۲-۹-۴) محیط فیزیکی

استرس زا بودن یا نبودن محیط فیزیکی به میزان زیاد بستگی به قضاوت ذهنی و تلقی فرد از تهدیدآمیز بودن یا نبودن بالقوه محرک های محیطی برای احساس امنیت[۱۲۶] و آسایش او دارد.
اهمیت استرس برای رفتار اجتماعی انسان از این جهت است که می تواند از یک سو منجر به حساسیت زدایی انسان نسبت به بعضی از قرینه های اجتماعی، و از سوی دیگر حساسیت نشان دادن بیش از حد به بعضی دیگر از قرینه های اجتماعی شود، صاحب نظران براین باورند که این از دست دادن حساسیت می تواند دلایل چند داشته باشد:
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
اولاً، افراد تحت استرس گسترده توجه شان محدود و باریک می شود و تنها به قرینه هایی توجه می کنند که برجستگی بیشتری داشته و به موضوع مورد نظر آنان مربوط باشد .این محدودیت گسترده توجه[۱۲۷] ممکن است ناشی از دست دادن قابلیت پردازش اطلاعات در هنگام استرس باشد .
ثانیاً، مردم بعضی از اوقات می کوشند با اجتناب از اضافه بار و با نادیده گرفتن درون دادهای دارای اولویت کمتر با منبع استرس کنار بیایند.
ثالثاً، استرس ممکن است به خاطر کوشش های صرف شده برای کنار آمدن با عامل استرس زا نوعی «هزینه روانی» به شخص تحمیل کند که حاصل آن ضعیف شدن قابلیت های شناختی باشد. استرس هم چنین می تواند پاسخ هایی غیرعادی در برابر عوامل تحریک کننده پرخاشگری ایجاد کند، زیرااسترس شامل برانگیختگی است و ممکن است واکنش های ما را در برابر ناکامی، تهدید، یا توهین شدت بخشد.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

۲-۹-۵ ) انطباق

انطباق بر فرایندهایی اطلاق می شود که به موجود زنده امکان سازگار شدن[۱۲۸] با محیط را می دهد .
وقتی انسان ها به طور مداوم در معرض محرک های مشخص محیطی قرار می گیرند، انطباق یکی از راه های تغییر ادراک از این محرک ها است.

 

۲-۹-۶ ) سر و صدا

سروصدا به صداها و صداهای ناخواسته اطلاق می شود. وجود سر و صدا یک عامل استرس زا و ناراحت کننده است. یکی از نتایج آن کاهش احتمال نشان دادن رفتار نوع دوستی هم در جریان و هم پس از سرو صداست.
یک تبیین برای این کاهش در نوع دوستی در محیط دارای سرو صدا این است که ناراحتی مردم را مجبور می کند به جای کمک هر چه زودتر محل را ترک کنند. تبیین دیگر مبتنی بر اضافه بار است: سروصدا ممکن است توجه فرد را تا آن درجه کند که جایی برای توجه به فرد نیازمند به کمک باقی نگذارد.
سروصدا هم چنین احتمال پاسخ دهی در موقعیت های تحریک کننده پرخاشگری را افزایش می دهد.

 

۲-۹-۷ ) گرما

همانند سروصدا، گرما نیز، بسته به شدت آن می تواند استرس ایجاد کند. به دنبال ناآرامی ها دهه های ۱۹۶۰ در امریکا، روان شناسان اجتماعی اعلام کردند که گرمای شدید تابستان موجب آغاز ناآرامی ها شده است. شواهدی در تایید این نظر وجود دارد. تحقیقات آزمایشگاهی دیگر حاکی از آن است که گرما به ایجاد پرخاشگری کمک می کند اما تا حد معینی. اگر گرما بسیار شدید باشد، افراد فقط می خواهند هر چه زودتر از آن موقعیت بگریزند.

 

۲-۹-۸ ) ازدحام

ازدحام شکل دیگری از عوامل استرس زا است که بعضی اوقات در محیط های متراکم از نظر جمعیت، پیش می آید. ازدحام یک موضوع ذهنی است. یعنی واکنش یک فرد به این موقعیت ها ممکن است با واکنش فرد دیگر تفاوت داشته باشد .

 

۲-۱۰) نظریه هایی در رابطه با استرس شغلی

نظریه های ازدحام
مفهوم ازدحام به عنوان شکلی از عوامل استرس زا پنج مدل مختلف ایجاد کرده است:

 

۲-۱۰-۱) مدل اضافه بار

این مدل مفهوم اضافه بار(دریافت درون دادها با سرعتی بیش از آن که بتوان آن ها را پردازش کرد) را در مورد ازدحام به کار می گیرد. این مدل پیش بینی می کند که تعامل اجتماعی زیاد یا نزدیک بودن بیش از اندازه مردم به هم، منجر به اجتناب از تماس اجتماعی از طریق اعمالی چون جبران غیرکلامی برای فاصله گرفتن می شود. به عنوان مثال مسافران یک آسانسور شلوغ با سکوت می ایستند و در حالی که دستهایشان را به کنار بدن خود چسبانده اند، از تماس چشم در چشم اجتناب می کنند تا به نقطه مورد نظر برسند. ازدحام فراوان که معمولاً در شهرهای بزرگ روی می دهد، ممکن است منجر به عادت کنار کشیدن و فیلتر کردن قرینه های اجتماعی بینجامد.

 

۲-۱۰-۲) مدل تداخل

این مدل بر این احتمال تاکید می ورزد که در محیط های دارای جمعیت متراکم، مردمان دیگر مانع رسیدن شخص به هدف یا استفاده او از منابع کمیاب می شوند .تحقیقات تجربی دراین زمینه، کم شدن نمره های دانشجویان را در اتاق های دو نفره که سه نفر را در آن ها جای داده اند، نشان داده است.

 

۲-۱۰-۳ ) مدل کنترل

در مدل کنترل، استرس ، برخاسته از ناتوانی در نفوذ و کنترل روی رویدادهایی است که او می کوشد کنترل خودرا بر آن ها اعمال کند.
پاسخ به از دست دادن کنترل شخی ممکن است شامل کنار کشیدن از دیگران، یا خصومت داشتن بوده، و اگر ادامه یابد به درماندگی آموخته شده منجر شود. برخلاف مدل اضافه بار که پیش بینی می کند چگونه مردم با ازدحام کنار می آیند، مدل کنترل آنچه را که پس از شکست در کنار آمدن پیش می آید، پیش بینی می کند(حسن زاده، ۱۳۸۷).

 

۲-۱۰-۴ ) مدل تنظیم حریم

این مدل پیش بینی می کند که فردی که تماس اجتماعی بیش از حد را تجربه می کند، از میان راهبردهای گوناگونی که برای تنظیم تماس اجتماعی او وجود دارد دست به انتخاب می زند. از جمله کنار کشیدگی فیزیکی، اجتناب از تماس کلامی، و اعلام مرزبندی قلمرو اگر این کوشش های مربوط به «کنترل مرزها» مکرراً با شکست روبه رو شوند، شخص ممکن است سرانجام دچار استرس شده و حتی ممکن است در تمیز خود از دیگران دچار اشکال شود.

 

۲-۱۰-۵ ) تورم

این مدل در مورد «زمینه رفتار» است یعنی، یک مکان قابل تشخیص با ویژگی های فیزیکی معین، و مجموعه ای از نقش های شناخته شده برای شرکت کنندگان در آن. ازدحام ممکن است وقتی به وجود آید که یک زمینه رفتاری دارای تعداد نفراتی بیش از حد مورد نیاز برای ایفای نقش آن باشد.
موقعیتی که «تورم» خوانده می شود. ممکن است منجربه احساس از خودبیگانگی در کسانی شود که احساس می کنند نقش ایفا نمی کنند.

 

۲-۱۰-۶ ) اهمیت زمینه

احساس ازدحام در محیط های نخستین (یعنی جاهایی که یک فرد بیشتر وقت خود را در آن ها می گذارند، با مردم بر اساس فردی تماس دارد و در گستره وسیعی از فعالیت ها که از نظر او مهم اند درگیر است بیشتر خواهد بود، مثلاً در محیط زندگی شخصی. استوکلوز معتقد است که در محیط های نخستین ، منابع ازدحام از قبیل اضافه بار، ناکام کننده بودن و تورم، «امنیت روان شناختی» فرد را مورد تهدید قرار می دهند.در محیط های ثانوی، برعکس، رویا رویی با دیگران نسبتاً موقتی ناشناخته و بدون پیامد است. مراکز خرید، پیاده روها، راهروها در مدرسه و آسانسورها مثال هایی از نمونه اخیرند. ازدحام در چنین محیط هایی ممکن است کمتر تهدید کننده باشد زیرا مردم معمولاً می توانند هر وقت بخواهند آن جاها را ترک کنند.

