«عرفان‌: حاکی ازاحساس شناختی درونی و قلبی وترجمانی ازماهیت معنوی انسان است، به گونه‌ای که به هیچ وجه انسان طالب کمال بی‌نیازی ازآن نیست. با این وصف در تعریف عرفان می‌توان گفت‌: عرفان استعلای انسان است درقلمرونفس برای استنباط اسرار آن و به همین اساس حضرت علی فرموند:«اَلْعَارِفُ مِنْ عَرَفَ نَفْسَه» یعنی عارف کسی است که نفس خود را بشناسد». (دهباشی مهدی وهمکاران، ۱۳۸۸: ۱۳)، بنابراین تصوف عبارت است از:«شناخت آداب ظاهری و باطنی شرع و پرهیز ازهرگونه اخلاق زشت و ناروا و پرداختن به یک سلسله اعمال خاص، برای قبول تجلّی صفات الهی خواجه عبدالله انصاری می‌نویسد: ابوالقاسم دمشقی گوید از ابوبکر کتانی پرسیدم که علم تصوف چیست ؟ گفت: (کمینه آن است که تو درنیاوی‌) و در مورد صوفی گفته است: «اَلصّوفی هُوَالخارجُ مِنَ النُّعوتِ والرسُوم» صوفی هیچ نشان وتعریفی ندارد».(کیانی محسن، ۱۳۸۹: ۱۵)، عارف ذاتاً بیش ازهرچیز به اسرار الهی علاقه‌منداست، زیرا طریق عرفان اسلامی خود یک بیداری تدریجی است، که بشر را به خود میآورد، تا در مسیر حق گام بردارد و به سعادت و کمال حق برسد. مثالی که دراین زمینه می‌توان بیان کرد، بحث موج ودریا است که هرچه موج بالامی‌رود دوباره به دریا برمی‌گردد، عارف دراین مثال دلش مشغول موج فروکشنده است، امّا دلش مشغول آبی که موج بر جای گذاشته نیست. عارف به آب باقی مانده از موج نیازمنداست، یعنی نیازمند صورت ظاهری دین است. در نتیجه همین جسم و یا نفسش به تنهایی نیست که باعث فروکشیده شدن عارف می‌شود، بلکه هردو باهم هستند واین نفس نامیرا در جهان میرایی زندانی است. پس عارف درک می‌کند آنچه سبب آگاهی او به سوی مرکز اعلا می‌شود، همان خود آگاهی است که او را به سوی امواج می‌کشاند. و از خود فانی و در حق باقی می‌شود، و در وصول به اصل وجود آدمی به یاد می‌آورد (خود) بر این اصل است که از (خود) انسانی بی نهایت فراتر می‌رود، و به چیزی که جز آن نیست وصل می‌شود. (ر. ک. لینگز مارتین، ۱۳۸۳: ۳۴ – ۳۵)

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

فصل اوّل:

 

کلیات تحقیق

 

۱-۱- بیان مسأله

ملاپریشان اهل دلفان بوده ودر قرن هشتم هجری (درمنطقه زاگرس) می‌زیسته است. امّا از زندگی وی هیچ گونه اطلاع دقیقی در دست نیست. عده‌ای از اندیشمندان کرد، ملاپریشان را اهل استان کرمانشاه شهرستان دینورمی‌دانند، امّا مدرکی که دال بر کُردبودن ایشان باشد ندارند. فقط استناد این محققین به سرودن اشعار ملا به زبان کردی است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

هَرچَن مَاو‍رْدِم دَلیـل ژَ قرآن مَواتْ یالانَدرکُردیُخْدُر ایمان
ژَ اَلْـوَار کُـوه حَــق پِیدَامـِیوُ یَـامـَنْ فِـی الجِبـالِ خَـزایِنَه

ملاپریشان در این ابیات به لک ولر بودنش وموقعیت جغرافیایی خود اشاره دارد، که اهل لرستان است. بابکار بردن واژه(الوار) که جمع واژه(لر) است به طور واضح موقعیت جغرافیایی خود رامشخص کرده است و حتی در لغت نامه‌ها الوار را جمع لر دانسته‌اند، لکی ولری دو گویش مردمان لرستان است. در فرهنگ فرس اسدی [لَک، لَکا ولاک] با واژه رنگ سرخ مترادف دانسته است، برهان قاطع آن را بر اکراد صحرانشین اطلاق کرده، رابینو مهاجرت قوم لک دلفان وسلسله را از ماهیدشت کرمانشاه در زمان شاه عباس صفوی می‌داند.(ر.ک. فتح الهی، ۱۳۸۹: ۷۱)، زبان و لهجه‌های جنوبی شامل زبان فارسی میانه (پهلوی) که اززبان پارسی سرچشمه می‌گیرد، آثارزبان فارسی میانه پهلوی مربوط به بعد ازظهور اسلام است. این زبان ازنظرسیاسی، اجتماعی ومذهبی تحت نفوذ دین اسلام قرارمی‌گیرد، دستوروقواعد زبان فارسی دنباله همان زبان فارسی میانه پهلوی است. زبان فارسی تنها زبانی است که تحت تاثیرلهجه ‌های ایرانی نواحی شرقی قرارگرفته است، همچنین لهجه‌های جنوبی که شامل زبان‌های: لری وبختیاری است به زبان(لری) معروف شده‌اند، امّا این لهجه‌هاگسترش چندانی نداشته‌اند. (ر.ک. یارشاطر احسان، ۱۳۷۳: ۱۸– ۲۰)، همچنین به زبان کردی که زبان تمام شعرای لک زبان منطقه زاگرس است اشاره دارد، نه به موقعیت جغرافیایی محل سکونتش. ملاپریشان به زبان شیوای لکی اشعاری در توحیدوخداشناسی، مدح ومنقبت چهارده معصوم علیه‌السلام از خود به جای گذاشته است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
وی اهل اسلام وبر مذهب رسمی تشیع بوده است، ایشان به هیچ فرقه ویا مسلک‌های صوفیانه‌ای وابستگی نداشته است، تا او را به فرقه‌ای منتسب کنند. هرچند بعضی از اندیشمندانی که به جمع‌ آوری اشعار پراکنده وی اقدام کرده‌اند، او را پیرو فرقه حروفیه واز مریدان شیخ فضل‌الله نعیمی دانسته‌اند. ملاپریشان در ابیات شیوا وسلیس خود مراحل سیر و سلوک عرفانی را بیان داشته است، ودر این اثرماندگار ازتمام اصطلاحات عرفانی به کمک آیات، احادیث و روایات سود برده است. ومراحل سیر وسلوک عرفانی را به تقلید از عرفای قبل وهم عصر خود بیان کرده است، ملاپریشان به زبان فارسی علاقه‌ای برای بیان عقاید خود نداشته است. هرچند بر زبان‌های فارسی، عربی تسلط داشته و دلیل تسلط وی بر این زبان‌ها استفاده از آیات، احادیث و روایاتی است، که از معصومین بیان کرده است. دیوانش از اصطلاحات ادبی خالی نیست، بکار بردن این اصطلاحات در دیوان خودگویای این است که این شاعر توانا بر علوم عصر خودآگاهی کامل داشته است. ملاپریشان از حروف رمزی کلام وحی به خوبی بهره گرفته است و در ابیات خود آن را بکار گرفته است، همین باعث شده است به این عارف حق‌شناس دلفانی نسبتی بدهند که در خور ایشان نیست. ایشان از حروف مقطعه‌ی کلام وحی از طریق حروف ابجد که کمتر شاعری توانسته باآن لفاظی کند کار کرده، وهمین را بهانه‌ی حروفیه بودن وی دانسته اند. به یاد نیاوردن این صنعت ادبی در حین جمع‌ آوری و شرح وبیان اشعار ملاپریشان سبب شده است، تا این عارف خداشناس را به فرقه حروفیه نسبت بدهند. کاش همین عزیران در ابتدا به اوّل سوره‌های مبارک وحی نگاهی می‌انداختند، سپس به کتب علوم بلاغی تا دچار این اشتباه نمی‌شدند. حال پاک کردن این اهانت از ذهن مردم بسی مشکل است. ما نمونه‌ای از ابیات را بیان می‌کنیم تا مورد توجه اندیشمندان عزیر قرارگرفته و به وفور علمی این بزرگ مرد لک، که سبب زنده ماندن این زبان باستانی شده است آگاهی یابند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بادُو، یَک خدا، یَکِی رَسُولَنْ نُقْطِه ی تَحْتِ بَازُوجِ بَتوُلَنْ

۱) شرح بیت: با مشتمل بردو چیزاست یکی احدیت و واحدیت خداوند و دیگری رسول خدا پیام‌آور وحی است، و حضرت علی علیه‌السلام همسرحضرت زهرا بعدازخدا و رسولش خال و مرکزهستی است و نقطه‌ی زیرحرف(ب) است.
۲) نکات بلاغی: رَسُولَن با بَتُولن: کلمه قافیه است، [ل حرف اصلی یا روی و ن حرف وصل است]‌، یک: تکراربرای تاکید، تلمیح: «به حدیث معروف حضرت علی که می‌فرماید: «اَنَاالْنُقْطَه الّتی تَحتِ البَاءِ الْمَبسُوطیِ».»(سلیمانی،۸۷:۱۳۹۰)
۳) شرح مفاهیم عرفانی: دراین بیت ملا اشاره‌ای به جریان حروف تهجی دارد، که انبیاء الهی هرکدام به ازای مراتب موجودات آن را بیان کرده‌اند، حضرت عیسی تاحضرت علی بیان می‌دارند، که موجودات ازبای «بِسْمِ الله‌« وجودیافته‌اند (ب) به دنبال (الف) وجود یافته است. (الف) به ازای ذات باری تعالی خود وجود یافته و (الف) اشاره به اوّلین چیزی که خداوندخلق کرده؛ یعنی عقل اشاره دارد، اصل چیزی که خداوندخلق کرده است عقل می‌باشد. ویا «اَنَا النُّقطه بَاء بِسمِ الله»، (ر.ک. سلیمانی، ۱۳۹۰: ۸۷)، با: با حرف دوّم الفبا است ودرحروف ابجد برابرعدد۲است. (ب+الف= ، ۲+۱=۳ احتمالاً منظور خداوند، حضرت رسول و امیرالمومنین باشد)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

