فشار زیست محیطی

بسیار اندک

اندک

بالا

بسیار بالا

منبع: علیقلی زاده فیروزجایی،ناصر؛۱۳۸۶،ص
۲-۱۲- رویکردهای برنامه ریزی گردشگری
تصویر درباره گردشگری
برنامه ­ریزی گردشگری مانند خود برنامه‌ریزی سابقه زیادی دارد. گتز (۱۹۹۱) پنج سنت برنامه‌­ریزی گردشگری را مطرح کرد که هر یک از آنها مفاهیم، روش‌ها و سوگیرهای خاص خود را دارند. البته همان طور که گتز اشاره کرد این رویکردها نه تنها با یکدیگر همپوشانی دارند بلکه ضرورتاً در طول یکدیگر نیز قرار دارند. با این حال طبقه‌بندی ارائه شده شیوه مناسبی است که از آن نقاط مشترک، شیوه‌های تحقیق، مشکلات و الگوهای مربوط به برنامه‌ریزی گردشگری مشخص می‌شود (۲۱ :Hall , 2002 ).
۱-۲-۱۲- رویکرد بهره برانه
بهره­‌برداری از زمان آغاز گردشگری انبوه و از مدت­‌ها پیش به عنوان رویکرد غالب در توسعه گردشگری و برنامه­‌ریزی این فعالیت مطرح بوده است. بهره­‌برداری، گرایشی ساده­انگارانه و بر این فرض استوار است که توسعه گردشگری در ذات خویش خوب است و به طور خودکار برای جامعه میزبان مزایایی به همراه خواهد داشت. در رویکرد، توجهی به آثار احتمالی منفی زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی گردشگری نمی­ شود. اساس ایده بهره ورانه، ریشه در سود مداری اقتصادی و از هم گسیخته اروپای قرن نوزدهم و سرومایه داری پیشرو در آمریکای شمالی دارد.
عکس مرتبط با اقتصاد
براساس رویکرد بهره بردارانه، ساکنان مقصد گردشگری در فرایند تصمیم‌گیری و برنامه‌­ریزی در زمینه توسعه گردشگری مشارکت ندارند. تحیقات درباره این رویکرد بیشتنر بر پیش بینی تقاضای گردشگری و تنها با هدف ارتقاء و توسعه استوار است. به هر حال این رویکرد چیزی کمتر از ترویج توسعه است و بنابراین برنامه­‌ریزی واقعی در همه زمینه­‌ها انجام نمی­‌شود (رضوانی، ۱۳۸۷ ، ص ۱۶۴).
۲-۲-۱۲- رویکرد جامعه شناختی
از آن جا که گردشگری مقوله‌ای اجتماعی است. توجه جامعه شناسان را هم به خود جلب کرده است. جامعه شناسان مسائلی چون رفتار گردشگران، گروه­‌ها و تاثیر گردشگری را بر جامعه مطالعه می­‌کنند. این روش طبقات اجتماعی و عادات و سنت­‌های میزبانان و میهمانان را بررسی می‌­کند. در آینده به دلیل تداوم تاثیر عمیق گردشگری بر جامعه، این صنعت بیش از پیش از دیدگاه جامعه شناختی مطالعه خواهد شد. (حیدری چیانه، ۱۳۸۷، ص ۳۸).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۳-۲-۱۲- رویکرد اقتصادی
از آن جا که صنعت گردشگری اهمیت فراوانی هم در اقتصاد ملی و هم اقتصاد محلی دارد، اقتصاد­دانان به دقت این صنعت را مطالعه کرد‌ه‌اند. اقتصاددانان مسائلی چون عرضه، تقاضا، تراز پرداخت‌­ها، تبادل خارجی، اشتغال و سایر عوامل اقتصادی را مطالعه می­‌کنند (حیدری چیانه، ۱۳۸۷، ص ۳۷).
این رویکرد گردشگری را به عنوان یک صنعت (مشابه صنایع دیگر) در نظر می­گیرد و با نگرش اقتصادی، بر توسعه و بازاریابی تأکید دارد. در رویکرد اقتصادی، گردشگری به فعالیتی اطلاق می‌شود که می‌تواند توسط دولت به عنوان ابزاری برای نیل به اهداف عینی رشد اقتصادی اشتغال‌زایی، تحقیقات، بازاریابی و کمک به ارتقای آن استفاده شود.
یکی از ویژگی­های عمدهء رویکرد اقتصادی، استفاده از بازاریابی و ارتقاء برای جذب نوعی از گردشگری است، که بیشترین مزایای اقتصادی را برای مقصد گردشگری به همراه داشته باشد. همچنین در این رویکرد، اهداف اقتصادی نسبت به مسائل بوم شناختی و اجتماعی اولویت بیشتری دارد. در نهایت در رویکرد اقتصادی، به این موضوع که چه کسانی از توسعه گردشگری سود برده و یا زیان می‌بیند، توجهی نمی‌­شود (رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۱۶۴).