 

۲-۱۰-۷ ) اهمیت ادراک ها

بعضی از نظریه پردازان بر این عقیده اند که ازدحام بستگی به نحوه درک ما از یک موقعیت دارد.
پاترسون بر این باور است که ازدحام وقتی می تواند روی دهد که مردم انگیختگی ناشی از مجاورت بسیار نزدیک با دیگران را تجربه می کنند، اما تنها وقتی که آن ها واکنش خود را به عنوان پاسخی منفی به مردمان دیگر تلقی کنند. دیگر محققان این گفته را تایید کرده و اظهار می دارند که اسناد انگیختگی به چیزی علاوه بر آدم های داخل یک اتاق می تواند تجربه ازدحام را کاهش دهد.

 

۲-۱۰-۸ )مدل احساس محور استرس حرفه ای

فرض می کند افرادی که احساس استرس زا می کنند زمانی که در معرض یک رویداد درمحیط های خاص قرار بگیرند ممکن است سویه های شغلی را تجربه کنند.

 

۲-۱۰-۹ ) نظریه احساس کانن ـ بارد

این نظریه بیان می کند وضعیتی که یک شخص دچار استرس های فیزیولوژیکی شده است به عنوان مثال، حمله قلبی، ممکن است با استرس روانی به عنوان مثال، بیماری روانی همزمان باشد.

 

۲-۱۰-۱۰ ) نظریه برانگیختگی شناختی اریکسون[۱۲۹]و یورسین[۱۳۰]

از تنوع های استرس که احساس ناامیدی، ناتوانی و عدم توانایی در کنار آمدن با موقعیت های استرس زای یک فرد برانگیزد می تواند سلامت احساس را کاهش دهد. که به طور بالقوه می تواند منجربه احساس ناامیدی، محرومیت و یا نارضایتی شود. به عنوان مثال: اگر فرد احساس کند در کنار آمدن با شرایط استرس زاناتوان است منجربه احساس نارضایتی از شغلش می شود.

 

۲-۱۰-۱۱ ) نظریه خودکار آمدی بندورا

بیان می کند که اگر یک فرد دارای خودکار آمدی بالایی (یعنی باور به توانایی اش در اجرای یک راهکار) باشد این افکار منفی شناختی اش استناد نخواهد شد. استفاده از این تئوری در یک مدل استرس حرفه ای نشان می دهد که اگر یک فرد دارای خودکارایی بالا یعنی اعتقاد به مدیریت احساساتش باشد به طور موثر عوامل استرس زای شغلش را کاهش خواهد داد و سلامت احساس اش را افزایش می دهد وسطح استرس روانی را پایین می آورد.

 

۲-۱۱ ) استرس و شغل

تقریباً همه مردم، زمانی به استرسی که با شغل آنان مرتبط است، دچار می شوند. اغلب این استرس ها جزیی و کوتاه مدت است و تاثیر کمی بر فرد دارد. اما برای بسیاری از مردم، استرس شدید و طولانی مدت است.وظایف محوله ممکن است موجب ایجاد استرس شوند. اول این که، امکان دارد حجم کار خیلی زیاد باشد. بعضی افراد خود را ملزم به انجام دادن کارهای سخت و طولانی مدت می بینند، به دلیل آن که یا به پول آن نیاز دارند یا آن که تصور می کنند رئیس شان از آنان راضی نخواهد بود. نتایج پژوهشها نشان داده که حجم زیاد کار با تعداد حوادث و مشکلات بهداشتی مرتبط است. دوم این که، بعضی از کارها بیش از فعالیت های دیگر استرس زا هستند. برای مثال، کارهای تکراری که از توانایی های کارگر در آن ها استفاده نمی شوند، موجب استرس می شوند.
مساله دیگری که امکان دارد استرس زا باشد، ارزشیابی کار کارمند است، فرایندی که هم برای رئیس و هم کارمند مشکل است.
کارهایی که با جان مردم سروکار دارند نیز استرس زا هستند. مثلاً حجم کار کارکنان پزشکی بسیار زیاد است و آنان اغلب با شرایط حساس مرگ و زندگی سروکار دارند.
کوچکترین اشتباهی ممکن است پیامدهای جبران ناپذیری داشته باشد. در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان، بسیاری از موقعیت های اضطراری پیش می آید که لازم است تصمیم های آنی گرفته و بی درنگ و دقیقاً اجرا شود. این گونه شرایط و نظایر آن ها در حرفه پزشکی، تاثیر خود را می گذارند و اغلب موجب فرسایش روانی شاغلان این حرفه ها می شوند(مسلش ،۱۹۸۲).
جنبه های دیگری از شغل نیز ممکن است موجب افزایش استرس کارمندان و کارگران شوند. به عنوان مثال، استرس می تواند در نتیجه موارد زیر ایجاد گردد:

 

۲-۱۱-۱)محیط فیزیکی

سروصدا، حرارات، رطوبت و روشنایی شدید می تواند موجب افزایش استرس شود.

 

۲-۱۱-۲ )کنترل نداشتن بر قسمت هایی از کار

کنترل کم بر مراحل یا سرعت کار، موجب ایجاد استرس می شود.

 

۲-۱۱-۳ ) روابط میان فردی ضعیف

در صورتی که رئیس یا همکاران، تندخو، از خود راضی ، بی تفاوت یا سخت گیر باشند، استرس شغلی نیز یاد خواهد بود.

 

۲-۱۱-۴) ارتقا و تایید ناکافی

در صورتی که کارمندان مورد تایید رئیس قرار نگیرند یا به ارتقای شغلی که تصور می کردند لیاقتش را دارند، دست نیابند، احساس استرس خواهند کرد(حسن زاده، ۱۳۸۷).

 

۲-۱۱-۵ ) از دست دادن شغل

افرادی که شغل خود را در خطر می بینند یا آن را از دست می دهند، دچار استرس می شوند. کارگرانی که احساس می کنند امکان دارد اخراج شوند یا جزء کارگران مازاد بر نیاز قرار گیرند احساس امنیت شغلی نمی کنند و این امر،به ویژه اگر امید چندانی به یافتن کاری دیگر نداشته باشند، موجب ایجاد استرس می شود .بیکاری (قادر به پیدا کردن کار نبودن) و بازنشستگی دلایل عمده شاغل نبودن است.
پژوهش ها نشان داده است که بیکاری با نشانه های فیزیولوژیکی و روانی استرس،مانند از دست دادن عزت نفس و افزایش فشارخون، ارتباط دارد.

 

۲-۱۱-۶) تعارض

تعارض یکی از منابع عمده استرس است. کشمکش هایی که تعارض ایجاد می کنند، معمولاً سه دسته اند.

 

۲-۱۱-۷) خوشایند/خوشایند

تعارض هایی که در نتیجه وجود دو موقعیت ناهمساز،اما خوشایند ایجاد می شود.
برای مثال افرادی که برای بهبود سلامتشان سعی می کنند وزن خود را کاهش دهند، زمانی که غذاهای خوشمزه ولی چاق کننده را می بینند، اغلب دچار کشمکشی درونی می شوند.
اگرچه افراد معمولاً این نوع از تعارض ها را به نسبت راحت حل می کنند، هر چه تصمیم گیری به نظرشان مهم تر بیایدبه استرس بیشتری دچار خواهند شد.

 

۲-۱۱-۸ ) ناخوشایند/ناخوشایند

کشمکش­هایی که در نتیجه انتخاب میان دو موقعیت ناخوشایند ایجاد می­شوند. زمانی که تاخیر یا فرار امکان نداشته­باشد، مردم اغلب میان دو انتخاب مردد می­مانند و نظرشان را پیوسته عوض می­ کنند و بعضی­اوقات از دیگران می­خواهند به جای ایشان تصمیم بگیرند. موقعیت­های ناخوشایند/ ناخوشایند برای اغلب مردم پراسترس است و به سختی حل می شود.

 

۲-۱۱-۹ ) خوشایند/ناخوشایند

زمانی پیش می آید که ویژگی های هم خوشایند و هم ناخوشایند را در یک هدف یا موقعیت ببینیم. این نوع از تعارض ممکن است استرس زا باشد و به سختی حل شود (سارافینو،۱۳۸۴).

 

۲-۱۱-۱۰) خوشایند، ناخوشایند و چندگانه

فرد با چندین هدف دارای جاذبه­های مثبت وضعی سروکار دارد. در واقع می توان گفت که پیچیده ترین نوع تعارض است. نمونه این تعارض ممکن است در شب امتحان به وجود آید و آن زمانی است که می خواهید از دو کار مطالعه کردن و میهمانی رفتن یکی را انتخاب نمایید. هر انتخاب جنبه ای مثبت و منفی خاص خود را دارد. مطالعه کردن خستگی می آورد اما نگرانی از مردود شدن را کاهش می دهد و مهمانی رفتن خوشایند است اما احتمال دارد که نمره امتحان پایین بیاید.