وَصـُورَت چَــاردَه یَکـِی وَ مَعنـی بُـرهَـانِـم اَعـدَاد طَــه حَــقّ زَانـَا

۱) ترجمه بیت: در ظاهر چهارده جسمند، امّا در باطن یکی هستند یعنی همه برای یک هدف برانگیخته شده اند آن هم ادامه رسالت جدشان پیامبر اسلام‌، دلیل وبرهان من دریکی بودن آنان همان است که درسوره مبارک طه بیان شده است که این را خدا می داند‌. اشاره به بیان حضرت امام صادق که می فرمایند‌: طه ویس اسم پیامبر و آلش است وحضرت ولی عصر(عج) در دعای ندبه می‌فرمایند: «یا بْنَ طَه». (تفسیر نمونه، ۱۳/۱۵۷-۱۵۸)
۲) نکات بلاغی: معنی با زانا: کلمه قافیه است‌، طه: ایهام دارد ۱٫ به سوره طه ۲٫ آل رسول‌الله طه و براساس حروف ابجد وحساب جمل: درعرف ادبا ۲۸ حرف الفبای زبان عربی در هشت لفظ جمع شده است‌: ابجد ـ هوز ـ حطی ـ کلمن ـ سعفص ـ قرشت ـ ثخذ ـ ضظغ از قدیم در متون ادبی برای نگاشتن حساب‌ها به این حروف متکی بوده اند و برای هرحرفی از حروف ابجد، قیمت وشماره‌ای گذارده اند:
أ = ۱ ب = ۲ ج = ۳ د = ۴ ه = ۵ و = ۶ ز = ۷ ح = ۸ ط = ۹ ی = ۱۰ ک = ۲۰ ل = ۳۰ م = ۴۰ ن = ۵۰ س = ۶۰ ع = ۷۰ ف = ۸۰ ص = ۹۰ ق = ۱۰۰ ر = ۲۰۰ ش = ۳۰۰ ت = ۴۰۰ ث = ۵۰۰ خ = ۶۰۰ ذ = ۷۰۰ ض = ۸۰۰ ظ = ۹۰۰ غ = ۱۰۰۰٫ (‌ر. ک، اقبالی، ۱۳۶۶: ۱۸۱ – ۱۸۲)، در نتیجه طه = ۱۴ (ط۹ + ه ۵ = ۱۴) همان چهارده معصوم می‌باشد. تضاد بین صورت و معنی.
۳) شرح مفاهیم عرفانی: کلام وحی محل تلطیف سر است و ورود الهامات و به اصغای کلمات رّبانی در قرآن حرف (طـا) کنایه از: طهارت نفس و لطف جوهر عقل است و حضرت رسول‌الله که خود مصدر نور وهدایت است، لقب (طه) یافت. وبه عظمت آیات شماره ۱ و۲: ﴿طه، مَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى﴾ سوره طه خداوند امر کرد که قرآن را بر شما نازل نکردم که خود را به رنج بیندازی! این از الطاف وبرکت حق بود که بعد از نزول کلام وحی از حق تعالی ممنون شد، و رابطه مناسبی بین ذات طاهر محمّدی و حرف (طـا) بر قرار گردید، که طیب وطاهر اسم حضرت ختمی مرتبت قرار گرفت. عارفان جهت کمال مناسب میان ذات حق و رقم حرف (طا) خواصی یافته‌اند، که هرکه (ط = ۹) هر شخصی ۹ طا بر لوح زر خالص بنویسد، به سعادت می‌رسد و هرکسی آن را با خود حمل کند طلسم است؛ برای پیروز شدن بر قهر جن و انس در نتیجه سبب دیدن حضرت محمّد(ص) در خواب خواهد شد. یکی از ویژگی های: (طا) تنهایی وفردیت است که فرد الفردمی‌باشد‌، (طه) از فواید رموز قرآنی است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

از طالب وصل بشنو این حرف طلب کو می نبرد به غیر طا هیچ بــه لب
دردل کنــد او طای طهـارت مـرقوم یعنی که بپرداخت دل از تفرقه رب

(ر.ک. سلیمانی،۱۳۹۰:۱۹۵)، «حق: در بیان عرفان ذات الله را گویند، مراد از حق خداوند است و آنچه خدا بر خود واجب کرده است حق گویند». (سجادی، ۱۳۸۹: ۳۲۲)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جـان گرگان و سگان، هریک جداست متّحـدجـــان هـایِ شیـران خـداست
(مثنوی۴/۴۱۵)

سراسر دیوان این ملای پریشان پراز صنایع ادبی است تاعلم خود را به رخ همه بکشدو بگوید کم ازخداوندگارعشق وعرفان ندارم، ملاپریشان در تمام دیوان گران سنگ خود از اثرمشهور مولانا استفاده نموده است وتحت تأثیر این اثر جاوید عرفانی به زبان پارسی است. ملاپریشان به حق از عهده‌ی وظیفه خود درتقلید ازمولانا برآمده است. سراسر دیوان ملاپریشان تقلید‌های از مولانا است. امّا فرق این دو استادسخن در عقیده وزبان است، یکی برمذهب شیعه و دیگری برمذهب اهل تسنن، واز نظر زبان هم یکی لک زبان است و دیگری فارسی گویی.

 

 

نمودار۴-۲٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۸۲
نمودار۴-۳٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۸۳
نمودار۴-۴٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫٫۸۳
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱)مقدمه
نیروی انسانی، سرمایه اصلی سازمان‌های عصر نوین است. در حقیقت، بازدهی و بهره‌وری هر سازمان به رفتار و عملکرد نیروی انسانی آن سازمان وابسته است وکارکنان شاغل در سازمان‌ها، از جمله شاخص‌های سنجش میزان برتری سازمان‌ها نسبت به هم هستند (کشتکاران و همکاران، ۱۳۸۸). امروزه پیدایش این دیدگاه که موفقیت واثر بخشی سازمانها در گرو هدایت صحیح منابع به ویژه منابع انسانی است،موجب شده که به بررسی و مطالعه فرهنگ سازمان و تاثیر آن برقوای فکری یعنی هوش کارکنان و مدیران ،توجه زیادی را معطوف خود کرده است (ریلی،۲۰۰۳)۲.یکی از انواع هوش که در بحث سازمانها و مدیریت امروز مورد بحث بیشتر کارشناسان برای ارتقاء سطح سازمان مورد استفاده قرار می گیرد هوش سازمانی است. به عنوان یک مفهوم نظری می توان از هوش سازمانی بعنوان یکی از مهمترین نکات در نظریه سازمان یاد کرد.هوش سازمانی بعنوان توانایی یک سازمان در حل مسائل سازمانی تعریف می شود(آلبرخت۲۰۰۳)۳.
در دنیای امروزی ارتقاءهوش سازمانی[۱] یکی از الزامات غیر قابل انکار برای اغلب سازمانهاست تا بتوانند از طریق کسب و تجزیه و تحلیل اطلاعات و همچنین افزایش دانش و ایجاد آگاهی بر قابلیت‌های خود بیفزایند.افزایش هوش سازمانی موجب می گردد سازمانها اطلاعات محیط اطراف خود را سریع تر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کرده و نتایج حاصل را به طریق سودمند ذخیره و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم گیرندگان قرار دهند(مومنی،۱۳۹۱).
ازطرفی استرس یک عامل موثر در ناکارآمدی سازمانی، جابجایی نیروی انسانی، غیبت های ناشی از کار، کاهش کیفیت و کمیت کار، افزایش هزینه های مراقبت از سلامتی و کاهش رضایت از شغل می باشد. در طی دهه های گذشته درتحقیقات متعددی نشان داده شده است که وظایف سازمانی یا شغلی که توام با بارکاری زیاد و نیازها و مسئولیتهای بیش از حد می باشند منجر به بروز ریسکهای سلامتی زیادی می گردند.لازم بذکر است که همه ی نتایج استرس منفی نیستند و گاهی استرس می تواند نتایج مثبتی نیز بدنبال داشته باشد؛ واکنش بدن ما به استرس کمک می کند تا تمرکز کنیم و کار را بطور صحیح انجام دهیم؛ درصورتیکه فرصت استراحت و یا فرار از شرایط استرس زا نباشد، استرس می تواند منفی باشد(صادقی،۱۳۸۷).با توجه به مطالب گفته شده و اینکه اداره ورزش و جوانان نقش موثر و غیرقابل انکاری در پیشرفت و توسعه ورزش و به تبع آن اخلاق و کردار نیک در سطح جامعه را برخوردار است در نتیجه کارمندان این اداره باید از لحاظ عملکرد در آرامش و به دور از استرس شغلی باشند تا بتوانند به اهداف تعیین شده دست پیدا کنند. با توجه به مطالب گفته شدهدر این تحقیق محقق برآن است تا ارتباط هوش سازمانی با استرس شغلی را مورد بررسی قرار دهد.
۱-۲) بیان مسأله
امروزه سازمانها با تغییرات سریع و گسترده در محیط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، تکنولوژیکی و اقتصادی روبرو می شوند.واکنش موفق سازمانها در یک جو بسیار پویا و متغییر، بستگی به توانایی آنها جهت فراهم کردن اطلاعات و یافتن راه حل های مناسب برای مشکلاتی است که با آنها روبرو هستند. اکنون ضرورت آموزش که متناسب با نیازهای در حال تغییر فرد و جامعه باشد بیش از هر زمان دیگری احساس می شوددر این شرایط، توجه نظریه پردازان و مدیران سازمانی بر روی یک جنبه متمرکز می گردد.روی طراحی آن چه توانایی فکری یک سازمان نامیده می شود (سیمیک[۲]، ۲۰۰۵).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
آلبرخت[۳](۲۰۰۳) نیز اظهار می دارد پس از مو جهای اول، دوم و سوم (زراعت، صنعت، اطلاعات) موج چهارم هوشیاری و مغز است.در دنیای امروزی ارتقاءهوش سازمانی[۴] یکی از الزامات غیر قابل انکار برای اغلب سازمانهاست تا بتوانند از طریق کسب و تجزیه و تحلیل اطلاعا ت و همچنین افزایش دانش و ایجاد آگاهی بر قابلیت‌های خود بیفزایند.افزایش هوش سازمانی موجب می گردد سازمانها اطلاعات محیط اطراف خود را سریع تر و با دقت بیشتری تجزیه و تحلیل کرده و نتایج حاصل را به طریق سودمند ذخیره و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیم گیرندگان قرار دهند.
مطالعاتاخیردرحوزهمنابعانسانینشانداده‌اندکهپنجویژگیشخصیت،استعداد،علاقه،هوشومهارتبهعنوانموفقیتنیرویانسانیدرپیشبرداهدافسازمانیوایجادرضایت شغلی،یادگیریسازمانی،گرایشدانشوضریبآفرینشوارزیابیکارکنانمؤثرهستند (کاوسی و رزقی­شیرسوار، ۱۳۸۹).

