترین مقدار را دارا بوده است. از نظر خصوصیات فیزیکی وزن مخصوص حقیقی، در بین مناطق مورد مطالعه اختلاف معنی­دار وجود داشت. خصوصیات شیمیایی خاک و اکثر پارامترهای مورد نظر در توده­های مورد مطالعه اختلاف معنی­داری را نشان دادند.
هاشمی (۱۳۹۰) در تحقیقی تحت عنوان مقایسه تغذیه درختان، چرخه عناصر غذایی و خصوصیات خاک در گونه­ های دست­کاشت جنگل داربکلا- ساری (افرا پلت، گردو، ون، آزاد، بلوط و کاج برسیا) با انتخاب منطقه­ با شرایط یکسان شیب وجهت از هر گونه در هر توده، ۶ درخت سالم جهت نمونه­برداری برگ انتخاب نمودند. منطقه مورد نظر آمار­برداری صد­در­صد (پارامتر­های قطر برابر­سینه و ارتفاع اندازگیری) شد. برای بررسی میزان تغذیه و بازجذب عناصر غذایی در گونه­ های مورد مطالعه طی دو مرحله نمونه­برداری برگ صورت گرفت. مرحله اول اواسط مرداد (۱۳۸۸) در اوج پویایی تغذیه درختان و مرحله دوم از اواسط مهر ماه (۱۳۸۸) تا اواخر آذر با توجه به گونه صورت گرفت. برای بررسی خاک گونه­ های مورد مطالعه از عمق­های ۵-۰ و ۱۵-۵ سانتی­متری با ۵ تکرار به صورت تصادفی نمونه­برداری گردید. نتایج ایشان نشان داد در بین ۶ گونه مورد نظر بلوط بلند­مازو و آزاد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان قطر برابر سینه را داشتند. بلوط بلند­مازو همچنین دارای بیشترین ارتفاع و کاج بروسیا دارای کمترین ارتفاع بود. ضریب قد­کشیدگی در گونه­ های آزاد و ون بیش از ۱۰۰ و در سایر گونه­ ها کمتر ۱۰۰ بود. نتایج آنالیز خاک نشان داد بالاترین میزان نیتروژن کل، فسفر و کلسیم، اسیدیته و هدایت الکتریکی متعلق به خاک توده گردو و بالاترین میزان پتاسیم و منیزیم در خاک افرا وجود داشت. مقدار رطوبت، کربن و نسبت کربن به نیتروژن در بلوط نسبت به سایر گونه­ ها بیشتر بود. نیتروژن در گونه آزاد، فسفر در ون، پتاسیم در بلوط و کلسیم و منیزیم در افرا پلت بیشترین باز­جذب را داشتند. نتایج حاصل از تجزیه مولفه­های اصلی (PCA) نیز فاکتور­های کلیدی در تفکیک هر گونه را نسبت به سایر گونه­ ها در جذب و بازجذب و خواص خاک را مشخص ساخت. ارزیابی گونه­ های مورد مطالعه با بهره گرفتن از فرایند سلسله مراتبی (AHP) نشان داد که گونه­ های افرا پلت و کاج بروسیا شرایط مناسبی را دارا می­باشند.
واردی کولائی (۱۳۹۰) در مطالعه­ ای تحت عنوان مقایسه زادآوری، تنوع پوشش گیاهی کف و برخی عوامل خاکی در منطق جنگل­کاری شده و لغزشی توده­های توسکا با جنگل مجاور در سری یک جنگل دارابکلا انجام داد به این منظور اقدام به برداشت ۲۸ قطعه نمونه از توده لغزشی، ۱۵ قطعه نمونه در توده جنگل­کاری و ۱۰ قطعه نمونه از توده طبیعی و ۱۲ قطعه نمونه از توده­های اطراف جاده برداشت نمود. ابعاد قطعه نمونه­ها در توده لغزشی و جنگل­کاری ۱۵×۱۵ متر، در جنگل­طبیعی ۱۰ آری و در توده­های اطراف جاده از ترانسکت­های ۲۰×۱۰۰ متر کرد و به این نتیجه رسید که علی­رغم معنی­دار شدن شاخص­ های تنوع زیستی نسبت به سایر توده­ها، اختلاف معنی­داری بین مشخصات خاک در توده­های مورد مطالعه دیده نشد.
گلی­گنجی (۱۳۹۰) به بررسی برخی مشخصات رویشی و رویشگاهی توده­های ۲۳ ساله جنگل­کاری شده خالص و آمیخته توسکای ییلاقی و افرا پلت در سری ۳ گرو- بابلسر پرداخت. تعداد ۱۹ قطعه نمونه ۲۰×۱۰متر در هر یک از توده­ها با روش نمونه گیری تصادفی منظم و با شبکه آماربرداری ۱۰۰×۷۵ متر را برداشت و فاکتورهای کمی و کیفی توده در هر قطعه نمونه و نوع و درصد پوشش علفی و زادآوری درختی و درختچه­ای موجود در میکروپلات­های هر قطعه نمونه پرداخت و برای اندازه ­گیری مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک از عمق ۱۰-۰ و ۲۰-۱۰ سانتی­متری خاک نمونه­برداری انجام داد. نتایج نشان داد توده خالص توسکای ییلاقی در حالت خالص از وضعیت بهتری از نظر ارتفاع، سطح مقطع، حجم، طول تنه و زنده­مانی برخوردار بود و همچنین در توده خالص افراپلت دارای ارتفاع درخت، ارتفاع تاج، ضریب قد­کشیدگی و درصد تاج پوشش بیشتر نسبت به حالت آمیخته بود. بررسی تنوع زیستی بین توده­ها نشان داد که شاخص تنوع سیمپسون و شانون-وینر در توده آمیخته دارای بیشترین مقداربود و حداکثر غنای منهنیک در توده افراپلت بود و همچنین حداکثر یکنواختی هیل در توده افراپلت و یکنواختی برگر- پارکر در توده آمیخته بود. بررسی مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک در بین توده­های مورد بررسی نشان داد که در عمق ۱۰-۰ سانتی­متری، درصد کربن، مواد آلی و درصد رس تفاوت معنی­داری بین توده­ها وجود داشت و دربررسی مشخصات خاک در عمق۲۰-۰ و ۲۰-۱۰ سانتی­متری تفاوت معنی­داری وجود نداشت. در نهایت به این نتیجه رسید گونه توسکای ییلاقی بصورت خالص و آمیخته به عنوان درخت مناسب در برنامه احیاء جنگل­های مخروبه و کم بازده و حتی زراعت چوب در رویشگاه­های مشابه، حاصلخیزی خاک و حفظ تنوع زیستی می­باشد.
صادق­زاده حلاج و رستاقی (۱۳۹۰) به منظور بررسی عملکرد رویشی جنگل­کاری ۱۷ ساله کاج­بروسیا در پارسل ۱۵ سری یک طرح جنگل­کاری عرب داغ استان گلستان انجام داد، با بررسی خصوصیات کمی و کیفی به این نتیجه رسیدند که می­توان مناطقی با شرایط اکولوژیکی مشابه را به عنوان عرصه ­های مناسب جنگل­کاری با گونه کاج­بروسیا مورد توجه قرار داد.
اسدیان و همکاران (۱۳۹۰) در مطالعه­ ای که به منظور بررسی تنوع­زیستی در دو توده دست­کاشت (کاج سیاه و زبان­گنجشک) واقع در جنگل الندان- ساری انجام دادند. درصد گونه­ های علفی و تعداد تجدید حیات طبیعی گونه­ های چوبی در هر یک از این عرصه ­ها با بهره گرفتن از ۶ پلات۲۰×۲۰ متری اندازه گیری کردند. سپس شاخص­ های تنوع-زیستی (Shanoon و Simpson) و شاخص غنا ( Menhinickو Margalef) در محیط نرم­افزار past به دست آوردند. از آزمون t مستقل برای آنالیز شاخص ­ها در محیط نرم افزارSPSS16 استفاده کردند. نتایج نشان داد که هر دو شاخص تنوع و غنا گونه­ های علفی و زادآوری گونه­ های چوبی در توده کاج سیاه بیشتر از توده زبان­گنجشک (۰٫۰۵< p) می­باشد. نتایج حاکی از آن است که برخلاف عقیده­ی متداول در مورد نامناسب بودن شرایط زیستی در توده­های سوزنی­برگ، این عرصه ­ها توانایی فراهم کردن شرایط مناسب برای حضور گونه­ های علفی و چوبی حداقل در سال­های اولیه استقرار را در خود دارا می­ کند.
نوبخت و همکاران (۱۳۹۰) در مطالعه­ ای به مقایسه مقدار ترسیب کربن خاک در جنگل­کاری­های خالص سوزنی­برگ و پهن­برگ (مطالعه موردی: طرح جنگلداری دهمیان، مازندران) پرداختند. به این منظور نمونه­برداری خاک به صورت منظم تصادفی و از عمق­های ۰-۱۰و ۱۰-۲۰ سانتی­متری انجام دادند، در مجموع، ۵۴ نمونه خاک از ۴ توده ۳۵ ساله جنگل­کاری شده با گونه­ های پیسه­آ، ون، کاج سیاه و بلوط بلندمازو برداشت کردند. نتایج نشان داد ترسیب کربن خاک در توده پیسه­آ (۳/۱۲۴ تن در هکتار) به طور معنی­داری (۰٫۰۵>P) بیشتر از کاج­سیاه (۷/۹۴ تن در هکتار)، ون (۶/۸۷ تن در هکتار) و بلوط­مازو (۱/۷۸ تن در هکتار) بود و مقدار کربن آلی، اسیدیته، نیتروژن و هدایت الکتریکی خاک در بین توده­های مورد بررسی، اختلاف معنی­داری را نشان داد (۰۱/۰> P). نتیجه رگرسیون گام­به­گام نشان داد که درصد نیتروژن و نسبت کربن به نیتروژن به ترتیب از مهم­ترین اجزای تأثیر گذار بر مقدار کربن آلی خاک در توده­های بررسی شده بودند.
هاشمی و همکاران (۱۳۹۱) در بررسی تحت عنوان مقایسه عناصر غذایی (N، P، K، Ca، Mg) بازجذب آنها در گونه های جنگل­کاری شده آزاد، افرا پلت و کاج بروسیا (مطالعه موردی: جنگل دارابکلا - مازندران) به این نتیجه رسیدند که عناصر برگ تابستانه و پاییزه گونه­ های مورد بررسی، تفاوت معنی­داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد دارند و مقدار باز­جذب عناصر به این ترتیبk< Mg< N< Ca< P بود. در بین گونه­ ها، افرا بیشترین بازجذبCa و Mg، آزاد بیشترین بازجذب N و K و کاج بیشترین بازجذب P را به خود اختصاص دادند. در نهایت به این نتیجه رسیدند که گونه­ های مورد بررسی عناصر غذایی متفاوتی دارند و مقدار بازجذب هر عنصر نیز متفاوت است و با توجه به مشابه بودن شرایط رویشی تفاوت را ناشی از ژنتیک گونه­ ها دانستند.

