« (یوکابد) بعدها وقتی که بچه به قدر کافی بزرگ می‌شود، ‌او را نزد دختر فرعون آورد، دختر فرعون او را به پسری خود قبول کرد و گفت .. اسم او را موسی می‌گذارم.»
در فصل ۱۵ آیه ۲۰ سفر خروج مریم، نبیه خوانده می‌شود و هنگام خروج قوم از مصر رهبری قوم را به همراه موسی و هارون به عهده داشت. او با غرق شدن سپاه فرعون سرود شکرانه خواند که یکی از قدیمی‌ترین سرود آزادی زنان به حساب می‌آید.[۲۲۸]
در کتاب اعداد فصل ۱۲ با عنوان مخالفت مریم و هارون با موسی،‌ دیگر بار مریم به عنوان زنی با نفوذ و صاحب نظر جلوه می کند. او که به خاطر ازدواج موسی با زنی حبشی(غیر عبرانی) و نوع رابطه‌ی خاص خداوند با وی اعتراض می‌کند، مخاطب خداوند قرار می‌گیرد.
«‌خداوند به موسی ،‌هارون ومریم فرمود که هر سه نفرشان فوراً در خیمه عبادت حاضر شوند. پس هر سه نفر آنها به حضور خداوند رفتند… خداوند فرمود: حرف مرا بشنوید، وقتی بخواهم با یک نبی حرف بزنم با او در رویا و خواب صحبت می‌کنم. ولی هنگامی که با موسی، خدمتگزار خود سخن می‌گویم متفاوت است. زیرا من او را مسئول همه‌ی قوم خود، ‌اسرائیل کرده‌ام » [۲۲۹]
این آیات بیانگر آن است که مریم هم چون هارون قدرت نبوت داشت و خداوند با او سخن می‌گفت . اما نوع نبوت وی با موسی متفاوت بود و این مسئله مختص به مریم نبوده بلکه نبوت موسی با تمامی داوران اسرائیل متفاوت بوده است که این مسئله مورد اعتراض مریم قرار می‌گیرد و می‌گوید:
«آیا خداوند تنها به وسیله‌ی موسی سخن گفته است ؟ آیا به وسیله‌ی ما هم سخن نگفته است ؟»
این سخن ، خشم خداوند را بر انگیخت و او به بیماری جذام سفید مبتلا شد.
در سفر اعداد [۲۳۰] نیز به ماجرای فوت مریم اشاره می شود و دیگر در تورات نشانی از او نیست .

۲-۱-۲-۳ دبوره
کتاب داوران از جمله کتبی است که در آن اسامی انبیای بنی اسرائیل و نقش آنان در جامعه‌ی منحرف بنی اسرائیل را بازگو می‌کند.
«بعد از وفات ایهود، مردم اسرائیل باز کارهایی کردند که در نظر خداوند زشت بود. پس خداوند آنها را به دست «یابین» پادشاه کنعان … مغلوب ساخت… سپس قوم اسرائیل با زاری از خداوند کمک خواستند» [۲۳۱]
پس نبیه‌ای به نام دبوره به داوری قوم اسرائیل برگزیده شد.
« او زیر درخت خرمای دبوره .. می‌نشست و مردم اسرائیل برای حل و فصل دعوای خود پیش او می‌آمدند»[۲۳۲].
ابعاد شخصیت دبوره در کتاب مقدس عبری از جهات مختلف قابل بررسی است. این بانوی بزرگ نه تنها به لحاظ عقلانی و تدبر در امور سیاسی و اجتماعی از زنان شاخص و با نفوذ دوران خود بود بلکه به لحاظ معنوی نیز صاحب جایگاه والایی بود که می‌تواند به عنوان الگویی از یک زن دیندار و خدا ترس معرفی گردد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
دبوره هم مقام نبوت داشت و هم داوری می‌کرد. او یکی از هفت زن نبیه مذکور در تلمود است وی همسر فردی به نام لفیدوت از داوران بنی اسرائیل بود که هم چون دبوره مقام نبوت نداشت. با حکمت و رهبری دبوره قوم اسرائیل توانستند بر سیسرا فرمانده ارتش یابین (پادشاه کنعان) مسلط شده و او را شکست دهند .
فصل ۶ آیات ۶و ۷ داوران بیانگر شجاعت، مدیریت و نقش تاثیر گذار این زن بزرگ می‌باشد.
همانگونه که در داوران [۲۳۳] آمده است دبوره ۴۰ سال رهبری قوم خود را بر عهده داشت و در این مدت قوم در آرامش و امنیت کامل به سر می بردند.