پیش بینی رضایت شغلی زنان شاغل در مشاغل خدماتی غیر دولتی مشهد

از طرفی استرش شغلی امروزه یکی از پدیده های مهم در زندگی اجتماعی و تهدیدی جدی برای سلامتی نیروی کار در جهان می باشد بنحوی که سازمان بین المللی کار استرس شغلی را بعنوان شناخته شده ترین پدیده ی تهدید کننده ی سلامتی کارگران معرفی نموده است. استرس شغلی از جهت ایمنی در محیط کار نیز اهمیت ویژه ای دارد.از طرفی سازمان بهداشت جهانی متذکر شده است که بهداشت حرفه ای و رفاه اجتماعی کارگران عنصر بسیار مهم و پیش نیاز حیاتی در بهره وری، توسعه اجتماعی-اقتصادی و توسعه پایدار است(چان کانگ،۲۰۰۵).
عکس مرتبط با اقتصاد
یکی از سازمان‌هایبسیار مهم و حساس در جامعه که از اهمیت والایی برخوردار است و در وضعیت فعلی و آینده جامعه تأثیر به سزایی دارد اداره ورزش و جوانان است. ادارات ورزش و جوانانمانند تمام سازمان‌های دیگر دارای عوامل استرس‌زای مخصوص به خود است. زیرا با برنامه ای درست و همگانی برای اقشار مختلف جامعه در روند سلامت و رشد جامعه گام مثبتی دارد. ورزش و فعالیت بدنی برای حفظ سلامت و شادابی انسان از اهمیت خاصی برخوردار است. ورزش باید به معنای واقعی آن، دربرگیرنده تمامی اقشار جامعه از زن و مرد، پیر و جوان و سالم و ناسالم باشد.اداره ورزش و جوانان می تواند با داشتن کارکنان موفق و برنامه ریزی استراتژیک به سلامت جامعه کمک کند.در واقع تربیت بدنی در ساختار جامعه وجود داشته، تحول و تکامل پیدا کرده، قوانین و مقررات و آئین‎نامه‎های خاص خود را دارد و بر اساس آنها برنامه‎های خود را اجرامی‎نماید .تربیت بدنی و ورزش به عنوان یک واقعیت اجتماعی با پدیده‎های اجتماعی دیگر، روابط متقابل برقرار می‎کند، کارکردهای خاص خود را در جامعه بر عهده می‎گیرد و کل ساختار جامعه و هر یک از ابعاد اجتماعی از حاصل و ثمره فعالیت‎های آن بهره‎برداری می‎نمایند.در نتیجه با کاهش فشارهای روحی و روانی در بین افراد شاغل در این اداره و بالا بردن توانایی های فکری آنان می توان گامی برای رسیدن اهداف و ماموریت سازمانی این اداره برداشت.
در این پژوهش محقق با مطالعه در شاخص های ۷ گانه هوش سازمانی در نظر دارد تا به بررسی جداگانه مولفه های هوش سازمانی و عوامل استرس زای شغلی در بین کارکنان پرداخته و اثرگذاری مثبت و منفی مولفه ها بر استرس شناسایی کند در این تحقیق، محقق به دنبال بررسی ارتباط میان مولفه های هوش سازمانی و عوامل استرس زای شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مازندران هست تا از این طریق بتوانند با بهره گرفتن از ارتباط بین هوش سازمانی و استرس های شغلی راه های مناسبی برای مقابله با عوامل استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانانپیدا کند .
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
بر این اساس این پژوهش درصدد پاسخ یه این سوال اصلی است آیا بین هوش سازمانی و استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مازندران رابطه ای وجود دارد؟
۱-۳)اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
سازمان به خصوص ادارات و سازمان ها ضرورت دارد که به سمت هوش سازمانی حرکت کنند دسترسی به اطلاعات مورد نیاز پردازش و تحلیل بر اساس دانش و بدست آوردن نتایج هر تصمیم با آمار و اطلاعات به روز از جمله نیازهای مهم مدیران ارشد سازمان ها است. همچنین نیاز به مدیریت دانش و بروز بودن کارکنان سازمان با آخرین دانش روز از طریق یادگیری مستمر سازمانی از جمله دلایل ضرورت به کار گیری هوش سازمانی است . در واقع هوش سازمانی به عنوان راهبردی ضروری برای حفظ مزیت رقابتی سازمانها و صنایع توسعه یافته مطرح شده است.سازمان های باهوش توانایی ذهنی خود را به اندازه توانایی فیزیکی شان افزایش می دهند. اهمیت این مطلب زمانی اشکار می شود که در عصر ارتباطات و اطلاعات منابع انسانی جزء سرمایه های انسانی به شمار می آید.از تاثیراتی که هوش سازمانی بر سازمانها می گذارد می توان یادگیری کارکنان را نام برد و تاثیری که بر مدیریت دانش در سازمان دارد.به طوریکه چارلز هندی می گوید :یکی از ویژگی های سازمان جدید شکل گیری آنها بر اساس یادگیری می باشد مدیران و کارکنان همواره در حال یادگیری هستند و مهارتهای جدید کسب می کنند چرا که قدرت هر سازمان متناسب با میزان دانش مدیران و کارکنان آن است.هوش سازمانی به تحصیل کسب و دانش اشاره دارد که از راه بکار گیری انسان ،رایانه و سایر وسایل صورت می گیرد و دانش مرتبط با محیط سازمان(هم محیط داخلی و هم محیط خارجی) را مد نظر دارد. و از فواید آن می توان اینگونه بر شمرد که اثر بخشی استفاده از ساختار اطلاعاتی موجود را در راستای اهداف سازمان افزایش داده واطلاعات از حالت عملیاتی و محدود شده به استفاده در لایه های اجرایی سازمان برای استفاده مدیران توسعه داده شود. از طرفی محیط ادارات ورزش و جوانانمحیطی استرس زا است و بسیاری از کارکنان دچار استرس می شوند. مدیران، کارکنان و ارباب رجوع در سازمانها تحت تاثیر فشارهایروانی دچار حالات روانی خاص می شوند و دست به رفتارها و اعمالی می زنند که به طورمستقیم در بازدهی سازمان منعکس می شود. استرس های حاد، نیروی انسانی سازمان ها راخنثی می کند و اهداف سازمانها را دستخوش تزلزل می سازد و همچون آفتی فعالیت ها وتلاش های انسان را ضایع می کند، لذا استرس میتواند باعث کاهش در عملکرد کارکتان شده و موجب شود سلامت روان آنها به خطر بیافتد . ضرورت این پژوهش در راستای رابطه ی هوش سازمانی با استرس شغلی ادارات ورزش و جواناناستان مازندران گرفته و می تواند اطلاعات مفیدی را در حیطه تصمیم گیری های متعدد در سازمان فراهم سازد که این عمل از طریق انجام تحقیقات منظم و شناسایی میزان هوش سازمانی و رابطه آن با استرس کارکنان امکان پذیر است. در واقع می خواهیم بدانیم و در سطوح مختلف بررسی کنیم و راهکارهای مفیدی که باعث کاهش دادن این استرس ها می شود ارائه دهیم .با توجه به مطالب فوق انجام پژوهش در زمینه رابطه هوش سازمانی با استرس شغلیبه دلیل اینکه پیشینه کمی در این زمینه از تحقیقات وجود دارد، ضرورت دارد.
۱-۴) چهارچوب نظری تحقیق:
چارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر مدل هوش سازمانی آلبرخت است که از هفت مولفه به شرح زیر تشکیل شده است.
کاربرد دانش
فشار عملکرد
سر نوشت مشترک
میل به تغییر
هوش سازمانی
روحیه
اتحاد و توافق
چشم انداز استراتژیک
شکل (۱-۱)،مدل هوش سازمانی آلبرخت (۲۰۰۳)
۱-چشم انداز استراتژیک: منظور قابلیت ایجاد ، استنتاج و بیان هدف یک سازمان است .
۲-سرنوشت مشترک: زمانی که تمام افراد سازمان درگیر کار شدند، می دانند که رسالت و ماموریت سازمان چیست.لذا با داشتن هدف مشترک، تک تک افراد به صورت جبری موفقیت سازمان را درک می کنند.
۳-میل به تغییر: تغییر و تحول نشانه های چالش و کسب و کار جدید بوده به عبارت دیگر شانسی برای شروع کار و فعالیتی جدید بشمار می آید.
۴-روحیه: احساس بالندگی و افتخار در یک سازمان و پیگیری وظایف شغلی با علاقه ، خوش بینی، باور و تعهد است.
۵- اتحاد و توافق: یکسری قوانین که برای برخورد و ارتباط با یکدیگر و رد یابی با محیط وضع می شود.
۶-کاربرد دانش: کاربرد دانش به عنوان یک نظر انسان شناسانه مطرح می شود تا به عنوان یک نظریه ی تکنولوژی و ساختاری.
۷-فشار عملکرد: در یک سازمان با هوش مجریان در موضع اجرایی خود بوده ، و اهرم اجرایی را ترویج داده و از آن پشتیبانی می تمایند.
کنترل
حمایت همکار
استرش شغلی
ارتباط
نقش
تغییرات
حمایت مسئولین
تقاضا

شکل (۱-۲)، مدل استرس شغلی (HSE)[5]،(۱۹۹۰)

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

 

تقاضا:شامل موضوعاتی نظیر بارکاری ،محیط کاری و خصوصیات کاری

کنترل:تا چه اندازه می توان گفت یک فرد در مسیر انجام کارهای خود می باشد.