 

۲-۱۲ ) اثرات استرس در محیط کار

استرس باعث فشارهای روانی بسیاری بر روی فرد می شود که این فشارها به شکل های مختلف در رفتار فرد در محیط کاری خود را نشان می دهد. برخی از این رفتارها عبارتند از:

 

 

افرادی دراین رده قرار می گیرند که به دلیل ویژگی های خاص خود که می تواند ناشی از موقعیت های اجتماعی ،خانوادگی وآموزشی باشد با مشکلاتی روبه رو می شوند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
ناسازگار طبیعی
زمانی ناسازگاری فرد طبیعی گفته شود که او درموقعیتی قرار گیرد که تقاضاهای جدیدی ازاو انتظار رود که پاسخگویی به آن تقاضاها به تلاش فرد نیاز دارد (یمینی دوز،۱۳۷۱).
ناسازگاری اجتماعی
ناسازگاری اجتماعی جزء اختلالات رفتاری است و درصورتی رفتار فرد دچار ناسازگاری اجتماعی می شودکه برای حل مشکلات خود بر اساس اصول ،قوانین و ارزشهای اجتماعی که مورد قبول اکثریت باشد عمل نکند (میلانی فر،۱۳۸۵). از دیدگاه اجتماعی ،رفتار ناسازگارانه از ناتوانی درمقابله موثر با تنیدگی ها ناشی می شود. براساس این دیدگاه ،رفتار ناسازگارانه اجتماعی، حداقل تا حدی ناشی از وجود نقص درنظام حمایت اجتماعی فرد است. این نظام شامل همسر ،والدین ،خواهران وبرادران ،وابستگان ،دوستان ،معلمان ،مشاوران ،وهمین طور سازمان های اجتماعی ونهادهای دولتی است (نجاریان وهمکاران ،۱۳۷۵).
اختلال سازگاری
فردی که پاسخ او به عوامل استر س زای رایج مانند ازدواج ،طلاق ،بچه دار شدن ،یا ازدست دادن کار ناسازگارانه است که اختلال سازگاری نامیده می شود واکنش فرد درصورتی ناسازگارانه محسوب می شود که نتواند طبق معمول عمل کند یا واکنش او به عامل استرس زای خاص بیش از حد باشد .دراختلال سازگاری ،ناسازگاری فرد زمانی کاهش می یابد یا ناپدید می شود که عامل استرس زا فروکش کرده باشد یا فرد یاد بگیردبا عامل استرس زا سازگار شود (باچر[۷۲] وهمکاران ،۲۰۰۷،به نقل از محمدی ،۱۳۸۸)
اختلال سازگاری به سه نوع تقسیم می شودکه عبارتند از:
اختلال سازگاری ناشی از بیکاری
مشکلات مرتبط باکار می توانند استرس زیادی را درافراد شاغل ایجاد کنند.کنترل کردنِ استرسِ مرتبط با بیکاری به توانایی کنار آمدن زیاد، نیاز دارد. برخی افراد بعد از اینکه موقعیت استرس زای اولیه خاتمه یافته است ،می توانند بدون اینکه دچار مشکلات سازگاری گسترده شوند ،با بدبیاری ها کنار بیایند .اما تاثیر بیکاری مزمن ،می تواند آزارنده بوده وعوارض بلند مدت داشته باشد بیکاری مزمن برخودپنداره ،احساس ارزشمندی ،واحساس تعلق پذیری فرد تاثیر زیادی دارد (باچر وهمکاران ،۲۰۰۷،به نقل از محمدی ،۱۳۸۸).
اختلال سازگاری ناشی از داغدیدگی
مرگ ناگهانی وغیر منتظره ی فردی عزیز ،تقریبا یک سوم کل موارد اختلال استرس پس ازآسیب را که درجامعه مشاهده می شود،تشکیل می دهد (چیلکات [۷۳]وهمکاران ،۱۹۹۸).احساس اندوه به خاطر عزیز ازدست رفته ،فرایندی طبیعی است که به بازماندگان امکان می دهد تا سوگواری کنندوبعد خودرا برای زندگی بدون فرد مرحوم آزاد سازند. فرایند سوگ طبیعی معمولا یک سال به طول می انجامد وممکن است عوارض سلامتی مانند فشارخون بالا ،تغییر درعادت های خوردن وحتی افکار خودکشی را دربرداشته باشد (پریجرسون [۷۴]وهمکاران ،۱۹۹۷).داغدیدگی پیچیده یا طولانی معمولا در موقعیت هایی یافت می شود که مرگ نابهنگام یا غیر منتظره ای روی داده باشد. واکنش های بیمارگون به مرگ به احتمال بیشتر درافرادی یافت می شود که سابقه مشکلات هیجانی دارند، یا مقدارزیادی رنجش وخصومت نسبت به فرد متوفی دردل دارند واز این رو دستخوش احساس گناه شدید می شوند. آنها معمولا به طور عمیق افسرده هستند ودربرخی موارد ،به افسردگی اساسی مبتلا می شود .
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
اختلال سازگاری ناشی از طلاق یا جدایی
وخامت رابطه زناشویی یا خاتمه ی آن ،عامل استرس زای نیرومندی است که اغلب به عنوان دلیل مراجعه افراد برای درمان روانشناختی ازآن یاد می شود. قطع زندگی زناشویی منبع اصلی آسیب پذیری دربرابر آسیب روانی است. بعد از طلاق یا جدایی ،معمولا مشکلات تازه ای نمایان می شوند .سازگاری با زندگی مجردی ،شاید بعد از چند سال زندگی زناشویی ،می تواند تجربه ی دشواری باشد که دربسیاری موارد ،به نظر می رسد که دوستان ،اموال ودارایی ها باید تقسیم شوند ،روابط دوستی جدید باید برقرار شوند. روابط رمانتیک جدید ممکن است به تغییر شخصیت زیاد نیاز داشته باشند، حتی درصورتی که جدایی نسبتا دوستانه باشد ،برای سازگار شدن، به نیروی تازه ای نیاز هست (باچر وهمکاران ،۲۰۰۷).
عوامل مستعدکننده بر اختلال سازگاری
میزان واقعی اختلالی که روی می دهد یا تهدید به روی دادن می کند ،تااندازه ای به ویژگی های عامل استرس زا ،تا اندازه ای به توانایی های فرد ،هم شخصی وهم موقعیتی برای برآورده ساختن ضروریات ناشی از استرس بستگی دارد. هرکسی منحصر به فرد ،با ضروریات سازگاری روبه رو می شود. علت آن این است که افراد موقعیت های مشابه رابه صورتی متفاوت، درک وبرداشت می کنند؛وضمنا به این خاطر است که هیچ دو فردی دقیقا با عوامل یکسانی بااختلال سازگاری رو به رو نمی شوند .
ماهیت عوامل
عوامل موثر براختلال سازگاری، که جنبه های مهمی از زندگی فرد رادربردارند همچون طلاق ،بیکاری ،یا بیماری های جدی، برای اغلب افراد، بسیار استرس زا هستند .علاوه براین ،هرچه یک عامل استرس زا به مدت طولانی تری جریان داشته باشد، عواقب آن شدید تر است .گاهی عوامل استرس زای عمده درزندگی فرد، بر موقعیت زندگی دشوار ومداوم، استوار هستند. این عوامل استرس زا ،مزمن وبادوام محسوب می شوند .بنابراین زمانی نشانه های ناسازگاری تشدید می شود که فرد در موقعیت آسیب زای فوری وبلافاصله درگیر بوده باشد.
تجربه بحران
اصطلاح بحرا ن برای اشاره به مواقعی به کار برده می شود که موقعیت استرس زا، با توانایی سازگاری فرد باگروه، برابر یا از آنها فراتر باشد.بحران ها معمولا خیلی استرس زا هستند؛ زیرا عامل استرس زا به قدری نیرو مند است که روش های کنارآمدنی که معمولا به کار می بریم موثر واقع نمی شوند.
بحران یا آسیب می تواند درنتیجه ی طلاق یا بیماری روی دهد، که فرد را مجبور می کند تا خودپنداره ی خود را از نو تعدیل کند. نتیجه چنین بحرانی بر سازگاری بعدی تاثیر عمیقی دارد . اگر بحران باعث شود که فرد، روش کنار آمدنِ تازه وموثری را پرورش دهد، شاید از طریق پیوستن به گروه پشتیبانی یا پذیرفتن کمک از دوستان، دراین صورت امکان دارد که او حتی بهتر از قبل ،از این بحران خارج شده وسازگار شود .اما اگر بحران به توانایی فرد درکنار آمدن با عوامل استرس زای مشابه درآینده زیان برساند ،دراین صورت سازگاری کلی او مختل خواهد شد. به همین دلیل ،مداخله دربحران، عنصر مهمی دردرمان وروش های پیشگیری شده است (آرهارت تریچلر [۷۵]،۲۰۰۴).
تغییرات زندگی
تغییرات زندگی ،حتی تغییرات مثبت، ضروریات جدیدی را ایجاب می کنند واز این رو ممکن است استرس زا باشند. محیط روانی واجتماعی (شبکه های دوستی ،روابط کاری وامکانات رفاهی )می تواند درایجاد این اختلال یا تسریع کردن شروع آن ،نقش مهمی داشته باشد .
برداشت فرد
عاملی که برای یک فرد، مختل کننده باشد ممکن است برای فرد دیگری بهنجار باشد .واکنش های متفاوتی که افراد به رویدادهای محیطی نشان می دهند تا اندازه ای به خاطر نحوه ای است که این موقعیت را برداشت می کنند. افراد مختلف رویداد واحدی را به صورت متفاوت تعبیر می کنند .
معمولا ضروریات سازگاری جدید که پیش بینی نشده اند فرد را تحت استرس شدید قرار می دهند. زمانی این استرس بهبود پیدا می کند که انتظارات واقع بینانه ای درفرد ایجاد شده باشد که این آگاهی از این انتظارات می تواند پیش بینی پذیری موقعیت را بیشتر کند وبدین وسیله استرس را کاهش دهد (لیونتال[۷۶] ،وهمکاران ،۱۹۹۸).
تحمل فرد

