کیفیت نظارتی

 

ثبات سیاسی و عدم خشونت

 

 

منبع: بانک جهانی، ۲۰۰۱۱

 

۳-۳ مدل تحقیق
محققان مختلف، دسته­بندی­های متفاوتی از متغیرهای مؤثر بر فساد ارائه داده­اند که به طور کلی دو دسته سیاسی و اقتصادی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر فساد در بررسی­های انجام شده به شمار می­آیند (Amundsen, 1999). برخی محققان نیز به عواملی مانند مذهب و ترکیبات قومی، ذیل فاکتورهای فرهنگی[۴۷] توجه داشته اند، اما سهم این عامل نسبت به دو عامل دیگر کمتر می­باشد.
عکس مرتبط با اقتصاد
با توجه به آنکه، تحقیق حاضر درصدد بررسی شاخص ­های حکمرانی مؤثر بر فساد می­باشد؛ بنابراین، نیاز به شاخص ­هایی است که بتوان به این بررسی تطبیقی دست یافت. در این تحقیق عوامل مؤثر بر فساد با توجه به این هدف و با توجه به مرور ادبیات صورت گرفته و شاخص ­های نامبرده، به چهار دسته عوامل فرایندی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی تقسیم شده است که اثرات آنها بر فساد مورد بررسی قرار می­گیرد. دسته­بندی­هایی که تا کنون از عوامل مؤثر بر فساد توسط محققین صورت گرفته است، سه دسته عوامل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی می­باشد. در این دسته­بندی­ها، ترکیبات قومی، هنجارهای اجتماعی، سابقه حکومت استعماری و مذهب، تحت عنوان عوامل فرهنگی؛ تولید ناخالص داخلی، تمرکز زدائی مالی، صادرات و واردات، حقوق و دستمزد، تورم و آزادسازی اقتصادی تحت عنوان عوامل اقتصادی؛ و پاسخگویی، حاکمیت قانون، ثبات سیاسی و عدم خشونت، تداوم دموکراسی بی­وقفه، شفافیت، اندازه دولت و تمرکززدائی سیاسی تحت عنوان عوامل سیاسی مؤثر بر فساد بررسی شده‌اند. در این تحقیق دسته­ای دیگر به نام عوامل فرایندی، بر این تقسیم ­بندی­های متداول اضافه خواهد شد. این دسته شامل شفافیت، پاسخگویی و حاکمیت قانون می­باشد. سازمان ملل پاسخگویی را از ملزومات حکمرانی خوب می­داند و در عین حال، آنرا بدون شفافیت و حاکمیت قانون اجرا شدنی نمی­داند[۴۸]. بنابراین، آنها را در یک دسته جای می­دهد. بعلاوه، این سه متغیر، فرایند انجام کار نیستند اما بر فرایند انجام کار نظارت دارند، بنابراین، آنها را در دسته عوامل فرایندی مؤثر بر فساد مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۳-۳-۱ عوامل سیاسی
بزرگ­ترین بخش تئوری­های تبیین کننده فساد، عوامل سیاسی هستند (Lederman, 2004: 4). اتخاذ تصمیمات سیاسی، بدلیل در قدرت بودن تصمیم­ گیران سیاسی، منبع مهم فساد به شمار می­رود (آکرمن، ۱۳۸۵).
منظور از عوامل سیاسی، مدت زمان تداوم دموکراسی بی­وقفه یا پایدار، ثبات سیاسی و عدم خشونت در هر کشور است. چنانچه ملاحظه شد، محققان مختلف درخصوص اثر مثبت دموکراسی بر کاهش فساد هم عقیده بودند؛ اما درخصوص تعداد سال­های دموکراسی اختلاف عقیده داشتند. موریس بین دموکراسی به عنوان دولت و دموکراتیزاسیون به عنوان یک فرایند تمایز قائل می­ شود و معتقد است دموکراسی تنها با گذشت زمان باعث کاهش فساد می­ شود (Morris, 2009: 9). همچنین از نظر سازمان ملل نیز دموکراسی پایدار به عنوان یکی از شاخص­­­های اجتماعی کیفیت حکومت مطرح است. بنابراین، اثر دموکراسی پایدار به عنوان یکی از شاخص ­های کیفیت حکومت بر فساد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۳-۳-۲- عوامل فرایندی
با توجه به هدف تجربی این تحقیق، منظور از عوامل فرایندی در اینجا مقررات دولتی، پاسخگویی و شفافیت می­باشد. پاسخگویی با این حقیقت مرتبط است که برای رعایت صحیح قوانین و مقررات، اجرا کنندگان قوانین باید در برابر اعمال­شان مسئولیت­پذیر و پاسخگو باشند. بعلاوه، قوانین باید روشن باشد، باید در شیوه­ای بی­طرفانه اعمال شود و نباید مکرر و خودسرانه تغییر کند. مورد آخر به تعریف شفافیت اشاره دارد. شفافیت به آن معنا است که تصمیم ­گیری و اجرای آن با پیروی از قوانین و مقررات اجرا ­شود. همچنین به این معنا است که اطلاعات آزادانه و مستقیم برای کسانی که از تصمیمات و اجرای آن متأثر می­شوند و رسانه ­ها، در دسترس باشد. این مهم با آزادی مطبوعات محقق خواهد شد.