۲-۱-۲-منابع خارجی:

لاجسا^[۴] در سال ۱۹۸۷ در بررسی به عنوان بازجذب مؤثر مواد غذایی و پاسخ به حاصلخیزی فسفر در گونه درختچه­ای Larrea tridentata در بیابان پرداخت. آزمایشات در زمینه حاصلخیزی نشان داد که رشد درختچه به وسیله فسفر محدود نمی­ شود، حتی اگر خاک حاوی سطح بالای کربناتهای پدوژنیک که توانایی تامین مقدار زیاد فسفر را دارد باشد. بازجذب مؤثر مواد غذایی در زمین غیر­حاصلخیز حدود ۷۲-۸۶ درصد در مواد غذایی بازجذب شده که مکانیسم مؤثر در حفظ مواد غذایی است. مقدار بازجذب فسفر و نیتروژن با غلظت فسفر و نیتروژن برگ افزایش می­یابد در طول دوره خشکی نسبت به دوره رشد سریع برگ بازجذب بیشتر است. با این حال بازجذب نیتروژن تنها با افزایش وضعیت نیتروژن گیاه افزایش می­یابد. در نهایت یک مدل برای توضیح الگوی بازجذب مواد غذایی مؤثر که بیشترین شیب را در مواد غذایی در دسترس دارد توسعه داده شد.
افستوآرت و لوری^[۵] و همکاران ۱۹۹۱ به بررسی بازجذب فسفر و نیتروژن کنترل بالای مواد غذایی در برگ راش در آلاسکا پرداختند به این منظور بازجذب فسفر و نیتروژن در برگ راش که اختلاف زیادی در مقدار موادغذایی بافتشان وجود داشت اندازه گیری کردند. سپس فاکتورهای را که ممکن بود در مقدار بازجذب اثر بگذارند دستکاری نمودند. درختان که مقدار مواد غذایی بیشتری از نیتروژن و فسفر داشتند مقدار بیشتری را نیز به خاک بر می گرداند نیتروژن و فسفر بیشتر در برگ نسبت به درختان موجود در خاک نابارور یا غیر­حاصلخیز است. اگرچه وضعیت مواد غذایی هیچ تأثیری بر روی کارآیی بازجذب نیتروژن و فسفر ندارد (به عنوان مثال: نسبت در حداکثر ذخیره بازجذب مواد غذایی در طول فصل پیری پاییز) به جز برای بازجذب فسفر در خاک حاصلخیز کمتر می­ شود. طولانی­تر بودن اتصال برگ به درخت (یا کوتا شدن زمان ریزش) اثری بر بازجذب فسفر و نیتروژن نداشت. شستشو با آب باران در پاییز باعث ناپدید شدن ۲۵ درصد نیتروژن و ۵۵ درصد فسفر در برگ­های پیر در زمین­های با حاصلخیزی بالا می­ شود. سایه برگ­های پیر در زمین­های با حاصلخیزی بالا در کاهش منبع و مخزن اثر گذار است. کاهش منابع به وسیله سایه برگ پیر ( به عنوان منبع کربوهیدرات­ها و مواد غذایی) تأثیر قابل توجهی در کاهش بازجذب مؤثر می­ شود. بر اساس این نتیجه و کارهای قبلی نتیجه گرفتند که بازجذب مؤثر مواد غذایی بیشتر متاثر از منبع کربوهیدراتها برگ (منبع فعل و انفعلات) تا عوامل حاکم به هیدرولیز و کاهش مواد غذایی برگ.
بالدوک و همکاران^[۶] (۱۹۹۲) در مطالعه­ ای که در کشور ایرلند انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که خاک، نوع پوشش گیاهی و شرایط آب و هوایی نه تنها روی کیفیت، بلکه روی مقدار مواد آلی در یک منطقه تأثیر می­گذارند.
جاسون^[۷] (۱۹۹۵) در نوادای آمریکا نشان داد که گونه توسکای قرمز (Alnus rubra) در مقایسه با نوعی کاج موجب کاهش بیشتر اسیدیته خاک شده است، ولی کاهش میزان فسفر و کلسیم و ازت زیر پوشش کاج در مقایسه با توسکا محسوس و معنی­دار بود.
پاناگاپولوس^[۸] (۱۹۹۵)، در کشور یونان مطالعه­ ای در رابطه با تأثیر دو توده جنگل­کاری شده کاج­سیاه و اقاقیا بر روی خاک انجام داد. نتایج تحقیق ایشان نشان داد که هر دو توده جنگل­کاری باعث ایجاد افق جدید در خاک منطقه شده، هم­چنین هر دو باعث کاهش هدایت الکتریکی و اسیدیته منطقه، و افزایش میزان مواد آلی نسبت به منطقه شاهد شدند، ولی تفاوت معنی­داری میان افزایش موادآلی توده اقاقیا با توده کاج وجود نداشت. همچنین اقاقیا باعث افزایش میزان منیزیم خاک شده و در کلسیم تفاوت معنی­داری ایجاد نکرده بود.
کیلینگبک^[۹](۱۹۹۶) به بررسی نیتروژن در برگ­های مرده ۸۹ گونه همیشه سبز و خزان کننده برای تحقیق کلیدی در مورد قابلیت و پتانسیل بازجذب نهایی پرداخت. وی اظهار داشت بازجذب در گیاهانی شدید است که مقدار نیتروژن و فسفر برگ­های مرده آن­ها به ترتیب به زیر مقدار ۷/۰ درصد و ۵/۰ درصدکاهش یافته است. او همبستگی مثبت و معنی­داری بین نیتروژن و فسفر در برگ مرده مشاهده کرد.
وینوته و همکاران^[۱۰] (۱۹۹۸) در خصوص تنوع زیستی در جنگل­کاری­ها و جنگل­آمیخته طبیعی در مجاورت پارک ملی فوندی در انگلستان تحقیقی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که یک سری از گونه­ های مهاجم در استفاده از نور، رطوبت و مواد غذایی با گونه­ های اصلی رقابت می­ کنند و تعدادی گونه­ های پیش­گام و مهاجم در جنگل­کاری­ها ظاهر شده ­اند که در جنگل­ها طبیعی و مسن کمتر به چشم می­خورند.
زاهدی^[۱۱] (۱۹۹۸) ارتباط پوشش گیاهی با ویژگی­های خاک در دو توده راش- بلوط و زبان­گنجشک را در کشور بلژیک مورد بررسی قرار داد و با بهره گرفتن از ترکیب جنبه­ های فلورستیک پوشش گیاهی با خصوصیات خاک به وسیله تجزیه تحلیل CCA نتیجه گرفت که با این روش می­توان پیش ­بینی قابل قبولی ازجوامع گیاهی با ویژگی­های خاک را نشان داد.
