در این عبارت {تلخی} که مربوط به حس چشایی است به حقیقت نسبت داده شده است. اما حقیقت با حس چشایی قابل احساس نیست.
فصل سوم)
روش تحقیق
براساس ماهیت وروش تحقیقات علمی رامی توان به پنج گروه تقسیم کرد گروه تقسیم کرد که عبارت انداز=تحقیقات تاریخی, توصیفی,همبستگی, تجربی وملی.
روش تحقیق دراین پایان نامه توصیفی-تحلیلی است.
در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است ومی خواهد بداند پدیده متغیر,شی ویا مطلب چگونه است.به عبارت دیگر این تحقیق وضع موجود را بررسی می کند به توصیف منظم و
نظام دار وضعیت فعلی ان میپردازد و ویژگیها وصفات ان را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی میکند تحقیقات توصیفی هم جنبه کاربردی دارد .و هم جنبه مبنایی . در بعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم گیریها و سیاست گذاریها و همچنین برنامه ریزیها استفاده میشود . “حافظ نیا .محمدرضا.مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی .ص ۵۹”
در این تحقیقات نوعآ از روش های مطالعه کتابخانه ای و بررسی متون و محتوای مطالب و نیز روش های میدانی نظیر پرسشنامه و مصاحبه و مشاهده واستفاده میشود .
این گونه تحقیقات از نظر شیوه نگرش و پرداختن به مساله تحقیق به دو دسته تقسیم میشود .
۱-تحقیقات توصیفی محض :محقق صرفا به کشف و تصویر سازی ماهیت .ویژگیها و وضعیت موضوع و مساله تحقیق می پردازد .
۲- تحقیقات توصیفی – تحلیلی . محقق علاوه بر تصویر سازی آنچه هست به تشریح وتبیین دلایل چگونه بودن وچرایی وضعیت مسئله وابعاد آن می پردازد . محقق برای تبیین و توجیح دلایل نیاز به تکیه گاه استدلالی محکمی دارد . این تکیه گاه از طریف جستجو در ادبیات و مباحث نظری تحقیق و تدوین گزاره ها و قضایای کلی موجود درباره آن فراهم میشود که معمولا در فصل مربوط به سوابق ومباحث نظری تحقیق وتدوین می گردند .
محقق از نظر منطقی جزئیهای مربوط به مسئله تحقیق خود را با گزاره های کلی مربوط ارتباط می دهد و به نتیجه گیری می پردازد . نکته قابل توجه این است که هر کدام از تحقیقات مزبور در جای خود ارزش علمی دارد .
از ویژگیهای تحقیق توصیفی این است که محقق دخالتی در موقعیت وضعیت و نقش متغیرها ندارد و آنها را دستکاری یا کنترل نمی کند و صرفا آنچه را وجود دارد مطالعه کرده وبه توصیف وتشریح آن می پردازد . همچنین تحقیقات توصیفی ممکن است به کشف قوانین وارائه نظریه منتهی شود این سخن بدان معناست که از این گونه تحقیقات شناخت های کلی حاصل میشود .
مثلا وقتی ویژگیهای یک پدیده خاص یا یک موضوع به دقت مطالعه وشناسایی شدمی توان این ویژگیها را به موارد مشابه تعمیم داد و یک قضیه کلی ارائه نمود .همچنین به شکل دیگری نیز امکان دستیابی به شناختها و قضایای کلی از طریق تحقیقات توصیفی وجود دارد وآن استفاده از روش استقرایی است . بدین معنی که وقتی ویژگی یا صفتی مشترک و یکنواخت در پدیده ها و اشیا گوناگون تکرار ومشاهده گردید میتوان بر اساس آن اظهار نظر نمود ونظریه اراده کرد . البته ممکن است چنین نظریه ای در مواردی با نقص خود روبرو شده واعتبار خود را از دست بدهد یا بر عکس از پایداری برخوردار باشد .
بطور کلی این گونه تحقیقات ارزش علمی بالایی دارد و می تواند به کشف حقایق وایجاد شناخت کلی و تدوین قضایای کلی در تمام علوم ومعارف بشری منجر شود هر چند بعضی از تحقیقات توصیفی که ماهیت انفرادی وموردی دارد به ایجاد شناخت و قضیه کلی منتهی نمی شود . بطور کلی تحقیقات توصیفی را می توان به سه یا چهار گروه تقسیم کرد که عبارت انداز .زمینه یابی موردی تحلیل محتوا قوم نگاری که اگر قوم نگاری را نوعی مطالعه موردی تلقی کنیم . می توان در این تقسیم بندی به سه گروه قائل شد .