۲-۱-۲-۴ حنا
کتاب اول سموئیل، شرح انتقال حکومت داوران به حکومت پادشاهی است. این دگرگونی ملی بنی اسرائیل در اطراف سه نفر دور می‌زند، سموئیل بزرگترین و آخرین داور، شائول اولین پادشاه و داوود نبی.
ماجرای تولد و زندگی سموئیل، نقش مادر او حنا را، در پیدایش و تربیت بزرگترین داور بنی اسرائیل هویدا می‌سازد. آنچنان که در فصل اول آیه‌ی ۱۱ کتاب اول سموئیل می خوانیم وی در دعا و نجوایی شبانه از خداوند فرزندی طلبید و با خود نذر کرد که اگر صاحب پسری شود او را وقف خداوند کند .
دعای حنا بر آورده شد و پسری به دنیا آورد که نام او را سموئیل یعنی «از خدا خواسته شده» گذاشت. او به نذر خود عمل کرده «وقتی که (او) طفل را از شیر گرفت ، وی را که هنوز بسیار کوچک بود برداشته .. به معبد خداوند در شیلوه برد». [۲۳۴]
سپس دعا کرده و خدا را که سبب شادی دل او بود شکر گفت. دعای حنا مانند سرود مریم و دبوره به تفصیل در متن عبری ذکر شده است. این دعا نیز همانند سرودهای نامبرده از اوصاف خداوند، نعمت های فروان او داوری خدا بر اعمال انسانها، هشدار به بدکاران و بشارت به نیکوکاران و در نهایت پیگشویی آینده سخن می‌گوید.
حنا، مادر سموئیل، پیوسته فرزند خود را برای خدمت به خداوند تشویق می‌کرد و «هر سال یک ردای کوچک برای او می‌دوخت و وقتی که برای تقدیم قربانی سالانه همراه شوهر خود به شیلوه می‌رفت ، برایش می‌برد». [۲۳۵]
این عمل در نزد خداوند شایسته آمد و «خداوند به حنا لطف کرد و او دارای سه پسر و دو دختر شد. سمئویل نیز در خدمت خداوند رشد کرد».[۲۳۶]
در واقع می‌توان گفت که سموئیل از بزرگترین داوران بنی‌اسرائیل با ایمان و تلاش بی‌وقفه‌ی مادرش، توانست به بالاترین مقام‌های عالی انسانی دست یازد. در سرتا سر این داستان نقش حنا بعنوان مادر سموئیل در چگونگی شکل گیری شخصیت این مرد بزرگ کتاب عبری، کاملاً مشهود و انکار ناپذیر است.

۲-۱-۲-۵ اوی گائیل ( ابیجایل)
فصل ۲۵ کتاب اول سموئیل به ماجرای ابیجایل و داوود می‌پردازد. ابیجایل همسر نابال زنی زیبا و دانا بود،‌ اما شوهر او مردی سنگدل و بد اخلاق بود. [۲۳۷] او در ملاقات خود با داوود از پادشاهی و قدرت او در آینده سخن گفت و مرگ دشمنان او از جمله نابال (همسرش) را پیشگویی کرد .
داوود با شنیدن سخنان او آرام شد و از او تشکر ‌کرد. پس از چند روز، همانگونه که ابیجایل پیش بینی کرده بود نابال فوت می‌کند و داوود با شنیدن این خبر از ابیجایل خواستگاری کرده و از می‌خواهد تا همسر وی شود. او نیز بلافاصله پیشنهاد داوود را پذیرفته و با پنج ندیمه‌ی خود به نزد داوود می‌رود.
۲-۱-۲-۶ حلده
در کتاب دوم تواریخ فصل ۳۴ به یافتن نسخه‌ای از تورات اشاره می‌شود در آیه‌ی ۱۵ می‌خوانیم:
« (حلقیای کاهن) به شافان، منشی دربار گفت: من کتاب قوانین را در معبد بزرگ پیدا کرده‌ام و کتاب را به او داد».
هنگامی که یوشیا، پادشاه، کلمات تورات را شنید امر کرد :
«بروید و از طرف من و سایر مردم .. از خداوند درباره‌ی آموزشهای این کتابی که پیدا شده ، هدایت بخواهید … زیرا نیاکان ما کلام خداوند را بجا نیاوردند و مطابق نوشته‌های این کتاب عمل نکردند،[۲۳۸] « پس حلقیا و کسان دیگر نزد حلده‌ی نبی،‌ که زن شلوم بود رفتند»[۲۳۹]
در این آیات به تصریح از نام حلده‌ی نبیه یاد می‌شود. «حلده» از انبیای بنی اسرائیل از جانب خداوند سخن گفته و به قوم اعلام می‌کند که تمام بلایا و نفرین‌هایی را که در کتاب ذکر شده بر سر قوم خواهد آمد چرا که آنان از یاد خدا و اطاعت از او غافل شده اند و برای خدایان دیگر قربانی می‌کنند. در عین حال او به توبه‌کنندگان بشارت می‌دهد که افرادی هم چون پادشاه (یوشیا) که در برابر خداوند فروتنی کرده و از گناهان گذشته‌ی خویش پشیمان هستند از خشم الهی در امان خواهند بود [۲۴۰].