حمایت مسئولین:میزان حمایتی است که یک فرد از مدیر یا نهاد سازمانی خود دریافت می کند.

حمایت همکار:میزان حمایتی که فرد از سوی همکاران خود دریافت می کند.

ارتباط:افزایش تمرین و خصوصیات مثبت جهت افزایش ارتباطات جمعی و کاهش کشمکش.

نقش:درک درست پرسنل کاری از نقش خود و سازمان مورد خدمت.

تغییرات:نحوه سازماندهی و تغییرات نیروهای یک سازمان(آزادمرز آبادی و غلامی،۱۳۸۹).

۱-۵) اهداف تحقیق

 

 

اهداف کلی تحقیق

هدف کلی این تحقیق :رابطه بین هوش سازمانی و استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مازندرانمی باشد.

 

 

اهداف فرعی تحقیق

۱٫ تعیین ارتباط بین سرنوشت مشترک هوش سازمانی و استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جواناناستان مازندران می باشد.
۲٫ تعیین ارتباط بین تمایل به تغییر هوش سازمانیو استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جواناناستان مازندران می باشد.
۳٫ تعیین ارتباط بین بینش استراتژیک هوش سازمانیو استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جواناناستان مازندران می باشد.
۴٫ تعیین ارتباط بین جرات و شهامت هوش سازمانی و استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مازندران می باشد.
۵٫ تعیین ارتباط بین اتحاد و توافق هوش سازمانیو استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مازندران می باشد.
۶٫ تعیین ارتباط بین کاربرد دانش هوش سازمانی و استرس های شغلی در بین کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان مازندران می باشد.

 