 

آنتن­های دریانوردی و هوانوردی

 

 

ارتباطات و جهت یابی٬ ارتفاع سنجی٬سیستمهای فرود کم دید

 

 

 

موشک­ها

 

 

رادار

 

 

 

ارتباطات ماهوارهای

 

 

پخش برنامه ­های تلویزیونی٬ آنتن­های روی وسایل نقلیه٬ مخابرات
۷

 

 

۱-۵ انواع روش­های تغذیه آنتن­های میکرواستریپ
روش­های تغذیه، امپدانس ورودی و مشخصه­های آنتن را تحت تاثیر قرار می­ دهند و یکی از پارامترهای مهم طراحی آنتن می­باشند. در انتخاب روش تغذیه آنتن عوامل متعددی در نظر گرفته می­ شود که مهمترین آن­ها انتقال توان بهینه بین ساختار تشعشعی و تغذیه و یا به عبارتی تطبیق امپدانسی بین این دو می­باشد لذا مبدل­های امپدانس پله­ای، خم­ها، استاب­ها و اتصالات، رابطه عدم ناپیوستگی­ها با تشعشع مصنوعی[۷] وافت امواج سطحی[۸] را معین می­ کنند. کاستن تشعشع مصنوعی و اثر آن روی پترن تشعشعی یکی از فاکتورهای مهم در برررسی تغذیه است[۱]. پنج تکنیک اصلی و متداول زیر برای تغذیه آنتن­های میکرواستریپ می­توان استفاده کرد که عبارتند از :

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

خط میکرواستریپ

پروپ کواکسیال

تزویج مجاورتی

تزویج روزنه­ای

تزویج موجبری

۱-۵-۱ تغذیه­ به روش خط میکرواستریپ[۹]
تحریک آنتن میکرواستریپ توسط خط میکرواستریپ روی همان زیر لایه بنظر می­رسد که انتخاب طبیعی باشد، زیرا پچ به صورت گسترش یافته خط میکرواستریپ می­باشد، و ضمناً به طور همزمان با یکدیگر ساخته می­شوند وکوپلینگ بین خط میکرواستریپ و پچ می تواند به فرم لبه و یا از طریق شکاف بین آن­ها باشد. این دو حالت و مدارهای معادل آن­ها در شکل­­های ۱-۵ و۱-۶ نشان داده می­شوند. مدل کردن تغذیه به فرم لبه بر اساس “اتصال پله در عرض /پهنا”[۱۰] می­باشد. در این روش امپدانس ورودی پچ در لبه تشعشع کننده در مقایسه با امپدانس ۵۰ اهم خط تغذیه خیلی بزرگ است لذا یک مدار تطیبق امپدانس خارجی بین لبه پچ و خط میکرواستریپ ۵۰ اهم لازم است. البته این مدار تطبیق امپدانس باتوجه به آنکه تشعشع مصنوعی را افزایش می­دهد و در آرایه توصیه نمی­ شود، زیرا فضای فیزیکی روی زیرلایه غیر قابل دسترس خواهد شد. همچنین مدل کردن تغذیه به فرم کوپل شکاف بر اساس مدار معادل شکاف می­باشد. در این روش لازم است عرض شکاف باریکی داشته باشیم، تا کوپلینگ توان بهینه شود. اما عرض شکاف باریک، باعث محدودیت توان آنتن می­ شود. بیشتر وقتها انتهای باز خط میکرواستریپ تشعشع مصنوعی را افزایش می­دهد[۱]. مزیت این روش آن است که می­توان آنتن وخط تغذیه راهمزمان روی یک لایه عایق طراحی کرد و عیب این روش عدم انعطاف پذیری در طراحی است، به عبارتی چون آنتن وخط تغذیه هردو روی یک لایه عایق قرار می­گیرند، درنتیجه تشعشعات ناخواسته وجوددارد [۸].
۸

شکل ۱-۶: تغذیه به روش خط میکرو استریپ به فرم لبه و مدار معادل آن[۱].

شکل ۱-۷: تغذیه به روش خط میکرو استریپ از طریق شکاف و مدار معادل آن[۱].
۱-۵-۲ تغذیه به روش پروب کواکسیال[۱۱]
یکی دیگر از متدهای اساسی تحریک یک آنتن میکرواستریپ تغذیه به روش کابل کواکسیال بوده که در این روش هادی بیرونی کواکسیال به قسمت زیرین برد مدار چاپی متصل شده و هادی مرکزی بعد از گذر از طریق زیر لایه به فلز پچ لحیم می­ شود. ساختار تغذیه با روش کابل کواکسیال ومدارمعادل در شکل ۱-۸ نشان داده شده است. پچ را به صورت سمبولیک با مدار R-L-C که نشان دهنده طبیعت رزونانسی آن است ارائه می­دهند. محل اتصال کابل به آنتن نقش اساسی در تحریک مد خاصی در آنتن و تطبیق امپدانسی دارد. مزایای این نوع تغذیه در سادگی طراحی جهت تعیین نقطه تغذیه برای تنظیم سطح امپدانس ورودی است. اما از محدودیت های این نوع تغذیه می توان به موارد زیر اشاره نمود [۸]:
۹
۱) برای تغذیه یک آرایه نیاز به تعداد زیادی اتصالات لحیم است که ساخت آنتن را مشکل می­ کند.
۲) برای اینکه پهنای باند آنتن افزایش یابد، نیاز به زیر لایه های ضخیم تر است لذا در این نوع تغذیه باید طول هادی پروب بلندتر انتخاب شود و این امر باعث می شود که تشعشع مصنوعی از پروب بیشتر شده و ضمناً توان موج سطحی واندوکتانس تغذیه زیاد شود. البته اندوکتانس تغذیه توسط خازن سری جبران سازی می­ شود.
۳) درنظرگرفتن اثرخط تغذیه درآنالیزآن مشکل است.
۴) پهنای باند کم است.

شکل ۱-۸: : آنتن با تغذیه به روش کابل کواکسیال: (الف) شمای آنتن. (ب) مدارمعادل تغذیه به روش کابل کواکسیال[۱].
۱-۵-۳ تغذیه به روش تزویج مجاورتی[۱۲]
تکنولوژی آنتن میکرواستریپ به نقطه عطف خود در اواخر سال ۱۹۷۰ رسید. گسترش این تکنولوژی جدید آنقدر­سریع بود که تا سال ۱۹۸۰روش­های آنالیز، طراحی و مدل نمودن المان­های آنتن میکرواستریپ و آرایه ها بوجود آمدند. در همان زمان آشکار شد که عملکرد آنتن میکرواستریپ توسط کابل کواکسیال یا خط میکرواستریپ بیش از حد معینی بهبود نمی­یابد، زیرا طراحان پارامترهای زیادی نداشتند تا به کمک آنها عملکرد آنتن­های میکرواستریپ را بهبود بخشند. با تحقیقات بعدی جهت بهبود مشخصه­­های آنتن همانند پهنای باند، ساختارهای تغذیه جدید درجات آزادی بیشتری فراهم نمود .از مهمترین سیستم­های تغذیه موفق آنتن میکرواستریپ می­توان به کوپل مجاور و کوپل دریچه­ای اشاره نمود.
۱۰
آرایش اولین نوع تغذیه غیر اتصالی به صورت استفاده از دو زیرلایه با خط میکرواستریپ برروی زیر لایه پائینی و پچ آنتن برروی زیرلایه بالایی است. خط تغذیه به صورت انتها باز در زیر پچ خاتمه می­یابد. این نوع تغذیه به نام کوپل الکترومغناطیسی[۱۳] خط تغذیه میکرواستریپ نیز خوانده می­ شود. مقدار تزویج به محل خط تغذیه وجهت نسبی آن بستگی دارد. مدار معادل این نوع تغذیه در شکل ۱-۹ ترسیم شده است. می بینیم که خازن کوپلینگ Cc به صورت سری با مدار رزونانس R-L-C که نشان دهنده پچ می­باشد، قرار گرفته است. دراین مدار معادل، خازن کوپلینگ Cc برای تطبیق امپدانسی آنتن و هم چنین برای تنظیم پچ جهت بهبود پهنای باند استفاده می­ شود]۱[. پارامترهای زیرلایه ­ها به گونه­ ای انتخاب می­ شود که باعث افزایش پهنای باند وکاهش تشعشع مصنوعی ازانتهای بازشود. ساخت این نوع تغذیه ازآنجایی که پچ وخط تغذیه باید به صورت دقیق تنظیم شوند، اندکی مشکل است اما دراین روش نیازی به لحیم کاری نمی ­باشد .دراین نوع تغذیه، ثابت دی الکتریک زیرلایه آنتن، پهنای باند وراندمان تشعشعی آنتن راتنظیم می­ کند. بااستفاده ازمواد با ثابت دی الکتریک پائین­تر می­توان به پهنای باند امپدانسی پهن­تر دست یافت وضمنا تحریک امواج سطحی کمترخواهد شد. ضخامت زیرلایه آنتن روی پهنای باند و سطح کوپلینگ اثردارد. البته چنانچه زیرلایه آنتن ضخیم باشد پهنای باند افزایش می یابد اما کوپلینگ کاهش می­یابد[۱].

