دومین راه برای رهایی از چرخه­ی بی ­پایان زاد و مرگ‌، بهکتی­مارگه است. شخص بر اساس عشق و علاقه‌، به خدا یا خدابانوانش احترام می­گذارد. بهکتی­مارگه یا راه عشق که به آن بهکتی­یوگه[۲۷۵] نیز می­گویند برای اشخاصی بسیار مفید و مناسب است که ذاتاً وابستگی احساسی دارند در مقایسه با راه جنانه‌، این راه به انرژی معنوی به صورت خارجی یا جهان بیرونی که عبادت خدا است رهنمون می­ کند این راه بسیار مفید است زیرا خدایان و خدابانوان، عشق ایشان را پسندیده و به عبادتشان پاسخ می­دهند. این نکته بسیار حائز اهمیت است که بهکتی­مارگه به رهایی ختم می­ شود. عبادت به تمرکز بر ملکوت نیاز دارد و باید دست از خودپسندی برداشت. از طریق عبادت‌، راه عشق به کاهش فردیت کمک می­ کند که بندهای نفس در سمساره هستند.[۲۷۶]
درک حقیقت نهایی، هدف تمامی ادیان است اما این درک می ­تواند دو راه متفاوت داشته باشد اولین روش بهکتی‌مارگه و دومی جنانه­مارگه است. بهکتی­مارگه قصد دارد حقیقت لایتناهی را به عنوان مفعول آگاهی درک کند و در نتیجه دوگانگی مابین خدا و عشق بوجود می ­آید که بیان شده این دوگانگی بین آننده یعنی سعادت و تجربه­ی آننده یعنی لذت بوجود می­آید. بهکتی به دنبال آشکارسازی نامتناهی در موضوعات خارجی و در قلب است.[۲۷۷]
سادهنه[۲۷۸] در بهکتی­مارگه بر این جنبه از مسأله تأکید می­ کند و پیروی از موضوع توجه شخص را بر موضوع متمرکز می­ کند و با تمامی قلب به آن عشق می­ورزد و چیزی را غیر از آن جستجو نمی­ کند. آن را درون خود ساخته و تمامی وجودش را به آن اختصاص می­دهد به عبارت دیگر می­توان گفت در بهکتی­مارگه‌، موضوع به جای فاعل قرار داده شده است چون نامتناهی و زیباست و جذابیت دارد.[۲۷۹]
سومین راه برای رسیدن به مکشه و رهایی‌، کرمه­مارگه می­باشد. اکثر مردمی که زندگی روزمره دارند و با خویشان خود رفت و آمد می­ کنند کسانی هستند که ذاتاً فعالیت­های فیزیکی انجام می­ دهند و در جستجوی رهایی از طریق کرمه­مارگه می­باشند که به آن کرمه­یوگه نیز می­گویند. فهمیدن و عمل به این روش بسیار ساده می­باشد چون این راه هر روز بر طبق درمه[۲۸۰] در زندگی انجام می­ شود. درمه نیز همان عمل اخلاقی می­باشد که شامل رعایت بسیاری از جنبه­ های سنتی آئین هندو از قبیل مراسمات خانوادگی و عمومی و خاص‌، پیروی از قوانین قضایی و ازدواج­های خاص است.[۲۸۱]
زمانی­که وارد این راه شدید باید خودپسندی­ها را کنار گذاشته و اعمال کاملی را انجام دهید‌، این برای انسان­های خودپسند چالشی بزرگ است. برای مثال کرشنه در بهگودگیتا (۲۷و ۳) می­گوید: شخص خودپسند با خود فکر می­ کند او عامل است اگر کسی این کار را انجام دهد در اسارت خودپسندی گرفتار می­ شود و نفس از اقیانوس فراگیر آتمن دور خواهد شد و ذات و سر منشأ حقیقی خود را از دست خواهد داد. این راه زمانی انسان را به موفقیت می­رساند که شخص بالعکس آن عمل کند یعنی اعمال درست را انجام دهد بدون اینکه انتظار پاداش داشته باشد. در گیتا (۲٫۴۷) کرشنه به ارجونه[۲۸۲] می­گوید عمل را با نیت انجام بده نه برای نتایج آن عمل و هیچگاه عمل را ترک نکن.[۲۸۳]
بر طبق گیتا‌، کرمه­مارگه شامل انجام درمه یا تکلیف بدون وابستگی یا پیوستگی به آثار عمل است. گیتا تفاوت اصلی مابین کرمه­ی خوب و بد قائل نمی­ شود بلکه همه­ی کرمه­ها خواه درونی باشد یا بیرونی در آن گنجانده می‌شود. رهروی واقعی عمل را بدون وابستگی به آن انجام می­دهد.[۲۸۴]
کرمه­مارگه مربوط به قرون ۵۰۰_ ۹۰۰ ق.م است. این رویکردها ریشه در توضیحات و شرح­های ابتدایی آئین هندو دارد با سنتی که به دوره­ وده­ای بازمی­گردد. متون متقدم شامل سرودها‌، آوازها‌، طلسم­ها‌، افسون‌ها و جادوها بوده است.[۲۸۵]
با توجه به مطالب گفته شده مشخص می­ شود که کرمه به عنوان یکی از قوانین اصلی آئین هندوئی به معنای عمل و عکس­العمل می ­تواند بر جیوه و شریره اثر بگذارد چنانچه این نظریه معتقد است که دنیا از طریق اراده‌ی درونی بوجود آمده است و جهان حاصل نیروی اراده­ی آتمن است و همچنین جیوه به موجب این قانون توسط شریره­های متفاوت در چرخه­ی بازپیدایی اسیر شده که توسط مارگه­ها که فرزانگان هندوئی آنها را ذکر کرده ­اند و در منابع مهم آنها آورده شده می ­تواند از این اسارت رهایی یابد و به نجات و رستگاری که هدف اصلی تمامی ادیان به خصوص ادیان هندی می­باشد دست یابد.
کرمه از نظر پژوهشگران، جریان یک گردونه­ی تغییر و دوباره زاده شدن و تأثیر اعمال بر آن است. اگرچه هر عملی بازخوردی دارد و اعتقاد ادیان هندی بر آن شکل گرفته و همین امر باعث بوجود آمدن تناسخ و ایجاد چرخه‌ی بازپیدایی شده است، اما تأکید به این امر لازم است که برخی از ادیان هندوئی معتقدند که تنها اعمال ارادی انسان باعث کرمه می­شوند و از آنجا که انسان دارای ابعاد وجودی مختلفی دارد، روشن است که این قانون بر دو بعد او یعنی جیوه و شریره تأثیر گذاشته و زندگی بعدی او را شکل خواهند داد.
برخی معتقدند روح انسان جاودانه است و کرمه در آن تأثیری نمی­گذارد و تنها جسم است که شامل قانون رشد و تباهی است. اما با توجه به منابع و متون هندو مشخص می­ شود که اگرچه جسم متأثر از کرمه است‌، روح فردی یعنی جیوه نیز تحت تأثیر آن می­باشد. جیوه خود موضوع قانون کرمه و بازپیدایی است یعنی اوست که اسیر مایا و اویدیه می­ شود و هموست که مسئول رنج و لذت و در این جهان و در چرخه اسیر است.

فصل چهارم

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

بررسی ابعاد انسان و نحوه‌ی رابطه­ آنها با یکدیگر

 

مقدمه

آئین هندو مانند دیگر آئین‌ها ‌‌‌‌‌‌‌‌برای انسان ارزش و اعتبار زیادی قائل است. این آئین اعتقاد دارد انسان از جایگاه بسیار والائی برخوردار است که محدود به این جسم مادی نمی­­شود و چیزی فراتر از این بدن فانی و جسمانی است. یعنی علاوه بر جنبه‌ی بیرونی دارای جنبه‌ی کیهانی و درونی نیز می‌باشد که این جنبه‌، نامیراست و از بین نمی‌رود و به همین علت آنها برای این بعد انسان‌، اعتقادات فراوانی مطرح نموده‌اند از جمله انتقال آن به عامل دیگر یا جسم دیگر و حتی فراتر از آن معتقدند روح انسان یعنی آتمن آنقدر مقام والائی دارد که در کمال خود با خدا یعنی برهمن یکی می­ شود. اهمیت این مسأله به حدی است که اگر او را فقط انسان بنامند در گردونه‌ی تناسخ مانند دیگر موجودات گرفتار می‌شود. حال این سؤال مطرح می­ شود که چگونه ابعاد وجودی انسان به عنوان موجودی برتر بر یکدیگر تأثیر می­گذارند؟

 

ابعاد انسان

نفس انسان به عنوان مدرک و از نظر درک اشیا و امور عالم سلسله مراتبی دارد به عنوان مثال او در مرتبه‌ی ویشونر[۲۸۶] مواد را درک می کند و به عنوان تیجسه[۲۸۷]‌، حس می‌کند و در مرتبه‌ی پراجنه[۲۸۸]‌، تخیل می‌کند و می‌اندیشد و در مرتبه‌ی توریه[۲۸۹] خودِ برتر و حقیقتِ وجود خود و اشیاء و امور عالم را در حالتی که هنوز متجلی نشده ­اند درک می­ کند.[۲۹۰]
از نظر اوپه­نیشدها انسان موجودی دو بعدی است که یک بعد آن‌، مادی و دیگری غیر مادی است و دارای جسم و روح است. او متشکل از جیوآتمن (خود فردی) و پرم­آتمن (خود کیهانی یا کلی) است. و همانطور که گفته شد جیوآتمن از نتیجه‌ی اعمال‌، لذت می‌برد و پرم­آتمن‌، تماشاگر اعمال است و آن دو حکمِ سایه روشن را نسبت به یکدیگر دارند.[۲۹۱]
مفهوم دیگری که در اوپه­نیشدها برای انسان مطرح می‌کنند گاهی برابر با آتمن گرفته می‌شود که پوروشه نام دارد به معنی آنچه در پناهگاه قلب ساکن است یعنی روح یا روان فرد مرحله‌ی دیگری از مراحل زندگی را سپری می‌کند.[۲۹۲]
جایگاه پوروشه در قلب است و در زمان مرگ به عنوان روح و روان فرد به همراه نیروها‌، جسم مادی را ترک می‌کند و به جسم لطیف می‌پیوندد. معنای دیگر آن‌، اولین انسان است که روح و منشأ اصلی جهان است. او مانند خدایان به عنوان یک موجود قدیم و ازلی که پیری ندارد و جان همه است و در میان همه و محیط بر همه معرفی می‌شود.[۲۹۳]
با مطالعه‌ی متون هندوئی مشخص می‌شود که انسان دارای جسم و روح می‌باشد که آنها از جسم به عنوان شریره و از روح با نام آتمن یاد می‌کنند. آتمن همانطور که گفته شد به علت تعینات جسمی به صورت جیوه مشخص می‌شود.

 

جیوه یا نفس فردی

جیوه یا نفس فردی‌، نفس تجربی برهماست یا همان آگاهی ابدی خالص است که خود او نیز بوسیله‌ی ارگان‌های داخلی ظاهر شده است و محصول جسمانی نادانی (اویدیه) است و با ارگانیسم روان ـ فیزیکی در ارتباط است و بوسیله‌ی احساس‌، ارگان‌های حیاتی یعنی پرنه[۲۹۴] و بدن ارگانیک یعنی ساختمان اندام بدن که دهه[۲۹۵] یا شریره می‌باشد‌، تشکیل شده است. بنابراین می‌توان گفت جیوه آگاهی ابدی خالص است که توسط ارگان داخلی ظاهر شده است که به آن‌، سکشی[۲۹۶] می‌گویند. در حالیکه عنصر وجودی آن انته­کرنه[۲۹۷] که محصول اویدیه ­است‌، می‌باشد. جیوه‌، موضوع چرخه‌ی زاد و مرگ است و اسیر اویدیه و توسط حواس و بدن محدود می‌شود به عبارت دیگر می‌توان گفت جیوه مخلوطی از موجود و غیر موجود یا مخلوطی از دانش و جهل‌، لذت و درد می‌باشد.[۲۹۸]
جیوه را مانند جرقه‌های آتش می‌دانند و معتقدند پنج مرحله دارد‌. او با برهمن رابطه دارد و شبیه تشعشعات خورشید است. جیوه خود نامتناهی است که منبع و مرکز آگاهی می‌باشد مانند اکاشه[۲۹۹] که درون کوزه جمع و محصور شده و برهمن درون آن نفوذ کرده است و بدن یا برهمه پوره[۳۰۰] که به آن‌، معبد خدا می‌گویند با پنج پرنه یعنی منس[۳۰۱] (ادراک)‌، بوددهی (آگاهی‌، ذهن برتر) و اهم‌کاره[۳۰۲] (شعور‌، انانیت‌، خودشناسی) در واقع یک زندان برای آن وجود نامتناهی هستند.[۳۰۳]
بر طبق فلسفه­ی وی­شیشته­دویته جیوه­ها تعداد بی­شماری هستند که با یکدیگر تفاوتی ندارند‌، بلکه همگی از برهمن هستند متون اوپه­نیشدی در رابطه با ذات واقعیت متعالی یا برهمن که متفاوت از جیوه است بحث می­نماید به عنوان مثال شوتاشوتره اوپه­نیشد می­گوید: اینها دو تا هستند یکی قابل شناسایی و دیگری غیر قابل شناسایی هر دو متولد نشده ­اند. موندکه اوپه­نیشد معتقد است جیوه در بند اسارت و ایشوره[۳۰۴] آزاد می‌باشد. ادویته معتقد است برهمن و جیوه در عین تفاوت هیچ فرقی با هم ندارند در حالیکه رامانوجه (مهمترین نظریه پرداز مکتب وی­شی­شته ادویته) این دیدگاه را قبول ندارد چرا که معتقد است اگر این نظر را قبول کند قائل به پذیرش نقص جیوه نسبت به برهمن شده است.[۳۰۵]
او معتقد است جیوه عامل کار­ها­­ی بدن است و همه­ی جیوه­ها یعنی ارواح فردی به طور ذاتی در شکل و ویژگی یکسان هستند و به طور ذاتی، تمایزی بین جیوه­ها نیست همگی یکی هستند و شبیه پرکریتی‌، کرمه‌، اویدیه‌، وده­ها و سمساره فنا­ناپدیر و ابدی­ و بدون آغاز و بی­­پایان­اند.­ رامانوجه برای ابدی بودن جیوه سه دلیل می‌آورد. اول اینکه آنها به هیچ­وجه تجزیه و فاسد نمی­شوند‌، دوم اینکه شناخته شده ­اند‌ و سوم اینکه جیوه­ها در همه­ی بدن­­ها نفوذ دارند. در حالیکه بدن توسط جیوه نفوذناپذیر است. این نفوذ لطیف است‌، جیوه به مرور زمان تغییری نمی­ کند اما زمان بر بدن تأثیر می­گذارد. وی معتقد است جیوه به خود­ی خود آگاهی دارد و این خودآگاهی با نیاز به تعالی ضدیت ندارد، بلکه در حد خود‌، آگاهی خالصی است. اما ادویته اصرار دارد که این آگاهی فردی نیاز به پاک‌سازی از طریق درونی کردن آگاهی فراتر دارد یعنی نیاز به شناخت برهمن دارد.[۳۰۶]

 