براکنهیلم^[۱۲] (۲۰۰۰) در جنوب کشور سوئد اثر جنگل­کاری با گونه picea abies (نوئل) را بر پوشش گیاهان کف در دو منطقه احیا شده شامل مرتع و زمین زراعی مورد مقایسه قرار داد. بررسی­ها در پلات­های ثابت و بین سال­های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۶ انجام دادند. نتایج نشان داد که فرایند توالی در زمین مرتعی در مقایسه با زمین زراعی به کندی انجام گرفت و بازگشت گونه­ ها نیز بسیار کم بود. این محقق انجام مناسب عملیات تنک کردن را روشی مناسب برای افزایش غنای گونه­ های گیاهی در منطقه جنگل­کاری شده معرفی کرد.
هومفری و همکاران^[۱۳] (۲۰۰۰) تنوع زیستی در جنگل­های دست­کاشت بریتانیا را بررسی کردند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که توده­های دست­کاشت با گونه­ های سوزنی­برگ غیر­بومی باعث آماده ­سازی شرایط زیستگاه برای ظهور گیاهان و جانوران بومی می­ شود.
دیکسترا^[۱۴] (۲۰۰۱) در تحقیقات خود در شمال آمریکا ضمن مرور کلی اثر درختان بر روی خاک عنوان کرد که در کنار عوامل زنده، تأثیر درختان (تاج پوشش) می ­تواند بر تحول اکوسیستم کاملا مؤثر باشد. وی عنوان کرد که درختان از طریق تولید اسید­آلی که در برگ و یا دیگر اجزای آنها می ­تواند وجود داشته باشد در اسیدیته و همچنین موجودی یون کلسیم در خاک اثر قابل ملاحظه­ای دارند.
لیلین فین و همکاران^[۱۵] (۲۰۰۱) اثرات جنگل­کاری با Pinus caribaea و پوشش گیاهی ساوانا در برزیل به این نتیجه رسید که مقدار کربن، نیتروژن، فسفر و گوگرد در فاز جامد خاک در توده با افزایش عمق کاهش می­یابد. غلظت کربن آلی دو توده مشابه یکدیگر بود و به طور کل می­توان نتیجه گرفت که وجود جنگل­های کاج می­توانند ذخیره کربن، نیتروژن، فسفر و گوگرد را بهبود ببخشد.
آگستو و همکاران^[۱۶] (۲۰۰۲) تأثیرچند گونه درختی جنگل­های معتدله اروپا روی حاصلخیزی خاک را بررسی کردند. نتایج نشان داد برخی از گونه­ ها مواد غذایی خاک نظیر کلسیم و منیزیم را کاهش می­ دهند و برخی دیگر موجب کاهش pH و اسیدی شدن خاک می­گردند. ترکیب اشکوب فوقانی جنگل بر ویژگی­های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک اثر دارد و این اثر در سطح­الارض بیشتر است. به طور کلی تأثیر یک گونه درختی بر روی حاصلخیزی خاک براساس نوع سنگ بستر، اقلیم و مدیریت جنگل متفاوت است.
میشرا و شامرا^[۱۷] (۲۰۰۲) در هند در مورد تأثیر جنگل­کاری ۹ ساله گیاهان خانواده لگومینوز بر روی خاک مطالعه­ ای انجام دادند. در این مطالعه مشخص گردید که جنگل­کاری باعث کاهش میزان اسیدیته و شوری خاک شد و میزان جرم مخصوص ظاهری خاک را به صورت قابل­توجهی کاهش داد.
متیوس و همکاران^[۱۸] (۲۰۰۲) در تحقیقی تحت عنوان تعیین کمی تنوع زیستی به عنوان سیاستی برای ترسیب کربن جنگل کارولینای جنوبی پرداختند. به این نتیجه رسیدند که برای ارزیابی از پیامدهای بیولوژیکی جنگل­کاری برای ترسیب کربن باید هر دو پوشش زمین در حال حاضر و الگوهای توزیعی از موجودات­زنده و همچنین هدف تبدیل سیاست را در نظر بگیرند.
زاس و سررادا^[۱۹] (۲۰۰۳) در بررسی وضعیت عناصر برگ و رابطه تغذیه­ای کاج رادیاتا جنگل­کاری شده در اسپانیا با مطالعه ۵۴ پلات به روابط میان غلظت عناصر برگ و رویش درختان و شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک نتیجه گرفتند که عناصر P و Mgدر بین همه پلات­ها بیشترین کمبود را داشتند و غلظت Mg و Ca برگ با PH خاک رابطه مستقیم دارد. رویش نیز رابطه مثبتی با K و Mg برگ و رابطه منفی با نسبت­های N/ K, N/Mg و N/P برگ دارد.
مالاگ و اولسسون^[۲۰] (۲۰۰۴)، خاک مناطق جنگل­کاری شده اتیوپی با دو گونه سریع­الرشدCupressus Iusitanica و Eucalyptus saligna در زمین­های کشاورزی مخروبه را مورد بررسی قرار داد. ایشان عمق ۰-۱۰ سانتی­متر خاک جنگل­کاری ۱۵ ساله را مورد برسی قرار دادند. نشان دادند که در گونه Cupressus Iusitanica تراکم حجمی کمتری وجود داشته است و مقدار کربن، نیتروژن نهایی، ظرفیت تبادلی کاتیونCEC، درصد اشباع بازیBS، درصد پتاسیم قابل تبادل، منیزیم و مس بالاتر بوده است.
فارلی و کلی^[۲۱] (۲۰۰۴) در بررسی اثرات کاج رادیاتا در چمن­زارهای کوه­های آندکوادور، با مقایسه خصوصیات خاک در توده­های مجاور چمن­زارها نشان دادند که در ۱۰ سانتی­متری سطح فوقانی خاک تحت تأثیر گونه کاج، میزان ازت و کربن آلی خاک پس از ۲۰ سال افزایش یافته است و مقدار اسیدیته نیز در توده­های کاج فقط کمی تقلیل یافته و این تغییر ناچیز تنها در خاک سطحی روی داده است. آن­ها همچنین دریافتند که بیشترین تأثیر جنگل­کاری در خاک­های سطحی (۱۰-۰) سانتی­متری بوده است. غلظت ازت کل در عمق متوسط خاک کاهش پیدا کرد. در ۱۰ سانتی­متر اول خاک غلظت نیترات در زیر جنگل­های کاج افزایش یافت. در فسفر خاک تغییری حاصل نشد. این جنگل­کاری­ها pH خاک را کاهش داده بود. محققین نتیجه گرفتند که تغییرات پوشش گیاهی می ­تواند خواص خاک را طی دوره ۱۰ ساله تغییر دهد.