شکل ۱-۹: آنتن با تغذیه کوپلاژالکترومغناطیسی: (الف) شمای آنتن. (ب) مدارمعادل تغذیه کوپلاژالکترومغناطیسی]۱[.
۱۱
۱-۵-۴ تغذیه به روش تزویج روزنه­ای[۱۴]
ساختار و مدار معادل این روش تغذیه در شکل ۱-۱۰ نشان داده شده است. ساختار از دو دی الکتریک تشکیل شده که با یک صفحه زمین جدا شده ­اند. بر روی سطح فوقانی دی الکتریک بالایی، المان تشعشع کننده و در زیر دی الکتریک تحتانی، خط تغذیه میکرواستریپ قرار دارد. در زیر پچ و در روی صفحه زمین هم یک شیار وجود دارد که تزویج الکترومغناطیسی از این طریق صورت می­گیرد. بطور معمول از یک ماده با ضریب دی الکتریک بالا برای زیرلایه پایینی استفاده می­ شود و زیرلایه بالایی ضخیم و با ضریب دی الکتریک کم انتخاب می­گردد. صفحه زمین ما بین زیرلایه ها، خط تغذیه را از پچ جدا کرده و تداخل تشعشعات غیر مطلوب را به حداقل می­رسند. در این روش پارامترهای الکتریکی زیرلایه، عرض خط تغذیه و اندازه و محل شیار میتواند جهت بهینه کردن طراحی تنظیم شود. انتخاب مناسب شیار بر روی مقدار تزویج انرژی از خط تغذیه بر المان موثر است. برای اینکه تشعشع نامطلوب به عقب نسبت به تشعشع به جلو کم شود، ابعاد روزنه باید درست محاسبه شوند. همچنین به بهای اضافه شدن تشعشع به عقب می­توان روزنه را چنان انتخاب کرد تا روزنه تشدید شده و در فرکانسی نزدیک فرکانس پچ به حالت رزونانس در آید. این امر باعث بزرگتر شدن پهنای باند می­ شود [۹]. می­توان با تغییر دادن موقعیت شیار موجود در صفحه زمین مقدار انرژی تزویج شده به المان تشعشع کننده را تغییر داد به طوریکه تغییر در موقعیت شیار نسبت به مرکز پچ، باعث تغییر فرکانس تشدید خواهد شد. مقدار این تغییرات به میزان فاصله از مرکز پچ بستگی خواهد داشت. اگر شیار در زیر مرکز پچ واقع شود، بیشترین تزویج الکترومغناطیسی ایجاد خواهد شد.

شکل ۱- ۱۰: آنتن با تغذیه روزنه­ای: (الف): شمای آنتن. (ب) مدارمعادل تغذیه روزنه­ای]۱[.
۱۲
در مدار معادل این نوع تغذیه شکاف رزونانس نمی­ کند توسط سلف سری با مدار R-L-C نشان داده شده است. همچنین استاب میکرواستریپ مدار باز با طول توسط یک خازن موازی معادل سازی می­ شود.
۱-۵-۵ تغذیه موجبری[۱۵]
این نوع تغذیه جهت مدارات مجتمع مایکروویو استفاده می­ شود]۹[، به طوریکه برای تجمیع آنتن­های میکرواستریپ با MMIC ها لازم است که آنتن­های میکرواستریپ با CPW تغذیه شود]۱۰[ و]۱۱[. دراین روش که در شکل ۱-۱۱ نشان داده شده است، کوپلینگ از طریق یک اسلات انجام می­ شود. آرایش کوپلینگ در این روش شبیه کوپلینگ دریچه­ای است با این تفاوت که اسلات در صفحه زمین توسط خط میکرواستریپ در آنتن­های میکرواستریپ کوپلینگ دریچه­ای تغذیه می­ شود. تشعشع از ساختار تغذیه کم است. این موضوع نیز تأئید شده است که خطوط میکرواستریپ مدار باز وقتی روی زیرلایه ­هایی با ثابت دی الکتریک پایین و نازک ساخته می­شوند، قدرت بیشتری را تشعش می­ کنند]۱[و ]۸[.

شکل ۱-۱۱: آنتن با تغذیه به روش موجبری]۸[.
۱-۶ روش­های تحلیل آنتن میکرواستریپ
روش های زیادی برای تحلیل آنتن­های میکرواستریپ وجود دارد. متداولترین این روش ها عبارتند از

 

 

مدل خط انتقال[۱۶]

مدل محفظه[۱۷]

مدل تمام موج[۱۸]

۱۳
مدل خط انتقال، از همه ساده­تر است و دید فیزیکی خوبی می­دهد. ولی دقت پایین دارد و برای مدل کوپلینگ دشوارتر است[۱۲]. مدل محفظه در مقایسه با مدل خط انتقال دقیقتر و پیچیده تر است. این روش دید فیزیکی مناسبی می­دهد ولی برای مدل کوپلینگ مشکل تر است[۱۳]. در کل مدل های تمام موج در عمل بسیار دقیق هستند و همیشه دید فیزیکی کمی می­ دهند و می­توانند برای آرایه­های محدود و نامحدود استفاده شوند والمان­های با شکل دلخواه و کوپلینگ را مورد بررسی قرار دهند. در این بخش فقط مدل­های خط انتقال و محفظه را بررسی می­کنیم.
۱-۶-۱ مدل خط انتقال
پیش از این بیان شده بود که مدل خط انتقال بین متدهای تحلیلی ارائه شده آسانترین روش است در عین حال دقت آن به نسبت سایر روشها کمتر بوده و تنوع کمتری دارد و در عین حال این روش دید فیزیکی خوبی می­دهد. اساسا مدل خط انتقال، آنتن میکرواستریپ را بوسیله دو شیار که با یک خط انتقال با امپدانس ZC و طولL از هم جدا شده ­اند، نشان می­دهد.[۷].

 

 

اثرات لبه­ای[۱۹]

از آنجایی که ابعاد پچ از نظر طول و عرض محدود است، میدان­ها در لبه­های پچ به حاشیه می­روند. مقدار این میدان­­های لبه­ای تابعی از ابعاد پچ و ارتفاع زیر لایه است.از آنجایی که در آنتن­های مایکرواستریپ است لذا میدان لبه­ای کم است اما به هر حال باید اثرات آن را بر روی فرکانس آنتن در نظرگرفت. خط مایکرواستریپ در شکل ۱-۱۲- الف و خطوط میدان مربوط به آن در شکل۱-۱۲- ب نمایش داده شده است. خط میکرواستریپ از دو دی الکتریک مختلف، هوا و زیر لایه تشکیل شده و همانطور که دیده می­ شود بیشتر خطوط میدان الکتریکی در قسمت زیر لایه قرار گرفته و برخی از این خطوط به سمت هوا خارج می­ شود. به ازای و خطوط میدان الکتریکی غالبا در زیرلایه متمرکز می­ شود. میدان­های لبه­ای در این مورد سبب می­ شود که طول خط مایکرواستریپ از نظر الکتریکی بیشتر از طول فیزیکی آن باشد. از آنجایی که برخی از امواج در زیرلایه و برخی دیگر در هوا منتشر می­شوند، جهت در نظر گرفتن انتشار موج و میدان­های لبه­ای، پارامتر دیگری به عنوان ثابت دی الکتریک موثر معرفی می­گردد. برای معرفی ثابت دی الکتریک موثر فرض می­کنیم که هادی مرکزی خط مایکرواستریپ به همراه ابعاد و ارتفاع اصلی آن در بالای صفحه زمین مانند شکل ۱-۱۲– ج در یک دی است به طوری که ویژگی­های الکتریکی و به ویژه ثابت انتشاری معادل خط اصلی شکل ۱-۱۲- الف را داشته باشد. برای یک خط که هوا در بالای زیر لایه آن وجود دارد ثابت دی الکتریک موثر مقداری در رنج خواهد داشت. برای بسیاری از کاربردها جایی که ثابت دی الکتریک زیرلایه بسیار بزرگتر از یک است مقدار به مقدار ثابت دی الکتریک واقعی زیرلایه نزدیک می­ شود. ثابت دی الکتریک موثر تابعی از فرکانس است با افزایش فرکانس کار بیشتر خطوط میدان در زیر لایه متمرکز می­شوند. از این رو خط مایکرواستریپ بیشتر شبیه یک خط دی الکتریک همگن رفتار می­ کند و مقدار ثابت دی الکتریک موثر با مقدار ثابت دی الکتریک زیرلایه مساوی می­ شود
۱۴
.