در این کتاب به همین ترتیب عمل شده است .
اینک به بررسی مختصر تحلیل محتوا می پردازد .”حافظ نیا محمدرضا مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی صفحه ۶۱ تا۶۳”.
تحقیق توصیفی تحلیل محتوا . این تحقیق به منظور توصیف عینی و کیفی محتوای مفاهیم به صورت نظام دار انجام می شود در واقع قلمرو این نوع تحقیق را متنهای مکتوب شفاهی و تصویری درباره موضوعی خاص تشکیل می دهد .نظیر کتابها مقاله ها روزنامه ها مجله ها مطالب نوار وفیلم سخنرانیها اوراق امتحانی تصاویر تابلوها عکسهای معمولی عکسهای هوایی تصاویر ماهوارهای نقشه ها پرسش نامه ها وفرمها محقق در چنین تحقیقی به دنبال تجزیه وتحلیل و توصیف مطالب است .”حافظ نیا محمد رضا مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی صفحه ۶۶٫”
در تحلیل محتوا عناصر ومطالب مورد نظر گرد آوردی وطبقه بندی می شود ومورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد .این عناصر ممکن است کلمه ها جمله ها بندها یا متنهای کامل در آثار مکتوب یا شفاهی می باشد .
در روش تحلیل محتوا همانند سایر روش های تحقیق محقق اقدام به شناخت مسئله وتعریف آن وتدوین فرضیه ونمونه گیری وگرداوری اطلاعات تنظیم وطبقه بندی اطلاعات تجزیه وتحلیل ونتیجه گیری می نماید یعنی فرایند تحقیق علمی رابه طورمنظم رعایت می کند.
روش های تحلیل محتوا دراین زمینه ها کاربرد دارد :تحلیل منطقی کارکرد ونقش سازمانها وموسسات بر مبنای اسنادومدارک.مطالعه تولیدات فرهنگی وهنری نظیر فیلم.موسیقی.تئاتر.ونقاشی.تحلیل فرایندهای تاثیرگذاری مانند کتب درسی وتبلیغات.تحلیل استراتژیها مولفه های یک وضعیت مسئله سازتغییرهای یک رویداد واکنشهای پنهان یک تصمیم موانع یک تدبیر. تحلیل یک وضعیت تعارض امیز.بازسازی واقعیت های غیر عادی گذشته مانند ذهنیتها وعلایق.تحلیل ساختار وعناصر فضایی محیط خارج که در یک نقشه.عکس معمولی یاهوایی ویا تصویرماهواره ای مشاهده می شود .”حافظ نیا . محمدرضا . مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی .ص ۶۷و ۶۸٫
روش گرداوری اطلاعات
روش های کتابخانه ای
روش های کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار میگیرد ولی در بعضی از انها در بخشی از فرایند تحقیق از این روش استفاده می شودودر بعضی از انها موضوع تحقیق از حیث روش,ماهیتا کتابخانه ای است واز اغازتا انتها متکی بریافته های تحقیق کتابخانه ای است. در تحقیقاتی که ظاهراماهیت کتابخانه ای نداردنیز محققان ناگریز از کاربرد روش های کتابخانه ایدرتحقیق خود هستند.در این گروه اعم از توصیفی,تحلیلی , همبستگی تجربی وغیره محقق باید ادبیات وسوابق مساله وموضوع تحقیق را مطالعه کند .در نتیجه باید از روش کتابخانه ای استفاده کند.ونتایج مطالعات خود را در ابزار مناسب اعم از فیش ,جدول و فرم ثبت نگهداری نمایدودر پایان کار نسبت به طبقه بندی وبهره برداری از آن ها اقدام کند.
درتحقیقاتی که ماهیت کتابخانه ای دارند تقریبا تمام تلاش محقق در کتابخانه ها صورت می پذیرد حتی در تالیفات وتصنیفات نیز از این روش یعنی روش کتابخانه ای استفاده میشود بنابراین با توجه به نقش و سهمیکه روش های کتابخانه ای در تحقیقات علمی به طور کلی دارد لازم است محققان از روش های کتابخانه ای مطلع بوده و تجربه وتبحر لازم را در استفاده از آنها به دست آورند گام اول در مهارت تحقیق کتابخانه ای آشنایی با نحوه استفاده از کتابخانه است.
نکته اول نظامها و سیستمهای طبقه بندی کتابخانه های پیچیده است در حال حضر سیستمهای غالب در روش های کتابداری سیستم کنگره است
نکته دوم شیوه ی جستجوی کتاب یا منبع مورد نیاز در کتابخانه است برای این کار معمولا کتابخانه ها برگه دانها یا کارت های ویژه ای در اختیار دارند که به سه شکل تنظیم شده است :۱)براساس عنوان کتاب ۲)بر اساس موضوع ۳)بر اساس نام مولف.