پوسته‌های جیوآتمن

آتمن به عنوان جیوآتمن در شکل زنده‌ای از یک موجود‌، تجلی پیدا می‌کند و بر طبق فلسفه‌ ودانته خود آن درون پوشش‌هایی به نام کشه[۳۰۷] قرار می‌گیرند. اولین پوسته، آننده­میه کشه[۳۰۸] است که به آن (آنچه ساخته‌ی سعادت و جاودانگی است) نیز می‌گویند چرا که آن‌، خود یا نفس می‌باشد. در این حالت نخستین از این کمال وجود خود، لذت می‌برد و در درجه‌ی وجود خالص قرار دارد. بنابراین در اینجا ما در یک نظم بدون شکل قرار داریم و این مسأله زمانی اتفاق می‌افتد که پوسته یا غلاف در رابطه با ظهورات ظاهری در چنین درجه‌ای، آن اصل آخری است که شامل آن می‌شود. در اینجا می‌توان گفت آن شکل علّی است که همان کرنه­شریره[۳۰۹] را نشان می‌دهد.[۳۱۰]
بنابراین تنها غلافی که شریره یا بدن علّی او را می‌پوشاند همین آننده­میه­کشه است که سعادت و خوشبختی آتمن از آن بوجود می‌آید و آتمن را شبیه غلافی پوشانده است. در همین بدن‌، شادی‌، آرامش‌، لذت و خوشی وجود دارد. در حالت خواب عمیق، ذهن انسان آرام می‌شود پس سعادت مطلق خود عالی‌تر (متعالی) از طریق این غلاف شروع به تابیدن می‌کند.[۳۱۱]
اما پوسته‌ی دومی‌، ویجنانه­میه­کشه[۳۱۲] می‌باشد که یک بازتاب نور کامل و دانش عمومی است که از پنج عنصر اساسی تشکیل شده است.[۳۱۳] این غلاف‌، یعنی غلاف هوش، دومین جنبه‌ی بدن لطیف است که در مهالوکه[۳۱۴] قرار دارد که مانند یک چرخ دائماً کار می‌کند و میلیون‌ها سال قبل بوجود آمده است یعنی زمانیکه انسان از تناسخ حیوانی به انسانی رسید. برای آن‌، دو بخش نیز ذکر کرده ­اند: بوددهی و اهم کاره یا نفس[۳۱۵].[۳۱۶]
سومین غلاف را می‌توان منومیه­کشه[۳۱۷] نامید که این لایه با آن حس درونی که منس نامیده می‌شود در ارتباط است، بخصوص زمانیکه آگاهی درونی بوجود می‌آید و او درون آن نقش بازی می‌کند و پیشرفت آن از طریق پرتوافشانی در حالت بازتابی یا انعکاسی است که یک هوش عالی‌تر درون یک حالت فردی تعیین شده است که همان حالت انسانی است.[۳۱۸]
منومیه­کشه یا همان غلاف ذهنی‌، در سوالوکه[۳۱۹] اقامت دارد و از سه بخش تشکیل شده است. ذهن فروتر (منس چیته)[۳۲۰] و ذهن ناخودآگاه (سنس کره چیته)[۳۲۱] و ذهن انعکاسی (وسنه چیته)[۳۲۲].[۳۲۳]
چهارمین پوسته، پرنه­میه­کشه[۳۲۴] نام دارد که از آن به نفس حیاتی یاد می­ کنند.[۳۲۵]این پوسته‌، بدن لطیف را می‌پوشاند که اغلب بدن ستاره‌ای یا اثیری نامیده می­ شود‌، ستاره، ظهور روحانی شکل انسان است که بهاولوکه[۳۲۶] یا جهان ستاره یا عالی نامیده می­ شود. این غلاف حیاتی از پنج عنصر حیاتی هوا (پرنه‌، اپنه[۳۲۷]‌، وینه[۳۲۸]‌، سمنه[۳۲۹]‌، اودنه[۳۳۰]) و پنج حس عملی (کرمه ایندریاس)[۳۳۱] تشکیل شده است که آنها نیروهایی هستند که با اعضای حرکتی انسان همکاری می‌کنند. پرنه­میه­کشه زندگی را درون بدن به جریان می‌اندازد و در مرگ‌، جیوه‌ی انسان در بدن لطیف پوشانده می‌شود‌، بدن فیزیکی از کار بازمانده و به سمت ابعاد بالاتر حرکت می‌کند. زمانیکه آماده‌ی تناسخ می‌شود هم اوست که بدن لطیف را گذاشته و برای زندگی‌های بعدی آماده می‌شود.[۳۳۲]
پوسته‌ی پنجم‌، بدن ضخیم یا جسمانی یعنی انّه­میه­کشه[۳۳۳] است که آخرین لایه­ی­ حالت انسانی است. همچنین بیرونی‌ترین لایه، برای پیدایش و ظهورات است که به آن لایه‌ی غذائی نیز گفته می‌شود و از پنج عنصر محسوس تشکیل شده که همه‌ی آنها بیرون از بدن وجود دارد.[۳۳۴]
بنابراین درون بدن‌، پنج پوسته وجود دارد که شبیه بخش‌های مهم ابزارهای درون ارکستر عمل می‌کند. انّه‌میه­کشه (غلاف فیزیکی)‌، پرنه­میه­کشه (غلاف حیاتی)‌، منومیه­کشه (غلاف ذهنی)‌، ویجنانه­میه­کشه (غلاف هوش‌، فهم ودرک) و آننده­میه­کشه (غلاف سعادت و سرور). این پنج مورد‌، غلاف یا پوسته نامیده می‌شوند چرا که شبیه پرده و نقاب هستند. آنها آتمن درخشان را پوشانده‌اند. نفس‌های متعالی‌تر، ذات حقیقی انسان‌ها می‌باشند که آتمن غیر قابل تغییر و ابدی هستند.[۳۳۵]
فلسفه‌ ودانته، چگونگی قرار گرفتن این غلاف‌ها را درون بدن به صورت خاصی نشان می‌دهد. آنها به طور کلی کشه‌ها را زیر مجموعه‌ی سه مورد بدن یعنی استوله­شریره[۳۳۶] و ذهن که همان بدن لطیف یا سوکشمه‌شریره[۳۳۷]و روح همان بدن علّی یا کرنه شریره[۳۳۸] قرار می‌دهند. به عبارت دیگر انّه­میه­کشه و پرنه­میه­کشه در ذیل بدن فیزیکی و منومیه­کشه و ویجنانه­میه­کشه در ذیل بدن لطیف و آننده­میه­کشه در ذیل بدن علّی قرار می‌گیرد‌. این مدل‌، تعادل آگاهی را در پنج زیرمجموعه‌ی سیستماتیک نشان داده است.[۳۳۹]

 

شریره یا بدن مادی

شریره همان بدن مادی و ضخیمی است که در بیرون قابل مشاهده است. در زبان عامیانه، واژه‌ی شریره به کار نمی‌رود، مانند کلمه‌ی کوزه که از چیز مشخصی پر شده است اما برای آن‌، موجودات مختلفی که آن را پر کرده به کار برده می‌شود مانند پروانه‌، مار و‌ غیره. در وده‌ها واژه‌ی شریره به عنوان عالی‌تر و پست‌تر دسته‌بندی شده است که اساس آن از قدیم وجود داشته است. شریره دوام ندارد و بوسیله‌ی کرمه‌ها برای آتمن بوجود آمده است. شریره قابل رؤیت است و شناخته می‌شود و انواع موجودات با شریره‌هایشان قابل تقسیم بندی هستند.[۳۴۰]
روند درونی آفرینش و مجسم شدن و شکل گیری روح توسط بیست و چهار دسته پرکریتی یا ماهیت در سه سطح ارائه شده است که این سه سطح به این ترتیب است: کرنه (علیت)‌، سوکشمه (بدن لطیف) و سوم استوله (توده‌ی ضخیم). روح در جنبه‌های فردی و جمعی دارای جسم شده است که هر کدام حالات و اوضاع مختلفی را دارا می‌باشند که بر طبق ضخامتشان اینگونه نامیده می‌شوند: کرنه­شریره (بدن علّی)‌، سوکشمه یا لینگا شریره[۳۴۱] (بدن لطیف) و استهوله­شریره (بدن توده‌ای و ضخیم).[۳۴۲]
به کرنه­شریره‌، پره­شریره[۳۴۳] نیز می‌گویند یعنی بدنی که بوسیله‌ی مویان تتوه[۳۴۴] ساخته شده است و پنج کنکوکس[۳۴۵] دارد که آن نیز بوسیله‌‌ی مایا بوجود آمده است و وابسته بوجود فردی که بوسیله‌ی مایامله[۳۴۶] پوشیده شده است یعنی وجود لطیفی است که داخلی‌ترین لایه می‌باشد و طبقه­ی‌ زیرین آن دو نوع بدن دیگر است که گفته شده یک وجود دائمی دارد و همیشه با وجود فردی می‌ماند حتی زمانیکه فرد نتواند از قیدها رهائی پیدا کند و با آن وجود فردی از یک بدن لطیف به بدن لطیف دیگر در زمان مرگ فیزیکی آن بدن منتقل می‌شود حتی آن زمانیکه اضمحلال کیهانی اتفاق می‌افتد از بین نمی‌رود و در طول زمان با بدن فردی باقی می‌ماند.[۳۴۷]
بر روی این کرنه شریره، یک بدن لطیف دیگری وجود دارد که گفته شده به خود فردی وابسته است که بوسیله‌ی کرمه مالا[۳۴۸] پوشیده شده است و وجود لطیفی است که توسط بدن فیزیکی به کار گرفته می‌شود و ثابت و پایدار است. کرنه شریره همراه با وجود و هستی موجود از همان آغاز چرخه‌ی پیدایش بوجود آمده و تا زمانیکه آن موجود از کرمه رهائی پیدا کند موجود می‌ماند. آن‌، بخشی از وجود است که شبیه بدن ضخیم نیست که با مرگ از بین برود بلکه از یک وجود به وجود دیگر منتقل می‌شود و وجودش در چرخه‌ی تناسخ نیز اینگونه است.[۳۴۹]
استهوله شریره‌، بدن سخت و ضخیمی است که ساختاری فیزیکی دارد که ساختار فیزیکی موچودات زنده را شکل می‌دهد و زمانیکه موجودات می‌‌‌میرند این بدن از هم پاشیده می‌شود، اما همین جسم توسط جسم لطیف باقی می­ماند و از آن تأثیرمی‌گیرد و باعث پیشرفت در زندگی های آینده می‌شود.[۳۵۰]
برخی استهوله شریره را بهوجایاتَنس[۳۵۱] نیز می‌خوانند که توسط کرمه مالا بوجود می‌آید. این وابستگی وجود فردی به بدن لطیف آن را قادر می‌سازد که اعمالی را انجام دهد که ارتباط نزدیک‌تری با اشیا محسوس داشته باشد. این امر باعث می‌شود که آن، زنده باقی بماند و در فضا و زمان حرکت کند. بدن ضخیم، یک بدن موقتی است و تا زمان ادامه فرسودگی وسنه[۳۵۲]، خاص باقی می‌ماند. استهوله شریره در روند فرسودگی وسنه‌، وسنه‌های تازه‌ای را از باقی مانده‌ی اثر اعمال جمع می‌کند و دوباره آنها را وادار می‌کند که توسط بدن ضخیم دیگر در تولد بعدی جا گرفته شود. این روند ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که بر اثر تلاش‌های فردی‌، فرد از چرخه‌ی نقل و انتقال رهایی پیدا کند.[۳۵۳]
به عبارت دیگر می‌توان اینگونه گفت که مورد اول خیلی لطیف و دومی لطیف و آخری ضخیم می‌باشد‌. دوتای اول غیر قابل رویت هستند در حالیکه آخری قابل رویت و تجربی است. این سه بدن حالات مختلفی دارند که بنابرآن‌، روح نیز درجات مختلفی از آگاهی را به خود می‌گیرد. در بدن ضخیم، آگاهی محدود است که به آن جکراتی[۳۵۴] (حالت بیداری) می‌گویند. در بدن لطیف‌، آگاهی محدود به سواپنا[۳۵۵] (حالت خواب) است و در بدن علّی این حالت آگاهی سوشوپته [۳۵۶] (خواب عمیق) وجود دارد. این مسأله، روح را در جنبه‌های فردی و فراگیر خوب نگه می‌دارد. زمانیکه روح در جنبه‌ی فراگیر یا جمعی دارای جسم می‌باشد به نظر می‌‌رسد یک شکلی از برهمنده[۳۵۷] یعنی جهان کبیر است. به عبارت دیگر در جنبه‌ی فردی اینگونه فرض می‌شود که آن شکلی از پیندنده [۳۵۸] یعنی جهان صغیر با آگاهی فردی و معمولی است. از دیدگاه جهان مادی آن یک وجود متراکم یا نفس کیهانی است در حالیکه از دیدگاه مادی یا جهان صغیر آن‌، یک نفس فردی است. فلسفه‌ هند معتقد بود که هویت فردی با نفس کیهانی با هم متحدند. این ارگانیسم انسانی مانند ارگانیسم کلی و کیهانی است و بین وجود انسانی و وجود فراگیر ارتباط وجود دارد.[۳۵۹]
به عبارت دیگر بر طبق منتره‌، بدن یا شریره‌ای که دوباره متولد می‌شود سه مؤلفه دارد: ۱ـ استوله شریره یا پوسته‌ی فیزیکی که از پنج عضو حسی چشم‌، گوش‌، زبان‌، بینی و پوست و پنج عضو حرکتی یعنی دست‌ها‌، پا‌ها‌، دهان‌، نشیمنگاه و شرمگاه تشکیل شده است. ۲ـ سوکشمه شریره یا غلاف ذهنی که از ذهن تشکیل شده و جایگاه عقل‌، نفس‌، یادگیری‌، خاطرات و خواسته می باشد. ۳ـ کرنه شریره یا پوسته‌ی علّی که همه‌ی خاطرات افعالی که بوسیله‌ی جیوه انجام شده در آن نگهداری می‌شود. زمانیکه شخص می‌میرد بدن فیزیکی او از بین می‌رود‌، خاطرات به زندگی بعدی منتقل می­ شود.[۳۶۰]

 