شکل ۱-۱۲: خط مایکرواستریپ و خطوط میدان الکتریکی مربوط به آن[۷].

 

تنوّعات موجود در ‌شکل‌گیری هویّت را می‌توان در سه طبقه‌ی هویّت جنسیّتی[۴۲]، هویّت نقش جنسی[۴۳] و هویّت شغلی[۴۴] قرار داد:

 

 

هویّت جنسیّتی:

غالب افراد از همان اوایل زندگی هویّت جنسیّتی می‌یابند، یعنی شخص از طبیعت زیست‌شناختی خود به عنوان زن یا مرد آگاهی پیدا می‌کند. به استثنای ناراضیان جنسیّتی، غالب مردم از جمله اغلب هم‌جنس‌خواهان نیز از زن یا مرد بودن خود راضی هستند و علاقه‌ای به تغییرکردن ندارند (گرین، ۱۹۷۴؛ استولر[۴۵]، ۱۹۸۰؛ به نقل از ابوالقاسمی، ۱۳۸۶). ولی دوران نوجوانی برای افرادی که هویّت زیست‌شناختی خود را قبول ندارند؛ مثلاً آن‌ هایی که طبیعت جنسی و قابلیّت‌های تولید‌مثل خود را قبول ندارند و با هم‌جنس خود یا جنس مخالف خود ناسازگارند، ممکن است دوران پرتنش و همراه با سردرگمی ‌باشد. بلوغ جنسی سریع توجّه فرد را به این مسأله جلب می‌کند که جنسیّت او یک پدیده‌ی زیست‌شناختی است. کنارآمدن با هویّت جنسیّتی دشوار است و ممکن است در رشد اعتمادبه‌نفس و هویّتی همه‌جانبه و با ثبات، خلل ایجاد کند (کانجر و پیترسون، ۱۹۸۴).

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

 

هویّت نقش جنسی:

هویّت‌یابی نقش جنسی با ثبات، به این معناست که انسان خود را بر حسب تعریفی که از زنانگی یا مردانگی دارد زن یا مرد بداند. این امر مستلزم همگونی بی‌چون‌و‌چرا با قالب‌های نقش جنسی نیست. ممکن است دو زن هر دو هویّت‌های نقش جنسی با ثباتی داشته باشند و هر کدام از خود توصیفی متفاوت داشته باشند. ممکن است یکی خود را کاملاً مستقل بداند و احساس کند که می‌تواند در کارهای مردانه با مردان رقابت کند و این را با هویّت نقش جنسی زنانه متناسب بداند ولی دیگری احساس کند که هویّت زنانه‌ی او بیشتر در نقش همسری یا مادری یا خانه‌دار بودن متجلّی می‌شود (ابوالقاسمی، ۱۳۸۶).

 

 

هویّت شغلی:

هویّت شغلی بخش مهمّی ‌از مجموعه‌ی هویّت غالب افراد، اعم از پیر و جوان را شکل می‌دهد. داشتن شغلی که ارزش اجتماعی داشته باشد و به خوبی از عهده‌ی آن برآمدن، عزّت‌نفس را زیاد می‌کند. برعکس، اگر جامعه به افرادش بگوید که به آن‌ ها نیازی ندارد و اشتغال امکان‌پذیر نباشد در آن‌ ها احساس تردید و سرخوردگی ایجاد می‌شود و عزّت نفس کم می‌شود. احتمال دارد که این افراد دچار سردرگمی ‌در هویّت و حتّی در بعضی موارد بزهکار شوند، ترک تحصیل کرده و هویّت منفی پیدا کنند (کانجر و پیترسون، ۱۹۸۴)، (بارو[۴۶]، ۱۹۷۶، به نقل از ابوالقاسمی، ۱۳۸۶). هویّت شغلی، به صورتی بسیار ساده، از دوره‌ی کودکی شروع به شکل‌گرفتن می‌کند. ابتدایی‌ترین شکل این هویّت در سن پنج و شش سالگی و در جریان همانند‌سازی کودک با والدین و بزرگسالان و با نوع شغل آنان پیدا می‌شود. در سال‌های دوره‌ی دبستانی، تمایل شغلی کودک تحت تأثیر مدرسه و به خصوص معلّمان و هم‌کلاسی‌ها قوّت بیشتر می‌گیرد. ارزش‌های مسلّط در زندگی خانوادگی و آموزشی و اطّلاعات اوّلیه‌ی کودک درباره‌ی برخی مشاغل باعث می‌شود که او به کار معینی علاقه‌مند شود. همراه با افزایش این اطّلاعات، تغییراتی در ذهن کودک درباره‌ی شغل ایده‌آل وی پیدا می‌شود، امّا در واقع، در نیمه‌ی دوّم دوره‌ی نوجوانی، ۲۰ ـ ۱۵ سالگی به تدریج مسأله‌ی انتخاب شغل به عنوان یک موضوع جدّی و پراهمّیت مطرح می‌شود و در سال‌های جوانی به صورت قطعی درمی‌آید (ابوالقاسمی، ۱۳۸۶).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

 

پیشینه‌نظری هویّت

از نظر کروگر[۴۷] (به نقل از برجعلی‌لو، ۱۳۸۶) پنج رویکرد موجود درباره‌ی هویّت عبارت‌اند از:
رویکرد تاریخی[۴۸]، رویکرد مرحله‌ای ـ ساختاری[۴۹]، رویکرد فرهنگی ـ اجتماعی[۵۰]، رویکرد داستانی[۵۱] و رویکرد روانی ـ اجتماعی (فرایندی)[۵۲].
از این پنج رویکرد به دو رویکرد مرحله‌ای ـ ساختاری و رویکرد فرایندی می‌پردازیم چرا که بیشتر مورد توجّه پژوهشگران بوده است و تحقیقات بیشتری بر روی آن‌ ها صورت گرفته است.

 

 

رویکرد مرحله‌ای ـ ساختاری

اساس نظری این رویکرد به دیدگاه ساخت‌گرایی[۵۳] بر می‌گردد. بر اساس این دیدگاه افراد از طریق تفکّرات، اعمال و هماهنگی‌های خود نقش فعّالی در ایجاد هویّت خودشان ایفا می‌کنند. ساخت واقعی گاهی ممکن است حاکی از خلّاقیت و گاهی حاکی از رشد باشد، اما در مجموع شامل دو عنصر است. بنابراین هویّت یک ساختار است که با واقعیّت بیرونی و درونی محدود می‌شود (موشمن[۵۴]، ۱۹۹۸؛ به نقل از طالبی، ۱۳۹۱).
این رویکرد بر تغییر ساختاری رشد «من»[۵۵] که به تجربه‌های زندگی فرد معنا می‌دهد، تمرکز دارد. تغییری که از کودکی تا بزرگسالی در انسان ایجاد می‌شود. صرفاّ افزوده‌شدن اطّلاعات جدید بر اطّلاعات قبلی نیست، بلکه ساختارهای معنابخش او به پدیده‌های مختلف فرق می‌کند. از جمله نظریه‌پردازان در این راستا اریکسون (۱۹۶۸) و مارسیا (۱۹۶۶) هستند.

 

 

دیدگاه اریکسون

از زاویه‌ی روان‌تحلیل‌گری برای اوّلین‌بار اریکسون (۱۹۶۸) بود که در نظریّه‌ی خود ماهیت روانی ـ اجتماعی هویّت را با توجّه به نقش مهمّ جامعه در تأیید، حمایت و کمک به ‌شکل‌گیری هویّت مورد توجّه قرار داد. بر طبق نظر اریکسون در نظریّه‌ی گستره‌ی حیات در رشد بشر، داشتن حسّ یکپارچه از هویّت خود، دست‌یافتن به حسّی از تمامیّت شخصی و تداوم‌‌داشتن در طول زندگی، برای رسیدن به عملکرد شخصی بهینه لازم است. وی رشد شخصیّت را در هشت مرحله بیان نموده است، هر مرحله شامل بحرانی است که توسّط ایجاد روابط اجتماعی صحیح حل می‌شود. این بحران برای بعد روانی قابل توجّه است و اثراتی بر رشد شخصیّت سالم باقی می‌گذارد. هر مرحله شامل مزیّت‌های روان‌شناختی برای شخصیّت است. پنجمین مرحله، رشد احراز هویّت در برابر پراکندگی نقش است. اریکسون هویّت سازگاریافته را حاصل تلاش زیاد بر روی ‌شکل‌گیری هویّت از دوران کودکی تا نوجوانی می‌داند. در این صورت فرد به شناسایی ایده‌آل‌ها می‌رسد، در صورتی‌که در هویّت گم‌گشته، فرد توانایی رشد مجموعه‌ی ایده‌آل‌ها (خودهای ممکن) را ندارد. هویّت خود به صورت مجموعه‌ای از تصاویر خود است که فرد به دنیای بیرون نشان می‌دهد. شغل، مذهب و ایدئولوژی، سیاست و نقش‌های جنسیّتی از عواملی هستند که به هم می‌پیوندند و هویّت فرد را تشکیل می‌دهند.