از آنجا که از نظر سازمان ملل پاسخگویی بدون شفافیت و حاکمیت قانون قابل اجرا نخواهد شد[۴۹]، بنابراین در این تحقیق، حاکمیت قانون نیز در این دسته مورد بررسی قرار خواهد گرفت. حاکمیت قانون به اجرای عادلانه قوانین توسط قوه قضائیه مستقل و غیر فاسد و پلیس عاری از تعصب مربوط است. هر دو ارگان از حقوق بشر همه اعضای جامعه حمایت می­ کنند (Zirnsak & et al, 2008: Pp22-32 ). در مجموع انتظار می­رود، عوامل فرایندی رابطه منفی با فساد داشته باشند.
۳-۳-۳- عوامل فرهنگی
مطابق با مرور ادبیات صورت گرفته، عوامل فرهنگی مؤثر بر فساد هنجارهای اجتماعی، مذهب، وفاق و تعلق گروهی (چند پارگی قومی و افتراق قومی زبانی) و سابقه حکومت استعماری (که به طور خاص استعمار انگلیس در اکثر تحقیقات مورد بررسی قرار گرفته است) می­باشد. البته هنجارهای اجتماعی و سابقه حکومت استعماری در این تحقیق مورد نظر نمی­باشند و متغیرهای مذهب و وفاداری و تعلق گروهی در این دسته مورد بررسی قرار خواهد گرفت. چنانچه در فصل دوم توضیح داده شد، در بررسی ارتباط بین مذهب و فساد، تنها به مذاهب کاتولیک و پروتستان توجه شده است. در این تحقیق مذهب اسلام نیز در کنار دو مذهب دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت. انتظار می­رود عامل فرهنگی مانند مذهب در کاهش فساد و تعلق گروهی در افزایش فساد سهم بیشتری داشته باشد.
۳-۳-۴- عوامل اقتصادی
حکمرانی خوب نیاز به سیاست­هایی برای ترویج گسترده سیاست­های رشد اقتصادی، یک بخش پویای خصوصی و کنترل اجتماعی که به کاهش فقر منجر خواهد شد، دارد.
حقوق کارمندان دولتی، رانت اقتصادی (اقتصاد تک محصولی، وابستگی به یک سهم از تولید کشور)،‌ صادرات و واردات،‌ تولید ناخالص داخلی، تورم و آزادسازی اقتصادی به عنوان شاخص ­های رونق یا رکود اقتصادی در حکومت خوب می ­تواند مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این شاخص ­ها بیانگر آن­اند که چرا کشورهای مختلفی که از لحاظ ساختارهای اجتماعی و منابع طبیعی کاملاً شبیه هم هستند، در رفاه مردمشان عملکردی متفاوت نشان می­دهند. انتظار می­رود،‌ تولید ناخالص داخلی کمتر، تورم، اندازه دولت، اثر مثبت بر افزایش فساد و صادرات و واردات و آزادسازی اقتصادی اثر منفی بر فساد داشته باشد. با توجه به آنکه می­توان اندازه دولت را هم به معنای فعالیت اقتصادی به کار برد و همچنین در برخی دسته­بندی­های عوامل تأثیرگذار بر فساد در دسته عوامل سیاسی به کار رفته است، لازم است درخصوص متغیر اندازه دولت توضیحاتی داده شود. البته در این تحقیق، اندازه دولت در معنای اقتصادی به کار رفته است.
اندازه دولت ممکن است به عنوان تعداد بوروکرات­ها و هزینه­های­شان (مانند حقوق و دستمزد) درنظر گرفته شود. گاهی اندازه دولت به عنوان دخالت دولت در رفع شکست بازار تلقی می­ شود اما دخالت بیش از اندازه دولت (مانند تخصیص نادرست منابع) ممکن است مانع رقابت بازار شود (Go & et al, 2010). مداخلات دولت اغلب مربوط به مقرراتی درخصوص پروانه و مجوزها، کنترل بر قرارداد تأمین خدمات، کنترل بر قراردادهای سرمایه ­گذاری عمومی مانند جاده و فرودگاه، برنامه ­های مرتبط به قوانین انگیزه مالیاتی،‌ اعتبارات یارانه­ای و ارزش­گذاری بر ارز خارجی، کنترل بر دسترسی به خدمات عمومی، دستمزد بخش دولتی، سیستم استخدام و ارتقاء و تعیین اندازه بوروکراسی می­باشد (Ahmad, 2002: 4).
عوامل مؤثر بر فساد به صورت خلاصه در جدول زیر نشان داده شده است:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول ۳-۲: عوامل مؤثر بر فساد
عوامل سیاسی تداوم دموکراسی بی وقفه
ثبات سیاسی و عدم خشونت
عوامل فرایندی پاسخگویی
شفافیت
حاکمیت قانون
عوامل فرهنگی مذهب
وفاق و تعلق گروهی
عوامل اقتصادی آزادسازی اقتصادی
صادرات و واردات
تورم
تولید ناخالص داخلی
اندازه دولت

۳-۴- فرضیه ­های تحقیق