آتمن آگاهی خالص

آتمن‌، آگاهی خالص است‌، آگاهی که بستگی به حواسی که پرنه‌، منس‌، بوددهی‌، اهم‌کاره[۳۶۱] باشد ندارد. او فعال است و نیازی به استراحت ندارد. او نوری معنوی است و هر ظلمتی از طریق او شناخته شده و از بین می رود. آتمن شاهد همه‌ی اعمالی‌است که ما انجام داده و حس یا فکر می‌‌کنیم. او ابدی و ازلی است. حقیقت آتمن و برهمن در اوپه‌نیشد‌ها مترادف یکدیگر است. این مسأله از چهار مهاواکیه[۳۶۲] که عبارتنداز آن من است‌، آن تو هستی‌، این آتمن برهمن است و برهمن هستم فهمیده می‌شود. آتمن خود متافیزیکی و غیر تجربی است.[۳۶۳]
مهاواکیه، سخنان بزرگان اوپه‌نیشد‌ها هستند‌، آنها شامل اساس فلسفه ودانته و حقیقت نهایی می­باشند. مهاواکیه‌ی رگ وده[۳۶۴]‌، پرجنانم برهما [۳۶۵]به معنی آگاهی الهی‌، حقیقت نهایی یا پَرَ­برهمن[۳۶۶] است. مهاواکیه­ی یجور وده[۳۶۷]‌، اهم برهمسی[۳۶۸] یعنی “من برهماست” می­باشد. مهاواکیه­ی سامه­وده[۳۶۹] می­گوید “تت توام اسی”[۳۷۰] یعنی تو آن هستی و مهاواکیه­ی اتهرووده [۳۷۱] “اَیَم آتما برهما” [۳۷۲] است که به معنای “آتما‌، برهماست” می‌باشد.[۳۷۳]
از آتمن تفاسیر متعددی ارائه نموده ­اند‌، این واژه بیشتر بر «خود» دلالت دارد. می توان برای آتمن سه جایگاه تصور نمود: ۱ـ خود جسمانی ۲ـ روح فردی که از بدن جدا و با ذهن متغایر است ۳ـ روح متعالی که عین و ذهن در آن یکی هستند. آنچه از اپه‌نیشدها می‌توان فهمید این است که آتمن پاک و بدون گناه‌، آزاد و رها از سالخوردگی و مرگ و رنج‌، رها از گرسنگی و تشنگی است.[۳۷۴]
دیوسن می­گوید: آتمن متعالی است‌، غیر قابل درک است زیرا او اتحاد همه‌ی ادراکات می‌باشد. در اوپه‌نیشد‌های متأخر ذکر شده که آتمن‌، مطلق غیر قابل درکی است که به عنوان برهمن شناخته می‌شود. و نفس پنهان شده در همه‌ی موجوداتی است که بوسیله‌ی جسم (شریره) دریافت نمی‌شود و تنها توسط یُگی[۳۷۵] از طریق هوش لطیف و درک مستقیم دریافت می‌شود. آتمن از طریق مدیتیشن و خالص سازی و توسط قلب شخص روشنی یافته دریافت می‌شود.[۳۷۶]
شنکره ذات آتمن را اینگونه توضیح می­دهد اگر او را درک کنی از بند نادانی رها می‌شوی‌، او قائم به ذات و در حقیقت اساس آگاهی نفس است. این واقعیت، گواه سه حالت آزادی ما ست و از پنج غلاف جسمانی متمایز شده است. آتمن عالم به تمام مراحل آگاهی‌، بیداری‌، رویا و عدم رویا و خواب می‌باشد.
او نسبت به ذهن حاضر و غایب آگاه است و وظایف آنها را می‌داند. واقعیتی است که بوسیله­­ی نور خودش در همه چیز دیده می‌شود. هیچ کس آن را نمی‌بیند. اوست که به ذهن آگاهی و شعور می دهد اما کسی به او نور نمی‌دهد. این واقعیت است در هستی گسترده شده و به تنهایی می‌درخشد. هستی با انعکاس نور او می‌درخشد. از احساسات نفس به جسم خودآگاه است و لذت و درد را درک می‌کند اندام‌ها و انرژی‌ها‌ی حیاتی تحت نظر او عمل می­ کنند. با نور خود جهان را آشکار کرده و متمایز از مایا است. او علت اصلی و جهان‌، اثر او است. سراسر عالم ذهن و ماده را فراگرفته و تعریف شدنی نیست. در حالات مختلف آگاهی شکست ناپذیر است و خود را به عنوان علت آگاهی آشکار می­ کند.[۳۷۷]
او بین آتمن و جیوه تفاوت قائل است. او آتمن را نور آگاهی درونی می‌داند که پیش­فرض تمامی تجربیات است و توسط تجربیات تمامی اشیاء شناخته می‌شود. ولی جیوه آگاهی درونی است که توسط اندام‌های حسی‌، منس و اهم کاره مقید و مشروط شده و موضوع و مقصود است اما آتمن هرگز مقصود آگاهی نیست. جیوه چیزی غیر از آتمن نیست تنها درون زندگی تجربی گرفتار شده است و بوسیله‌ی حالات خاصی محدود شده و نماینده‌ی فعالی است که موضوع خودآگاهی قرار گرفته است.[۳۷۸]
جیوه یک خودتجربی یا روانی است اما آتمن غیر تجربی است. جیوه بوسیله‌ی بوددهی منعکس یا مشروط شده است. آتمن را اما نه در مفهوم وجود انسانی بلکه در مفهوم علم تفسیر یا آئین تفسیر کتاب مقدس پوروشه نیز می‌نامند. سرنوشت جیوه را دو گونه می توان ذکر کرد یا به برهمن می‌رسد یا برمی‌گردد. همانطور که در پرشنه اوپه‌نیشد[۳۷۹] آمده است:
«همانطور که رودخانه‌ها به طرف اقیانوس جاری می‌شوند و به آن رسیده و درآن محو می‌شوند نام‌ها و شکل‌هایشان نیز از میان رفته و به اقیانوس می‌پیوندند هر کدام از موجودات‌، شانزده بخش (پنج اندام حسی‌، پنج اندام حرکتی‌، پنج تنمتره[۳۸۰](پنج عنصر لطیفی که پنج عنصر کثیف از آن بوجود می­آیند و منس) دارند که به سمت پوروشه می­روند و در آن محو شده و نام‌ها و اشکال آنها از بین رفته و بخشی از پوروشه می‌شوند. این مسأله همانطور ادامه می‌یابد تا اینکه آنها فنا ناپذیر می‌شوند».[۳۸۱]
این خود تجربی و خود متافیزکی در همان بدن با هم ساکن هستند. زمانیکه جیوه، خود متافیزیکی را بشناسد از رنج و غم و غصه رهایی پیدا می‌کند.[۳۸۲]
رامانوجه آتمن را انو یا ذره معرفی می­ کند. آتمن در وی­شیشته برخلاف ادویته همانند آئین جینه به معنای جیوه یا روح می­باشد که یک آگاهی درونی است. و این آگاهی فقط مختص خود او می­باشد‌. ذات آتمن، انو یا ذره است اما کیفیت آگاهی آن چیزی است که از آن جدا شدنی نیست وابستگی آتمن به برهمن واقعی است اما تعلق آن به جسم فرعی است. وی آتمن را یک چیز درونی می داند که برای افراد مختلف با هم متفاوت است اما ذات آن برای همه سعادت و آگاهی است‌. او را جناتا[۳۸۳] (دانا) کرتا[۳۸۴] (فاعل)و بهکتا[۳۸۵] (عاشق ) می­داند. او با این دیدگاه ادویته که آتمن را فقط سکشی(عاشق) می داند، موافق نیست. او بین نفس و آتمن تفاوت قائل شده و معتقد است این نفس فقط محصول پرکریتی است در حالیکه ذات آتمن خودآگاهی است. تنها آگاه و شاهد تنها نیست بلکه همیشه خودآگاه است. [۳۸۶]
شوتاشوتره‌، آتمن را روحی می­داند که در جسم جای گرفته است.[۳۸۷] برای آتمن نشانه‌هایی ذکر کرده ­اند که می‌توان آن را اینگونه نام برد‌: خواهش یا میل (ایچا)[۳۸۸]‌، نفرت(دوسه)[۳۸۹]‌، تلاش (پریتنه)[۳۹۰]‌، لذت (سوکهه)‌، [۳۹۱] درد (دهکه) [۳۹۲]و دانش (جنانه)[۳۹۳] که به آنها مواد روح می­گویند و جایگاه آنها کیفیات است در حالیکه روح یکی از حقایق غیر قابل درک می‌باشد و نمی‌تواند از طریق تماس حسی آشکار شود و در نتیجه از طریق شهادت یا گواهی زبانی و یا از طریق ابزار استنباط‌، نشانه‌های آن مجسم می‌شود.[۳۹۴]
آتمن جنبه‌ی بیرونی برهمن است. او به معنای خود حقیقی است که درون هر شخص وجود دارد، جاودان و اساس خالص هر موجودی است. قطعه‌ی مشهوری در رابطه با آتمن برهمن در گفتگوی بین شوتاکتو[۳۹۵] و پدرش در چندوگیه­اوپه­نیشد وجود دارد که رابطه‌ی آتمن را با روح کیهانی و خالق و همان کنترل کننده‌ی درونی بیان می‌کند.
شوتاکتو آموزش می‌بیند که یک دانه‌ی انجیر را بشکافد و آنچه را می‌بیند توصیف کند. او چیزی نمی‌یابد، پدرش اشاره می‌کند که از اساس و ذات لطیف دانه‌ای که او نمی‌تواند ببیند یک درخت بزرگ رشد می‌کند. همه­ی دنیا این ذات لطیف را دارند. او سپس از پسرش می‌خواهد نمک را در آب حل کند و به شوتاکتو بیان می­ کند که نمکی که قابل مشاهده نیست در آب نفوذ کرده و قابل جداشدن نیست، به همین صورت برهمن در اشخاص نفوذ پیدا می‌کند. برهمن در هر فردی آتمن نامیده می‌شود‌. در اینجا بیان لفظ ” تو همان هستی”[۳۹۶] مشخص می‌شود. با این بیان مشخص می‌شود که آتمن، همان معنی برهمن را می‌دهد.[۳۹۷]
اوپه­نیشدها‌، همانطور که اشاره شد روح را با مطلق یکی دانسته‌اند که مطلق همان برهمن است. استدلالاتی در مورد این نظریه وجود دارد:

 

 

آتمن یک موجود شخصی مطلق است و صفاتی ندارد. او عاری از صدا‌، لمس‌، رنگ‌، مزه و بو می‌­‌باشد. عاری از تمام کیفیات محسوس است. او از طریق حس بیرونی قابل درک نیست. عاری از خوشی‌، درد و دوست داشتن می‌باشد. همچنین از طریق ارگانیسم درونی یا منس[۳۹۸] قابل درک نیست. با سخن‌، تعریف نمی‌شود و با احساسات خارجی و درونی توضیح داده نمی‌شود.

آتمن فراتر از انواع دسته‌بندی‌های فضا‌، زمان و علیت است‌، او فراتر از اینهاست‌، بی حد و حصر‌، بی‌زمان و بی‌علت است، چرا که او حقیقت نهائی است. بوسیله‌ی عقل‌، درک نمی‌شود زیرا فراتر از درک است.

آتمن، عالم به تمامی چیزهاست در حالیکه با هیچ چیزی شناخته نمی‌شود‌، او بیناست و دیده نمی­ شود‌، شنواست و شنیده نمی‌شود‌، داناست و درک نمی‌شود‌، او شاهد (ساکشین)[۳۹۹]‌، بصیر (پریداراست)[۴۰۰] و دانا (ویجناتر)[۴۰۱] است. دوئیسن[۴۰۲] می‌گوید: آتمن موضوع شناخته شده‌ای است که هرگز برای ما شناخته نمی‌شود‌، در نتیجه غیر قابل درک است.

 

و نهایتا، ارائه خدمات به منظور حفظ سودآوری فرآورده ­ها، عظیم­ترین فعالیتی است که شاغلان در این عرصه را می ­تواند به فعالیت سالم­تر تشویق کند و کسب سود مکفی، ضرورت تقلب در تولید عسل را از بین خواهد برد.
با همه­ی اهداف و فعالیت­های تعریف شده برای این سازمان، باید گفت، متاسفانه این فدراسیون فقط در حد قانون باقی مانده و به منصه­ی ظهور در نیامده است.

 

 

بند دوم: اتحادیه زنبورداران

 

مهم­ترین مرجعی که در حال حاضر به رسیدگی امور زنبورداران می ­پردازد، اتحادیه­ی زنبورداران است که نهادی مرتبط با دولت است و در عین حال که به صورت مستقل عمل می­ کند، اما ناگزیر از تاثیرپذیری از سیاست­ها و تصمیمات دولت می­باشد.
وظیفه­ی اصلی این اتحادیه، حمایت مستقیم و غیرمستقیم زنبوردار می­باشد که از قبیل برگزاریِ کلاس­های آموزشی و ایجاد تسهیلات مالی و تهیه­ مواد اولیه پرورش زنبورعسل با قیمتی مناسب­تر، می­باشد.
بهرحال، زمانی­که زنبوردار در مقابل تلاش خود، حامی مطمئنی را داشته باشد، دغدغه­ی وی برای افزایش محصول و یا توسل به هر راهی برای افزایش محصول را کنار گذاشته و به کیفیت محصول می­اندیشد. از این طریق دیگر زنبوردار، برای افزایش درآمد خود دست به تولید عسل شکری نمی­زند و یا برای زنده نگه داشتن زنبور خود از داروهای غیر ارگانیک استفاده نمی­ کند؛ چراکه اگر داروهای ارگانیک در دسترس آن­ها قرار بگیرد، دیگر فکر راه­های دیگر از بین می­رود.

 

 

بند سوم: شرکت­های خصوصی آموزشی:

 

پیرو سیاست خصوصی سازی برخی امور دولتی، برگزاری کلاس­های آموزشی پرورش دام و طیور از سازمان جهاد کشاورزی به شرکت­های خصوصی که دارای مجوز آموزش هستند، واگذار گردیده است. (پیوست شماره ۲)
ماده۱۰۲ـ قانون پنجم برنامه توسعه مصوب سال ۸۹، نیز با یک سیاست مشارکتی برخی وظایف دولتی را به تشکل­های غیر دولتی و مردم نهاد، واگذار کرده است: «وزارت بازرگانی مجاز است در راستای اجرای سیاست­های کلی اصل چهل ‌و چهارم (۴۴) قانون اساسی، امور اجرائی تنظیم بازار اعم از تأمین، ذخیره‌سازی، توزیع، بازرسی و قیمت‌گذاری کالاها و خدمات را به تشکل­های صنفی تولیدی، توزیعی و خدماتی، اتحادیه‌ها و تعاونی­ها و همچنین تشکل­های مردم نهاد حمایت از مصرف‌کننده واگذار نماید.
تبصره۱ـ تشکل­ها، اتحادیه‌ها و تعاونی­های موضوع این ماده، در مقابل اختیارات واگذارشده در چهارچوب آئین‌نامه اجرائی که به پیشنهاد وزارت بازرگانی و معاونت به‌تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد، پاسخگو و مسؤول جبران خسارت خواهند بود.».

 

 

گفتاردوم: نهادهای غیر مرتبط با دولت

 

نوع دیگر سیاست جنایی، سیاست جنایی مشارکتی می­باشد که مشارکت مردمی لازمه­ی آن است. ریشه­ شکل­ گیری سیاست جنایی مشارکتی، به ایدئولوژی بازپذیری بر می­گردد که در تضاد با ایدئولوژی امنیت­گرا می­باشد که در تاریخ معاصر سیاست جنایی فرانسه بطور گسترده­ای قابل مشاهده است.
ایدئولوژی امنیت­گرا، در جهت توجه به «احساس ناامنی» افراد جامعه از ارتکاب جرایم، متضمن تقلیل اختیارات قاضی[۴۹] از یک طرف و اعطای وسیع­ترین اختیارها به مقام­های پلیس[۵۰] از طرف دیگر، است که در نتیجه موجب به خطر افتادن اماره برائت می­باشد.
ایدئولوژی بازپذیری که در تضاد با ایدئولوژی امنیت­گراقرار دارد، سعی دارد که ۱) دفاع از آزادی­ها و ۲) انطباق دادن اقدام پیش­گیرانه یا سرکوب­گرانه با موقعیت مباشر عمل منحرفانه یا مجرمانه، محور الویت­دار سیاست جنایی قرار گیرد. سیاست جنایی در چنین دورنمایی، نه تنها بر مراجعی که رسما پیش­گیرانه یا سرکوب­گرانه­اند، بلکه بر مشارکت همگان نیز تکیه می­ کند (سیاست جنایی مشارکتی).
سیاست جنایی مشارکتی، بیش­تر، همبستگی را می­طلبد تا دل­نگرانی شهروند در مقابل جرم را. و بر این اعتقاد استوار است که امنیت بیش­تر تنها از ترکیب و اتحاد عالمانه­ی پیش­گیری، ضمانت­اجرا و بازپذیری بزهکار به وجود خواهد آمد.
منظور از سیاست جنایی جامعوی آن است که مردم و جامعه مدنی نیز در مقابله با جرم بی تفاوت نیست. بلکه جامعه هم با اتخاذ یک سیاست معقول در مبارزه با جرم سهم می­گیرد. جامعه مدنی با تشکیل کارگروه­های مشورتی و تبادل نظر، در قالب سازمان­های غیر دولتی، در نهایت راجع به اعمال مضر به اجتماع موضع­گیری می­ کند و از دولت می­خواهد که آن اعمال را جرم­انگاری نماید. از این­رو آن را سیاست جنایی مشارکتی نامیده­اند. به این معنا که دولت و جامعه در مقابله با جرم با یکدیگر مشارکت می­نمایند.
به هر میزان که در دولت روحیه مردم­سالاری وجود داشته باشد و به هر مقدار که دولت به ارزش­های دموکراسی پایبند باشد، در یک کشور سیاست جنایی مشارکتی وجود دارد. اما به هر میزان که دولت روحیه استبدادی داشته باشد، به همان میزان در آن کشور دیگر از سیاست جنایی جامعوی یا مشارکتی خبری نخواهد بود. دولت در مقابله با جرم دیگر با مردمش مشورت نمی­ کند. حکومت در نبرد با جرم به گفتمان تک­گویی روی می­آورد و در نهایت در برابر جرم تنها می­ماند و در این نبرد شکست می­خورد.
بنابراین، نقش جامعه مدنی در مقابله با جرم و پیشنهاد لوایح تقنینی مورد نیاز به دولت و در نهایت به پارلمان، بسیار ضروری و برجسته است که می ­تواند به مردمی شدن قوانین کمک نماید (علامه، ۱۳۸۸).
وقتی­که مشارکت جامعه­ مدنی در فرایندهای تصمیم ­گیری وجود داشته باشد، سیاست­ها به صورتی شفاف در می­آیند و حمایت وسیعی صورت می­گیرد. همه­ی ما توسط ارزش­های معنوی است که انگیزه داریم و از این لحاظ، ایجاد مشارکت در میان ما به منزله­ی مسئله­ای از هدف مشترک و ایجاد اعتماد است (عبداللهی،۱۳۸۸،مقدمه) .

 

 

بند اول: N G Oها

 

تشکل­ها از آن­جا که الزام قهری در به کار گیری فعالت خود ندارند و به نوعی در کنار افراد جامعه هستند تا روبروی آن­ها، تاثیر عمیق­تری بر نهادینه کردن امور در افراد جامعه دارند. یکی از این تشکل­ها انجمن علمی زنبورعسل می­باشد که این انجمن از جمله تشکل­هایی است که با ارائه­ اطلاعات و آگاهی­های لازم در اختیار شاغلان در این زمینه، به پیشرفت صنعت زنبورداری کمک شایانی کرده ­اند؛ در واقع جهت پیشرفت یک حرفه، توجه به اطلاعات علمی و گسترش تحقیقات در زمینه ­های مختلف صنعت زنبورداری، تاثیر به سزایی دارد. انجمن علمی زنبورعسل از معدود انجمن­هایی است که با این هدف به انتشار مقالات متعدد و آگاهی رسانی به زنبورداران و هم­چنین مسولین مربوطه جهت حمایت زنبورداران، کمک شایانی کرده است. چاپ مقالات متعدد در هر ماه در مجله­ای با همین نام، گویای فعالیت­های پیگیر ایشان می­باشد.

 

 

بند دوم: مشارکت مردمی

 

اصلی­ترین نقطه­ای که سیاست جنایی (در مدل دولت- جامعه­ مردم سالار) در پی رسیدن به آن است، مشارکت مردمی و حضور فعال و داوطلبانه­ی آن­ها در برقراری نظم و جلوگیری از ارتکاب تخلفات و ناهنجاری در یک جامعه است. در این مورد می­توان به مشارکتت افراد در مقابله با عارضه CCD (الف)، همچنین گزارش­هایی که یا توسط خود زنبوردار (ب) و یا افراد دیگر در مورد وقوع تخلف و یا واقعه­ای (پ)، داده می­ شود، می­توان اشاره کرد.

 

 

الف) مقابله با عارضه CCD[51]

 

زمانی­که زنبور احساس کند اتفاق غیر طبیعی افتاده کندو را ترک می­ کند.از عوامل مهم در بروز این عارضه امواج موبایل مسمومیت­ها و سم­پاشی است. در مورد سموم، با توجه به سه دسته از سموم (مضر، متوسط و بی­ضرر)، دو دسته­ی اول را فقط باید هنگام غروب سم­پاشی کرد و دسته­ی سوم را هر زمان که باشد ممنوعیتی ندارد، پس جلوگیری از وقوع سم­پاشی­های خطرناک، یک پاسخ کنشی به تولید عسل­های غیرارگانیک و همچنین جلوگیری از ضرر مالی زنبورداران می­باشد.
اختیار وزارت کشاورزی در پیشگیری یا ریشه­کن کردن یا درمان بیماری های زنبورعسل، به تنهایی یا به کمک انجمن کشاورزان. همچنین کمک از برخی از کشورهای تعیین شده در جهت اجرای اقدامات مذکور (MICHAEL, 1980, page 161.).