 

 

هویّت‌یابی زودرس یا پیش‌رس[۵۶]:

وقفه‌ای است در فرایند ‌شکل‌گیری هویّت. هویّت‌یابی زودرس، تثبیت زودرس هویّت فرد از خودش است که این تثبیت در سایر امکانات و توانایی‌هایی که شخص برای توصیف خود دارد، تأثیر می‌گذارد. نوجوانانی که هویّت‌شان پیش از موعد تثبیت می‌شود تأیید دیگران برایشان اهمّیّتی اساسی دارد. عزّت نفس آنان تا حدود زیادی بستگی به تأیید دیگران دارد؛ معمولاً برای مراجع قدرت اهمّیّت زیادی قائلند و بیشتر با نوجوانان دیگر هم‌نوایی می‌کنند و کمتر استقلال رأی دارند. در ضمن این دسته به ارزش‌های سنّتی مذهبی بیشتر علاقه‌مندند و کمتر تأمّلی و با فکر عمل می‌کنند، مضطرب‌اند و افکارشان قالبی، سطحی و ارتجاعی است و با دیگران کمتر روابط نزدیک برقرار می‌کنند. هرچند که از لحاظ هوش کلّی تفاوتی با همسالان خود ندارند، ولی به دشواری می‌توانند انعطاف از خود نشان دهند و به هنگام مواجهه با تکالیف شناختی و تنش‌زا نمی‌توانند واکنش مساعد از خود نشان دهند؛ معمولاً از نظم و ساخت در زندگی‌شان استقبال می‌کنند. با والدین‌شان روابط نزدیکی دارند (پدر و پسر روابط نزدیکی دارند) و ارزش‌های والدین را می‌پذیرند. در عین حال والدین این گروه به طور کلّی پذیرا و مشوّق هستند و نوجوان را تحت فشار می‌گذارند که با ارزش‌های خانواده هم‌نوایی کند (بورن، ۱۹۷۸؛ دونووان، ۱۹۷۵؛ کلرودی[۵۷]، ۱۹۷۹؛ به نقل از ابوالقاسمی، ۱۳۸۶).

 

 

هویّت‌یابی دیررس یا سردرگمی‌ در هویّت‌یابی[۵۸]:

برخلاف گروه بالا، گروهی دیگر از نوجوانان یک دوره‌ی طولانی از سردرگمی ‌هویّت را می‌گذرانند. شاید هیچ‌گاه احساس هویّتی قوی و روشن در آنان ایجاد نشود. این‌ها نوجوانانی هستند که نمی‌توانند خود را بیابند، نوجوانانی هستند که خود را رها و فارغ از پیوند نگه می‌دارند و در حالت تجرّد در دوران پیش از ‌شکل‌گیری هویّت باقی می‌مانند. نوجوانانی که دچار سردرگمی ‌هویّت هستند عزّت‌نفس کمی ‌دارند، استدلال اخلاقی‌شان رشد نیافته است و به دشواری مسئولیّت زندگی خود را به عهده می‌گیرند. تکانشی هستند و تفکّری نامنظّم دارند و آمادگی اعتیاد به مواد مخدّر دارند. روابط فردی‌شان غالباّ سطحی و گاه‌و‌بی‌گاه است. هرچند که به طور کلّی با نحوه‌ی زندگی والدین‌شان مخالفند نمی‌توانند از خود شیوه‌ی زندگی جدید ابداع کنند (دونووان، ۱۹۷۵؛ مارسیا، ۱۹۸۰؛ اورلوفسکی[۵۹]، ۱۹۷۸؛ به نقل از ابوالقاسمی، ۱۳۸۶).

 

 

هویّت کسب‌شده[۶۰]:

جست‌و‌جو و سردرگمی ‌شاید گاهی مفید باشد. افرادی که پس از یک دوره جست‌وجوی فعّالانه به احساس هویّتی قوی دست یافته‌اند، در مقایسه با آن‌ هایی که هویّت‌شان شکل گرفته، بی آن‌که این دوره را گذرانده باشند، استقلال رأی بیشتری دارند، خلّاق‌ترند و تفکّر پیچیده‌تری دارند. این گروه در ضمن توانایی بیشتری برای برقراری ارتباط نزدیک دارند، هویّت جنسی با ثبات‌تری دارند، به خود با دیدی مثبت نگاه می‌کنند و استدلال اخلاقی رشدیافته‌تری دارند. در عین حال که به طور کلّی روابط مطلوبی با والدین دارند، از خانواده‌های خود به نحو چشم‌گیری مستقل شده‌اند (بورن، هاجسون، فیشر[۶۱] و دیگران، ۱۹۷۸؛ به نقل از ابوالقاسمی، ۱۳۸۶).

 

 

دیدگاه مارسیا

تعیین و برطرف کردن علل اشتباه

Error Cause removal

 

 

 

 

تشویق کارکنان

Employee Recognition

 

 

 

 

شورای کیفیت

Qualty Council

 

 

 

 

تکرار فرایند ۱۳ گانه قبل

Do It All Over Again

 

(رضا مهربان، ۱۳۷۶: ۱۷-۱۶)
۲-۷٫عوامل کیفیت

 

اختلافات طراحی می تواند از روی درجه و طبقه معلوم شود اما ممکن است نتیجه توجه اندک به نیازهای مشتری نیز باشد. کافی نیست محصولاتی تولید کنیم که با مشخصات تطبیق کند یا خدماتی ارائه دهیم که نیازمندی های مدیریت را تأمین کند. کیفیت از سه عامل تشکیل می شود: «کیفیت طراحی، کیفیت انطباق و کیفیت کاربرد».

 

 

کیفیت طراحی: میزان انعکاس برآورده شدن نیازهای مشتری در طراحی است. کلیه ویژگی های مورد نیاز که در شروع برای طراحی محصول یا خدمت لازم هستند.
جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

کیفیت انطباق: میزان انطباق محصول یا خدمت با استانداردهای طراحی است. این طراحی باید صادقانه در محصول یا خدمت بازآفرینی شود.

کیفیت کاربرد: میزان اطمینان کاربر از تداوم کاربرد محصول یا خدمت است. محصولات باید هزینه نگهداری نازلی داشته باشند. ایمن و پایا، در هنگام استفاده قابل نگهداری و به آسانی قابل کاربرد باشند.

محصولات یا خدماتی که از ویژگی ها و خصوصیات لازم چه به واسطه طراحی و چه ساخت برخوردار نباشند محصولاتی با کیفیت ضعیف اند. آنهایی که معیوبند، یا بکار بردن شان پر هزینه است یا به نحوی مشتری را راضی نمی کنند، محصولاتی با کیفیت ضعیف اند و صرف نظر از مطابقت شان با مشخصات، مناسب کاربرد نیستند.
۲-۸٫ ابعاد کیفیت
علاوه بر عوامل کیفیت سه بعد کیفیت نیز وجود دارد که دایره معنای آن را به ورای مفاهیمی که پیش تر گفته شد گسترش می دهد.

 

 

بعد کیفیت کسب و کار: میزان خدمت رسانی کسب و کار به نیازهای جامعه است. مشتریان فقط به کیفیت محصولات و خدمات خاصی علاقه ندارند، بلکه درباره عرضه کنندگان براساس سطح کلی عرضه محصولات با کیفیت، توجه شان به محیط زیست و پای بندی به بهداشت، سلامت و مقررات قانونی، داوری می کنند.
عکس مرتبط با محیط زیست

 

بعد کیفیت محصول: میزان برآورده شدن نیازهای گروه خاصی از مشتریان توسط محصولات و خدمات عرضه شده می باشد.

بعد کیفیت سازمان: آن حدودی است که سازمان کارایی و اثر بخش اش را به بیشترین حد و ضایعات را به کمترین حد، به مدیریت کارا، و رابط مطلوب انسانی دست می یابد. شرکت هایی که با کارایی عمل نمی کنند و انتظارات کارکنان را برآورده نمی سازند، عموماً خواهند دید که هزینه شکست های شان بالاست، بهترین افرادشان را از دست می دهند و این امر مستقیماً بر همه جنبه های کیفیت اثر می گذارد.