جدول۳-۳-گزارش میزان پایایی پرسشنامه بامریند…………………………………………………………………. ۷۰
جدول ۳-۴-همبستگی بین مقیاس های بهزیستی روانشناختی ریف با یکدیگر و با کل مقیاس……………………………………………………………………………………………………………………………….۷۴
جدول ۴-۱-میانگین و انحراف معیار ……………………………………………………………………………………۷۶
جدول ۴-۲-ماتریس همبستگی بین خود کنترلی ، سبکهای فرزند پروری و حیطه های بهزیستی
روانشناختی……………………………………………………………………………………………………………………….۷۷
جدول ۴-۳-نتایج محاسبه رگرسیون پیش بینی کنندگی خود کنترلی بر بهزیستی روانشناختی……………………………………………………………………………………………………………………….۷۹
جدول۴-۴-نتایج اولیه بررسی واریانس متغیر خود کنترلی در ابعاد متفاوت بهزیستی روانشناختی……………………………………………………………………………………………………………………….۸۰
جدول ۴-۵-رگرسیون خود کنترلی بر مولفه های بهزیستی روانشناختی…………………………………….۸۱
جدول ۴-۶ نتایج محاسبه رگرسیون پیش بینی کنندگی سبک فرزندپروری بربهزیستی روانشناختی……………………………………………………………………………………………………………………….۸۳
جدول ۴-۷-نتایج اولیه بررسی واریانس متغیر سبکهای فرزند پروری در ابعاد متفاوت بهزیستی روانشناختی……………………………………………………………………………………………………………………….۸۴
جدول ۴-۸-نتایج محاسبه رگرسیون پیش بینی کنندگی سبک فرزندپروری بربهزیستی روانشناختی……………………………………………………………………………………………………………………….۸۵
جدول۴-۹-ضرایب همبستگی متغیرهای خودکنترلی وسبکهای فرزندپروری بربهزیستی روانشناختی……………………………………………………………………………………………………………………….۸۷
جدول۴-۱۰-مقدار واریانس قابل پیش بینی به صورت گام به گام توسط متغیرهای مورد بررسی در پیش بینی بهزیستی روانشناختی…………………………………………………………………………………………..۸۷
جدول ۴-۱۱-مدل های مختلف رگرسیون با افزایش گام به گام متغیرها،برای محاسبه توان پیش بینی کنندگی متغیرهای توانمند در پیش بینی بهزیستی روانشناختی…………………………………………………۸۸
رابطه خودکنترلی و سبک­های فرزندپروری با بهزیستی روانشناختی در بین دانش ­آموزان دبیرستانی
به وسیله­:
معصومه اکبری­نژاد
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه خودکنترلی و سبک­های فرزندپروری با بهزیستی روانشناختی در بین دانش ­آموزان دبیرستانی­، بود. بدین منظور از بین ۳۲۸۶ دانش ­آموزان دبیرستانی شهرستان آباده در سال تحصیلی۹۳-۹۲، تعداد ۳۷۰ نفر (۲۰۹ دختر و ۱۶۱ پسر) به صورت نمونه گیری خوشه­ای دومرحله­ ای به روش سیستماتیک، انتخاب و نمونه­ها با بهره گرفتن از مقیاس خودکنترلی تانجنی، پرسشنامه سبک‌های فرزندپروری بامریند و مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف ، مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ­های به دست آمده با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه­ هم­زمان و روش ضریب همبستگی پیرسون، مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته­ ها نشان داد خودکنترلی و سبک­های فرزندپروری قادر به پیش ­بینی تغییرات مربوط به بهزیستی روانشناختی دانش ­آموزان می­باشد. به طوری که هر چه خودکنترلی فرد بالاتر باشد، انتظار می­رود که شخص در احراز شرایطی که به بهزیستی روانشناختی منجر گردد، بیشتر موفق باشد. همچنین سبک فرزندپروری مستبدانه بر بهزیستی روانشناختی دانش ­آموزان اثر منفی و سبک فرزندپروری مقتدرانه بر بهزیستی روانشناختی دانش ­آموزان اثر مثبت دارد و همچنین سبک فرزندپروری سهل­انگارانه، هیچ تأثیری بر بهزیستی روانشناختی افراد ندارد. نتایج پژوهش حاضر پیشنهاد می­ کند، به منظور بهبود وضعیت بهزیستی روانشناختی افراد می­توان به سبک­های فرزندپروری والدین و خودکنترلی آنان توجه کرد.
واژگان کلیدی: خودکنترلی، سبک فرزندپروری، بهزیستی روان­شناختی.
فصل نخست
کلیات پژوهش
۱-۱- مقدمه
در سالهای اخیر، رویکرد روانشناسی مثبت، با شعار توجه به استعدادها و توانمندی های انسان، مورد توجه پژوهشگران حوزه های مختلف روانشناسی قرار گرفته است. این رویکرد، هدف غایی خود را شناسایی سازه ها و شیوه هایی می داند که بهزیستی و شادکامی انسان را فراهم می کند. از اینرو عواملی که موجبات تطابق هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی را سبب گردند، بنیادی ترین سازه های مورد پژوهش این رویکرد می باشند. در این میان، بهزیستی روانشناختی جایگاه ویژه ای، مخصوصاً در حوزه های روانشناسی تحولی، روانشناسی خانواده و بهداشت روانی، به خود اختصاص داده است (کمپل، سیلس، کوهان و استین[۱]۱، ۲۰۰۶).
بهزیستی روانشناختی حق و نیاز اساسی تمام انسانها است. در حال حاضر نیز توسعه یافتگی هر اجتماعی را از روی کیفیت سلامت و بهزیستی مردم آن اجتماع، میزان توزیع عادلانه سلامت در میان طیف های مختلف طبقات اجتماعی و نیز میزان محافظت از افراد محروم در مقابل عوامل آسیب رسان به سلامت آن اجتماع قضاوت می نمایند (لنکرانی، ۱۳۸۷). افزایش ثروت ملی به خودی خود سبب توسعه یافتگی نمی گردد، بلکه در این مسیر نیاز شدیدی به سلامت و بهزیستی نیز وجود دارد هر چند که در کل دنیا وضعیت سلامت بهبود یافته است اما هنوز بی عدالتی در بین و داخل کشورها وجود دارد (لنکرانی، ۱۳۸۷).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
یکی از مهم ترین مدل هایی که بهزیستی روان شناختی را مفهوم سازی و عملیاتی کرده، مدل چند بعدی ریف و همکاران(ریف، سینگر، لو و اسیکس[۲]۲، ۱۹۹۸) است. ریف و همکارانش الگویی از بهزیستی روانشناختی یا بهداشت روانی مثبت را ارائه کرده اند که براساس این الگوی بهزیستی روانشناختی از ۶ عامل: پذیرش خود(داشتن نگرش مثبت نسبت به خود)، رابطه مثبت با دیگران(برقراری روابط گرم و صمیمی با دیگران و توانایی همدلی)، خودمختاری (احساس استقلال و توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای اجتماعی)، زندگی هدفمند (داشتن هدف در زندگی و معنا دادن به آن)، رشد شخصی(احساس رشد مستمر) و تسلط بر محیط (توانایی فرد در مدیریت محیط) تشکیل شده است (ریف، ۱۹۸۹ ؛ ریف و کیز،۱۹۹۵).
گروهی از پژوهشگران حوزه سلامت روانی با الهام از روانشناسی مثبت نگر، رویکرد نظری و پژوهشی متفاوتی برای تبیین و مطالعه این مفهوم برگزیده اند. آنان سلامت روانی را معادل کارکرد مثبت روان شناختی، تلقی و آن را در قالب اصطلاح بهزیستی روان شناختی مفهوم سازی کرده اند. این گروه نداشتن بیماری را برای احساس سلامت کافی نمی دانند، بلکه معتقدند که داشتن احساس رضایت از زندگی، پیشرفت بسنده، تعامل کارآمد و موثر با جهان، انرژی و خلق مثبت پیوند، رابطه مطلوب با جمع و اجتماع و پیشرفت مثبت از مشخصه های فرد سالم و بهزیستی روانی است(رایان و دکی[۳]، ۲۰۰۱ ). این امرمطالعه همه جانبه پیرامون عوامل تعیین کننده فردی و اجتماعی موثر بر سلامت جسمی و بهزیستی روانی را به یک ضرورت برای نظام مراقبتهای بهداشتی جوامع تبدیل کرده است. رویکرد روانشناسی مثبت گرا، با توجه به استعدادها و توانمندی های انسان(به جای پرداختن به نابهنجاری ها و اختلال ها) هدف نهایی خود را شناسایی سازه ها و شیوه هایی می داند که بهزیستی و شادکامی انسان را به دنبال دارند. از این رو عواملی که سبب سازگاری هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدید های زندگی گردند، بنیادی ترین سازه های مورد پژوهش این رویکرد می باشند. در این میان، متغیرهای خودکنترلی و سبکهای فرزندپروری جایگاه ویژه ای در حوزه های روانشناسی تحولی، روانشناسی مثبت نگر، روانشناسی خانواده و بهداشت روانی یافته است، به طوری که هر روز بر شمار پژوهش های مرتبط با این سازه افزوده می شود. بنابراین هدف پژوهش حاضر تبیین رابطه خودکنترلی و سبک­های فرزندپروری با بهزیستی روانشناختی می­باشد.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
۱-۲- بیان مساله
یکی از محورهای ارزیابی سلامت جوامع مختلف بهداشت روان آن جامعه است. بی شک بهزیستی روانشناختی، نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدی هر جامعه ایفا می کند. بهزیستی روان، از جمله اموری است که انسانها در زندگی به دنبال آن هستند. از آنجا که سلامت روان نیازی حیاتی برای بهبود کیفیت زندگی انسانها تلقی شده است، در این خصوص سازمان بهداشت جهانی سلامتی را به عنوان حالتی از بهزیستی که در آن فرد توانمندی های خود را شناخته از آنها به نحو موثر و مولد استفاده کرده و برای اجتماع خویش مفید است تعریف میکند (سازمان جهانی بهداشت WHO[4]، ۲۰۰۴). بهزیستی روانشناختی، نیازی اساسی برای بهبود کیفیت زندگی انسان و امری حیاتی است(سازمان جهانی بهداشت WHO، ۲۰۰۴). بهزیستی روانی با ویژگی های توانمندساز درونی یا منابع درونی قدرت ارتباط دارد. برخورداری از این منابع درونی توانایی فرد را، با وجود شرایط ناگوار و پیشامدهای منفی، برای رشد سازگارانه خود افزایش می دهد تا بهزیستی روانی خود را حفظ نماید(جکلون[۵]، ۱۹۹۷).
مدل ریف[۶] بهزیستی روانشناختی را تلاش فرد برای تحقق توانایی های بالقوه واقعی خود می داند. این مدل از طریق ادغام نظریه های مختلف رشد فردی(مانند نظریه خود شکوفایی مزلو و شخص کامل راجرز) و عملکرد سازگارانه (مانند نظریه ی سلامت روانی مثبت جاهودا) شکل گرفته و گسترش یافته است. ریف بر پایه مرور دقیق ادبیات پژوهشی و انسجام نظریه های رشدی، سلامت روانی و بالینی خاطر نشان ساخت که این دیدگاه ها در بر دارنده ی ملاک های مشابه و مکمل بهزیستی روانشناختی مثبت هستند(ریف، ۱۹۸۹). ویسینگ و وان ادن[۷](۱۹۹۷)، یک عامل بهزیستی روانشناختی کلی را شناسایی کرده اند و آن را به صورت ترکیبی از کیفیت های ویژه، از قبیل احساس انسجام، رضایت از زندگی، تعادل عاطفه و نگرش کلی نسبت به خوش بینی یا جهت گیری مثبت نسبت به زندگی توصیف کرده اند. بهزیستی روانشناختی یک مفهوم چند بعدی است که علاوه بر عدم بیماری و ناتوان نبودن، احساس شادکامی و امید را نیز در برمی گیرد(لارسن[۸]،۱۹۹۱؛ به نقل از اپدناکر[۹] و همکاران، ۲۰۰۸). ابعاد نظری بهزیستی روانشناختی مثبت در دیدگاه اخیر شامل، استقلال، تسلط محیطی، رشد فردی، روابط مثبت با دیگران، هدفمندی در زندگی و پذیرش خود است. الگوی مزبور در سراسر جهان به طور گسترده و وسیعی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است(ریف و سینگر[۱۰]، ۱۹۹۸ ؛ آنتولی و کاکونی[۱۱]، ۱۹۹۸ ؛ کاشلو و کاسترو[۱۲]، ۲۰۰۱).
از سوی دیگر بهزیستی روانی علاوه بر بدن سالم با عوامل فردی، محیط و شرایط زندگی سالم نیز مرتبط می باشد. اینکه محیط و عوامل مختلف چگونه بر ساختار بهزیستی روانی انسان تاثیر می گذارد و با چه شیوه ای با کشمکش های محیطی مبارزه می کنند موضوعی است که در رویکردهای مختلف روانشناختی مطرح است و هر کدام با توجه به دیدگاه های اختصاصی خود پیرامون ماهیت انسان و نیروی انگیزش وی، بهزیستی روانی انسان را به شیوه ای خاص تبیین می کند. در این میان دو عامل که در تبیین بهزیستی روانشناختی افراد مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است خودکنترلی و نوع سبک فرزند پروری والدین می باشد.
بررسی ها گویای آن هستند که خودکنترلی با سلامت بدنی و روانی رابطه مثبت دارد و به عنوان یک منبع مقاومت درونی، تاثیرات منفی استرس را کاهش می دهد و از بروز اختلال های بدنی و روانی پیش گیری می کند و به طور کلی منجر به افزایش بهزیستی فرد می گردد. روانپزشکان فردی را از نظر روانی سالم می دانند که تعادل بین رفتارها و خودکنترلی در مواجهه با مشکلات اجتماعی را داشته باشد(حردانی، ۱۳۸۵). در شرایطی که بهزیستی روانی افراد آسیب دیده، تحت تاثیر پیامدهای منفی پیشامدهای ناگوار قرار می گیرد، خودکنترلی و خود تاب آوری از منابع درون فردی هستند که می توانند سطوح استرس و ناتوانی را در شرایط ناگوار تعدیل نمایند و اثرات منفی استرس را کم رنگ تر جلوه دهند.
به عبارت دیگر بررسی ها نشان داده است، یکی از مهمترین مهارت ها که مشخصه بهزیستی روانی افراد است، برخورداری آنها از صفت خودکنترلی(خودنظارتی) است. افرادی که می توانند هدف های واقع گرایانه را اولویت بندی کنند و در زمان تصمیم گیری میان عواطف و عقل تعادل برقرار کنند خود کنترل هستند. خودکنترلی بیانگر میزان مطابقت ویژگی های رفتاری خود با شرایط و موقعیت موجود است(کریتنر و کینیکی[۱۳]، ۲۰۰۷). مفهوم خودکنترلی که در سال۱۹۷۴ توسط اشنایدر[۱۴] گسترش یافت، به این معنی است که یک شخص در موقعیت خود چه قدر انعطاف پذیر یا چه قدر پایدار است(کاشال وکوانتس[۱۵]، ۲۰۰۶). چندین مطالعه اثر خودکنترلی را در محل کار بررسی کرده و به این نتیجه رسیده اند که افراد با خودکنترلی بالا بیشترین مهارت اجتماعی را دارند و از بهزیستی روانشناختی مطلوبی برخوردارند(دای و کلیدوف[۱۶]، ۲۰۰۳). ازطرفی نارسایی خودکنترلی با مفهوم تکانشگری و اضطراب رابطه دارد و نشانگر ناتوانی در تفکر در مورد پیامد رفتار است. بنابراین شناخت و شناسایی تاثیر این متغیر مهم بر بهزیستی روانشناختی لازم بنظر می رسد.
از سوی دیگر سبک فرزند پروری والدین بر شکل گیری افکار، رفتار و هیجانات کودکان تأثیر معناداری دارد. بر اساس مدل آسیب پذیری- استرس[۱۷] در آسیب شناسی روانی پژوهش های زیادی نقش عوامل مربوط به خانواده را به عنوان عامل زمینه ساز در آسیب پذیری و بهزیستی روانی فرد مورد بررسی قرارمیگرید(هریس و کرتن[۱۸]،۲۰۰۲ ؛ پیاژه[۱۹]،۱۹۵۴ ؛ بالبی[۲۰]، ۱۹۶۹ به نقل از نریمانی و احدی ۱۳۹۰).
انسانها(کودکان)در بدو تولد مانند کاغذ سفیدی هستند که هنوز چیزی بر روی آن نوشته نشده است هر آنچه که ما بر روی آن بنویسیم در آینده همان را خواهیم خواند. به عبارت دیگر، شخصیت اجتماعی و فرهنگی فرزندان توسط خانواده، مدرسه رسانه ها و محیط های اجتماعی دیگر ساخته می شود.یعنی، قاعدتا شکل فرم و محتوی هر کدام از این منابع ،نسبتاً مشابه شکل فرم و محتوی شخصیت روانی ،اجتماعی و هویت فرهنگی جوانان خواهد بود.در مواقعی که خانواده بتواند با روایط آموزشی صحیح ،فرزند را به سمت خود جذب کند تاثیر نیروهای دیگر حتی در صورتی که مخالف با فرهنگ رایج خانواده باشد به حداقل خواهند رسید.و در صورت موافقت نیز تشدید خواهد شد.در صورتی که خانواده با روابط نا صحیح خود نقش دافعه را نسبت به فرزند داشته باشد،، طبیعتاً منابع دیگری که رابطه بهتر و آرامشی بهتر از خانواده ایجاد کنند ،می توانند بر روی چگونگی شخصیت روانی ،اجتماعی و فرهنگی فرزندان اثر بسزایی داشته باشند .از منظر دیگر در صورتی که رابطه خانواده رابطه ای بر اساس دموکراسی و آزادی باشد اولاً فرزند بیشتر به سمت خانواده تمایل نشان خواهد داد، ثانیاً جنبه اجتماعی شدن او بیشتر تقویت شده و وی نقش فعالتری را در جامعه ایفا می کند. در غیر این صورت غالباً دیده شد که فرد منزوی بوده و با محیط اطراف خود منفعلانه برخورد خواهد کرد. این منابع بطور یکسان عمل نکرده و تاثیر یکسانی بر روی افراد جامعه ندارند. در بعضی از افراد خانواده و در افراد دیگر، مدرسه و در تعدادی دیگر ممکن است رسانه ها بیشترین تاثیر را داشته باشند. اما، همانطوری که تحقیقات نشان می دهند، بیشترین تاثیر در روند جامعه پذیری و فرهنگ پذیری انسان ،در نتیجه، شخصیت روانی و فرهنگی او تا قبل از ۶ سال پایه ریزی می شود و این زمان را انسان بیشتر در خانواده می گذراند .(دادسون، ۱۹۷۲).
به طور کلی خانواده اولین پایه گذار شخصیت و ارزشها و معیارهای فکری است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی آینده کودک خود دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حدود بسیاری در گرو آن است واکنش کودک نسبت به محیط فرد تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی است که در میان آن بزرگ شده است. از آنجا که خانواده خود یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیطی اجتماعی به دانش آموزان اهمیت فراوانی دارد.
به دیگر سخن، چون خانواده که کانون تولد و زایش فرزند است پیش از روی شکل گرفته است تا مرحله ای که فرزند به آگاهی و شعور کافی برسد خواه ناخواه در تعیین سرنوشت او تاثیر فراوان دارد (احدی و محسنی، ۱۳۸۰).
از آنجا که مطالعه روابط والدین و فرزندان یکی از بحثهای مهم روانشناسی را تشکیل می دهد. روابط بین فرزندان و سایر اعضای خانواده را می توان به عنوان نظام یا شبکه ای از بخشهایی دانست که در ارتباط متقابل با یکدیگرند. والدین ممکن است هم فرزند خودشان را دوست بدارند و هم اینکه آنها را طرد کنند و یا اینکه در عین دوست داشتن آنها، در انضباط نیز سخت گیری نمایند پاسخ فرزندان نیز صرفاً به یک جنبه از رفتار والدین یا شخصیت آنها ارتباط پیدا نمی کند بلکه تحت تاثیر ترکیبی از عوامل مختلف است (باقرپور کماچالی و همکاران، ۱۳۸۶).
بنابراین با توجه به مطالعات انجام شده و اهمیت نقش متغیرهای خودکنترلی و سبک های فرزند پروری در تبیین بهزیستی روانشناختی، مساله اساسی در پژوهش حاضر این است که آیا خودکنترلی و سبک های فرزندپروری قادر به پیش بینی بهزیستی روانشناختی دانش آموزان می باشد؟
۱-۳- اهمیت و ضرورت پژوهش
اگر تبیین نظری یافته­ های پژوهش­های انجام شده مبین آن باشد که خودکنترلی و سبک­های فرزندپروری دوعامل تعیین کننده در بهزیستی روانی است که موجب افزایش سازگاری نوجوانان و جوانان با موقعیت های فشارزای جدید می گردد، پس با اتخاذ چنین نتایجی در گستره نظری تایید بیشتری بر تاثیر متغیرهای خودکنترلی و سبک های فرزندپروری بر بهزیستی روانشناختی خواهد شد. نتایج تحقیقات فراوانی بیانگر ارتباط معنادار بین خودکنترلی و عملکرد خانواده با سازگاری جوانان و نوجوانان است (بلکلی[۲۱] و همکاران، ۲۰۰۳؛ بارن[۲۲]، ۱۹۸۹؛ بریک و همکاران[۲۳]،۲۰۰۵ ؛ کاشال و کوانتس، ۲۰۰۶ ؛ دای و کیلدوف[۲۴]،۲۰۰۲ ؛ کامبرینک و گراهام[۲۵]، ۱۹۸۹). بنابراین مطالعات درباره ابعاد و سازوکار تاثیر سبک خودکنترلی و سبک فرزند پروری والدین بر بهزیستی و سلامت روانی در این زمینه بسیار یاری رسان است. نگرانی های موجود در مورد نوجوانان و جوانان باعث شده که سلامت روانی این گروه از ابعاد مختلف مورد بحث قرار گیرد و گروه کثیری از مشکلات زمینه ای در پیدایش رفتارها نابهنجار مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر آن، ضرورت پژوهش حاضر آن است که بدون داشتن اطلاعات لازم در مورد سازوکار عملکرد سبکهای خودکنترلی و فرزندپروری و عوامل زمینه ای در بهزیستی روانشناختی نمی توان برنامه آموزشی و درمانی درستی برای آنان تدوین نمود. بنابراین این مطالعه در راستای پیش بینی بهزیستی روانشناختی دانش آموزان بر اساس خودکنترلی و سبکهای فرزند پروری انجام می گردد. همچنین اعلام نظر و گزارش نتایج نهایی طرح به متخصصین و مسئولین، جهت مطالعه موثر پیرامون سلامتی و بهزیستی روانی، و ارتقاء سلامت روانشناختی دانش آموزان اشاره نمود. اضافه براین، دست آورد های این طرح می تواند برای فعالیت های فرهنگی، آموزشی و روانشناختی مورد استفاده کسانی قرار گیرد که با دانش آموزان سروکار دارند. بنابراین وزارت آموزش و پرورش، مدارس، کلینیک ها مشاوره و روانشناسی و مراکز مشاوره خانواده می توانند از نتایج این پژوهش استفاده نمایند.
۱-۴- اهداف پژوهش
۱-۴-۱- هدف کلی
پیش بینی بهزیستی روانشناختی دانش آموزان بر اساس خودکنترلی و سبکهای فرزند پروری
۱-۴-۲- اهداف جزئی