همچنین این اطلاعات در رایانه های کتابخانه ها ذخیره سازی شده که مراجعان می توانند آنها را بازیابی کنند .
نکته سوم اینکه هر کتابخانه آیین نامه و مقررات خاصی دارد و محقق باید با مفاد این آیین نامه که معمولا یا دیوار یا جعبهء اعلانات نصب شده یا نزد کتابدار است آشنا شود و مطباق آن عضویت کتابخانه در آید یا از آن بهره برداری کند.
نکته چهارم اینکه کتابخانه و کتابداران معمولا هدف های خاص کتابداری رابیشتر تعقیب می کنند وکمتر حاضرندبه افراد غیر عضویا غیر مرتبطخدمات کتابداری ارائه نماید .از این رومحقق بهتر است در صورت امکان به عضویتکتابخانه مورد نظرش دراید . نکته پنجم اینکه کتابخانه ها علاوه بر تامین کتاب ,سرویس ها وخدمات جانبی نیز ارائه میدهند ومحققان می تواننداز انها بهره برداری کنند . نکته هفتم اینکه ملزم به رعایت اداب وضوابط حاکم بر کتابخانه است .رعایت سکوت وارامش فضا,عدم جابه جایی کتاب ها ,عدم انتقال کتاب های روی میز به کتابخانه ونظم ان برای محقق امری ضروری است.
نکته هشتم اینکهدر کتابخانه ها به طور کلی دومنبع وجود دارد: اول,منابعی کهبه امانت داده نمی شوند ومحقق می تواند مطابق مقررات کتابخانه انها را به امانت ببرد. دوم,منابعی کهبه امانت داده نمی شود و محقق صرفا مجاز است در محل کتابخانه از انها استفاده کند. نکته نهم اینکه کتاب ها از حیث دسترسی محقق به منابع به سه دسته تقسیم می شوند:
اول کتابخانه های باز که در انها محقق میتواند ازادانه بینقفسه ها رفت وامد کردهوکتاب ها را مورد وارسی قرار دهد وکتاب مورد نظر خود را انتخاب نماید.
دوم کتاب های بسته که در انها محقق امکان دسترسی به منابع را به طور مستقیم ندارد وباید کلیه تقاضاهای خود را به کتابدار تحویل دهد.
سوم کتابخانه های نیمه بازکه در ان ها بخشی از منابع مستقیما در دستسرس محقق قرار دارد .)بخش جراید ,مرجع و…)وبخشی دیگردر اختیار کتابداران است.”حافظ نیا ,محمد رضا,مقدمه ایبرروش تحقیقدر علوم انسانی ,صفحه۱۶۵تا۱۶۹”.
ابزار سنجش وگرد اوری اطلاعات
در تعریف ابزار اندازه گیری می توان گفت :”ابزار اندازه گیری ومقیاسها وسایلی هستند که محقق به کمک انها قادر است اطلاعات مورد نیاز تحقیق خود را گرداوری وثبت و کپی نماید .”
فیش :برگه ای است که محقق در مسیر مطالعات خود “تمام یا بخشی از متنی از موضوع تحقیق رابه صورت کامل یا خلاصه شده یا ترجمه یا … روی ان ثبت نموده یا الصاق میکند “حافظ نیا,محمدرضا,مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی .ص ۱۴۶/۱۴۹/۱۴۷”.
ابزارهایی که محققان علوم انسانی برای گرداوری اطلاعات تا کنون توانسته اند ابداع نمایند عبارتند از :پرسشنامه .کارت مصاحبه . کارت مشاهده . ازمون فیش فرمها ونظایر انها .
این ابزارها متناسب با نوع ابزار سنجش وگرداوری اطلاعات در این پایانامه فیش است .
فصل چهارم)
سعدی شیرازی – زندگی نامه
یکی از گویاترین تعاریف از چگونگی زندگی سعدی شیرازی از دولتشاه سمرقندی است که می نویسند : او سی سال تحصیل علم نموده، سی سال مسافرت کرده و «سی سال بر سجاده طاعت نشسته و دوازده سال سقائی کرده و راه و طریق مردان پیش گرفته است» – دولتشاه سمرقندی، تذکره الشعراء ص ۱۵۱، ۱۵۲اگر این سالها را با هم جمع کنیم سن سعدی صد و دو سال می شود که تنها در چند سالی از سنوات، اندکی اغراق دیده می شود. هنگامی که روند زندگی او را دنبال می کنیم، همین جملات کوتاه از دولتشاه می رسیم سعدی پس از تحصیلاتاولیه و پس از مسافرت های توأم با سیر و سلوک، همراه با دریافت های علوم عقلی و نقلی به معرفتی که خاص اوست و مخلوطی از مشرب ها و مکاتیب گوناگون و در ضمن مناسب با شرایط زمان و تا حد بسیاری کردار گرایانهمی باشد، دست یافته است.