سوامی و همکاران^[۲۲] (۲۰۰۴) به بررسی رویش، بیوماس و مواد غذایی (K, P, N) برای سه رویشگاه گونهGmelina arboreu در توده­های ۱ تا ۶ ساله هند پرداختند. نتایج نشان داد که تراکم توده، زنده­مانی و پارامترهای رشد (قطر برابر­سینه، ارتفاع کل، قطر تاج پوشش و تعداد شاخه­ها) به طور معنی­داری متغیر بودند. همچنین نمونه­برداری خاک در عمق­های ۲۰-۰، ۴۰-۲۱، ۶۰-۴۱ سانتی­متر در هر رویشگاه نشان داد که مواد آلی و مواد مغذی (K, P, N) بعد از ۶ سال جنگل­کاری بطور معنی­داری بهبود پیدا کرده بود.
هاگن–تورن و همکاران ^[۲۳](a2004) به مقایسه مواد معدنی و شیمیایی سطح خاک در ۶ گونه در توده­های ۳۰-۴۰ ساله بلوط، نمدار، ون، توس (غان)، راش و صنوبر جنگل­کاری شده در لیتوآنیا پرداختند نمونه خاک رو از دو عمق (۱۰-۰) و (۳۰-۲۰) سانتی­متری در زیر گونه­ های مختلف انتخاب مقدار Fe،AL، pH قابل استخراج بین گونه­ های مختلف اختلافی مشاهده نشد. در عمق ۱۰-۰ اختلاف ظاهری بستگی به نوع گونه دارد اختلاف قابل ملاحظه­ای در pH و اشباع بازی و توانایی تغییر کاتیون­های بازی و دیگر مواد غذایی مشاهده شد بیشترین اختلاف مهم بین نمدار و صنوبر بود. نمدار دارای pH بالا، اشباع بازی کاتیون بازی و منبع بور در مقابل صنوبر که بیشتر اثر اسیدی در مواد معدنی بالا خاک داشت. در بین گونه­ های مجاور اثر مشابه صنوبر در لایه معدنی بالای سطح خاک داشتند. در بینN، C و نسبت C/N در بین گونه­ ها اختلاف معنی­داری وجود نداشت.
هاگن-تورن و همکاران ^[۲۴](b2004) به منظوره بررسی عناصر غذایی ماکرو در ساقه و برگ درخت به مقایسه جنگل­کاری ۶ گونه از گونه­ های جنگل­های معتدل (بلوط، زبان­گنجشک، راش، توس، نمدار و صنوبر) در جنوب لیتوانی (در مناطق مشابه) پرداختند. غلظت مواد غذایی در گونه­ ها مشابه و تنها غلظت در برگ­ها متفاوت بود. غلظت در صنوبر به طور قابل ملاحظه­ای از گونه­ های خزان کننده کمتر بود به جز P در برگ و ca در ساقه چوبی و بیوماس برگ و بین خود گونه­ های خزان کننده اختلاف وجود داشت.
ساری یلدایز و اندرسون^[۲۵] (۲۰۰۵) در بررسی تحت عنوان اختلاف مواد غذایی در برگ سبز و لاشبرگ ۳ گونه خزان کننده رشد یافته در خاک­های مختلف (در جنوب غرب انگلستان) ترکیبا ت شیمیایی برگ گونه­ های شاه­بلوط، بلوط و راش برای ۲۶ منطقه با حاصلخیزی بالا که از نظر درصد اشباع و پتانسیل نیتروژن معدنی پایین طبقه ­بندی شده بودند، غلظت عناصر غذایی (N, Ca, P, Mg, K a و Mn) اندازه ­گیری کردند. بازجذب ازت برگ­های راش با پتانسیل معدنی نیتروژن خاک رابطه منفی داشت (بیشترین مقدار در خاک با حاصلخیزی کم بود) و بلوط و شاه­بلوط رابطه غیر منتظره مثبتی را با حاصلخیزی نشان دادند. تفاوت درونی خواص شیمی برگ و لاشبرگ نسبت به حاصلخیزی خاک بی­نظیر و به حد زیادی غیر قابل توضیح بود. الگوه­های مشاهده شده نشان دهنده پاسخ­های فنوتیپی به نوع خاک که نتیجه تداوم، کیفیت لاشبرگ درون و بین گونه­ های درختی در مطالعات مرتبط نشان داده شده است که به طور قابل­توجهی در تجزیه لاشبرگ اثر می­ گذارد.
هاگن-تورن و همکاران^[۲۶] (۲۰۰۶) به بررسی باز­جذب و کاهش عناصر غذایی در پاییز برای گونه­ های درختی خزان کننده به وسیله ساقاب و لاشبرگ N ,P ,K ,S ,Mg ,Ca ,Cu ,Fe و Mn در توده­های بالغ ۴۰ ساله در جنوب لیتوآنیا پرداختند برای همه گونه­ ها و عناصر به جز K در توده راش مواد غذایی از طریق ساقاب خیلی بیشتر نسبت به لاشبرگ کاهش می­یابد در توده راش به طور قابل ملاحظه­ای نشان می­دهد که ساقاب مقدار زیادی (۹%-۱۹%) Ca ,Mn ,S وP را کاهش می­دهد اگر چه کاهش عناصر در دیگر گونه­ ها در ارتباط با مقدار عناصر غذایی موجود در برگهایشان کاهش می­یابد. گونه­ های که مقدار عناصر غذایی زیادی در برگ­های سبز شان داشتند مقدار عناصر غذایی زیادی داشتند ولی در همه گونه­ ها و عناصر ثابت نبود توانایی بازجذب عناصر در میان گونه­ های مختلف Nحدود (۳۶%در راش و ۶۹ % در توس) براساس سطح برگ محاسبه می­ شود. Fe و Cu در جذب عناصر (مقدار جذب حدوده ۷ الی ۱۰ درصد در نمدار ۲۰ الی ۳۷ درصد برای دیگر گونه­ ها) مؤثر هستند.
نیومستر و همکاران^[۲۷] (۲۰۰۶) به بررسی اثر جنگل­کاری با گونه­ های بومی بر تنوع گونه­ های گیاهی در خاک­های مختلف و فاصله کاشت­های متفاوت، در کانادا پرداختند. نتایج نشان داد که نوع خاک هیچ تأثیری بر تنوع گونه ­ای یا وفور آن نداشت و در فاصله کاشت بیشتر فضای بازتر وفور گیاهان چوبی کمتر می­گردد، همچنین جذب نوری زیاد برگ­های سوزنی­برگ شکل درختان کاج و ریزش آنها همبستگی منفی با تنوع پوشش گیاهی نشان داد.