این روایت در کتاب دوم پادشاهان [۲۴۱] نیز با اندکی اختلاف ظاهری بیان می‌شود.
۲-۱-۲-۷ استر
کتاب استر، شرح وقایعی است که در کاخ زمستانی خشایار شاهنشاهی پارس، به وقوع پیوست. در مرکز این حکایات، دختر یهودی به نام استر قرار دارد که به واسطه‌ی شجاعت و از جان گذشتگی در راه قومش سرانجام موفق می‌شود آنان را از نابودی و قتل عامی حتمی نجات بخشد.
البته در کتاب استر نقش اصلی را عموی استر، مردخای، بازی می کند ولی استر با قدرت و نفوذ خود در دربار طرح‌ها و نقشه‌های وی را علمی می‌ِسازد. در واقع، استر کاملاً مطیع مرد خای بوده و تنها نقطه قوت او، نفوذ و محبوبیت بسیار او در کاخ سلطنتی است. البته نباید تعصب قومی او و جان فشانی او برای قوم خود را نیز نادیده گرفت همان طور که در فصل ۴ آیه‌ی ۱۶ در پیغامی خطاب به مردخای می‌گوید:
« .. اگر لازم باشد در این راه بمیرم ، خواهم مرد».
۲-۲ زنان در نقش زمامداری
در متن عبری از زنانی یاد می‌شود که بطور مستقیم یا غیر مستقیم در صحنه‌ی سیاست و هدایت جامعه نقش ایفا می‌کردند. ارائه مثالهایی از زمامداری زنان در متن گواهی است بر وجود پتانسیل کافی در نهاد آنان که اگر به درستی پرورش یابد و به فعلیت برسد چه بسا شکوه و عظمت تحسین برانگیزی را خلق کرده که حتی بسیاری از حکومت‌های مرد سالار نیز با آن قابل مقایسه و رقابت نمی‌باشد.
۲-۲-۱ملکه‌ی سبا
ملکه‌ی سبا که در کتاب دوم تواریخ فصل ۹ به آن اشاره می‌شود، نمونه‌ای از حکومتهای عظیم و بی‌بدیل در تاریخ بشریت است. عظمت، گستردگی و نفوذ فرمانروایی ملکه‌ی سبا، نشانگر درایت و کیاست این زن بزرگ است. روایت حکومت او در متن عبری و قرآن که شباهت بسیاری با یکدیگر دارد از هوش و فراست این زن بزرگ تاریخ حکایت دارد. در هر دو کتاب به عظمت و گستردگی ملک و ثروت، دوراندیشی، سیاستمداری، فروتنی و گرایش او به یکتاپرستی اشاره شده است.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
زمانیکه ملکه‌ی سبا از شهرت سلیمان با خبر شد به دور از هر گونه تکبر و لجاجتی جهت آشنایی هر چه بیشتر با سلیمان، با گروهی از بزرگان دربار خود و هدایای بسیار، به سمت اورشلیم سفر کرد تا او را با سوالات بسیار دشوار بیازماید. هنگامی که او با سلیمان ملاقت کرد، هر سوالی که در ذهن داشت از او پرسید و سلیمان به تمامی آنها پاسخ گفت. ملکه تحت تاثیر حکمت سلیمان و کاخ با شکوه او و سازمان کارکنان کاخ قرار گرفت و به پادشاه گفت: « گزارشی که در سرزمین خود درباره‌ی پیروزیها و حکمت شما شنیدم حقیقت دارد.. شما به مراتب از آنچه مردم می‌گویند برتر هستید …» [۲۴۲]
ملکه سبا بدون هرگونه مقاومت و لجاجتی در مقابل سلیمان سر تعظیم فروآورد که این بیانگر حق گرایی و انصاف او می‌باشد. در نهایت نیز حکمت سلیمان و عظمت پادشاهی او را نشانی از قدرت، برتری و عدالت خدای سلیمان دانسته و می‌گوید:
«سپاس بر خداوند، خدای تو، که نشان داده است که چقدر از تو خشنود است .. تو را پادشاه کرد تا قانون و عدالت را برقرار سازی.. »[۲۴۳]
هم چنین در فصل ۹ آیات ۹ و۱۰ کتاب دوم تواریخ با شرح جزئیات، به تمامی هدایای ملکه‌ی سبا برای سلیمان پادشاه اشاره می‌شود که این مسئله نشانگر سخاوت و ثروت او است.