نام و نسب، تولد و مرگ
علی بن احمد بن ابی بکر بیستون حدود سی سال پس از مرگ سعدی کلیات آثار او را گرد آورده است و در مقدمه وی را چنین می خواند : «مولانا شیخ الشیوخ، افصح المتکلمین، شرف الملهوالحق والدین، مصلح الاسلام و المسلمین، شیخ سعدی شیرازی»- سعدی، کلیات سعدی، مقدمه بیستون، رسائل نثر، ص ۹۲۴
بدین ترتیب نام او مصلح سعدی شیرازی بوده است. در آثار دیگر وی را «شیخ مصلح الدین ابومحمد عبدالله بن مشرف بن مصلح بن مشرف» خوانده اند. او خود را «سعدی شیرازی»- همان، مواعظ، ص ۷۹۸ نامیده و در نزد مردم به شیخ سعدی معروف بوده است. نام پدرش ابومحمد عبدالله بن مشرف و نام و نیای مادری اش مصلح – دکتر ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران، از اوایل قرن ۷ – ۸، بخش اول ج ۳- انتشارات دانشگاه تهران چاپ دوم ۱۳۵۱ ص ۵۸۷بوده است.
پدرش ملازم اتابک ]سعد بن زنگی[ بود و تخلص او بدان سبب بود.
درباره تولد و مرگ سعدی اقوال گوناگون است بقولی او سال ۵۸۰ هـ – هانری ماسه، تحقیق درباره سعدی، ص ۱۷
بقولی دیگر بین سال های ۶۱۰ تا ۶۱۵ هـ و با به قولی دیگر بین سالهای ۶۰۰ تا ۶۰۶ هـ متولد گردیده است. او بین سالهای ۶۲۰ تا ۶۲۱ هـ سفر بزرگ خود را آغاز کرده، حدوداً در سال ۶۵۴ هـ به شیراز بازگشته است او سال ۶۵۵ هـ بوستان و سال ۶۵۶ گلستان را به اتمام رسانیده و در زمان نگاشتن این دو اثر جاویدان حدود ۴۵ تا ۵۰ سال داشته است. در تاریخ فوت سعدی نیز اقوال گوناگون است که به قول دکتر صفا تاریخ ۶۹۰ هـ محتمل تر می نماید.
که پس از عمری طولانی و پر فراز و نشیب، نزدیک به یک قرن، بدرود حیات گفته است.
دولتشاه سمرقندی می نویسد: «در شام جمعه ای از ماه شوال» یا بقول خواندمیر«در هفتم ذی حجه» سال ۶۹۰ یا ۶۹۱ اتفاق افتاده.
سعدی درباره سیما، قامت و اندام خود، جسته و گریخته مطالبی بیان داشته که حاکی از آن است که او چهره ای زیبا، رنگی گندمگون روشن، گیسوانی پربشت، مجعد و مشکی و دندان هایی مرتب و خوش جنس داشته؛ این گونه: «نه خود توئی زیبا و بس ، ما نیز هم بد نیستیم»- غزلیات ص ۵۷۲، بوستان ص ۳۰۳
«زن و خانواده»
سعدی به پیروی از رسم زمان، از زنان خانواده خود سخن چندانی بمیان نیاورده است و بدرستی شخصی نیست که در طول زندگی چند همسر اختیار کرده و آیا خواهر و دختر نیز داشته است یا نه، ولی از گفته ها و سروده های او جسته و گریخته می توان به مواردی از این نوع دست یافت. درباره این امر سوال پیش می آید که آیا سعدی قبل از شروع سفرهای خود و در عنفوان جوانی همسر و فرزند داشته است یا نه؟ زیرا که
در سفر صنعا درباره از دست دادن طفل شیر خواره خود شعری سوزناک سروده و باز به دلیل اینکه سفر وی بیست و اندی سال به درازا کشیده بوده می بایست احتمالاً چندی قبل از آغاز سفر صاحب فرزند شده باشد.