• سایر شرکت های خدماتی : نتایج این تحقیق در سایر شرکت های خدماتی می تواند کاربرد داشته باشد .

۱-۹ محدوده تحقیق
محدودیتهای محقق در انجام این تحقیق از لحاظ مکانی ، زمانی و موضوعی تفکیک شده اند که طبیعتا بر نتایج حاصل از این تحقیق تاثیر گذار بوده اند . اهم این محدودیتها عبارتند از :
الف)محدوده موضوعی
این تحقیق تنها به بررسی مولفه های ارتباطات بین واحدی و نقش آن در واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی می پردازد و سایر مولفه های ارتباطات نظیر ارتباطات عمودی را مورد سنجش قرار نمی دهد.
ب) محدوده مکانی
این تحقیق در شهر تهران و در شرکت بیمه ایران، به انجام رسیده است و نتایج آن مربوط به این دامنه مکانی مربوط می باشد.
ج) محدوده زمانی
زمان جمع آوری داده ها در این تحقیق به بازه زمانی مهر ماه سال ۱۳۹۲ تا آذر ماه محدود می گردد . بنا بر این نتایج حاصل از این تحقیق تنها به بازه زمانی مشخص شده مربوط می گردد
۱-۱۰ روش تحقیق
تحقیق حاضر بر اساس نوع هدف و پیامد ، یک تحقیق کاربردی است که برای برای انجام آن از روش “پیمایشی” استفاده می شود. روش اجرای این تحقیق به صورت اسنادی (کتابخانه ای) و میدانی خواهد بود. در روش کتابخانه ای ، به منظور تدوین چارچوب نظری تحقیق، مطالعه تحقیقات پیشین و بررسی نظریات اندیشمندان و خبرگان انجام می گیرد و پس از ارزیابی تحقیقات و نظریات مرتبط با موضوع و شناخت جامعه مورد مطالعه ، به تدوین مفاهیم و متغیرهای مورد بررسی پرداخته می شود. همچنین از آنجاییکه به منظور سنجش فرضیات از میزان ارتباط سنجی استفاده می شود ، می توان گفت روش تحقیق، روش همبستگی نیز می باشد .

۱-۱۱ جامعه آماری و روش نمونه گیری
جامعه تحقیق عبارت است از کلیه کارکنان و کارشناسان شاغل در شرکت بیمه ایران .
جامعه آماری ماهیتا محدود است . با مصاحبه ای با یکی از کارشناسان فعال در دفتر مرکزی شرکت بیمه ایران صورت پذیرفت ، تعداد جامعه آماری برابر با ۱۴۴ نفر بوده است.