 

 

ب) اطلاع دادن به بازرس توسط خودِ زنبوردار به وجود هرگونه بیماری در زنبورستان:

 

مشارکتِ خودِ زنبوردار در ارتکاب تخلفات و یا اتفاقات ناهنجار در پرورش زنبورعسل، بسیار از اهمیت بالایی برخوردار است و این بدان معناست که زنبوردار در جهت پیشرفت این صنعت خود را دخیل می­داند و نقش مقررات و حاکمیت قانون را پذیرفته است.
ماده ۱۳۱٫۰۲۵، وظیفه ­ای را تعیین کرده؛ در باب گزارش بیماری زنبوران، برای زنبورداری که از بیماری زنبورانِ خود اطلاع دارد. زنبوردار باید تمام حقایقی را که از آن آگاهی دارد به بازرس انتقال دهد. (Burger, 2003)

 

 

پ) گزارش­های مردمی از وقوع تخلفات (نظارت جامعه)

 

همکاری افراد جامعه در تایید سلامت محصولات خوراکی که در سطح بازار به فروش می­رسد، می ­تواند عامل بازدارنده­ی مناسبی باشد. در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم به افراد جامعه که هنگام برخورد با یک مسئله تقلب یا محیط غیر بهداشتی، چه وظایفی را به عنوان شهروند بر عهده دارند، به تدریج باعث می­ شود که ضمیر هر شهروندی نهادینه گردد که با عدم اطلاع­رسانی به دستگاه مربوطه، درواقع سلامتی چندین هم­وطن را به خطر انداخته­ام.
به عنوان مثال نصب شماره تماس مرجع شکایت (صنف مربوطه یا تعزیرات)، در نقاط مختلف شهر یا در ورودی هر فروشگاهی، علاوه بر یادآوری به فاعلان تخلف و جلوگیری از آن­ها، افراد جامعه را برای همکاریِ هرچ بیش­تر، هوشیارتر می­ کند.

 

 

بند سوم: سایت­های مختص زنبورداری:

 

این سایت­ها که بعضا به شکل مجله­های الکترونیکی هستند اطلاعات متنوعی در زمینه پرورش زنبورعسل ارائه می­دهند. به علاوه­ی اطلاعات تخصصی، هر آن­چه که در این فصل از آن بحث شد، سایت­ها می­توانند این اطلاعات و فرهنگ­سازی را در مدت زمان کمتری انجام دهند. هم در ایران[۵۲] و هم در آمریکا[۵۳] سایت­های تخصصی فروانی وجود داردکه به نوعی زنبوردار را از لحاظ دانش و آگاهی­رسانی، تامین می­ کند و در اینن زمینه هم مسلما می ­تواند مفید فایده باشد.
همان­طور که در بسیاری از این سایت­ها مشاهده می­ شود، قرار دادن اخبار مربوط به تقلباتی که در صنعت زنبورداری اتفاق می­افتد و این­که تقاضای مسولین مربوطه، از مراجع بالاتر همکاری بیشر برای امحاء این ناهنجاری­هاست، می ­تواند نمونه­ مناسبی در تاثیر این سایت­ها به کمک رسانی به صنعت زنبورداری باشد؛ که از طریق مطلع کردن افراد شاغل در این زمینه، نتایج ناگوار تخلفات را به آن­ها یادآور شود و احتمال وقوع این تخلفات را تا حدی کاهش دهد.

 

 

 

 

 

بخش دوم: سیاست جنایی واکنشی در قبال جرایم و تخلفات صنعت زنبورداری

 

توسعه­ روابط پیچیده­ اجتماعی، نوع رفتار، نحوه­ تعامل انسان و محیط­زیست، تاثیرات منفی دخالت انسان در قواعد منظم طبیعی و برهم زدن تعادل و تناسب محیط­زیست، ضرورت حاکمیت قوانین و تضمین اجرای آن­ها را مسلم و محرز می­سازد. قانون­مند کردن جوامع در حیطه­ی مهم­ترین و اصلی­ترین بستر رشد و تعالی بشر –یعنی محیط زیست- امری حتمی و انکارناپذیر است و حمایت کیفری از آن در کنار سایر تدابیر، مطمئن­ترین تضمین بر تداوم اصول حاکم بر حفظ محیط زیست و تحقق اهداف توسعه­ پایدار به شمار می­رود.
عکس مرتبط با محیط زیست
در صورت خلا قانونی در حل و فصل روابط افراد (جامعه)، قوه مقننه زیر سوال می­رود (لورینگ، ۱۳۷۵، ). جرم، نظم عمومی جامعه را بر هم می­زند و تخلف، نظم عمومیِ آن صنف را (مراودات شخصی، اردیبهشت ۱۳۹۲). لذا برای حفظ این نظم عمومی، مرجع قانون­گذاری در برخورد با این­گونه افعال، ناگزیر از تعیین عکس­العمل­های جزایی است؛ که به عبارتی، ضمانت­اجرای ضوابط آن صنف می­باشد.
صنف زنبورداری نیز از این امر مستثنی نیست و در مقابلِ رفتاهای زیان­بار، نیاز به ضمانت­اجرا می­باشد؛ زیرا گرچه در بحث سیاست جنایی به دنبال تدابیر کنشی، و متعاقبا جرم­زدایی هستیم، اما، به نسبت شدت و خطرِ فعل ارتکابی، باید تدابیر متناسب اندیشید تا راه سوءاستفاده، تا حد امکان به روی سودجویان بسته شود.
مباحث این فصل، مانند فصل اول در بخش گذشته، به قوانین مشترک و افتراقی تقسیم می­ شود و با توجه به این­که در مباحث سیاست جنایی، ضمانت­اجراها، به کیفری و غیرکیفری تقسیم می­شوند، ما نیز به تبعیت، در هر فصل، ضمانت­اجراهای کیفری از غیرکیفری را، به تفکیک عنوان می­کنیم. یک سیاست جنایی مطلوب، بر خلاف حقوق جزا، تنها متکی بر سیاست کیفری نیست؛ بلکه اصلاح مشکلات اجتماعی، زدودن عوامل ایجاد بزهکاری، رفع تبعیضات قانونی و بی­عدالتی، و درمان و بازسازی بزهکاران را نیز، جزء ویژگی های خود می­داند (عظیم­زاده اردبیلی، حسابی ۱۳۹۰)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
جرم انگاری، یکی از ابزارها و مکانیزم­ های مهم سیاست جنایی هر کشور، در مقابله با بزهکاری و انحرافات اجتماعی است؛ که اگر بر اساس سیاستی معقول و منطقی و مبانی مستحکمی صورت نگیرد، نه تنها نتیجه­ مطلوب به دست نخواهد آمد، بلکه خود موجب پیدایش معضلات اجتماعی بسیاری خواهد شد. ایجاد محدودیت­های رفتاری از طریق فرایند جرم انگاری، امری مغایر با اصل اولیه­ی آزادی و اباحه­ی اعمال می باشد؛ از این رو باید تنها به موارد مهم و حیاتی بسنده کرد و از تحدید بی اساس دامنه­ فعالیت­های ارادی افراد، خودداری نمود. (عظیم­زاده اردبیلی، حسابی ۱۳۹۰)
هرچند در زمینه ­های شغلیِ مربوط به کشاورزی، تاکید، بر اِعمال سیاست کنشی جهت پیشگیری از وقوع تخلفات و جرایم مختص به این رشته است؛ اما در برخورد با برخی اعمال، ناگزیر از اِعمال سیاست­های واکنشی­ای هستیم که در برخی شرایط، عنوان مجرمانه به خود می­گیرد و مرتکب، با دستگاه قضایی روبرو است. در برخی دیگر از شرایط که موضوع مورد بحث، آسیب­های جزایی ندارد، دستگاه­های دولتیِ مربوطه، در نقش دستگاه قضایی به حل و فصل امور و برخورد واکنشی مناسب می ­پردازد.
سیاست واکنشی­ای که در برابر ارتکاب افعال ناهنجار اتخاذ شده، بر اساس برچسبی که بر فعل ارتکابی زده می­ شود، به دو شکل کیفری (مبحث اول) و غیرکیفری (مبحث دوم)، نمود پیدا می­ کند.

پایان نامه حقوق

 

 

فصل اول: سیاست جنایی تقنینی در اعمال سیاست واکنشی

 

جرم شناسان، سیاست جنایی را مجموعه روش­هایی که هیات اجتماع با توسل به آن­ها پاسخ­های به پدیده­ مجرمانه را سازمان می­بخشد، تعریف نموده ­اند (دلماس مارتی، ۱۳۸۱، ص ۲۴). تدابیر هیات اجتماع در مقابله با جرم گاهی کنشی و گاهی واکنشی می­باشد. تدابیرکنشی –که شرح آن در بخش قبل رفت- تدابیری است که قبل از وقوع جرم و به منظور جلوگیری از جرم اتخاذ می­گردد و به تدابیر پیش­گیرانه معروف است. در مقابل، تدابیر واکنشی است که بعد از ارتکاب فعل مجرمانه اعمال می­گردد. تدابیری است که جنبه­ تنبیهی دارد و مجازات نامیده می­ شود. مجازات، رویکرد سنتی است که در واقع واکنشی به جرم است و یک اقدام کیفری محسوب می‌شود.
مجازات انواع متفاوت دارد: حبس، شلاق، جزای نقدی، مصادره، ضبط و معدوم کردن. برخی جرایم ممکن است دارای یک ضمانت­اجرا باشد و برخی دیگر دارای بیش از یک ضمانت­اجرا؛ در حالت دوم ممکن است ضمانت­اجراها تخییری باشد و یا این­که تماما با هم اعمال شود.
باید توجه داشت که مجازات به تنهایی موثر نیست و اگر موفق بود باید نتیجه­ آن تاکنون دیده می‌شد. البته بهترین شیوه مبارزه با پدیده جنایی اقدامات کنشی و پیش­گیرانه است که امروزه در قالب سیاست جنایی کنشی در اکثر کشورهای جهان مرسوم و معمول شده است. در کشور ما نیز این موضوع مورد توجه قرار گرفته است اما می‌توان گفت بسیار دیرهنگام اقدام کرده‌ایم و هنوز مسیر بسیاری را برای پیمایش در پیش داریم (نجفی‌توانا، ۱۳۹۳).
پیش­گیری کیفری یا پیش­گیری واکنشی و پیش­گیری غیرکیفری یا کنشی دو تقسیم‌بندی کلی در حوزه­ پیش­گیری از جرم هستند. همان‌طور که پیش از این نیز مورد تاکید قرار گرفت، مجازات، در دسته­ی پیش­گیری کیفری یا واکنشی قرار می‌گیرد که در واکنش به جرم و در قبال وقوع آن انجام می‌شود. این درحالی است که پیش­گیری کنشی یا غیرکیفری فقط به جرم توجه نمی‌کند.
جهت تشریح بهتر مطالب، موضوعِ این فصل، به اعتبار نوع واکنش اتخاذ شده از سوی مقننه، به سیاست واکنشی کیفری (مبحث اول)، و سیاست واکنشی غیر کیفری (مبحث دوم)، تقسیم شده است.

 

 

مبحث اول: سیاست واکنشی کیفری در قبال جرایم و تخلفات صنعت زنبورداری

 

واکنش کیفری زمانی اعمال می­ شود که مرتکب مسئول شناخته شود و لازمه­ی آن، داشتن شرایط مسولیت است؛ به طوری­که صغیر، جنون، اکراه، اجبار، اشتباه، اضطرار، مستی و خواب که عقل، قصد، رضا و بلوغ را دچار مشکل می­ کند، مجرم را غیر مسئول می­نامیم(آقایی نیا). بنابراین ما در این مباحث اغلب با افراد دارای مسولیت کیفری مواجه هستیم و بحث عوامل رافع مسولیت کیفری و عوامل موجهه تا حدودی منتفی است. چراکه مرتکبین این افعال همگی بالغ هستند و دارای عقل معاش، و هر آن­جه را که انجام می­هند در راستای کسب سود مالی است که اراده و قصد در آن راه دارد. بنابر این در کمتر مواردی می­توان به این گونه عوامل درونی تکیه کرد. البته عوامل خارجی و بیرونی می ­تواند از عوامل رافع مسولیت کیفری باشد به شرطی که اتفاق حادث شده، ناشی از افعالِ خودِ فرد نباشد و به صورت غیر مترقبه وقوع یابد.
پاسخ­گویی به جرایمِ ارتکابی در این زمینه، با اَشکال متفاوتی صورت می­پذیرد. به طور میانگین اِعمال مجازات­های حبس و شلاق در بیشتر در مقررات مشترک (گفتار اول) به کار رفته و در قوانین افتراقی (گفتار دوم)، بیشتر شاهد مجازات­های جزای نقدی، قرنطینه، توقیف، پلمپ، معدوم و یا بازگشت به مرحله اول، هستیم.

 

 

گفتار اول: سیاست جنایی تقنینی واکنشی کیفری مشترک در زمینه­ زنبورداری

 

برخی از مسائل در امور زنبورداری، با گرایش­های دیگرِ رشته کشاورزی یا دیگر گرایش­های مرتبط، اشتراکاتی دارد، که می­توان در مواضعی که قوانین مربوط به زنبورداری خلا دارد از این قوانین سود جست تا بتوان از حریم حقوق زنبورداری محافظت کرد.

 

 

بند اول: تولید محصول ناسالم وغیر بهداشتی

 

مصداق عنوان فوق در موضوع حاضر، تولید و فروش عسل­های تقلبی می­باشد؛ که برای شناخت عنصر مادی این بزه، می­بایست تعریفی از عسل تقلبی در دست داشته باشیم. از باب قاعده تعرف الاشیاء باضدادها، برای آن­که عسل تقلبی را بشناسیم، می­بایست نخست تعریف قانونی از عسل داشته باشیم. رسمی­ترین تعریف از عسل مذکور که در مصوبات حکومتی ایران (موسسه استاندارد، ۱۳۹۲) دیده می­ شود به این شرح است :”عسل ماده طبیعیِ شیرینی است، که زنبور عسل آن­را از شهد گل­ها، شکوفه­ها، تراوش بخش زنده گیاهان، ترشحات حشرات مکنده روی قسمت ­های زنده گیاهان، جمع­آوری، عمل­آوری و در کندو ذخیره می­سازد”.
در کنار این تعریف، معرفیِ تخصصی­تر عسل را از نظر حسینی (۱۳۹۰)می­خوانیم:
«عسل شهد گل­هاست که از نوش جای گل­ها ترشح، وتوسط زنبور عسل جمع آوری شده و در کیسه عسل، واقع در شکمِ زنبور ذخیره و به کندو آورده و از راه دهان، در داخل سلول­های مومی تخلیه، ودر فرصت مناسب طیِ عملیاتی رطوبت زدایی وغلیظ می­ شود ودر پایان عملیات، سر سلول با موم پوشیده وقابل مصرف می­ شود.
مهم: توجه داشته باشید که حذف هریک از قسمتهای این تعریف به هر دلیلی دیگر تعریف واقعی از عسل نخواهد بود. (ص ۱)».
بدین ترتیب اگر عسل، حتی یکی از شرایط زیر را دارا باشد، از اعتبارِ عسلِ مرغوب و سالم، ساقط می­ شود:
اگر ماده­ی اولیه عسل شهد گل نباشد،
یا در روند تبدیل شهد به عسل، زنبوردخالتی نداشته باشد،
و یا سلول­های مومی، توسط زنبور پوشیده نشود[۵۴].
قانون غذا و کشاورزی کالیفرنیا[۵۵]، در بخش جداگانه­ ای با عنوانِ پرورش زنبور و تولید عسل[۵۶]، در ماده ۲۹۴۱۳، عسل را اینگونه تعریف می­ کند :«شهد گل­ها که زنبورها آن­ها را جمع­آوری و در سلول­های مومی ذخیره می­ کنند…» و سپس به طور تخصصی به ترکیبات عسل پرداخته که بیش از ۲۰% آب، ۲۵ صدم در یک درصد خاکستر و ۸% ساکارز نخواهد بود.[۵۷]
اداره نظارت بر مواد خوراکی و دارویی آمریکا، نیز تعریفی مشابه از عسل دارد: «عسل، یک ماده غذایی است که زنبور عسل از روی گیاهان و گل­ها جمع­آوری، تغلیظ و در شان­های کندو ذخیره می­ کند».( لورینگ،۱۳۷۵، )
استاندارد عسل، با تعریف و بیان ویژگی ساده از این ماده­ی غذایی شروع می­ شود. یکی از بهترین تعاریفِ عسل، تعریف سازمان سلامت جهانی World Health Organization (WHO) می­باشد. :«عسل، ماده طبیعی شیرینی است که توسط زنبور عسل تولید می­ شود که از شهد گیاهان یا از ترشحات قسمت ­های زنده­ی گیاهان و یا از مواد به عمل­آورده­ی حشرات مکنده­ی گیاهان که در قسمت زنده­ی گیاه زندگی می­ کنند تولید می­ شود؛ و زنبورعسل آنها را جمع­آوری کرده و آنرا تبدیل، سپس سپرده و بعد رطوبت آنرا می­گیرد و در سلول­های مومی ذخیره می­ کند تا قوام بیاید».
در توضیح عسل این سازمان ادامه می­دهد که :«عسل اساسا شامل شکرهای متفاوت است که عمدتا گلوکز و فروکتوز هستند. رنگ عسل بی­رنگ تا قهوه­ای پررنگ در تفاوت است. از لحاظ غلظت نیز می­توند مایع، چسبناک و یا تاحدی متبلور هم باشد. عطر و طعمش نیز متفاوت است اما معمولا نشات گرفته از منشا گیاهی هستند.
عسل­ها بر اساس منبعی که تولید آن­ها، به دو دسته مرسوم تقسیم می­شوند: عسل شکوفه و عسلی که از شهد گیاهان گرفته شده و دسته دوم، عسلک. عسلی است که زنبوران عسل، از شیره­ای درست می­ کنند که یا حشرات از قسمت ­های زنده­ی گیاهان جمع­آوری می­ کنند و یا ترشحات قسمت ­های زنده­ی گیاهان است.
اجرای این استاندارها در کشورهای مختلف متفاوت است. در ایالات آمریکا هیچ نظارت یا اجرای قانونی وجود ندارد. استانداردهای فدرالیِ کمی برای عسل وجود دارد. بهترین روش برای تشخیص کیفیت عسل در آمریکا، شناختن تولیدکننده­ منطقه و آگاهی یافتن در مورد عسل­های مورد نظر و مراحل تولید عسل می­باشد.
بر اساس قوانین ایالات آمریکا، استاندارهایی که در تولید عسل از زمان شهدگیری تا هنگام عرضه به مشتری باید رعایت شود به شرح زیر است. البته مورد چهارم و پنجم در بند بعدی (عسل مسموم) می­گنجد که در همان­جا توضیح می­دهیم:

 

جدول (۴-۶-۱۵) توزیع پاسخگویان بر حسب ضعف اخلاقی خانواده ۸۴
جدول (۴-۶-۱۶) توزیع پاسخگویان بر حسب نماز اول وقت خواندن ۸۵
جدول (۴-۶-۱۷) توزیع پاسخگویان بر حسب شرکت در نماز جماعت ۸۶
جدول (۴-۶-۱۸) توزیع پاسخگویان بر حسب شرکت در مراسم مذهبی ۸۷
جدول (۴-۶-۱۹) توزیع پاسخگویان بر حسب دعای پدر را در عرش دانستن ۸۸
جدول (۴-۶-۲۰) توزیع پاسخگویان بر حسب بهشت را زیر پای مادران دانستن ۸۹
جدول (۴-۶-۲۱) توزیع پاسخگویان بر حسب طبقه اجتماعی فرد ۹۰
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
جدول (۴-۶-۲۲) توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی شرایط خود با کودکی والدین ۹۱
جدول (۴-۷-۱) آزمون پیرسون بین متغیر وابسته فرزندسالاری و متغیر مستقل سن ۹۲
جدول (۴-۷-۲)آزمون‌پیرسون‌بین‌متغیر وابسته‌فرزندسالاری‌و متغیر مستقل‌پایگاه اجتماعی‌اقتصادی ۹۳
عکس مرتبط با اقتصاد
جدول (۴-۷-۳) آزمون پیرسون بین متغیر وابسته فرزندسالاری و متغیر مستقل تغییرات اجتماعی ۹۴
جدول (۴-۷-۴) آزمون پیرسون بین متغیر وابسته فرزندسالاری و متغیر مستقل اعتقادات دینی ۹۵
چکیده
این پژوهش به بررسی موردی عوامل اجتماعی- فرهنگی فرزند سالاری در جوانان ۱۵-۳۰ ساله شهرستان نجف آباد است. برای بررسی آن خانواده و فرزند سالاری مفهوم سازی شده و پس از ان این موضوع را در قالب ۴ فرضیه:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

 

به نظر می‌رسد بین سن و میزان فرزند سالاری رابطه وجود دارد.

به نظر می‌رسد بین پایگاه اجتماعی- اقتصادی و میزان فرزند سالاری رابطه وجود دارد.

به نظر می‌رسد بین تغییرات اجتماعی و میزان فرزندسالاری رابطه وجود دارد.

به نظر می‌رسد بین اعتقادات دینی و میزان فرزند سالاری رابطه وجود دارد.

برای متغیر مستقل پایگاه اجتماعی- اقتصادی از مفاهیمی‌چون؛ تحصیلات پدر و مادر، شغل پدر مادر، مسکن، درآمد و تعداد فرزندان استفاده کردیم.
برای متغیر تغییرات اجتماعی از مفاهیم؛ احساس محرومیت والدین، الویت دادن به خوشبختی فرزندان، ترس از پدر، کنترل فرزندان و ضعف اخلاقی در درون خانواده که همه اینها زیر شاخه صنعتی شدن است.
برای اعتقادات دینی از مفاهیم؛ نماز خواند، مسجد رفتن، شرکت در مراسم مذهبی و احترام به والدین .
نتایجی که از آزمون این فرضیات به عمل آوردیم این بود که تمام فرضیات رد شد، ولی این دلیل بر این نیست که استدلال کنیم رابطهای بین آنها وجود نداشته چرا که نیازمند به این است که عوامل و متغیرهای بیشتری را در این امر دخیل کنیم. که برای دوستانی که به مسائل اجتماعی علاقه مند هستند می‌طلبد که همه جانبه تر روی موضوع کار کنند.
واژگان کلیدی: فرزند سالاری- فرزند محوری- خانواده- تربیت- والدین- پایگاه اجتماعی – اقتصادی- تغییرات اجتماعی- اعتقادات دینی.

 

مقدمه

این پژوهش از ۵ فصل تشکیل شده که فصل اول کلیات تحقیق که شامل بیان مسئله، ضرورت و اهمیت تحقیق، اهداف تحقیق، سؤالات تحقیق، فرضیات تحقیق، روش تحقیق، کاربرد تحقیق، تعریف مفاهیم و اصطلاحات پژوهش و فصل دوم شامل ادبیات و پیشینه تحقیق تعریف واژه‌‌های نزدیک پیرامون فرزندسالاری فصل سوم چهارچوب نظری که از نظریات جامعه‌شناسان به طور اخص استفاده شده، بارزترین نظریه در این پژوهش نظریه کارکردی است، فصل چهارم روش تحقیق و تجزیه و تحلیل آماری، روش تحقیق، جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونه گیری، انواع متغیرها، آمار توصیفی و امار استنباطی که تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS انجام شد و فصل پنجم شامل نتیجه‌گیری، ارائه راهکار، منابع و ضمائم می‌باشد.
امروزه تمام خانواده‌ها اعم از ایرانی و خارجی شاهد سیادت روز به روز افزون‌تر فرزند سالاری است.
اینکه فرزندسالاری چیست و چگونه بر جوامع امروزی مستولی شده عده کثیری از جامعه شناسان و دانشمندان آن را نتیجه صنعتی شدن و مدرن شدن دانسته‌اند.
« فرزند سالاری شکلی از شرایط خانوادگی است که در آن فرزند یا فرزندان در بالای هرم سلسله مراتب قدرت قرار گرفته‌اند و بر والدین سلطه دارند که در شکلهای مختلف بروز می‌یابد.» (سازمان ملی جوانان- اینترنت)
برگس ولاک از خانواده چنین تعریفی می‌‌دهد:
« خانواده گروهی است متشکل از افرادی که از طریق پیوند زناشویی، همخونی و یا پذیرش (به عنوان فرزند) با یکدیگر به عنوان شوهر، زن، مادر، پدر، برادرو خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشترکی پدید آورده و در واحد خاصی زندگی می‌کنند.» (ساروخانی، ۱۳۷۰، ص ۱۳۵)
همانگونه که می‌دانید خانواده دارای سلسله مراتب قدرت است که در گذشته پدر در رأس آن، بعد از آن مادر و به ترتیب تا به فرزندان برسد. ولی با توجه به سطح تحصیلات والدین که بالاتر رفته ومیل به داشتن فرزند کم و با توجه به جدایی محل کار از خانه این وظیفه فقط مختص به والدین شده و همه اینها محصول مدرن شدن است، تغیر در شیوه تفکر والدین امروز نسبت به گذشته، باز بودن جامعه و فراهم کردن امکانات و شرایط بسیار برای راحت بودن هر چه بیشتر خانواده‌ها.

فصل اول:
کلیات تحقیق

 

۱-۱ بیان مسئله

فرزند سالاری یعنی بیان وضعیتی که در آن، فرزندان مستقیم یا غیر مستقیم محور و اساس تصمیم گیریها، فعالیتها و مجموعه امور مختلف خانواده قرار می‌گیرند و همه مسایل خانواده به طور کلی بر اساس نیازها، خواسته‌ها و اهداف آنان استوار می‌شود.
با توجه به تعریف فوق بر آن شدیم علل موجده فرزندسالاری را بررسی کنیم. فرزندسالاری چگونه بر خانواده‌های فعلی ایرانی نفوذ کرده است؟ این جریان چقدر متأثر از آموزه‌ها و تربیت و شرایط اجتماعی و محیطی جامعه مربوط می‌شود؟ آیا خانواده باعث فرزند سالاری شده؟ آیا صنعتی شدن و تحمیل شرایطی بر خانواده‌ها و گرفتن کارکردهای آنان می‌تواند نقش داشته باشد؟
وقتی میگوئیم خانواده ایرانی سخن از یک خانواده اصیل و قدرتمند است که سالیان دراز پدر محور اصلی قدرت و تصمیم گیری بوده، حالا چگونه این روند تغییر کرده و فرزند محور اصلی قدرت خانواده شده؟
در خانواده‌های فعلی والدین از حقوق خود می‌گذرند که فرزندان در نهایت آسایش و راحتی باشند ولی از آن طرف فرزندان روز به روز متوقع تر و سیرناپذیرتر می‌شوند و در این گونه خانواده‌ها احترام به والدین نادیده گرفته می‌شود و رابطه ای یک طرفه که فقط فرزندان از آن سود می‌برند.
با مقایسه خانواده‌های مدرن کنونی با خانوداه‌های سنتی گذشته می‌توان عوامل چندی را برشمرد؛ ۱)کاهش موالید ۲) جدایی کار از خانه ۳) کوچک شدن فضای خانه ۴) احساس محرومیت والدین در کودکی.
بر اساس نظریه کارکردی « هر گروه یا نهاد کارکرد خاصی دارد، لذا سیستم در مجموع به بقای خود ادامه می‌دهد.» تغییرات اجتماعی ثبات و تعادل جامعه را از هم می‌پاشد، اما پس از هر تغییری جامعه به سرعت به تعادل جدیدی دست می‌یابد. همان گونه که در قدیم خانواده‌گسترده و تعداد موالید اهمیت داشته ودر تأمین معاش خانواده نقش اساسی داشتند امروزه خانواده‌های پر جمعیت بار شاطرند تا یار خاطر چرا که هر فرد به عنوان یک مصرف کننده نگریسته می‌شود. و این یعنی اینکه خانواده امروز بدون کارکرد می‌باشد.
پایگاه اقتصادی- اجتماعی از شاخص‌های مهم تحقیق می‌باشد که با متغیرهای چون شغل پدر و مادر تحصیلات پدر و مادر، نوع مالکیت منزل مسکونی، تعداد بچه‌ها ، درآمد خانواده بر روی فرند سالاری تأثیر دارد.طبق تحقیقات انجام شده هر چه تحصیلات والدین بیشتر باشد فرزند سالاری نیز بیشتر است چرا که اینگونه والدین گرایش به داشتن فرزند کمتر دارند.
شاخص بعدی تغییرات اجتماعی است که همزاد اصلی صنعتی شدن است و با متغیرهایی چون: احساس محرومیت والدین در کودکی، اولویت دادن به خوشبختی فرزندان، ترس از پدر و ضعف اخلاقی در درون خانواده سنجیده می‌شود.
شاخص بعدی اعتقادات دینی است که با متغیرهای چون نماز خواندن، مسجد رفتن، شرکت در مراسم مذهبی و احترام به والدین سنجیده می‌شود. هرچه اعتقادات دینی فرزندان بیشتر باشد فرزندسالاری کمتر و هر چه اعتقادات دینی کمتر باشد فرزند سالاری بیشتر است.
با این توضیحات بر آن شدیم به بررسی موردی عوامل اجتماعی- فرهنگی فرزند سالاری در جوانان ۱۵-۳۰ ساله شهرستا نجف اباد در تاریخ زمانی ۸۹-۹۰ به پژوهش بپردازیم.

 

۱-۲ ضرورت و اهمیت تحقیق

با توجه به اینکه خانواده یکی از مهم ترین ارکان جامعه محسوب می‌شود و به این دلیل که فرد در آن متولد می‌شود و رشد پیدا می‌کند و اولین محیط تربیتی وی محسوب می‌شود بر آن شدیم که در حیطه جامعه شناسی خانواده و بر پدیده ای نوظهور به نام فرزند سالاری پژوهش نمائیم.
« فرزند سالاری را می‌توان یک روش افراطی در زمینه پاسخگویی به نیازهای طبیعی و غیر طبیعی فرزندان به حساب آورد. اصطلاح فرزند سالاری بار معانی منفی دارد و از آن، حکومت فرزندان در خانواده، برنده شدن فرزندان در رویارویی با والدین، حرف شنوی نداشتن فرزندان و امثال آنها مستفاد می‌شود و با اصطلاح فرزند محور (Child- centeredness) که در آن بیشتر فعالیت‌های والدین بر محور خواسته‌های فرزندان یا به اصطلاح، وقف کودکان شدن است، و در حالت افراطی به صورت سلطه مستقیم و دیکتاتوری فرزندان در خانه آشکار می‌شود.» (روزنامه اطلاعات بین المللی- ۲۴/۰۳/۱۳۸۶)
با توجه به اهمیت موضوع فرزند سالاری در تحقیقات دیگر بزرگان به دلیل اینکه کودکانی که در خانواده‌های فرزند سالار بزرگ شده اند از جامعه نیز انتظار برآورده شدن توقعات خود را دارند و چون جامعه قادر به تأمین آنها نیست این کودکان پس از ورود به جامعه دچار یأس و نامیدی و آسیب می‌شوند. و بر ساختار خانواده نیز حائز اهمیت است چرا که در خانواده‌هایی که فرزند سالاری حاکم است احترام به والدین نادیده گرفته می‌شود و والدین باید خود را فدا کنند که فرزندانشان در آسایش باشند. اهمیت موضوع زمانی بیشتر می‌شود که فرزند سالاری زمینه ساز تضییع حقوق دیگران می‌شود. و این مسئله را مهم ارزیابی می‌کنیم چرا که نهفته در شیوه‌های تربیتی خانواده‌هاست..
حال باتوجه به این که شهرستان نجف آباد یک شهری با بافت سنتی است و کوچک که خانواده‌های آن هنوز به ارزش‌های قدیمی‌پایبند هستند، و شهری جوان محسوب می‌شود بر آن شدیم منطقه مورد بررسی شهرستان نجف آباد انتخاب شود. اطلاعات مربوطه را در شهریور ۸۹ گردآوری نمودیم و پرسش‌نامه‌های مربوطه را در کتابخانه‌ها و پارک شهر به دلیل رفت و آمد زیاد جوانان به این مکانها توزیع نمودیم.
متغیر‌هایی که در این موضوع دخیل کردیم:
سن، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، تغییرات اجتماعی و اعتقادات دینی است. البته متغیر‌های دیگری هم هستند که به دلیل گسترده شدن و بی هدف شدن پژوهش از آن چشم پوشی نمودیم.

 

۱-۳ اهداف تحقیق

 

۱-۳-۱ اهداف کلی

تبیین و آگاه سازی عوامل اجتماعی- فرهنگی فرزند سالاری در جوانان.

 

۱-۳-۲ اهداف جزیی

۱- تبیین و آگاه سازی از میزان فرزند سالاری در بین خانواده.
۲- بررسی تأثیر قدرت اقتصادی خانواده بر استقلال اقتصادی فرزند.
۳- بررسی تأثیر استقلال اقتصادی فرزندان بر میزان فرزندسالاری.
۴- بررسی تأثیر اعتقادات دینی بر کاهش فرزند سالاری.
۵- بررسی تأثیر تغیرات اجتماعی بر خانواده‌ها و فرزند سالاری.