با وجود تمام شواهد ارائه شده از جانب کتاب مقدس عبری می بینیم که با آغاز قرون وسطی چهره ای اهریمنی، خود کامه و جنسیت گرا از ملکه سبا و دیدار او با سلیمان نبی ارائه می شود. ملاقت وی با حضرت سلیمان ا یک گفتگوی بین المللی به یک بحث جنسیتی و از روابط دیپاماتیک به روابط پیچیده ی بین زن و مرد تبدیل می گردد. در تصاویر ارائه شده از این دوران این ملاقات به جنگ با نیزه بر پشت اسب تشبیه شده و به عنوان تلاشی جدی برای بر هم زدن نقش های از پیش تعیین شده جنسیتی به تصویر کشیده می شود که البته خیلی هم دور از انتظار نیست.[۲۴۴]

۲-۲-۲ ملکه عتلیا
ملکه عتلیا، در فصل ۱۱ کتاب دوم پاشاهان با عنوان «حکومت عتلیا بر یهودا» معرفی می‌شود. او مادر «اخزیا» پادشاه یهودا بود که پس از شنیدن خبر مرگ پسرش،‌ دستور کشتار همه‌ی افراد خانواده سلطنتی را صادر کرد. او زنی سنگدل و قدرت طلب بود که مخالفان زیادی داشت. در دوران حکومت وی خفقان همه جا را فراگرفته بود تا اینکه بزرگان معبد و حکومت که دیگر به ستوه آمده بودند نقشه ی قتل او را کشیده و او را از میان برداشتند.
۲-۲-۳ملکه ایزابل
ایزابل همسر اخاب پادشاه اسرائیل بود‌ و تاثیر و نفوذ بسیاری بر پادشاه داشت و او را به بت پرستی و گمراهی ‌کشاند. او با پرستش بت‌ها به شیوه‌ی آموری‌ها که خداوند از برابر قوم اسرائیل بیرون رانده بود به شرم آورترین گناهان دست زد. نفوذ و تاثیر او بر اخاب به حدی بود که در کتاب اول پادشاهان[۲۴۵] در این باره می‌خوانیم:
«در واقع هیچ کس نبود که مانند اخاب خود را فروخته باشد تا آنچه را در خشم خداوند پلید بود به جا آورد زیرا توسط زنش ایزابل تحریک می‌شد».
در کتاب دوم پادشاهان فصل ۹ آیات ۳۰ تا ۳۷ به کشته شدن ایزابل و پیش گویی ایلیای تشبی ( یکی از انبیای بنی اسرائیل) درباره‌ی مرگ او اشاره می‌شود. هنگامی که توسط ییهو کشته شد و رفتند تا جسد او را بیاورند و دفن کنند، فقط کاسه‌ی سر و استخوانهای دست و پای او را یافتند. ییهو گفت : « این کلام خداوند است که توسط خدمتگزار خود ایلیای تشبی پیشگویی کرده بود که جسد ایزایل را در زمین یزرعیل سگها خواهند خورد و جسدش مانند سرگین در کشتزارهای زمین یزرعیل پراکنده خواهد شد تا کسی نتواند بگوید که این ایزابل است ».
۲-۳ زنان در نقش های منفی
بیان صریح و بی پرده داستان زنان بدکاره، جادوگر و جن گیر که حاکی از میزان نفوذ و تاثیر آنان در جامعه اسرائیل می باشد یکی از دلایلی است که در پژوهش حاضر به آن توجه شده و بخشی از آن به این موضوع اختصاص یافته است. اکنون با بررسی این نقشها به اهمیت و جایگاه آن در جامعه پی خواهیم برد.

۲-۳-۱ جادوگران و جن گیران
در کتاب لاویان [۲۴۶] آمده است :
«از جنگیران و جادوگران طلب کمک نکنید. زیرا آنها شما را آلوده و ناپاک می‌سازند چرا که من خداوند خدای شما هستم».
رجوع به جادوگران و بکارگیری سحر و جادو در اقوام مختلف امری شایع بوده و هست. مردم باستان به دلیل ضعف در دانش و قوه‌ی تعقل برای مقابله با امور خارج از قدرت خود به ساحره‌ها و جادوگران مراجعه می‌کردند تا از وقوع امور ناخوشایند در زندگی‌شان جلوگیری کنند.
در سرزمین کنعان جادوگری و رمالی از مشاغل رایج بوده است و زنان بیش از مردان از این راه امرار معاش می‌کردند. هم چنین زنان بیش از مردان برای رفع حوایج و گرفتاری‌های خود به جادوگران و رمالان مراجعه می‌کردند.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.