سعدی در طول زندگی دراز و پرفراز و نشیب خود در خانه های متعددی در شیراز سکنی داشته که هر یک معرف چگونگی این زندگی، یعنی حالات روحی، موقع اجتماعی و حتی سیاسی وی بوده است او تا هنگام آغاز سفر در خانه پدری می زیسته و احتمالاً در همانجا همسر اختیار کرده و صاحب فرزندی شده بوده این خانه احتمالاً در مرکز و بهترین نقطه شهر و یا بهتر گفته شود در محله اعیان نشین در محدوده مسجد جامع نو کمی دورتر از مسجد جامع عتیق قرار داشته است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
«سعدی دٌر افشا نداگر زر نداشت»- مواعظ ص ۸۹۴ معهذا با کمک بزرگان مرید و سایر مریدان متمکن نه تنها امرار معاشش در خانقاه بخوبی جریان داشت بلکه فقرا نیز از انفاق او بهرمند بودند این رسم صوفیان و عارفان بود که ثروت خود را گرد نیاورده و آن را صرف مریدان و فقیران نمایند. فرجام کلام اینکه محله «کهندر» (قهندر)معروف «عهد باستان» تبدیل به «محله سعدی» «دوران اسلامی» گردید. در آن عهد آتشکده های واقع در آن، زیارتگاه بود و در این عهد خانقاه آرامگاه سعدی که خود آن را «بوستان» می خواند،پس از وی چنانکه خود خواسته بود نمی دانیم چه بزرگان روشن ضمیری در آن ساکن شده اند ولی می دانیم که همچنان زیارتگاه خاص و عام باقی ماند و امروزه بنای جدید آن در دهم اردیبهشت سال ۱۳۳۱ شمسی افتتاح گردید . سعدی که در حدود یک قرن زیسته و تیزبینانه و هوشیارانه شاهد ماجراهای بسیار گوناگون و شگفت تلخ و شیرین بوده است از قول نوح پیامبر (ص) که او نیز عمری بس طولانی داشته می نویسد «این دنیا را همچون خانه ای یافتیم دودر. از دری آمدم . به در دیگریبیرون شدم»- رسائل نثر، ص ۹۰۷
همانطور که حافظ بعدها آن را به رباط دو در از تشبیه کرده و سعدی خیام وار می سراید:
از بیـابان عدم دی آمـده، فـردا شده کمتر از عیشی یک امشب کاندرین کاشانه ایم
و سر انجام به این نتیجه رسیده که : «خرّم تن عارفان که بدیدند و بدانستند که دنیا در وقت مرگ به دیگران همی باید گذاشتن. هم اکنون بدیگران بگذاشتند»- همان ص ۸۸۵و خود در زمره این گروه بود.
سفرها – سیر وسلوک، در جستجوی حقیقت

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

برو خوشه چین باش سعدی صفت که گـردآوری خرمـن معـرفت

سعدی در عنفوان جوانی یعنی در زمانی که حدود بیست سال یا کمی بیشتر داشته سفر دور دراز خود را آغاز کرده و به احتمال قریب به یقین سال ۶۵۴ هـ پس از گذشت نزدیک به سی سال به شیراز بازگشته است چنین می نماید که سعدی گذشته از انگیزه تحصیلعلم و معرفت، نوعی دل آزردگی از موقع اجتماعی خود داشته و دشمنان و طعنه زنانی او را سرزنش می کرده اند مسائل سیاسی نیز در کار بوده است چنانکه هر چند مغولان هنوز بر فارس مسلط نگشته، دستگاه خلافت بر جای بوده شیراز از عهد اتابک سعد بن زنگی آرامش نسبی خود را حفظ کرده بوده است، معهذا در این زمان شاهد حمله ای از جانب غیاث الدین فرزند سلطان محمد خوارزمشاه به شهری باشیم و سعدی می سراید:
برون رفتم از تنگ ترکان چو دیدم جهان در هم افتاده چون موی زنگی- دکتر صفا، بخش اول ص ۵۹۳
می توان انگاشت که گذشته از این تشنجات، او می خواسته ماجراجویانه، با چرخش از راه شریعت به طریقت، آزادمنشی و آزاداندیشی درویشانه-قلندرانه درویش گیرد.
در دوران نوجوانی نیز این تمایل در وی نمودار بوده؛ که گاهی با مخالفت پدر رو به رو می شده است؛ وی پس از در گذشت پدر و بالیدگی بیشتر و با آزادگی هایی که بدست آورده بود طعنه زنان او را میازردند. سماع، موسیقی، شاهد و «کوی خرابات» که در بخشی از غزل هایشان جای خاصی را به خود اختصاص داده اند.
اگر بپذیریم که غزل زیر در این هنگام یا لااقل مربوط با این زمان سروده شده است. موضوع روشنتر می شود.