 

۱-۴ ﺳﺆالات تحقیق

۱- آیا عوامل دموگرافیک بر میزان فرزند سالاری تأثیر دارد؟
۲- آیا میزان تحصیلات پدر و مادر بر افزایش فرزند سالاری تأثیر دارد؟
۳- آیا قدرت اقتصادی خانواده بر فرزند سالاری تأثیر دارد؟
۴- آیا دگرگونی‌های اجتماعی بر میزان فرزند سالاری تأثیر دارد؟
۵- آیا احساس محرومیت والدین در کودکی بر میزان فرزند سالاری تأثیر دارد؟
۶- آیا تغیر شکل دادن خانواده از سنتی به مدرن بر میزان فرزند سالاری تأثیر دارد؟

 

 

سابقه فامیلی: دیابت نوع ۲ یک بیماری فامیلی است و استدلال‌های متقاعدکننده‌ای در حمایت از این موضوع وجود دارد. ارتباط ژنتیک با دیابت نوع ۲ نسبت به ارتباط آن با دیابت نوع ۱ قوی‌تر می‌باشد. عوامل ژنتیکی مهمی در بروز دیابت نوع ۲ وجود دارند، با اینکه هنوز بسیاری از ژن‌های زمینه‌ساز ابتلا به دیابت شناخته نشده است ولی مشخص است که این بیماری پلی ژنتیک و چند عاملی می‌باشد. عوامل ژنتیکی متنوعی در استعداد ابتلا به این بیماری نقش دارند.
فاکتورهای محیطی (نظیر تغذیه و فعالیت فیزیکی) نیز در بروز فنوتیپی[۷۳] آن مؤثر هستند. میزان بروز همزمان دیابت نوع ۲ در دوقلوهای یکسان بین ۰ تا ۹۰ درصد است و اگر یکی از آنها مبتلا به دیابت قرار دارند احتمال ابتلای دیگری ۵۰ درصد می‌باشد. همچنین در بین افراد چاق با والدین دیابتی شیوع دیابت نوع ۲ نسبت به افرادی که والدین دیابتی ندارند، بالاتر است. اگر هر یک از والدین مبتلا به دیابت نوع ۲ باشند، خطر بروز بیماری در فرزندان ۲۰ درصد است و اگر هر دو والدین مبتلا باشند خطر بروز بیماری به ۴۰ درصد می‌رسد (لوی[۷۴]، ۱۹۹۹).
چاقی: ارتباط بین چاقی و دیابت نوع ۲ به علت بسیاری از فاکتورهای هتروژن[۷۵]، پیچیده و گیج‌کننده است. با این وجود مطالعات مختلف نشان داده‌اند که چاقی در ایجاد بیماری دیابت نوع ۲ نقش دارد. به طور کلی پذیرفته شده که چاقی قطعاً مسئول ظاهر شدن بیماری در افرادی است که از لحاظ ژنتیکی مستعد هستند.
سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۸۰ بیان کرد، چاقی قوی‌ترین ریسک فاکتور دیابت نوع ۲ است. در یک مطالعه پس از ۱۴ سال پیگیری دیده شد ریسک تجمعی ایجاد دیابت نوع ۲ در خانم‌های چاق ۳۰ تا ۵۵ ساله بیش از ۴۰ برابر خانم‌های لاغر (نمایه توده بدنی بیش از ۲۲ کیلوگرم) است.
در مطالعه دیگری تخمین زده شد که در صورتیکه بیماران دارای نمایه توده بدنی کمتر از ۲۵ بودند ۶۴ درصد آقایان و ۷۷ درصد خانم‌های دیابتی نوع ۲ می‌توانستند از دیابت پیشگیری کنند (واتکینز، ۱۳۷۷).
سن: شیوع دیابت در افراد بالای ۶۵ سال از ۹/۸ تا ۶/۱۶ تخمین زده شده به طوری که در یک مطالعه شیوع دیابت در افراد ۳۰ تا ۳۹ سال ۵/۳ درصد و شیوع آن در افراد ۷۰ تا ۷۹ سال ۴/۱۰ درصد بوده و این بدان علت است که با افزایش سن فرد دچار کاهش فعالیت فیزیکی و افزایش وزن می‌شود. که این حالت باعث کاهش فعالیت انسولین بدن شده و مقاومت به انسولین ایجاد می‌کند.
مطالعه‌ای در کانادا نشان داد که شیوع دیابت در کسانی که سن بالای ۶۵ سال دارند ۳ برابر کسانی است که سن ۳۵ تا ۶۵ سال دارند (اردکانی و همکاران، ۱۳۸۴). پیشداد در مطالعه‌ای در سال ۱۹۹۵ سن بروز دیابت را در جنوب ایران بین سنین ۱۸ تا ۸۲ سال و میانگین ۶/۴۵ گزارش کرد این سن جهت خانم‌ها ۳/۴۴ می‌باشد که از نظر آماری تفاوتی بین این دیده نمی‌شود نسبت خانم‌ها با آقایان ۲۵/۱ به ۱ می‌باشد (پیشداد، ۱۹۹۵).
نژاد: شیوع دیابت در میان گروه‌های نژادی به طور قابل توجهی متفاوت است. در مطالعه سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۳ که در بین سالهای ۱۹۹۱-۱۹۷۶ بر روی ۱۵۰ هزار نفر در ۳۲ کشور جهان صورت گرفت بیشترین میزان بروز در نژاد پیما[۷۶] در آریزونا گزارش شده و بیشترین میزان بروز اختلال تحمل گلوکز در خانمهای مسلمان آسیایی مقیم تانزانیا گزارش شده است (۳۲ درصد) و کلاً میزان اختلال تحمل گلوکز در بین خانم‌ها بیشتر بوده است (سیادتان، ۱۳۸۶).
سایر عوامل خطر به طور اختصار بدین شرح است:
خطر پیشرفت دیابت در بیماران با فشار خون بیشتر می‌باشد. فشار خون می‌تواند یک نشانه زودرس مقاومت به انسولین به علت چاقی مرکزی باشد. وزن کم هنگام تولد نیز می‌تواند یک عامل خطر در پیدایش دیابت نوع ۲ باشد. نوزادانی که در هنگام تولد کوچک یا لاغر هستند دارای اختلال نسبی تحمل گلوکز و متعاقب آن مستعد افزایش شیوع دیابت نوع ۲ می‌باشند، تخمین زده شده که ۳۵ تا ۵۰ درصد خانم‌های مبتلا به سندرم پلی کیستیک تست تحمل گلوکز مختل دارند و تا سن ۳۰ سالگی مبتلا به دیابت می‌شوند که می‌تواند به عنوان پیامد مقاومت به انسولین باشد.
شواهدی وجود دارد که پیشنهاد می‌کند فاکتورهای تغذیه‌ای در ایجاد عدم تحمل گلوکز و دیابت نوع ۲ دخالت دارند. به نظر می‌رسد استرس در ایجاد مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ دخیل باشد، ولی هنوز مطالعات کافی در زمینه نقش استرس در ایجاد دیابت نوع ۲ در انسان انجام نگرفته است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که افسردگی می‌تواند باعث افزایش خطر دو برابر در ایجاد دیابت نوع ۲ گردد. همچنین مطالعات چندی نشان داده‌اند که سیگار با خطر ایجاد دیابت نوع ۲ در ارتباط است ولی هنوز نقش آن کاملاً مشخص نشده است. بنابراین می‌توان با تغییر شیوه زندگی، افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن، کاهش استرس‌های روحی، ترک سیگار و تغییر رژیم غذایی خطر ایجاد دیابت نوع ۲ را در افراد در معرض خطر کاهش داد و یا حداقل بروز آن را به تعویق انداخت (گوردن، ۲۰۰۲).
عکس مرتبط با سیگار
۷-۱-۲- علائم دیابت
در مراحل ابتدایی ممکن است دیابت بدون علامت باشد. بسیاری از بیماران به طور اتفاقی در یک آزمایش یا در حین غربالگری شناسایی می‌شوند. با بالاتر رفتن قند خون، علائم دیابت آشکارتر می‌شوند. پرادراری، پرنوشی، پرخوری، کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد، خستگی و تاری دید از علائم اولیه شایع دیابت است. بسیاری از بیماران در هنگام تشخیص بیماری چندین سال دیابت داشته‌اند و حتی دچار عوارض دیابت شده‌اند. در کودکان دچار دیابت نوع یک علائم معمولاً ناگهانی بارز می‌شوند، این افراد معمولاً قبلاً سالم بوده و چاق نبوده‌اند. در بزرگسالان این علائم معمولاً تدریجی‌تر بارز می‌شوند. عارضه کتواسیدوز می‌تواند به عنوان علامت شروع کننده بیماری در دیابت نوع یک بارز شود (شیفر و همکاران، ۲۰۱۱).
در دیابت نوع دو معمولاً فرد تا سال‌ها بدون علامت است. علایم معمولاً خفیف هستند و به طور تدریجی بدتر می‌شوند. در نهایت فرد دچار خستگی مفرط و تاری دید شده و ممکن است دچار دهیدراتاسیون شود. در این بیماران عارضه کتواسیدوز به علت تولید انسولین اندک کمتر دیده می‌شود. با این حال قند خون می‌تواند به مقادیر بسیار بالایی افزایش یابد و فرد دچار عارضه شوک هایپراوسمولار شود (شیفر و همکاران، ۲۰۱۱).
۸-۱-۲- معیارهای تشخیص دیابت
بر اساس آخرین معیارهای انجمن دیابت آمریکا[۷۷] (۲۰۱۲) تشخیص دیابت با ثبت یکی از موارد زیر قطعی است:

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

 

ثبت حداقل یک میزان قند خون تصادفی بالای ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر به همراه علائم کلاسیک دیابت (پرنوشی، پرادراری، پرخوری).

قند ناشتای پلاسمای بالاتر یا مساوی ۱۲۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (ناشتا به معنای هشت ساعت عدم مصرف هر نوع کالری قبل انجام آزمایش است).

هموگلوبین A1C بالای ۵/۶ درصد

نتیجه آزمایش تحمل قند ۷۵ گرمی خوراکی دوساعته بالای ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر

اختلالات پیش دیابتی نیز شامل اختلال تحمل گلوکز و اختلال قند ناشتا می‌باشند که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.
اختلال تحمل گلوکز: حالتی است که در آن سطح گلوکز خون افراد بالاتر از حد نرمال بوده ولی مقدار آن به حد دیابت کامل نرسیده‌ است. طبق معیارهای تشخیصی سازمان جهانی بهداشت در صورتی که قند ناشتای پلاسما زیر ۱۲۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد و میزان قند دو ساعت بعد مصرف ۷۵ گرم گلوکز (تست تحمل گلوکز) بین ۱۴۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد اختلال تحمل گلوکز تشخیص داده می‌شود (سازمان بهداشت جهانی[۷۸]، ۲۰۰۶).
اختلال قند ناشتا: طبق معیارهای تشخیصی سازمان جهانی بهداشت در صورتی که قند ناشتا بین ۱۱۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد بیماری دیابت تشخیص داده می‌شود. همچنین نتیجه تست تحمل گلوکز در صورت انجام باید زیر ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر شود (سازمان بهداشت جهانی، ۲۰۰۶).
۹-۱-۲- عوارض بیماری دیابت
عوارض بیماری دیابت به دو نوع عوارض حاد (زودرس) و عوارض مزمن (دیررس) تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.
۱-۹-۱-۲- عوارض حاد (زودرس) دیابت
عوارض حاد یا زودرس بیماری دیابت شامل کتواسیدوز دیابتی، کومای هیپراسمولار غیر کتونی و هیپوگلیسمی می‌باشد.
کتواسیدوز دیابتی: این عارضه با سه مشخصه بیوشیمیایی کتوز، اسیدوز و هایپرگلیسمی متمایز می‌شود. کتواسیدوز دیابتی می‌تواند به عنوان علامت اولیه در دیابت نوع یک بارز شود ولی معمولاً در بیماران تشخیص داده شده دیابت در موقعیت‌هایی که میزان انسولین خون کمتر از نیاز بدن است ایجاد می‌شود، همچون فراموش کردن دوز انسولین و یا افزایش ناکافی دوز انسولین در وضعیت‌های استرس همچون بیماری و جراحی (شیفر و همکاران، ۲۰۱۱). کتواسیدوز دیابتی با علائم تنفس کاسمال، نفس با بوی کتون، تهوع و استفراغ، دهیدراتاسیون و درد شکم و یا کاهش سطح هوشیاری خود را نشان می‌دهد. درمان این وضعیت درمانی تخصصی است که معمولاً نیاز به بستری اورژانس در بخش مراقبت‌های ویژه دارد. رکن اصلی درمان، هیدراتاسیون و کنترل قند و اسیدوز است (گاگن و گیلبرت[۷۹]، ۲۰۱۳).
کومای هیپراسمولار غیر کتونی: مشخصه اصلی سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمیک که قبلاً شوک یا کومای هیپراوسمولار نامیده می‌شد، هایپراوسمولاریتی خون است. این وضعیت شباهت‌هایی با کتواسیدوز دیابتی دارد با این تفاوت که وجود انسولین مانع از ایجاد کتون‌ها و اسیدوز شدید می‌شود. در این وضعیت هیپرگلایسمی می‌تواند بسیار شدید و گاه بالای ۱۰۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد (شیفر و همکاران، ۲۰۱۱). این وضعیت معمولاً در بیماران دیابت نوع دو دیده می‌شود، و معمولاً با وجود مقادیر بالای قند و نبود کتوز قابل توجه در حضور سایر علایم بالینی تشخیص داده می‌شود (پرتر، بیرز و برکاو[۸۰]، ۲۰۰۶).
در این بیماران دهیدراتاسیون شدیدتر است و متناسب با افزایش اوسمولاریته پلاسما، سطح هوشیاری کاهش پیدا می‌کند. در این عارضه علایم عصبی شامل تشنج و وضعیتی شبیه سکته مغزی مشاهده می‌شود که با تصحیح اوسمولاریتی بهبود می‌یابد. درمان این وضعیت مرگبار باید تهاجمی باشد و شامل تجویز مایعات و انسولین است (گاگن و گیلبرت، ۲۰۱۳).
: هیپوگلیسمی یا افت گلوکز خون شامل افت قند به مقادیر کمتر از مقادیر طبیعی (۳/۳ میلی مول در لیتر) که در واقع عارضه ناشی از داروهای کاهش دهنده قند خون است. این عارضه می‌تواند در پی افزایش مصرف گلوکز در موقعیت‌هایی همچون ورزش زیاده از حد، کمبود دریافت غذایی و یا مصرف مشروبات الکلی ایجاد شود، این وضعیت می‌تواند شدید باشد و به کما یا تشنج منجر شود. وجود احتمال بروز این عارضه پایین آوردن انتظارات درمانی برای کنترل گلوکز خون را الزامی می‌کند. همچنین بروز آن باعث ایجاد ترس در بیمار نسبت به تکرار عارضه و بی‌توجهی به کنترل قند می‌شود. لذا در درمان دیابت توجه جدی می‌شود که از این عارضه پیشگیری شود. در صورت بروز درمان بسته به شدت علایم می‌تواند با مصرف خوراکی یا تزریقی قند و انجام اقدامات تشخیصی و تعیین قند خون صورت گیرد (کلیتن، وو و یل[۸۱]، ۲۰۱۳).
۲-۹-۱-۲- عوارض مزمن (دیررس) دیابت
نفروپاتی دیابتی و بیماری‌های کلیه: بیماری‌های کلیه از یافته‌های شایع در دیابتی‌ها است. حدود نیمی از بیماران دیابتی در طول عمر خود علائم صدمه کلیوی را نشان می‌دهند. بیماری کلیه عارضه جدی است که می‌تواند منجر به کاهش طول و کیفیت عمر شود. نفروپاتی دیابتی شایع‌ترین عارضه کلیوی دیابت است. نفروپاتی دیابتی به افزایش پیشرونده دفع پروتئین از ادرار (پروتئینوری) گفته می‌شود که در بیماران مزمن دیابتی دیده شده و منجر به کاهش عملکرد کلیه و در نهایت نارسایی کلیه می‌شود. عوامل خطر نفروپاتی دیابتی عبارت است از: طول مدت ابتلا به دیابت، کنترل قند ضعیف، فشار خون بالا، جنسیت مذکر، چاقی و مصرف سیگار. نفروپاتی مراحلی دارد که برای غربالگری، تشخیص و تعیین پروگنوز بیماری کاربرد دارد. در ابتدا بیماران دیابتی دفع طبیعی آلبومین دارند. در مراحل اولیه بروز نفروپاتی دفع پروتئین آلبومین در مقادیر اندک (میکروآلبومینوری) از ادرار ایجاد می‌شود. میزان دفع به تدریج افزایش می‌یابد تا در طی پیشرفت نفروپاتی به دفع واضح پروتئین از ادرار منجر شود. عبور از هر یک از این مراحل حدود پنج سال به طول می‌ انجامد. در اواخر این روند، سرعت افت عملکرد کلیه افزایش می‌یابد و لذا نارسایی کلیه در مراحل آخر بیماری آشکار می‌شود (مک‌فارلن، گیلبرت، مک‌کلم و سنیور[۸۲]، ۲۰۱۳).
علاوه بر نفروپاتی دیابتی، این بیماران ممکن است سایر بیماری‌های کلیه همچون نفروپاتی ناشی از فشار خون و نفروپاتی ایسکمیک را دچار شوند. این بیماری‌ها به طور مستقل یا همزمان با نفروپاتی دیابتی اتفاق می‌افتند. بعضی مطالعات مطرح کرده‌اند که در نیمی از بیماران دیابتی دچار نارسایی کلیوی آلبومینوری وجود ندارد. این مساله اهمیت توجه به سایر ارزیابی‌های عملکرد کلیه علاوه بر آلبومین ادرار را مطرح می‌کند (مک‌فارلن و همکاران، ۲۰۱۳).
نحوه پیشگیری از این بیماری از طریق کنترل دقیق قند خون بالا، درمان جدی فشار خون بالا، پرهیز از مصرف داروهای نفروتوکسیک، کاهش وزن، فعالیت بدنی مناسب و مستمر و محدودیت نمک و پروتئین مصرفی پیشگیری میسر است (جانسن، ۱۹۹۱).
نوروپاتی دیابتی: بیماران دیابتی ممکن است دچار طیف گسترده‌ای از اختلالات چندگانه اعصاب شوند که انواع اعصاب مختلف حسی و حرکتی را می‌تواند درگیر کند. این عارضه معمولاً طی ۱۰ سال از بروز بیماری در ۴۰ تا ۵۰ درصد از دیابتی‌ها مشاهده می‌شود. افراد مبتلا شده به دیابت نوع ۱ تا پنج سال پس از بروز بیماری ممکن است دچار نوروپاتی نشوند اما در دیابت نوع ۲ ممکن است این عوارض از همان ابتدا وجود داشته باشند. فاکتورهای خطری که ریسک بروز نوروپاتی را در دیابتی‌ها افزایش می‌دهند عبارتند از: افزایش میزان قند خون، افزایش تری‌گلیسیرید خون، شاخص توده بدنی بالا، مصرف سیگار و فشار خون بالا. زخم پای دیابتی تا حدود زیادی وابسته به نقص حسی ناشی از نوروپاتی دیابتی است که خود عارضه جدی است و می‌تواند منجر به قطع عضو شود. از مشکلات دیگر در نوروپاتی دیابتی دردهای نوروپاتیک است که ناشی از اختلال در اعصاب سمپاتیک است و می‌تواند مشکلات بسیاری برای بیمار و درمانگر ایجاد کند. تشخیص زودرس نوروپاتی اهمیت زیادی در پیشگیری از عارضه‌های آن دارد (بریل، پرکینز و تات[۸۳]، ۲۰۱۳).
نحوه پیشگیری از این بیماری شامل کنترل دقیق قند خون، مراقبت صحیح و مستمر پاها و تشخیص زودرس ضایعه‌های پا از جمله معاینه منظم پاها از نظر هر گونه تاول، بریدگی و یا خراش، اجتناب از ضربه و حرارت زیاد و شستشو و خشک کردن پا و قطع مصرف دخانیات است (مدنی، ۱۳۸۲).
رتینوپاتی دیابتی: دیابت می‌تواند باعث نابینایی شود. رتینوپاتی دیابتی شایعترین علت موارد جدید نابینایی در افراد مسن است. کاهش بینایی همچنین با عوارض دیگری شامل افتادن، شکستگی استخوان ران و افزایش چهار برابر مرگ و میر همراه است. به طور کلی رتینوپاتی دیابتی به سه شکل دیده می‌شود: ۱- ادم ماکولا (نشت عروقی منتشر و یا موضعی در ماکولا) ۲- تجمع پیشرونده عروقی (میکروآنوریسم، خونریزی‌های داخل شبکیه، خمیدگی عروقی، مالفورماسیون‌های عروقی یا رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو) و
۳- انسداد شریانی شبکیه در مراحل آخر (بوید و همکاران، ۲۰۱۳).
نحوه پیشگیری از این بیماری شامل کنترل مطلوب قند خون (مهمترین عامل پیشگیری از پیشرفت رتینوپاتی)، کنترل دقیق فشار خون، جستجو و درمان زودرس تغییرات رتین (شبکیه)، جستجو و درمان زودرس کاتارکت (آب مروارید) و جستجو و درمان زودرس گلوکوم (آب سیاه) است (اردکانی و همکاران، ۱۳۸۴).
بیماری‌های قلبی و عروقی: بیماران دیابتی از افزایش قابل توجه ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی آترواسکلروزی رنج می‌برند به طوری که علت اصلی مرگ و میر در بیماران دیابتی بیماری‌های قلبی است. ۶۵ تا ۸۰ درصد از دیابتی‌ها در اثر بیماری‌های قلبی می‌میرند و این مشکلات در سنین پایین‌تری ایجاد می‌شود. یک سوم از سکته‌های قلبی در این بیماران بدون علایم شناخته شده سکته اتفاق می‌افتد (پویریر، دوفور، کارپنتیر و لارس[۸۴]، ۲۰۱۳). ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی در هر دو نوع اصلی دیابت و حتی در سنین پایین افزایش یافته است. مشخص شده است که در افراد دیابتی جوان ریسک بروز سکته زودرس بیشتر از افراد سالم است (استون، فیجیث، گرور، لونزیک و لن[۸۵]، ۲۰۱۳).
به طور کلی، شیوع عوارض بیماری دیابت به ترتیب زیر می‌باشد:
نوروپاتی ۷۲ درصد، افسردگی ۶۰ درصد، افزایش فشار خون ۵۰ درصد، رتینوپاتی ۴۴ درصد، هیپرکلسترومی ۳۷ درصد، هیپرتری گلیسیریدمی ۳۷ درصد، بیماری ایسکمیک قلبی ۲۵ درصد، باکتریوری ۱۷ درصد، نارسایی قلبی ۱۲ درصد، نفروپاتی ۱۰ درصد، کاتاراکت ۵ درصد، پای دیابتی ۵/۲ درصد (ریجیسینگهانی، ۲۰۰۲).
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
۱۰-۱-۲- زخم‌های دیابتی
زخم‌های دیابتی، جراحت‌هایی در پوست، چشم، اعضای موکوسی و یا یک تغییر ماکروسکوپی در اپیتلیوم نرمال افراد دیابتی نوع ۱ و ۲ می‌باشد. بیش از ۷۵ درصد افراد دیابتی، مبتلا به زخم‌های دیابتی هستند که در آمریکا بیش از ۸۰ درصد آن‌ ها منجر به قطع عضو می‌شوند که در صورت مراجعه به خوبی درمان می‌شدند. زخم‌ها در هنگام بروز، مستعد عفونت هستند (اگرچه عفونت به ندرت در اتیولوژی زخم‌های دیابتی دخالت دارد). این جراحت‌ها معمولاً به دلیل زخم‌های اولیه، التهاب، عفونت و یا شرایط دارویی ایجاد می‌شوند که سلامتی را به‌ خطر می‌اندازند. به طور کلی افرادی با سابقه دیابت بیش از ۱۰ سال، جنس مذکر (مردها)، عوارض قلبی‌عروقی، عوارض کلیوی، بیشتر از دیگر بیماران دیابتی، در معرض خطر زخم پای دیابتی می‌باشند. دیگر دلایل ایجاد این زخم‌ها شامل عفونت ثانویه (باکتری، قارچ و یا ویروس) و ضعف شدید بیمار می‌باشند.
سندرم پای دیابتی: پای دیابتی به هر گونه آسیب و پاتولوژی که نتیجه مستقیم دیابت و یا عوارض دراز مدت (و یا مزمن) دیابت در پای بیمار است گفته می‌شود. حضور آسیب‌های دیابتی مختلف در پا، سندرم پای دیابتی نامیده می‌شود. اتیولوژی زخم‌های دیابتی شامل موارد بسیاری است. در یک مطالعه، ‎۶۳ درصد زخم‌های دیابتی به ۳ مورد نوروپاتی حس محیطی، دفرمیتی (تغییرشکل) و تروما نسبت داده شده‌اند که بیشترین پاتولوژی و آسیب در پای بیمار اتفاق می‌افتد.
علائم شایع در عفونت‌های پای دیابتی شامل موارد زیر است: میخچه، کالوس، ناهنجاری‌های استخوان پا، تب، قرمزی، ادم یا دیگر علائم عفونت، بافتی که روی محل جدید عفونت به وجود می‌آید، زخم‌های پا که در اثر آسیب عصبی یا جریان خون ضعیف به وجود می‌آیند (زخم‌ها اغلب بالای قوزک یا زیر شست و یا در محلی از پا که ناشی از نامناسب بودن کفش است، تشکیل می‌شود)، تغییر شکل عضلات، پوست یا استخوان پا در اثر آسیب عصبی و گردش خون ضعیف، کند بودن مراحل بهبود زخم و پینه بستن پا و انگشتان چماقی.
۱۱-۱-۲- ورزش و دیابت
ورزش به دیابتی‌ها کمک می‌کند که از شر حمله‌های قلبی و نابینایی و آسیب‌های عصبی در امان باشند. وقتی که غذا می‌خورید سطح قند خونتان افزایش می‌یابد. هر چه بیشتر سطح قند خون افزایش یابد قند بیشتری به یاخته‌ها می‌چسبد. وقتی که قند به یاخته بچسبد دیگر نمی‌تواند از آن جدا شود و تبدیل به ماده‌ای زیان‌آور بنام سوربیتول ‌شود که این ماده می‌تواند باعث نابینایی و ناشنوایی و آسیب‌های مغزی و قلبی و نشانگان پاهای سوزان و… گردد.
وقتی که قند وارد بدن شما می‌شود فقط می‌تواند در یاخته‌های کبد و ماهیچه ذخیره گردد. اگر یاخته‌های کبد و ماهیچه از کربوهیدرات اشباع باشند، قندها دیگر جایی برای رفتن ندارند. اگر ذخیره یاخته‌های ماهیچه در پی ورزش کردن مصرف گردد پس از صرف غذا قندها به وسیله ماهیچه جذب می‌شوند و مقدار آنها در خون افزایش نمی‌یابد. بنابراین اگر با یک برنامه ورزشی منظم بتوانیم ذخیره قند ماهیچه‌ها را کاهش دهیم مسلماً می‌توانیم شاهد بهبود همه‌جانبه عوارض بیماری دیابت باشیم.
البته موارد منع ورزش نیز در بیماران مبتلا به رتینوپاتی پیشرونده یا قند خون بیش از ۳۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا وجود کاهش فشار خون وضعیتی وجود دارد. برای اجتناب از عوارض شایع پس از ورزش دو راه وجود دارد: الف) قبل از ورزش و فعالیت غیر معمول انسولین کمتری تزریق شود. ب) قبل یا همزمان با ورزش مواد کربوهیدرات‌دار بیشتری مصرف شود. در ضمن، ورزش‌هایی که در آن امکان ضربه‌های شدید، جراحت سطحی و عمیق و شکستگی استخوان وجود دارد برای افراد دیابتی توصیه نمی‌شود (گوردن، ۲۰۰۲).
۱۲-۱-۲- رژیم غذایی و دیابت
رژیم غذایی مناسب می‌تواند غلظت انسولین خون را کاهش و حساسیت به انسولین را افزایش دهد. رژیم غذایی باید طوری باشد که نیاز فرد را در شرایط معمول و یا خاص مثل حاملگی و استرس فراهم نماید. در یک رژیم غذایی مناسب، باید روزانه به میزان ۲۵۰ تا ۵۰۰ کیلوکالری کاهش یابد و در آن ۵۰ تا ۶۰ درصد از کربوهیدرات، ۱۰ تا ۱۵ درصد پروتئین از دو نوع گیاهی و حیوانی و ۲۰ تا ۳۰ درصد چربی (۳/۱ چربی اشباع شده و ۳/۱ اسید چرب با یک باند مضاعف) باشد که این اسید چرب بیشتر روغن کبد ماهی، روغن آفتابگردان و مغزها (گردو، بادام، فندق، پسته و تخمه) و فیبرهای غذایی از انواع محلول و نا محلول است (گوردن، ۲۰۰۲).
بسیاری از افرادی که بعد از سن ۴۰ سالگی دچار دیابت می‌گردند با رعایت یک رژیم غذایی مشتمل بر مصرف سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و ماهی و محدود کردن شدید فراورده‌های شیرینی‌پزی و شکر و محدود کردن دریافت کربوهیدرات می‌توانند حال خود را بهبود بخشند. بسیاری از کسانی که دچار دیابت شده‌اند انسولین مصرف می‌کنند آنها توانایی کافی برای پاسخ دادن به انسولین را ندارند و این امر به علت وزن بالا و مصرف زیاد قندهای تصفیه شده از سوی آنهاست. اولین دستور برای برطرف کردن این حالت استفاده از غلات و دانه‌های کامل به جای فراورده‌های شیرینی و نان‌پزی (آرد سفید) است. این امر با کمک به احساس سیری و خوردن کمتر باعث محدود کردن دریافت مهم‌ترین منبع دریافت چربی‌ها خواهد گردید (گوردن، ۲۰۰۲).
۱۳-۱-۲- درمان دیابت
درمانی قطعی برای دیابت وجود ندارد و تنها می‌توان آن را کنترل کرد که در مراحل حاد قرار نگیرد. کنترل بیماری دیابت به وسیله انسولین انجام می‌شود. انسولین به دو صورت خوراکی و تزریقی وجود دارد. داروهای تزریقی به صورت انسولین و در دو نوع کوتاه اثر (رگولار) و طولانی اثر می‌باشند که معمولاً در دو نوبت روز تزریق می‌شود و دوز لازم هر فرد ۳/۱ قبل از صبحانه و ۳/۲ قبل از شام در محل‌های به ترتیب ناف، ناحیه بازو و ران به صورت چرخشی تزریق می‌شود. آمپول‌های انسولین که به طور دائم مصرف می‌شوند نیاز به نگهداری در یخچال ندارند اما بقیه آمپول‌ها باید در یخچال نگهداری شوند (واتکینز، ۱۳۷۷؛ به نقل از ایزدپناهی، ۱۳۹۳).
۲-۲- عوارض چشمی بیماری دیابت
بیماری دیابت دارای عوارض متعددی در اندام‌های انتهایی از جمله چشم است. در نوع ۱، عوارض چشمی بعد از ۵ تا ۷ سال ظاهر می‌شود اما بعد از ۱۵ سال ۹۵ درصد بیماران به رتینوپاتی مبتلا می‌شوند (گینسلرگ و آییلو[۸۶]، ۱۹۹۳). در نوع ۲، ممکن است بیماران در زمان مراجعه دارای عوارض شبکیه‌ای دیابت باشند. متأسفانه در ایران آمار دقیقی در این زمینه موجود نیست، اما در آمریکا دیابت در رأس علل کوری بالغین ۲۵ تا ۷۵ ساله قرار دارد (گروه اطلاعات ملی دیابت[۸۷]، ۱۹۷۹). مطالعه‌های انجام شده در کشورهای ایتالیا، آمریکا، چین، تایوان، استرالیا، هند و انگلستان نشان می‌دهد که شیوع رتینوپاتی غیرپرولیفتراتیو از ۲۴ تا ۷۰ درصد و شیوع رتینوپاتی پرولیفتراتیو از ۵/۴ تا ۲۲ درصد متفاوت است (کان و هیلر[۸۸]، ۱۹۷۴؛ پلمبرگ[۸۹]، ۱۹۷۷).
۱-۲-۲- آسیب‌های شبکیه چشم (رتینوپاتی)
شیوع کلی رتینوپاتی که در مطالعات غربی انجام شده در بیماران دیابتی ۲۵ درصد پس از ۵ سال و ۶۰ درصد پس از ۲۰ سال گزارش شده است (کرولوسکی، ورم و فرایر[۹۰]، ۱۹۹۶). در مطالعه‌ای که رنجبر عمرانی و همکاران (۱۳۸۳) در شیراز انجام داده‌اند شیوع رتینوپاتی پرولیفتراتیو[۹۱] ۶/۲۷ درصد و میانگین زمان برای بروز آن ۶/۱۲ سال بوده است. در بریتانیا در حدود ۲۶ تا ۵۲ درصد از بیماران دیابتی به رتینوپاتی گرفتار می‌شوند که باعث ایجاد کوری در بین بیماران ۲۰ تا ۷۴ ساله می‌شود (وودکاک، بردلی، پلورایت، فیچ، کندی و هرش[۹۲]، ۲۰۰۴).
رتینوپاتی دیابتی یکی از عوارض بیماری دیابت است که روی چشم ها تأثیر می‌گذارد و گاهی اوقات ممکن است موجب نابینایی شود. رتینوپاتی دیابتی به سه شکل ادم ماکولا (نشت عروقی منتشر و یا موضعی در ماکولا)، تجمع پیشرونده عروقی (میکروآنوریسم، خونریزی‌های داخل شبکیه، خمیدگی عروقی) و انسداد شریانی شبکیه دیده می‌شود (بوید و همکاران، ۲۰۱۳).
رتینوپاتی به دو مرحله تقسیم می‌شود. مرحله نخست به نام رتینوپاتی دیابتی زمینه‌ای نامیده می‌شود که در این حالت بیماری محدود به شبکیه است و خونریزی‌های کوچک و تورم و رسوب چربی در شبکیه دیده می‌شود. در این مرحله اگر ناحیه مرکز بینایی (ماکولا) گرفتار نباشد، این وضعیت بدون علامت است و بیمار ممکن است هیچگونه علائم بینایی نداشته باشد و غالباً نیاز به درمان هم ندارد. اما نکته مهم در این مرحله این است که بیمار باید با فواصل نزدیکتر (هر چهار ماه) مورد معاینه چشم قرار گیرد و یا با دیدن اولین علائم بیماری بلافاصله به پزشک مراجعه نماید.
مرحله دوم به نام رتینوپاتی دیابتی پیشرونده نامیده می‌شود که در این حالت عروق خونی جدید و غیرطبیعی در شبکیه، سر عصب، و همچنین در زجاجیه ایجاد می‌شود که به علت شکننده بودن این عروق، شانس خونریزی داخل شبکیه و زجاجیه بسیار بالاست و اگر در این حالت درمان صورت نگیرد در عرض مدت کوتاهی منجر به عوارض ثانویه دیگر یعنی خونریزی داخل چشم، پارگی شبکیه، و آب سیاه می‌گردد که نهایتاً سبب از بین رفتن کامل بینایی خواهد شد. بنابراین مهم است که بیمار در شروع این مرحله تحت درمان با لیزر قرار گیرد تا این عروق جدید قبل از اینکه سبب عوارض بعدی گردند، از بین بروند. باید توجه داشت که در مرحله رتینوپاتی پیشرونده، تعداد دفعاتی که بیمار ممکن است به لیزر احتیاج داشته باشد، معمولاً بیش از یک‌بار است و عمده این بیماران برای کنترل بیماری حدود چهار جلسه لیزرتراپی نیاز دارند. گاهی لیزر به تنهایی ممکن است کافی نباشد و یا به علت خونریزی زجاجیه، امکان انجام لیزر درمانی وجود نداشته باشد که در این صورت بیمار به عمل جراحی ویترکتومی نیاز پیدا می‌کند. این عمل به علت طولانی بودن زمان عمل، معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد. البته انجام آن با بی حسی موضعی نیز امکان‌پذیر می‌باشد.
رتینوپاتی دیابتی شایعترین علت کوری در کشورهای توسعه یافته است (ایوانز[۹۳]، ۱۹۹۵؛ آموس، مک‌کارتی و زیمت[۹۴]، ۲۰۱۰). این بیماری در مرحله غیر پرولیفتراتیو که هنوز رگزایی جدید رخ نداده است، با مکانیسم ایجاد ادم ماکولا و یا با شیوع کمتر با ایجاد ایسکمی ماکولا به افت بینایی در بیماران دیابتی می‌ انجامد. در مرحله رتینوپاتی پرولیفراتیو که رگزایی جدید ایجاد شده است موجب خونریزی زجاجیه و دکولمان کششی شبکیه شده و باعث از دست رفتن بینایی می‌شود.
در مجموع می‌توان گفت که دیابت علت شماره یک بروز نابینایی در بالغین آمریکایی است. تغییر در عروق خونی بسیار کوچک چشم در نهایت منجر به بروز رتینوپاتی (آسیب شبکیه) در تقریباً تمام دیابتی‌های وابسته به انسولین (نوع ۱) و اکثریت بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌شود. این بدان معناست که آزمایش سالانه چشم به منظور شناسایی تغییرات اولیه در چشم حیاتی است. مشابه تغییراتی که در عروق خونی چشم رخ می‌دهد در عروقی که به قلب می‌روند نیز تغییراتی ایجاد می‌شود.
خطر ضایعات چشمی در افراد مبتلا به دیابت ۲۵ برابر افراد عادی است. در دیابت نوع ۲ ممکن است ۲۰ درصد در زمان تشخیص دچار رتینوپاتی شده باشند. علائم رتینوپاتی شامل تاری دید، دوبینی، کاتاراکت (آب مروارید)، کاهش تیزبینی و کاهش ناگهانی دید است.
۲-۲-۲- بیماری‌های چشم دیابتی (رتینوپاتی)