بسیاری از سازمان ها فقط به بعد کیفیت محصول توجه می کنند اما این سه بعد همبسته و وابسته به هم اند. اختلال در یکی از آن ها موجب اختلال در بعدهای دیگر می شود، شاید بلافاصله اتفاق نیافتد ولی بالاخره خواهد افتاد.
واقعاً ممکن است که سازمانی مشتریان محصولات و خدمات اش را راضی سازد ولی نتواند نیازهای جامعه را تأمین کند. ممکن است کسانی بگویند که تولید کنندگان مطالب مستهجن، قدرت هسته ای، داروهای غیر ضروری، تسلیحات و غیره، به جامعه آسیب می زنند و بنابراین بدون توجه به این که چنین محصولات یا خدماتی فی نفسه دارای کیفیت مطلوب باشند جامعه به آنها به عنوان محصولاتی که برای کیفیت زندگی بتوانند مفید باشند نمی نگرد. در یک سازمان، محیط کار ممکن است توان فرسا باشد، ممکن است رقابت بر سر قدرت وجود داشته باشد و منبع درآمد چنان مطمئن باشد که کوششی برای کاهش ضایعات صورت نگیرد. با این همه، چنین سازمان هایی ممکن است محصولات و خدماتی تولید کنند که مشتریان شان را راضی سازد. اما این سه مفهوم را باید از هم جدا کرد و گرنه خلط مبحث پیش می آید. بنابراین لازم است در بحث از کیفیت، منظور از بحث را مشخص و تصریح کنیم. آیا منظور کیفیت محصولات یا خدمات است یا کیفیت سازمانی که در آن کار می کنیم، یا کلاً کسب و کار است؟ از چه صحبت می کنیم؟ اگر فقط منظورمان کیفیت محصولات باشد بایستی این کلمه را قید کنیم.
۲-۹٫ دستیابی، تداوم و بهبود کیفیت
روش هایی برای دستیابی، تداوم، و بهبود کیفیت شکل گرفته که عبارتند از کنترل کیفیت، بهبود کیفیت، و تضمین کیفیت، که روی هم مدیریت کیفیت نامیده می شود. این مثلث را در شکل ۱-۱ نشان داده ایم. فنونی چون طرح ریزی کیفیت، هزینه یابی کیفیت، تحول به موقع و کنترل فرایند آماری، همگی عناصر این سه روش اند.
ISO 8402 : 1994 طرح ریزی کیفیت را از کنترل کیفیت، بهبود کیفیت و تضمین کیفیت جدا می کند اما با گنجاندن طرح ریزی در حوزه هر مفهوم، آسان تر می توان روی منظور طرح ریزی تمرکز نمود.
کنترل کیفیت
مدیریت کیفیت
بهبود کیفیت
تضمین کیفیت
شکل ۲-۱ مدیریت کیفیت
۲-۱۰٫ کنترل کیفیت
بنا به تعریف ایزو، کنترل کیفیت، فنون و فعالیت های عملیاتی است که برای برآورده کردن نیازمندی های کیفیت به کار می روند. از این تعریف استنباط می شود که هر فعالیتی اعم از پرداختن به بهبود، کنترل، مدیریت یا تضمین کیفیت می تواند یک فعالیت کنترل کیفیت باشد. آنچه این تعریف نمی تواند بگوید این است که کنترل ها عملکرد را تنظیم می کنند. کنترل ها از تغییر پیشگیری می کنند و وقتی کنترل بر کیفیت اعمال می شود، عملکرد کیفیت را تنظیم کرده و مانع تغییرات ناخواسته در استانداردهای کیفیت می شوند. کنترل کیفیت فرایندی برای حفظ استانداردهاست و نه ایجاد آن ها. استانداردها از طریق فرایند انتخاب، اندازه گیری و اصلاح کار حفظ می شوند، بنابراین فقط محصولات یا خدماتی از این فرایند پدید می آیند که مطابق استانداردها هستند. به عبارت ساده تر، کنترل کیفیت نمی گذارد تغییرات ناخواسته در کیفیت محصول یا خدمت عرضه شده به وجود آید. کنترل کیفیت را می توان در محصولات خاصی، در فرایندهایی که محصول را تولید می کند یا در خروجی کل سازمان، با اندازه گیری عملکرد کیفیت کلی سازمان، به کار بست.

 

کنترل کیفیت را اغلب فعالیتی پس از وقوع، یعنی وسیله ای برای پی بردن به این که آیا کیفیت حاصل شده است یا خیر و انجام اقداماتی برای اصلاح هر گونه نقایص احتمالی می دانند. با این حال می توان نتایج را با کار گذاشتن حسگرهایی پیش، حین یا پس از پیدایش نتایج، کنترل کرد. همه این ها بسته به آن است که حسگر را کجا کار می گذارید، چه چیز را اندازه می گیرید، و پیامدهای نقص چیست. به بعضی عیوب نمی توان اجازه بروز داد،‌ از این رو با برنامه ریزی و طراحی دقیق و سخت گیرانه از وقوع آن باید جلوگیری کرد. عیوب دیگر چندان بحرانی نیستند اما با بهره گرفتن از کنترل خودکار یا هوشمند سازی باید بلافاصله اصلاح شان کرد. آنجا که پیامدها چندان جدی نیستند و استفاده از حسگرها دیگر عملی یا ممکن نیست، آزمون و بازرسی انسانی را به عنوان وسیله ای برای پی بردن به نارسایی می توان به کار بست. وقتی اندازه گیری نارسایی بدون مشاهده گرایش در زمان طولانی مقدور نباشد، می توان به کنترل اطلاعات روی آورد. کنترل اطلاعات، عملیات را بلافاصله متوقف نمی کنند اما وقتی از حدود تجاوز کرده باشند می توان به خوبی از فنون کنترل اطلاعات استفاده کرد. در شکل ۳-۱ تحول پیش رونده کنترل ها از عدم کنترل کیفیت تا اعمال کنترل در تمام مراحل کلیدی از آغاز تا پایان چرخه حیات نشان داده شده است. چنانچه می بینیم اگر کنترلی در بین نباشد محصولات با کیفیت به طور اتفاقی و نه با طرحی تولید می شود. هر چه بیشتر کنترل اعمال کنید از تولید محصولات با کیفیت یکنواخت بیشتری مطمئن خواهید شد اما باید به تعادل معینی رسید. قانون بازده نزولی را فراموش نکنید.

غالباً عقیده بر این است که تضمین کیفیت موجب پیشگیری و آشکار سازی کنترل کیفیت می شود اما کنترل تعیین شده برای یافتن نارسایی پیش از وقوع آن موجب پیشگیری است، همچون تقلیل دادن تولرانس (رواداری) برای قرار گرفتن در محدوده مشخصات، به این ترتیب کنترل کیفیت می تواند مانع نارسایی شود. تضمین از طریق سنجش به دست می آید، حال آن که کنترل نیتجه را به بار می آورد. تضمین کیفیت محصول را تغییر نمی دهد، کنترل کیفیت این کار را می کند.
کنترل کیفیت واژه ای است که به عنوان اسم بخش هم به کار می رود. در بسیاری موارد بخش کنترل کیفیت، فعالیت های بازرسی و آزمون را انجام می دهد و عنوان آن از اختیاراتی که به این گونه بخش ها داده شده است ناشی می شود. بازرس ها محصولات خوب را از محصولات بد جدا کرده و اجازه ترخیص محصولات تأیید شده را صادر می کنند. هم چنین معمول است که بخش های کنترل کیفیت، فعالیت های کنترل عرضه کننده را که تضمین کیفیت عرضه کننده یا کنترل فروشنده نامیده می شود، انجام دهد. به همین دلیل، به آنان اختیار داده شده تا محصولات را از عرضه کنندگان درون سازمان، چه از محل خود عرضه کننده و چه هنگام وصول به سازمان، ترخیص کنند.
از آنجا که کنترل هر چیزی مستلزم توانایی اثر نهادن بر تغییر است، عنوان بخش کنترل کیفیت استفاده نادرست از این واژه است چرا که این گونه بخش ها در واقع کیفیت را کنترل نمی کنند. آنها نوعی تنظیم کننده اند. اگر این اختیار به آنان داده شده باشد که جلوی ترخیص محصول را بگیرند، این کنترل عرضه است نه کنترل کیفیت، اختیار تغییر محصول معمولاً در دست بخش های تولید است. جالب اینجاست که فعالیت های مشابه در بخش طراحی نیز کنترل کیفیت نامیده نمی شود بلکه تضمین طراحی یا امثال آن گفته می شود. کنترل کیفیت به مدت چندین دهه واژه ای بود که عمدتاً در حوزه های ساخت و تولید سازمان به کار می رفت و از این رو تغییر دادن طرز نگرش مردم پس از سال ها استفاده نادرست از این واژه، دشوار است.
در دوران اخیر، فعالیت های بازرسی و آزمون به بخش های تولیدی سازمان منتقل شده، و گاهی برچسب ها را نگهداشته و گاهی به برچسب های بازرسی و آزمون برمی گردند.
کنترل کیفیت، یا هر چیزی با محتوای آن را با طی کردن مراحل ذیل می توان انجام داد:

 

 

مشخص کنید که چه عاملی باید کنترل شود؛

درجه بحرانی بودن و این که آیا لازم است نتایج پیش، بعد یا در ضمن وقوع، کنترل شود را تعیین کنید؛

مشخصه ای را برای عاملی که کنترل می شود تعیین کنید که شامل حدود پذیرش و واحد اندازه گیری باشد؛

طرح هایی برای کنترل فراهم کنید که وسیله دستیابی به ویژگی ها را مشخص کرده و تغییرات را آشکار و حذف می نماید؛

منابعی برای اجرای طرح های کنترل کیفیت سازماندهی کنید؛

حسگری را در نقطه مناسبی از فرایند کار بگذارید تا پخشودگی مشخصات را برداشت کند؛