که در این رابطه   مساحت زیر منحنی نرمال است. N برابر با تعداد جامعه آماری وP نسبت داشتنی ویزگی مورد نظر و Qنسبت ندا شتنی ویزگی مورد نظر برابر با ۵٫/. می باشند. با فرض این که N برابر با ۱۴۴ می باشد ، حجم نمونه برابر با ۱۰۱ می گردد.
روش نمونه گیری به روش تصادفی ساده خواهد بود . به این ترتیب که از میان ۱۴۴ نفر کارکنان این شرکت، تعداد۱۰۱ نفر از میان داوطلبان و به طور تصادفی انتخاب خواهد شد .
۱-۱۲ تعریف مفاهیم کلیدی تحقیق
الف) ارتباطات درون واحدی
ارتباطات درون واحدی به آن دسته از ارتباطات سازمانی اطلاق می شود که فی ما بین کارکنان با یکدیگر در یک واحد ؛ و یا میان سرپرستان واحد با کارکنان همان واحد شکل می گیرد . به عبارت دیگر ، ارتباطات درون واحدی ، مجموعه ارتباطات بین کارکنان و سرپرستان فعال در یک بخش یا دپارتمان سازمانی می باشد ( تانگ و گائو^[۱۲] ، ۲۰۱۲) .
تعریف عملیاتی : به منظور سنجش ارتباطات درون واحدی از مدل سه مولفه ای مطرح شده توسط تانگ و گائو (۲۰۱۲) استفاده شده است که سه مولفه زیر را در بر می گیرد :

• سطح ارتباطات

• هماهنگی

• مشارکت

ب) واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی
واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی ، شامل هر رفتار یا برخورد احساسی و روانی کارکنان است که نسبت به اعمال شیوه های جدید ، بازنگری در رویه های موجود و بهبود ساختار سازمانی مشاهده می شود و به طور کلی سه واکنش را در بر می گیرد : مقاومت و واکنش منفی ؛ حمایت و واکنش مثبت؛ واکنش خنثی ( ندلر^[۱۳] ، ۱۹۸۱) .
تعریف عملیاتی : در این تحقیق به منشور سنجش واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی ، از مدل دو مولفه ای تانگ و گائو(۲۰۱۲) استفاده گردید که دو آیتم اصلی دارد :

• احساسات و تمایلات

• واکنش های رفتاری

۱-۱۳جمع بندی
در این فصل ابتدا به بیان مساله و ضرورت تحقیق پرداختیم و فرضیات تحقیق را تبیین وتعریف نمودیم. در ادامه اهداف تحقیق و قلمرو از حیث موضوعی، زمانی و مکانی مشخص گردید. الگوی مفهومی به عنوان طرحی مفهومی که مفاهیم پژوهش را به هم ارتباط و پیوند می دهد تبیین گردید. سپس فرضیه ها بر مبنای مدل مفهومی تحقیق و متغیرهای تحقیق مشخص گردید. در پایان فصل نیز به تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و اصطلاحات پرداختیم .
اکنون پس از معرفی کلیات طرح تحقیق در فصل نخست، به بررسی تحقیقات انجام شده قبلی و مباحث تئوریک استخراج شده از متون تخصصی مرتبط و بیان مبانی و الگوی نظری در فصل دوم می‌پردازیم .
فصل دوم
مطالعات نظری
۲-۱ مقدمه
در این فصل در مورد دو پارامتر اصلی تحقیق که ارتباطات درون واحدی ( بخشی از موضوع کلی‌تر ارتباطات سازمانی) و واکنش کارکنان نسبت به تحول سازمانی می باشد ، صحبت خواهیم کرد و تعاریف و مولفه های سنجش آنها را معرفی می کنیم.در ادامه عوامل موثر بر بهبود واکنش کارکنان نسبت به تحول را به طور مجزا مرور می کنیمو مولفه های هریک را از دیدگاه ها و رویکردهای مختلف ، مطرح می سازیم. در این فصل سعی شده است مدیریت تحول و ارتباطات سازمانی از ابعاد گوناگون مورد سنجش و مطالعه قرار گیرد . در ادامه و در بخش دوم این فصل ، به ارائه پیشینه تحقیق می پردازیم که در آن ، نتایج تحقیقات مختلفی که در رابطه با این موضوع به انجام رسیده است ، ارائه می گردد.این نتایج به طور تفصیلی و یا در قالب جداول ارائه خواهد شد. به طور کلی این فصل از چهار بخش تشکیل شده است که عبارتند از :

• بخش اول : ارتباطات سازمانی و مولفه های آن

• بخش دوم : مفهوم تحول سازمانی و مولفه های آن

• بخش سوم: مختصری در مورد صنعت بیمه در ایران

• بخش چهارم: پیشینه تحقیق

در ادامه به طور جداگانه در مورد هر یک از بخش های فوق صحبت خواهد شد.
بخش اول : تحول سازمانی
۲-۲واژه شناسی تغییر و تحول سازمانی
در متون فارسی، مدیریت، واژهchange به تغییر ترجمه شده است. این لغت در انگلیسی در معنای متعددی آمده است (وبستر، ۱۹۸۳). در حین حال در ترجمه فارسی معنای لازم و اسم (حالت) نیز برای آن در نظر گرفته شده است (آریان پور، ۱۳۷۱). در متون فارسی مدیریت، گاه از واژه تغییر و تحول استفاده شده است (تسلیمی، ۱۳۷۶، ۱۷). باید توجه داشت که سازمان پیوسته از حالی به حالی دیگر در تغییر است، اعم از اینکه مدیر نقش تغییر (غیر کردن) را ایفا کند یا خیر. به این نکته فلسفی نیز باید توجه داشت که بدون تغییرپذیری، تغییردهی ممکن نیست ( وزین کریمیان ، ۱۳۸۹)

او در بیتی دیگر به اصطلاح شرعی عدّه و عدّه داری زنان اشاره می‌کند.
خصـــــم شـــــه تــــــا عِـــــدّه دار آرزوســـــت
عــــاقـــل آبســـتن نشـــان مــی‌خـــوانــدش
(۵/۱۱۲)
۲-۸- زیبا شناسی و صورخیال در شعر خاقانی
خاقانی برای تکلف بخشی کلام و آراستگی شعر خود از صور خیال مختلف به خصوص استعاره، تشبیه و کنایه بهره‌های زیادی برده است. استفاده از زیبایی‌های کلامی در اشعار خاقانی حد و مرزی ندارد. او از تصاویر کلیشه‌ای دیگران استفاده نمی‌کند.