 

گلچین کردن مجموعه ­ای از ماژول­ها از محصولات شرکت­های مختلف

گزینش چند ماژول از محصولات یک شرکت خاص

توسعه کامل سیستم درون سازمان

توسعه درونی سیستم و بهره­ گیری از محصولات و ماژول­های سایر شرکت­ها

اجاره سیستم از یک فراهم کننده خدمات کاربردی

۱ – پیاده­سازی کامل سیستم یک شرکت خاص:
دراین حالت سیستم برنامه ­ریزی منابع سازمان از یک فروشنده خاص بدون اعمال تغییرات بصورت کامل خریداری می­ شود. این روش یکی از سریع­ترین، کم­خطرترین وکم­هزینه­ترین روش­های پیاده­سازی سیستم است، ولی ممکن است به دلیل عدم تطابق فرایندهای سازمان با سیستم مشکلات برای سازمان به­وجود آید. در این حالت روش کار کارکنان تغییر یافته، آن­ها باید با گذراندن دوره­ های آموزشی برای کار براساس فرایندهای جدید آماده شوند. این روش ممکن است مقاومت کارکنان درمقابل تغییر را نیز به همراه داشته باشد.
۲- گزینش یک محصول خاص، تغییر و تطبیق سیستم با فرایندهای سازمان:
در این روش محصول نرم افزاری یک فروشنده خاص خریداری شده وپس از تغییر و تطبیق با فرایندهای سازمان مورد استفاده قرار می گیرد. در این حالت به دلیل اعمال تغییراتی در سیستم، زمان و هزینه پیاده­سازی افزایش یافته و ریسک پیاده­سازی نیز بیشتر می­ شود. لیکن به علت تطابق فرایندها با سیستم، مقبولیت سیستم در سازمان افزایش یافته و هزینه آموزش کارکنان کاهش خواهد یافت.
۳- گلچین کردن مجموعه­هایی از میان مدول ها محصولات شرکت­های مختلف:
در این رویکرد مدولهای مختلف ازمحصولات تولید­کنندگان مختلف گلچین شده و در کنار یکدیگر قرار می­گیرند. این روش براساس فلسفه انتخاب بهترین قسمت هر محصول شکل گرفته است. به این­صورت که از هر محصول بهترین مدول آن انتخاب شود. به عنوان مثال ممکن است از مدول مالی یک شرکت در کنار مدول نیروی انسانی شرکت دیگر استفاده شود. این روش در تئوری یک روش ایده آل است. لیکن در اجرا با مشکلاتی همراه می­باشد. برقراری یکپارچگی بین مدولها مستلزم بهره­ گیری از تخصص مشاورین و صرف هزینه می­باشد. درصورتی که مدول­ها به خوبی با یکدیگر یکپارچه نشوند، سازمان با مشکلات بسیاری روبرو خواهد بود.
۴- گزینش چند مدول از محصولات یک شرکت خاص:
در این حالت به جای پیاده­سازی کامل تمامی مدول­های یک محصول خاص، تنها برخی از مدول­های محصول انتخاب و پیاده­سازی می­شوند. در این رویکرد مدول­هایی که برای سازمان از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، برای اجرا انتخاب می­شوند. دراین روش زمان و هزینه پیاده­سازی نسبت به سایر روش­ها کمتر بوده و ریسک بکارگیری سیستم نیز کاهش می­یابد.
۵- توسعه کامل سیستم درون سازمان:
یکی از روش­های پیاده­سازی سیستم برنامه ­ریزی منابع سازمان، توسعه کامل سیستم درون سازمان است. در این حالت سازمان با بهره­ گیری از نیروهای داخلی وخارجی نسبت به طراحی و توسعه سیستم اقدام می­نماید. در این حالت سیستم تولید شده بیشترین درجه تطابق با فرایندهای سازمان را داشته و می تواند به راحتی مورد پذیرش کارکنان قرار گیرد. این روش مشکل­ترین، هزینه­برترین و طولانی­ترین روش پیاده­سازی سیستم است که به ندرت مورد استفاده قرار می­گیرد. در این روش وجود یک تیم قوی برای اجرای سیستم و تلاش و اهتمام بسیارزیاد این تیم ضروری است.
۶- توسعه درونی سیستم و بهره گیری از محصولات و مدول­های سایر شرکت­ها:
این روش ترکیبی از سایر روش­ها است. در این حالت بخشی از سیستم درون سازمان توسعه می یابد. بخش دیگری نیز با بهره گرفتن از محصولات و مدول های سایر شرکت­ها تکمیل می شود. در این روش علاوه بر توسعه درونی، گلچین کردن و یکپارچه کردن مدول­ها نیز صورت می­گیرد.
۷- اجاره سیستم از یک فراهم کننده خدمات کاربردی:
این روش ساده­ترین روش پیاده­سازی سیستم برنامه ­ریزی منابع سازمان است. در این حالت با اجاره سیستم از یک فراهم کننده خدمات کاربردی امکان استفاده از سیستم برای سازمان فراهم می­شوند این روش لزوماً کم­هزینه­ترین روش نبوده و نسبت به سایر روش ها نیز ممکن است فواید کمتری را عاید سازمان نماید.
بنابراین گزینش یک محصول خاص و تغییر و تطبیق آن با نیازهای سازمان رایج­ترین روش پیاده­سازی سیستم­های برنامه ­ریزی منابع سازمان است و توسعه کامل سیستم به صورت درون سازمانی نیز غیر معمول­ترین روش پیاده­سازی این سیستم­ها است.

 

۲-۹ معیارهای ارزیابی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان

در این پژوهش ۵ بعد برنامه ­ریزی منابع سازمان انتخاب و تأثیر آن ها را بر روی عملکرد زنجیره تأمین سنجیده ایم که در زیر به اختصار هر کدام از این ماژول ها را توضیح خواهیم داد:
یکپارچگی: پیاده­سازی برنامه ­ریزی منابع سازمان موجب یکپارچگی کل سازمان می­ شود و تمام قسمت های سازمان را به یک مجموعه یکدست تبدیل کرده و ارتباط آن ها را به صورت یک به یک در می آورد.
یعنی چند سیستم در کنار یکدیگر قرار بگیرند و به صورت واحد مدیریت شوند.(صالح شطاط، ۲۰۱۲)
برنامه ­ریزی تولید: از آنجایی­که سیستم های برنامه ­ریزی منابع سازمان در اصل تحویل یافته سیستم های برنامه ­ریزی منابع ساخت و تولید یا هستند بسیاری از تأمین کنندگان برنامه ­ریزی منابع سازمان و شرکت­های مشاور در این حوزه دانش و تجربه موثری در زمینه زیر­برنامه ­های برنامه ­ریزی تولید دارند. برنامه ­ریزی تولید تلاش دارد استفاده از منابع موجود را بهینه کرده و به این ترتیب کل فرایند برنامه ­ریزی در سازمان را از طریق برنامه ­ریزی تولید تقویت کند. این برنامه تعیین نیازمندی­های مواد اولیه، تخصیص بهینه منابع با توجه به داده ­های تولید و فروش در گذشته و نیز پیش بینی حجم فروش را انجام می دهد. (صالح شطاط، ۲۰۱۲)
کنترل: زیر­برنامه مواد و قطعات اولیه مورد نیاز را برنامه ­ریزی می کند. این زیر­برنامه فرایند­های تعیین تأمین­کنندگان بالقوه، ارزیابی تأمین­کنندگان، مذاکرات قیمت، ارائه سفارش خرید به تأمین­کنندگان و تهیه صورتحساب را خودکار می­نماید.این زیر­برنامه ارتباط تنگاتنگی با سیستم مدیریت مواد، مدیریت مالی و برنامه ­ریزی تولید دارد. به عبارت دیگر این زیر­برنامه بخش مرکزی مدیریت زنجیره­تأمین است.( صالح شطاط،۲۰۱۲)
مدیریت مواد: زیر برنامه مدیریت مواد تمام فرایندهای مربوط به نگهداری سطح موجودی مواد را پوشش می دهد. فعالیت­های مدیریت مواد شامل تشخیص نیازمندی­های مواد، هدف­گیری، گزینه­ ها و راهکارهای کسری قطعات، ردگیری مصرف هریک از قطعات، موازنه انبار و گزارش وضعیت موجودی مواد است. یکپارچه­سازی کنترل موجودی مواد با فروش، خرید و­مدیریت مالی به تولید گزارش­هایی به موقع و کارامد از سطوح عملیاتی منجر خواهد شد.(صالح شطاط ۲۰۱۲)
مدیریت جریان کار: از نظر مدیریتی، مدیریت فرایندهای کسب و کار را می توان مجموعه ای از متدولوژی ها، تکنیک ها و ابزارها جهت پشتیبانی از تحلیل و بهبود فرایند های کسب و کار دانست.(صالح شطاط،۲۰۱۲)

 

بخش دوم: مدیریت زنجیره تأمین[۴۵]

 

۲-۱۰ مقدمه ای بر مدیریت زنجیره تأمین

امروزه، مدیریت زنجیره­تأمین به عنوان یکی از مبانی زیر­ساختی پیاده­سازی کسب­وکار الکترونیک در دنیا مطرح است. در رقابت­های جهانی موجود در عصر حاضر باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری در دسترس قرار داد. خواست مشتری بر کیفیت کالا و خدمات­رسانی سریع موجب افزایش فشارهایی شده که قبلا وجود نداشته است، در نتیجه شرکت­ها بیش از این نمی­توانند از عهده همه کارها برآیند.
در بازار رقابتی موجود، بنگاه­های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته­اند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف کسب سهمیه بیشتری در بازار است. بر این اساس فعالیت­هایی نظیر برنامه ­ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه ­ریزی محصول، خدامت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری که همگی قبلا در سطح شرکت انجام می­شده اینک به سطح زنجیره­عرضه انتقال پیدا کرده است. مساله کلیدی در یک زنجیره­تأمین، مدیریت و کنترل هماهنگ تمامی این فعالیت­ها است. مدیریت زنجیره­تأمین پدیده­ای است که این کار را به طریقی انجام می­دهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با کیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند.
عکس مرتبط با اقتصاد
در مدل­های سنتی کسب­وکار تمامی گردش­های اطلاعات، اجناس و تبادل مالی به صورت خطی هستند (از تأمین­کنندگان به تولید­کنندگان و از فروشندگان به مشتری­ها). با ورود اینترنت به عنوان یک کانال ارتباطی بزرگ بازنگری­های اساسی در الویت­های تجارتی، دیدگاه های استراتژیک و مدل­هایی از زنجیره­تأمین تا به حال گرفته شده بودند ظهور کرد. در ساخت کارهای نوین مدیریت زنجیره­تأمین، شرکای زنجیره شکل گرفته و قادرند از طریق به اشتراک گذاری اطلاعات، روابط و تعاملات بین مشتری و تأمین کنندگان را تسهیل نموده و هزینه معاملات را کاهش دهند. همگام با روند رو به رشد تجارت الکترونیک پیچیدگی­های بیشتری در مدیریت زنجیره­تأمین، توانایی تشکیل یک حلقه سازمانی را داراست که از مشتری شروع شده و به آن ختم می شود.
این مفهوم زنجیره­تأمین را مانند یک شبکه نشان می دهد که به وضوح روابط بین همه بخش های زنجیره تأمین را توضیح می دهد.
در حالت کلی زنجیره­تأمین از دو یا چند سازمان تشکیل می­ شود که رسما از یکدیگر جدا هستند و به وسیله جریان مواد، اطلاعات و جریان­های مالی به یکدیگر مربوط می­شوند. این سازمان­ها می­توانند بنگاه­هایی باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمده فروشی و خرده فروشی تولید می­ کنند. حتی خود مصرف ­کننده نهایی را نیز می­توان یکی از این سازمان­ها در نظر می­گرفت.

 

۲-۱۱ پیشینه و سیر تحول مدیریت زنجیره­تأمین

شاید به سختی بتوان زمان دقیقی را که بحث درباره زنجیره­تأمین و مدیریت آن مطرح گردیده است، مشخص نمود، اما دست­کم از یک چیز می­توان مطمئن بود که این نگرش ریشه در شیوه­ هایی دارد که در اواخر ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی اجرا می­شد. هر چند که نمونه­هایی از آن در دوره تولید انبوه خودروها در زمان هنری فورد نیز وجود داشته است.در اواخر ۱۹۵۰ نخستین طرح­های اجرایی زنجیره­تأمین با توجه به مدیریت کالا و به ویژه تدارکات مربوط به انتقال مواد اولیه و محصولات تمام شده به کارخانه و به بیرون از آن، شروع شد.
در سال های پیش از ۱۹۶۰ بسیاری از شرکت­ها بر اثربخشی و کارایی فعالیت­های تجاری به طور جدا و مستقل تاکید داشتند. در دهه­های ۱۹۶۰ تا ۷۰ سازمان ها به توسعه جزئیات راهبردی بازار همت نمودند که بر برآورده­سازی رضایت مشتری متمرکز بود. آن ها به این درک نائل آمدند که مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم هماهنگ پیش­نیاز دست­یابی به نیازمندی­های بازار و در نتیجه سهم بازار بیشتر است. بنابراین طراحان مجبور شدند که ایده آل­های و نیازمندی­های مورد نظر مشتریان را در طراحی محصولات خود بگنجانند و در حقیقت محصولی با حداکثر سطح کیفی ممکن و کمترین هزینه، توام با ایده­آل­های مورد نظر مشتریان روانه بازار سازند. کارشناسان با مطالعه روابط بین انبارداری و حمل­ونقل در دهه ۱۹۶۰ و بررسی امکان یکپارچه­سازی آن­ها توانستند موجودی کالا در انبارها را کاهش دهند. حاصل این مطالعات مدیریت توزیع نام گرفت. این جریان با تاسیس نظام ملی مدیریت توزیع فیزیکی آمریکا[۴۶] در سال ۱۹۶۳ که تفکر نوین آن زمان درباره روابط متقابل بین عملکرد بخش­های انبارداری و حمل و نقل بود، تقویت گردید و با بهره گرفتن از حمل­ونقل سریع­تر، به دفعات بیشتر و به ویژه مطمئن­تر، موجبات کاهش حجم انبارها را فراهم آورد. کوتاه شدن زمان پاسخگویی به سفارش­ها از طریق جا­به­جایی سریع­تر اجناس انبار و حمل­ونقل سریع­تر آن­ها، طول دوره کاهش پیش ­بینی را کاهش داد و در نتیجه پیش­بینی­ها نیز واقعی­تر گردید.(عالم تبریز ، رحیمی ۱۳۸۸)