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

 

قدرت پیش بینی کنندگی خودکنترلی بر بهزیستی روانشناختی.

قدرت پیش بینی کنندگی سبک فرزندپروری والدین بر بهزیستی روانشناختی.

۱-۵- تعریف متغیرها
۱-۵-۱- تعاریف نظری
بهزیستی روانشناختی
مدل ریف از مهمترین مدل­های حوزه بهزیستی روانشناختی به شمار می­رود. در این دیدگاه بهزیستی به معنای تلاش برای استعلا و ارتقاست که در تحقق استعدادها و توانایی­های فرد متجلی می­ شود (ریف، ۱۹۹۵). مدل حاضر بهزیستی روانشناختی را فرایند رشد همه جانبه ای می داند که در طول عمر گسترده است. از این رو، طرفداران آن همانند ارسطو معتقدند بهزیستی به معنای کسب لذت نیست بلکه تلاش برای خودشکوفایی و ارتقاست که در تحقق استعدادها و توانایی­های فرد متجلی می­ شود. همچنین ریف (۱۹۹۹) بهزیستی روانشناختی را “تلاش برای کمال در جهت تحقق توانایی های بالقوه واقعی فرد” می داند.
خودکنترلی
بیانگر میزان مطابقت ویژگی های رفتاری خود با شرایط و موقعیت موجود است (کریتنر و کینیکی، ۲۰۰۷). مفهوم خودکنترلی که در سال۱۹۷۴ توسط اشنایدر گسترش یافت، به این معنی است که یک شخص در موقعیت خود چه قدر انعطاف پذیر یا چه قدر پایدار است (کاشال و کوانتس[۲۶]، ۲۰۰۶).
سبک فرزندپروری
سبک فرزندپروری عبارت است از مجموعه ­ای از رفتارهایی که تعیین کننده ارتباط والد-فرزند در طیف وسیعی از موقعیت هاست (بامریند، ۱۹۶۷)
۱-۵-۲- تعاریف عملیاتی
بهزیستی روانشناختی
بهزیستی روانشناختی نمره ای است که آزمودنی در پرسشنامه روانشناختی ریف به دست می آورد.
خودکنترلی
خودکنترلی نمره ای است که آزمودنی در مقیاس خودکنترلی گراسمیک و همکاران (۱۹۹۳) به دست می آورد.
سبک فرزندپروری
سبک فرزندپروری نمره ای است که آزمودنی در پرسشنامه سبک­های فرزندپروری بامریند (۱۹۶۷) به دست می­آورد.
در این فصل ابتدا نظریه ها و عوامل مرتبط به بهزیستی روانشناختی، خودکنترلی و همچنین سبک­های فرزندپروری مورد بررسی قرار می­گیرد و سپس پیشینه پژوهش مرتبط با پژوهش حاضر آورده می‌شود.
۲-۱- بهزیستی روان شناختی
کیفیت زندگی مطلوب، همواره آرزوی بشر بوده و هست. در ابتدا رفاه و طول عمر بیشتر، معنی کیفیت زندگی بهتر را داشت (همکوس، ۱۹۸۲). اما امروزه کیفیت زندگی در نقطه مقابل کمیت، قرار گرفته و با توجه به ابعاد گسترده سلامتی، تعریف می شود و منظور از آن سال هایی از عمر است که همراه با رضایت، شادمانی و لذت بخشی باشد (سلیگمن، ۱۹۹۸) کیفیت زندگی مفهومی پویا و وسیعتر از سلامتی است بر طبق مدل سلامتی، کیفیت زندگی مطلوب باید چند بعد فیزیکی،عاطفی-روانی، اجتماعی، معنوی و شغلی را در بر گیرد. امروزه با پیدایش و گسترش روان شناسی سلامت[۲۷] و روان شناسی مثبت[۲۸]، نگرش درباره اختلالات، از چارچوب پزشکی و مدل تک عاملی خارج شده و محققان معتقدند که بهتر است شکل گیری وگسترش اختلال های روانی را به حساب سبک های زندگی معیوب و کیفیت نازل زندگی افراد گذاشت و در درمان باید به دنبال اصلاح و تغییر در کیفیت زندگی وگسترش توانمندی ها و ایجاد رضایت از زندگی و بهزیستی در افراد و جوامع بود (سلیگمن،۲۰۰۰).