۴-۲-۱۲- رویکرد مبتنی بر اجتماع محلی
گردشگری مبتنی بر اجتماع محلی، به دنبال توانمندی مردم، افزایش مشارکت ساکنین در فرایند تصمیم ­گیری و توزیع درآمد گردشگری است. به ویژه منابع مالی منطقه­ای و محلی باید برای ایجاد جامعه­ای خود­کفا استفاده شود و بر همین اساس، برنامه ­ریزی و مدیریت باید بر موءثرترین شیوهء استقرار سرمایه انسانی محلی و دیگر منابع در کنار استفاده از دانش بومی اجتماع محلی و ابزار غیر رسمی در برنامه ­ریزی با حمایت مقامات منطقه­ای و کشوری متمرکز شود ( رضوانی، ۱۳۸۷، ص ۱۶۶ ).
برنامه ­ریزی اجتماع محلی به صورت غیر مستقم به میزان بالایی از مشارکت مردم در فرایند برنامه ­ریزی بستگی دارد. بنابراین رویکرد اجتماعی در برنامه ­ریزی گردشگری، به مشارکت در فرایند توسعه گردشگری توسط اجتماع و یا نظارت اجتماع بر این فرایند نیاز دارد. با این حال چنین رویکردی بیشتر توسط مقامات دولتی اتخاذ نمی­‌شود، زیرا از نظر بسیاری از مقامات دولتی، دخالت اجتماع محلی می‌تواند به مثابه از دست دادن قدرت و نظارت دولت بر فرایند برنامه‌ریزی باشد. در واقع در بیشتر نقاط جهان، میزان مشارکت مردم در برنامه ­ریزی گردشگری صوری بوده و تصمیمات بیشتر توسط مقامات دولتی و نه مردم محلی اتخاذ می شود(علیقلی زاده،۱۳۸۶،ص)
بنابراین رویکرد اجتماعی نسبت به گردشگری نوعی برنامه ریزی از پایین به بالا است که توسعه در اجتماع و نه توسعهء اجتماع تأکید می­‌ورزد (رضوانی، ۱۳۸۷، ص۱۶۷).
۵-۲-۱۲- رویکرد فضایی کالبدی
این رویکرد بر جنبه فضایی گردشگری و برنامه ­ریزی منابع طبیعی بر اساس تحلیل دقیق منابع و موضوع دسترسی تأکید دارد. رویکرد فضایی، ریشه در تحقیقات جغرافی­دان­ها، برنامه­ ریزان کار­بری­اراضی شهری و منطقه­ای و آن دسته از مدافعان حفلظت از محیط زیست دارد، که طرفدار رویکرد منطقی نسبت به برنامه ­ریزی برای بهره ­برداری از منابع طبیعی هستند. همچنین در این رویکرد، برنامه ­ریزی روستای و شهری با برنامه ­ریزی گردشگری تلفیق می­ شود و بر حفاظت از منابع طبیعی و مدیریت اثرات زیست محیطی ناشی از گردشگری تأکید می­ کند.
عکس مرتبط با محیط زیست
همچنین در این رویکرد، ابعاد بوم شناختی گردشگری همراه با نیاز­های ناشی از آن برای توسعه در نظر گرفته می­ شود، تا آثار منفی گردشگری بر محیط زیست به حداقل برسد (همان منبع، ص ۱۶۶).
۶-۲-۱۲- رویکرد جامع و یکپارچه
رویکرد جامع و یکپارچه بر این نکته تأکید دارد که اهداف، سیاست­ها و راهبرد­های توسعهء گردشگری باید بر اساس درک کاملی از چگونگی عملکرد نظام گردشگری اتخاذ شود (الوانی، ۱۳۸۵، صص۱۰۷ و۱۰۸در رضوانی،۱۳۸۷، ص ۱۶۸).
اگر چه گردشگری در راستای اهداف کلی توسعهء پایدار عمل می­ کند اما تناقض در مفهوم توسعه پایدار و گردشگری سبب می­ شود که هماهنگی لازم بین این دو به وجود نیاید. البته هر چند این موضوع دستیابی به اهداف برنامه ­ریزی توسعهء پایدار را پیچیده می­ کند، اما موضوعی دست نیافتنی به حساب نمی­آیند. در مقابل بر پیش نیاز­های گردشگری برای تحقق پایداری کاربری اراضی تأکید دارد. عامل اساسی در این زمینه، یکپارچگی کار­آمد در برنامه ­ریزی و سیاست توسعه پایدار است.
می­توان گفت گردشگری پایدار، مناسب­ترین رویکرد برای توسعه گردشگری بوده و توان بالقوه­ای برای کاهش آثار منفی ناشی از گردشگری دارد (رضوانی،۱۳۸۷، ص ۱۶۹).
جدول ۲-۴ خلاصه‌ای ازتحقیقات انجام شده برخی از محققان خارجی و داخلی

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.