« اگر به این نکته توجه داشته باشیم که از نیمه‌ی دوم قرن پنجم شاعران عموماً عناصر خیال خود را از راه مطالعه در شعر دیگران اخذ می‌کردند و به آوردن تصاویر جامد و یکنواخت و عوض کردن جای کلمات در اشعار می‌پرداختند و بیشتر همّ خود را مصروف وهمی کردن تصاویر عینی می‌کردند، خاقانی را استادتر و نیرومندتر خواهیم یافت. او نه تنها به جستجوی عناصر تکراری و جامد و مکرر نمی‌گردد که گاه حتی سمبل‌ها و رمزهای شعری را نیز عوض می‌کند و آن چه خود احساس می‌کند و می‌بیند و می‌خواهد، می‌گوید و این سنت شکنی‌ها گاه ممکن است به مذاق عده‌ای دیگر خوش نیاید ولی او را شیوه‌ی تازه و خاص است.» (اردلان جوان، ۱۳۷۳: ۶)
۲-۸-۱- استعاره
خاقانی از میان همه‌ی عناصر سخن و صور خیال از استعاره بیشترین بهره را برده است و در سروده‌های خود از آن استفاده کرده است. استعاره بیشترین هماهنگی و ارتباط با اندیشه‌های بکر و ذهن خلاق خاقانی داشته و از میان انواع مختلف آن، از استعاره‌ی مصرحه بیشتر استفاده کرده است که در این جا به تعدادی از استعاره‌ها که در ترکیب‌بندهای انتخابی به کار رفته اشاره می‌کنیم.
گوی گردون در بیت زیر استعاره از خورشید است.
بر چــوگــان او چـو گـوی گـردون گرد سـرگردان
چـو با غیـری رسـی ساکن‌تـر از گـوی گریبان شـو
(۱/۶)
در بیت زیر گنبد استعاره از آسمان است.
بــرون تاز اسب همت را ،کجا بیـرون از این گنبــد
وگر چرب آخورش خواهی هم آب و هـم گیاه آنـک
(۱/۳۳)
شاعر در بیت زیر خون را استعاره از سرخی هنگام طلوع آفتاب گرفته است.
جام چــو دور آســمان، در ده و بـر زمـین فــشان
جرعه، چنان که برچکد خـون بـه قـفای صبــحدم
(۳/۳)
در این بیت آفت جان استعاره از محبوب زیبارو است.
تا بــر کــنار دجـله دوش، آن آفـت جـان دیـده‌ام
از خون کنارم دجله شد تـا خـود چـرا آن دیـده‌ام
(۲/۵۵)
۲-۸-۲- تشبیه
بعد از استعاره در دیوان خاقانی تشبیه بیشتر از سایر عناصر سخن به کار رفته است. در اشعار خاقانی کمتر تشبیهات تکراری می‌بینیم. او با مهارت و قدرت خارق‌العاده‌ای که در مضامین شعری دارد؛ سعی کرده تا هر بار تشبیهی تازه و نو بیان کند.
« در اشعار خاقانی از انسان و مظاهر زندگی و اعضای بدنش و مشاغل و حرف و آنچه لازمه‌ی آن است تا طبیعت گسترده از زمین و زمان و آسمان و ماه و خورشید و ستارگان و جانوران و گیاهان، همه در کوره‌ی فروزان خیال خاقانی برده می‌شود و همچون موم نرم و حالت پذیر می‌گردند و پس از آن که سکه رواج و قبولی خوردند به بازار گوهریان عرضه می‌گردند . کمتر دیوانی را می‌توان نشان داد که در آن از اصطلاحات فنون و علوم و سرگرمی‌ها و بازی‌های مختلف و پزشکی و نجوم و دین و مذهب و تصوف و نرد و شطرنج و موسیقی، این اندازه در ساختن و ارائه‌ تصاویر بدیع استفاده شده باشد.» (اردلان جوان، ۱۳۷۳: ۱۳)
خاقانی در بیت زیر صبح را به انسانی تشبیه کرده که گریبان می‌درد.
گــردون ز مشک و زعفــران، ســازد حــنوط اختــران
برســـوک آن دامـــن تـران، درّد گریبان صـبح را
(۲/۳)
شاعر در بیت دیگری سخن را پیرایه‌ای کهنه و طبع خود را مطرّاگر دانسته است.
سـخن پـیرایـه‌ کهـنه اسـت و طبـع مــن مطـرّاگــــر
مـرا بنمــای اســتادی کزیــن سان کهنـه پیراید
(۱/۷۴)
در بیت زیر شاعر ضمیر خود را به نحل مانند کرده است.
اگــر ذات تــو یـــزدان وار فیـــض فضـــل می‌بـــارد
ضمیــرم نیز نحـل آسـا شفای جان می‌افــزایــد
(۱/۷۲)
خاقانی در این بیت قدح حاسدان را به آتش تشبیه کرده است.
گرفتــم کاتش نـاب اســت قــدح حــاســدان در وی
چـو آتــش نام او دانــد،کجـا ســوزاند اندامــش
(۱/۵۶)
۲-۸-۳- کنایه
کنایه یکی از ساده‌ترین شیوه‌ی ادای مطلب است که در بیان مردم عادی، گاه بدون آن که خود نیز متوجه شوند به کار گرفته می‌شود. خاقانی در موارد زیادی برای پروراندن مطلب از کنایه استفاده کرده است، او با آگاهی از علوم و اطلاعات رایج روزگار خود تلاش کرده از کنایاتی استفاده کند که دیریاب و دشوار باشد. در این جا به چند نمونه از کنایاتی که در ترکیبات انتخابی به کار رفته اشاره می‌کنیم.
یک اسبه در بیت زیر کنایه از با شتاب و با عجله است.
رطـل، پــرتــر بــران کـــــه خــــواهــــد رانــــد
روز یــــک اســـبه، بــــــر قفــــای صبـــــوح
(۶/۲۰)
خاقانی در بیت زیر دخمه بان را کنایه از روزگار گرفته است.
بـــــدرنـــــد از ســــماع، دخـــمه‌ی چــــــرخ