 

-سهامداران برای سود، مالیاتی نمی پردازند.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
-سهامداران هنگام سرمایه گذاری مجدد و دریافت سود سهام، حق العملی نمی پردازند (جهانخانی، ۱۳۷۴: ۳۲۳).
۲-۵- میانگین موزون هزینه سرمایه[۳۰]
هزینه کل سرمایه شرکت، میانگین موزون هزینه های منابع مختلف وجوهی است که مورد استفاده شرکت قرار می گیرد و وزن منابع نسبت به ساختار سرمایه شرکت محاسبه می شود:

اجرای مراحل زیر برای محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه لازم است:
الف)محاسبه هزینه خاص هر منبع تامین وجوه مالی شامل، هزینه بدهی، سهام ممتاز، سود انباشته و سهام عادی.
ب)محاسبه ضریب استفاده از هر منبع نسبت به ساختار شرکت.
ج)ضرب ضریب هر منبع در هزینه خاص آن منبع و تعیین حاصل جمع هزینه ها (جهانخانی، ۱۳۷۴، ۳۲۴).
۲-۶- نظریه های ساختار سرمایه
برای تشریح چگونگی اثر ساختار سرمایه بر ارزش شرکت و هزینه سرمایهی آن نظریه های مختلفی ارائه شده است. این نظریه ها به دو سوال اساسی پاسخ میدهند:
۱٫آیا شرکت‌ها میتوانند ثروت سهام‌دارانشان را با جایگزینی بدهی با بخشی از حقوق سهام‌داران افزایش دهند؟
۲٫اگر اینگونه باشد، دقیقاً چه مقدار بدهی باید استفاده شود؟ (Westone et al,1982,138)
۲-۶-۱- نگرش سود خالص عملیاتی
نگرش سود خالص عملیات[۳۱] ادعا می کند که ساختار سرمایه دارای اهمیت نمی باشد و بنگاه با بهره گرفتن از اهرم قادر به تأثیر گذاری بر روی کل هزینه سرمایه نیست. لذا کل هزینه سرمایه ثابت باقی می ماند.بر طبق این روش، نرخ کلی هزینه سرمایه (Ko) و هزینه بدهی (Kd) برای تمامی درجات اهرم ثابت است.
این نتیجه از این واقعیت ناشی می شود که با افزایش بدهی، سهام‌داران به منظور جبران ریسک مالی افزایش یافته، نرخ تنزیل خود را افزایش می دهند به نحویکه متوسط هزینه سرمایه ثابت باقی می ماند، در این دیدگاه هزینه سهام عادی (Ke) را می توان به صورت زیر تعریف نمود:

S = ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
B/S = نسبت بدهی به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
طبق این معادله، اگر Ko و Kd ثابت باشند، Keبه طور خطی با افزایش B/S، افزایش می یابد. بنابراین نقطه خاصی وجود ندارد که بتوان آن را به عنوان ساختار سرمایه بهینه در نظر گرفت.
این دیدگاه در نمودگر شماره ۲-۱، نشان داده شده است.

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

نمودگر ۲-۱ : رفتار Kd، Ke و Ko بر طبق روش سود خالص عملیاتی

تحت این دیدگاه منافع ناشی از هزینه اندک بدهی با افزایش هزینه حقوق صاحبان سهام خنثی می شود، به نحویکه کل هزینه سرمایه ثابت باقی می ماند.
روش سود خالص عملیاتی بر این نظر تأکید دارد که هیچ ساختار سرمایه مطلوبی برای شرکت وجود ندارد(Westone et al,1982,137)
۲-۶-۲- نگرش سود خالص[۳۲]
در نگرش سود خالص فرض میشود که هزینه بدهی (Kd) و هزینه صاحبان سهام عادی (Ke) مستقل از ساختار سرمایه هستند؛ یعنی هزینه بدهی و هزینه سهام عادی ثابت است ، صرف نظر از اینکه شرکت از چه حجم بدهی استفاده میکند.اگر هزینه بدهی کمتر از هزینه سهام عادی باشد، با فرض ثابت بودن Ke و Kd ، هزینه سرمایه شرکت مرتباً با استفاده بیشتر از بدهی کاهش مییابد.در نتیجه این کاهش هزینه سرمایه، ارزش شرکت نیز افزایش مییابد.بنابراین بنابر این روش با استفاده بیشتر از بدهی در ساختار سرمایه، هزینه سرمایه کاهش و ارزش شرکت افزایش مییابد.
در این روش بر خلاف نگرش سود خالص عملیاتی، هزینه سرمایه کل(Ko) و ارزش شرکت (V) تحت تاثیر استفاده از اهرم قرار میگیرند (Westone et al,1982,139).
نتایج نگرش سود خالص در نمودگر ۲-۲ نشان داده شده است.

 

 

 

 

 

نمودگر ۲-۲ : رفتار Kd، Ke و Ko بر طبق روش سود خالص

۲-۶-۳- نگرش سنتی[۳۳]
در نگرش سنتی ارزیابی ساختار سرمایه که در واقع شکل پیچیدهتر نگرش سود خالص میباشد، فرض بر این است که یک ساختار بهینه سرمایه وجود دارد و شرکت میتواند از طریق بکارگیری خردمندانه اهرم ارزش کلی خود را افزایش دهد. روش سنتی بر آن است که شرکت میتواند در گام نخست هزینه سرمایه را کاهش داده و سپس ارزش کلی خود را افزایش دهد.اگر چه با افزایش اهرم سرمایهگذاران در سهام عادی، نرخ تنزیل سهام عادی را بالا میبرند، ولی افزایش هزینه سهام عادی (Ke) نمیتواند بدرستی منافع به کارگیری وجوه بدهی ارزانتر را خنثی کند.هر چه اهرم بیشتر شود، سرمایهگذاران به گونهای فزاینده نرخ تنزیل سهام عادی را تا آنجا بالا میبرند که دیگر با به کارگیری وجوه بدهی ارزانتر خنثی نمیشود.ساختار بهینه سرمایه، نقطهای است که هزینه سرمایه کل (Ko) را حداقل سازد. در ساختار بهینه سرمایه، هزینه بدهی(Kd) و هزینه صاحبان سهام برابر میشود.قبل از نقطه بهینه، هزینه بدهی کمتر از هزینه سهام عادی و بعد از نقطه بهینه هزینه بدهی بیشتر از هزینه سهام عادی است(دستگیر،۱۳۸۴: ۱۶۲-۱۶۳).
نمودگر ۲-۳ نگرش سنتی را ترسیم کرده است.

 

 

 

 

 

نمودگر ۲-۳ : رفتار Kd، Ke و Ko بر طبق روش سنتی

۲-۶-۴-نظریه مودیلیانی و میلر

در بحث تأمین مالی،فرانکو مودیلیانی و مرتون میلربه عنوان پیشگامان نظریه نوین ساختار سرمایه به شمار میروند.مودیلیانی و میلر معتقدند که روابط بین اهرم و هزینه سرمایه توسط روش سود عملیاتی خالص توصیف شده است. آنان به نظریه سنتی انتقاد کرده و اظهار می دارند که هزینه سرمایه شرکت در تمام سطوح استفاده از اهرم ثابت باقی می ماند. فرض های اساسی آنها عبارت بود از:
*شرکت‌های با درجه ریسک تجاری یکسان در یک طبقه ریسک همگن قرار دارند.
*سرمایه گذاران دارای انتظارات مشابهی از درآمد آتی شرکت متناسب با میزان ریسک پذیری خودشان هستند.
*اوراق بهادار دریک بازار سرمایه کامل مبادله می شوند. در بازار سرمایه کامل، اطلاعات بدون هیچ گونه هزینه ای در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد.
*نرخ بهره بدهی، نرخ بدون ریسک است.
*همه جریانات نقدی دائمی هستند. یعنی شرکت دارای نرخ رشد صفر است و سود قبل از بهره و مالیات، قابل پیش بینی است( Modigliani &Miller,1985,261-297) .
مودیلیانی و میلر تحت این شرایط محدودکننده عنوان نمودند که ساختار سرمایه شرکت، ارزش شرکت را تحت تأثیر قرار نمی دهد. در واقع نوع منبع تأمین مالی بر ارزش شرکت بی اثر است.

 

 

قضیه اول مودیلیانی و میلر- بدون وجود مالیات

مودیلیانی و میلر بیان می دارند که بدون توجه به تقسیمات ساختار سرمایه بین بدهی و سهام عادی ویا سایر شیوه های تأمین مالی، ارزش شرکت ثابت باقی می ماند.
به این معنی که با تغییر ساختار سرمایه نمی توان ارزش شرکت را بالا برد و برای سهام‌داران یک ساختار سرمایه بهتر یا بدتر وجود ندارد. ارزش کل شرکت بستگی به سودآوری و ریسک آن دارد و به تغییرات نسبی ترکیبات مالی شرکت بستگی ندارد. لذا بدون توجه به نحوه تأمین مالی، ارزش شرکت بدون تغییر باقی می ماند( Modigliani & Miller,1985,261-297)
قضیه اول مودیلیانی و میلر مبین این مطلب است که در یک بازار کامل، بدون وجود مالیات، ارزش شرکت به ساختار سرمایه آن بستگی ندارد. و حداقل نرخ بازده مورد انتظار یا هزینه سرمایه، تحت تأثیر سطح اهرم قرار ندارد.
VL = S+ D = E(x)/PK

 