واژۀ خرافات، جمع خرافه ، در اصل به معنای سخن بیهوده، باطل، افسانه­ای و اسطوره­ای است و تداوم عمومی به عمل یا اعتقاد ناشی از نادانی، جهل، ترس از ناشناخته­ها و اعتقاد به جادو و بخت یا درک نادرست علت و معلول­ها اطلاق می­ شود (دارینگ،۵:۱۳۷۱).
باورها و خرافاتی که بین اهالی روستای هرمود صحرای باغ رایج است، بسیار گسترده، قابل تأمّل و بررسی است. این موارد بیشتر در بین زنان رایج است و مردان یا اصلاً اطّلاعی از آن­ها ندارند، یا آگاهی بسیار جزئی دارند و کمتر به آن توجّهی نشان می­ دهند. بسیاری از این امور فقط جنبۀ خرافه دارد و خود مردم هم به آن­ها اعتقاد و باور ندارند و بیشتر جنبۀ عادت و سرگرمی دارند و موارد اندکی هم به آن­ها اعتقاد و باور دارند. در هر حال خرافات هم مانند همه گونه عقاید و افکار زندگی، جایگاه به خصوصی دارند. گاهی به وجود می­آیند و جانشین خرافات دیگر می­شوند و زمانی از بین می­روند.خرافات در اندیشه­ها و حتی رفتار­های مردم یک جامعه تأثیر فراوان دارند. البته پیشرفت علوم و گذشت زمان به تغییر یا از بین رفتن آن­ها کمک می­ کند.
در این قسمت از پایان نامه به طبقه ­بندی پاره­ای از این باورها و خرافات براساس حروف الفبا می­پردازیم.
۵-۲-۴-۱- اشیا
شب چیز سفید رنگ مثل شکر، قند، نمک،‌تخم مرغ و…. به کسی نمی­دهند.
اگر چیز سیاه رنگی در شب از منزل بیرون دادند، باید در عوض چیز سفید رنگی بگیرند.
هر گاه موقع نان پختن که دو نفر نوبتی نان می­پزند، یکی از آن دو بخواهد جایش را با دیگری عوض کند، چنان­چه چانۀ خمیر روی سنگ نان­پزی معطل بماند، می­گویند: «دختر خانواده شوهر نمی­کند».
مَیه (مَهوهِ) را شب از خانه بیرون نمی­دهند، می­گویند نحوست دارد.
هر کس قلیون چاق کند اول باید خودش بکشد وگرنه دایی اش لات و خنیس می شود.
۵-۲-۴-۲ ایّام هفته و باورهای عامّه
شنبه:
اگر شخصی روز شنبه ناخنش را کوتاه کند، رزق و و روزی­اش تنگ شده و خانه­اش از برکت می­افتد.
اگر روز شنبه کسی لباسش را بدوزد یا لباس نو بپوشد، این لباس بر تن او دوام نخواهد کرد.
اگر روز شنبه شخصی به کسی پول نقد بدهد، تا آخر هفته دچار ضرر و زیان مادی می­ شود.
روز شنبه پوشیدن لباس سیاه، شگون ندارد.
مردم روز شنبه، به مراسم ختم نمی­روند.
متوفّی را در شب شنبه به خاک نمی­سپارند و معتقدند که عذاب قبر زیاد می­ شود و شگون ندارد.
برکت روز شنبه، برکت تمام روزهای هفته است.
روز شنبه برای هر کاری سبک است، تا پنجشنبه به همان منوال پیش می­رود، خوب یا بد.

چار چار چار، چهارشنبه تخم چَشُم، پنجشنبه
جمعه که عیُدم هُنده وای به روز شنبه
۵-۲-۴-۳ بستن دَم جانوران گزنده
برای بستن دَم جانوران گزنده، شب­های جمعه بیرون از خانه می­ایستند و این جملات را می­خوانند:
الله و روح و رحمان بستم زبان ختمان^[۶۳]
تا نزند مسلمان یاسین جمله قرآن
بستم که بسته باشی چون میخ خفته باشی
چون سنگ افتاده باشی به حق نور مصطفی دم نتکین تا پس صوا^[۶۴]
بعد از خواندن این جملات، دست­های خود را محکم به هم می­زنند و معتقدند که تا هر جا صدای دست آن­ها برود، جانوران گزنده از نیش زدن و گزیدن ناتوانند.
۵-۲-۴-۴ پریدنِ پلک
اگر چشم کسی بزند یا به اصطلاح پلکش بپرد، برگ سبز یا چوب کبریت روی آن می­گذارند و می­گویند: «اگر خیری بزن، ‌اگر شرّی بخواب».
- اگر چشم چپ بزند، مرده تو را یاد می­ کند و اگر چشم راست بزند، زنده از تو یاد می­ کند.
۵-۲-۴-۵ پرندگان
-اگر پرنده موزیری^[۶۵] به صورت جُفت جایی بیاید (اگر قبل از بهار باشد) می­گویند، سال خوب و پر برکتی پیش رو است ولی اگر به صورت تک بیاید می­گویند، خشکسالی می­ شود.
- اگر بلبل بخواند خوش خبر است و خبر خوشی می­آورند. به بلبل می­گویند:
کپُتْ حلوا بخوی، نون و پیا بخوی. خبرُت خیر، خبُرت خیر
معنی: دهانت حلوا بخورد، نان و پیاز بخورد. خبرت خیر باشد، خبرت خیر باشد.
۵-۲-۴-۶ پیرزن نوروزی
در زمان­های قدیم، شب عید نوروز اهالی در منزل خویش تشتی را پر از رنگ سبز کرده و با آن تمام وسایل منزل که به نوعی جلوی دید بود را به رنگ سبز تزئین می­کردند. حتی بال­های مرغ و خروس، شاخ گوسفند و اگر شاخ نداشت گوش­های آن، آسیاب دستی، گهواره نوزاد، وسایل نان پزی، درب خانه­ها و خلاصه هر وسیله­ای که در خانه وجود داشت را سبز می­کردند و می­گفتند : «پیرزن نوروزی، دست بکش». اهالی بر این باور بودند که پیرزن نوروزی به خانه آن­ها آمده و روی وسایل دست می­کشد و این لمس وسایل خیر و برکت را در سال جدید به خانه می ­آورد.
۵-۲-۴-۷ جن
در نخلستان روستای هرمود که به آن «مُدُن» می­گویند، چشمه­ای قدیمی وجود دارد که دور آن را حوضچه­ای درست کرده و کانال­کشی کرده ­اند و اهالی به آن «بُخین» می­گویند. در قدیم اکثر آب مورد استفاده مردم از این چشمه بوده است، چه جهت شست و شو و یا آبیاری نخلستان و مزرعه­ها. اهالی به اتفاق می­گویند: آن­جا جن وجود داشته و بارها مردم جن را در آن­جا دیده­اند. مخصوصاً شب کسی زیاد جرأت نمی­کرده به آن­جا نزدیک شود. درخت کناری نیز در نخلستان مُدُن وجود دارد که می­گویند جن دارد و خیلی­ها وجود جن را آن­جا احساس کرده ­اند.
۵-۲-۴-۸ چادر
اگر زنی چادر وارونه بپوشد، می­گویند: «شوهرش دزدی می­ کند» و بعضی بر این باورند، اگر زنی با چادر وارونه بیرون برود می­گویند: «هر مردی از جلویش در بیاید،‌آن مرد داماد می­ شود».
۵-۲-۴-۹ چشم زخم (چَش­سوری)
اگر کسی را چشم بزنند، به شخصی که چشمش شور است می­گویند که آب دهانش را به او بزند یا این­که مقداری از خاک پایش را برداشته، با کمی آب خیس می­ کنند و به بدن شخص می­کشند تا تأثیر آن خنثی شود.
هنگام رد شدن از کنار کسی که چشمش شور است، صلوات می­فرستند تا اثر نکند.
اگر کسی را چشم بزنند؛ یا تکه­ای لباس و یا نخ سیاه و سفیدی را پیش ملاّ یا سیّدی می­برند و نظربر کند.
اهالی معتقدند گفتن عبارت «ماشاالله» چشم زخم را باطل و اثر آن را خنثی می­ کند.
۵-۲-۴-۱۰ حاملگی و زایمان
- زن حامله صبح زود باید چیزی بخورد و اگر نخورد خوره جایی از بدن بچه را می­خورد و ناقص می­ شود.
- اگر زن حامله دلش چیزی بخواهد بخورد اما به او ندهند، می­گویند: «چشم بچه اش چپ می­ شود».