رسم بوده به قاصدانی که خبری خوش یا نامه ای حاوی مطالبی دلخواه می‌آوردند، چیزی به عنوان مژدگانی نیز هدیه می‌کردند.
مزن ای عدو به تیرم، که بدین قدر بمیرم
خبرش بده که جانم، بدهم به مژدگانی (سعدی/غزل ها ۳۰:۱۳۸۵)
فصل پنجم
سرگرمی­ها، تفریحات و موسیقی
سرگرمی­ها، تفریحات و موسیقی
بخش اوّل- سرگرمی ها و تفریحات
ورزش ها
چوگان. از بازی­های اصیل ایرانی چوگان است، چوگان از سرگرمی­های شاهانه بوده که بوسیله­ گویی کروی، و چوبی که انتهای آن دارای خمیدگی بود و به آن چوگان می­گفتند، در زمین وسیع و همواری که آن را میدان می­نامیدند، بین دو تیم و سوار بر اسب بازی می شد.
آنکه دل من چو گوی، در خم چوگان اوست
موقف آزادگان بر سر میدان اوست (سعدی/غزل ها ۱۶۴:۱۳۸۵)
ای جان خردمندان گوی خم چوگانت بیرون نرود گویی کافتاد به میدانت (سعدی/غزل ها ۱۳۲:۱۳۸۵)
گویا چوگان را از چوب درخت آبنوس و گوی را از عاج فیل درست می­کردند، سعدی در بیتی از غزلیات خود به این موضوع اشاره می کند.
PESTAN(به خاطر محدودیت سایت در درج بعضی کلمات ، این کلمه به صورت فینگیلیش درج شده ولی در فایل اصلی پایان نامه کلمه به صورت فارسی نوشته شده است) یار در خم گیسوی تابدار چون گوی عاج در خم چوگان آبنوس (سعدی/غزل ها ۲۸۹:۱۳۸۵)
در میدان بازی و ظاهرا برای تعیین حدود آن میل هایی نصب می‌نمودند:
ز میدانش خالی نبودی چو میل همه وقت پهلوی اسبش چو پیل (سعدی/ بوستان ۸۴:۱۳۵۹)
به نظر می رسد شمار بازیکنان هر تیم هشت نفر بود، در باب نوزدهم قابوس نامه که «اندر چوگان زدن» نام دارد، آمده است:
((… سوار هشت بیش نباید: تو بر سر یک میدان ببای و یکی به آخر میدان و شش در میان میدان گوی می­زنند، هرگاه که گوی به سوی تو آید گوی را باز گردان و اسب به تقریب همی ران؛ امّا اندر کرّ و فر مباش، تا از صدمه ایمن باشی و مقصود تو نیز بحاصل آمده باشد. این است طریق چوگان زدن محتشمان.)) (عنصرالمعالی ۱۱۶:۱۳۸۵)
همچنین در داستان سیاوش شاهنامه می خوانیم:
((سپهبد گزین کرد کلباد را چو گرسیوز و جهن و پولاد را
چو پیران و نستیهن جنگجوی چو هومان که بردارد از آب گوی
سیاوش از ایرانیان هفت مرد گزین کرد و شایسته ی کار کرد)) (فردوسی ۲۳۷:۱۳۸۷)
کشتی. از ورزش هایی که از دیرباز در ایران رواج داشته کشتی است. گویا کشتی (یا کستی) نوعی کمربند بوده که پهلوانان به کمر می بسته اند؛ و از آنجایی که حین مسابقه کمربند ( یا کشتی ) حریف را می گرفته اند این ورزش به کشتی گرفتن معروف شده است.
سعدی در گلستان ضمن حکایتی از صنعت کشتی و فنون بسیار آن (سیصد و شصت بند) همچنین آموزش آن توسط استاد به شاگردان و برگزاری مسابقه ی کشتی در حضور ارکان دولت و مردم سخن به میان آورده است.
((یکی در صنعت کشتی گرفتن سرآمد بود چنان که سیصد و شصت بند فاخر بدانستی و هر روز به نوعی کشتی گرفتی.)) (سعدی/ گلستان ۵۹:۱۳۸۱)
بازی های فکری
شطرنج. از بازی­های فکری آن زمان که گویند از دیار هندوستان به ایران راه پیدا کرد، شطرنج بود و شطرنج باختن از بازی ها و تفریحات آن دوره به شمار می رفت.
سعدی در آثار خود از چندین مهره­ی شطرنج (شاه، پیل، بیدق یا پیاده و فرزین) نام برده و از بسیاری از اصطلاحات شطرنج، استفاده کرده است.
می کشندم که ترک عشق بگو می زنندم که بیدق شاهم (سعدی/غزل ها ۸۱:۱۳۸۵)
عدو را کز تو بر دل پای پیل است بزن تا بیدقش فرزین نباشد (سعدی/غزل ها ۷:۱۳۸۵)
دست. هر دور بازی شطرنج را یک دست می گفتند:
سعدی نه مرد بازی شطرنج عشق بود
دستی به کام دل ز سپهر دغا که برد؟ (سعدی/غزل ها ۲۳۸:۱۳۸۵)
کیش. خانه ی مهره ی شاه حریف که در معرض خطر قرار گیرد با «کیش (کش) دادن» به او اعلام خطر می شود.
(( هر بیدقی که براندی به دفع آن کوشیدمی و هر شاهی که بخواندی به فرزین بپوشیدمی.))(گلستان ۱۵۴:۱۳۸۱)
مات. قرار گرفتن شاه شطرنج در وضعی که نتواند از آن به در آید و نتیجه ی بازی ختم شود.(معین)
از روی پیاده ای چه خیزد ای بر رخ تو هزار شه مات (سعدی/غزل ها ۲۹۰:۱۳۸۵)
بیم مات است در این بازی بیهوده مرا
چه کنم دست تو بردی که دغل باخته ای (سعدی/غزل ها ۱۶۵:۱۳۸۵).
نرد. از دیگر بازی های فکری زمان سعدی نرد بود، گویند بزرگمهر در پاسخ به شطرنج هندی­ها، نرد را ابداع کرد و به هندوستان فرستاد.
(( پاکبازان طریقت را صفت دانی که چیست
بر بساط نرد درد اوّل ندب جان باختن
زاهدی بر باد «الّا» جان و منصب دادن است
عاشقی در ششدر «لا» کفر و ایمان باختن)) (سعدی/غزل ها ۲۵۱:۱۳۸۵)
مجالس بزم. این مجالس معمولاً با دعوت یکی از اشخاص متموّل صورت می­گرفت و در آن بعد از صرف شام و دیگر خوردنی­ها به باده گساری می پرداختند و پس از آن مطرب­ها و مغنّیان با ساز و آواز خود حاضران را به وجد می آوردند.
سعدی در ابیاتی از بوستان تصویر روشنی از این بزم­ها ارائه می دهد:
((شکر دید و عنّاب و شمع و شراب ده از نعمت آباد و مردم خراب
یکی غایب از خود یکی نیم مست یکی شعر گویان صراحی به دست
ز سویی برآورده مطرب خروش ز دیگر سو آواز ساقی که نوش
حریفان خراب از می لعل رنگ سرِ چنگی از خواب در بر چو چنگ
نبود از ندیمان گردن فراز بجز نرگس آن جا کسی دیده باز
دف و چنگ با یکدگر سازگار برآورده زیر از میان ناله زار)) ((سعدی/ بوستان ۱۰۸:۱۳۵۹)
تماشا و تفرّج. از تفریحات عامّه­ی مردم در این زمان گلگشت و تماشا بود؛ در این گلگشت­ها که بیشتر در فصل بهار و هوای آفتابی صورت می­گرفت، مردم به باغ و صحرا و چمن می­رفتند و رخت خویش را در آنجا (و بیشتر در کنار جوی و رودخانه ) پهن می­کردند و به تفریح و بعضاً باده پیمایی می­پرداختند و غبار از آیینه­ی دل می­فشاندند.
روز بهار است خیز تا به تماشا رویم تکیه بر ایام نیست تا دگر آید بهار(سعدی/غزل ها ۲۸:۱۳۸۵).
برخیز تا تفرّج بستان کنیم و باغ چون دست می­دهد نفسی موجب فراغ (سعدی/غزل ها ۲۶:۱۳۸۵).
هرکس به تماشایی رفتند به صحرایی مارا که تو منظوری خاطر نرود جایی (سعدی/غزل ها ۵۷:۱۳۸۵).
((وقت آن است که صحرا گل و سنبل روید
خلق بیرون شده هر قوم به صحرای دگر
بامدادان به تماشای چمن بیرون آی
تا فراغ از تو نماند به تماشای دگر)) (سعدی/غزل ها ۱۵۴:۱۳۸۵)
((چمن به آن قسمت از باغ می­گفتند که در آن گل کاشته بودند، لذا مولانا در رباعیات می­گوید: بوی دهن تو از چمن می شنوم. به آن چه ما امروزه چمن می­گوییم مرغ و مرغزار می­گفتند. باری بزم و مهمانی را در چمن باغ می­دادند یعنی آن قسمت که پر از گل و سبزه بود.)) (شمیسا ۳۱۹:۱۳۸۸).
باده نوشی و می گساری. می گساری در این دوره امری رایج بود؛ در شهرها مکان هایی با نام میخانه و خرابات وجود داشت که در آن به افراد می، فروخته می­شد، این میخانه­ها دارای مصطبه ،که سکویی برای نشستن و باده نوشی بود، نیز بودند.
بس که خرابات شد صومعه­ی صوف پوش
بس که کتب خانه گشت مصطبه­ی دُرد خوار (سعدی/غزل ها ۴۸:۱۳۸۵)
رواج می خواری در این عصر باعث شده تا این موضوع، در آثار سعدی نیز انعکاس پیدا کند، با مطالعه در آثار سعدی می توان تعدادی از اصطلاحات مربوط به باده گساری و نام برخی از ظروف مورد استفاده در آن را یافت:
صبوحی. باده پیمایی به هنگام بامداد را که در بین می­گساران امری رایج بود، صبوحی می­گفتند.
بر من که صبوحی زده­ام خرقه حرام است
ای مجلسیان راه خرابات کدام است؟ (سعدی/غزل ها ۴۰:۱۳۸۵)
می صرف. شراب را از صافی عبور داده و مواد معلق و درد را از آن جدا می کردند و به آن می صرف می گفتند.
حریف دوست که از خویشتن خبر دارد شراب صرف محبّت نخورده است تمام (سعدی/غزل ها ۶۶:۱۳۸۵).