نرم تورم
نقدینگی
حجم نقدینگی و نرخ تورم
هدفهای کمی (بودجه دولت)
خط مشی های اساسی
هدفهای کلی
خطوط کلی سیاست تحدید موالید کشور
جمعیت
تصویر کلان برنامه

نمودارشماره۲

 

هدفهای کلی :

۱- بازسازی و تجهیز بنیه دفاعی و تأمین نیازهای ضروری آن بر مبنای اهداف دفاعی تعیین شده .
۲- بازسازی و نوسازی ظرفیتهای تولیدی و زیربنایی و مراکز جمعیتی خسارت دیده در طول جنگ تحمیلی در چهارچوب اولویتهای برنامه .
۳- گسترش کمی و ارتقاء کیفی فرهنگ عمومی تعلیم و تربیت و علوم و فنون در جامعه با توجه خاص نسبت به نسل جوان.
۴- ایجاد رشد اقتصادی در جهت افزایش تولید سرانه، اشتغال مولد و کاهش وابستگی اقتصادی با تأکیید بر خودکفایی محصولات راهبردی کشاورزی و مهار تورم .
عکس مرتبط با اقتصاد
۵- تلاش در جهت تأمین عدالت اجتماعی اسلامی.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۶- تأمین حداقل نیازهای اساسی آحاد مردم.
۷- تعیین و اصلاح الگوی مصرف در جهت تعیین نیازهای انسان و جامعه در جریان رشد و تکامل مادی و معنوی با حفظ کرامت و آزادگی انسان.
۸- اصلاح سازمان و مدیریت اجرایی و قضایی کشور در ابعاد مختلف .
۹- تلاش در جهت ایجاد امنیت قضایی و تحکیم مبانی نظری و عملی تساوی عموم در برابرقانون و اجرای عدالت و حمایت از آزادیهای مشروع فردی و اجتماعی .
۱۰- سازماندهی فضایی و توزیع جغرافیایی جمعیت و فعالیتها ، متناسب با مزیتهای نسبی هر منطقه به استثنای مواردی که ملاحضات سیاسی و نظامی ایجاب می نماید.
گسترش کمی و ارتقاء کیفی فرهنگ عمومی ، تعلیم و تربیت و علوم و فنون در جامعه با توجه خاص نسبت به نسل جوان :
۱-۳- سازماندهی و سیاستگذاری هماهنگ و همگون در امر فعالیتهای فرهنگی بر مبنای آزادی عمل واحدهای اجرایی جهت تحقیق، تتبع، نوآوری و ارائه خدمات فرهنگی.
۲-۳- همگانی کردن فعالیتهای فرهنگی و اجتناب از تفکر دولتی نمودن امور فرهنگی با تأکید بر سیاستهای نظارتی و هدایتی دولت.
۳-۳- افزایش کمی و کیفی تولید و پخش برنامه ها و افزایش پوشش جمعیتی و جغرافیایی صدا و سیما در راستای تأمین نیازهای برنامه توسعه برنامه توسعه به ویژه در زمینه آموزشهای مستقیم و توجه بیشتر به جمعیت در سن تحصیل و نیازهای محلی و منطقه ای .
۴-۳- پرورش روحیه احترام به قانون، نظم پذیری، تعاون و کارگروهی، احترام به قداست و ارزش کار و فعالیت مولد، صرفه جویی، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، حفظ قداست خانواده و تقویت روحیه مسئولیت پذیری و مشارکت در امور سیاسی و اجتماعی.
عکس مرتبط با محیط زیست
۵-۳- فراهم آوردن مقدمات و زمینه لازم برای طراحی تفصیلی و اجرای نظام جدید آموزش و پرورش و تدوین و اجرای نظام آموزش عالی و آموزش فنی و حرفه ای متناسب و هماهنگ با آن.
۶-۳- ایجاد امکانات آموزشی لازم برای تمامی کودکان لازم التعلیم .
۷-۳- توسعه فضای آموزشی متناسب با رشد دانش آموز و ایجاد امکانات آموزشی و پرورشی لازم و تربیت نیروهای کافی برای تمامی مقاطع به ویژه کودکان لازم التعلیم با اولویت روستاها.
۸-۳- اولویت دادن به ریشه کنی بیسوادی در اقشار مولد.
۹-۳- ایجاد نهادی متمرکز برای امور سیاستگزاری و برنامه ریزی و عدم تمرکز در امور اجرایی آموزشهای فنی و حرفه ای.
۱۰-۳- ایجاد قطبهای علمی و تخصصی در دانشگاه های مستعد و ارتقاء سطح علمی سایر موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی.
۱۱-۳- گسترش آموزش عالی خاصه در سطح کارشناسی ارشد، دکترای تخصصی با توجه کامل به ارتقاء کیفی آموزش و انطباق آن با اولویتهای برنامه .
۱۲-۳- حداکثر بهره برداری از ظرفیتهای علمی، فنی، تخصصی و تحقیقاتی(کاربردی بنیادی) کشور.
۱۳-۳- تأسیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به منظور اعتلاء ادب و فرهنگ فارسی.
۱۴-۳- همگانی کردن ورزش و گسترش فعالیتهای تربیت بدنی خاصه بین جوانان به منظور پرورش جسم و روح و پربار کردن اوقات فراغت عموم مردم.
۱۵-۳- تقویت و توسعه ایرانگردی و جهانگردی در جهت تبادل تجربه و دانش و شناساندن میراث تمدن و فرهنگ اسلامی و ایران و کمک به ارتقاء سطح تفاهم و وحدت ملی و اسلامی با حمایت، تشویق و سازماندهی مشارکتهای عمومی و جذب و هدایت سرمایه های غیردولتی در این زمینه .
۱۶-۳- بهبود و گسترش پژوهش، حفاظت، احیاء و استفاده مجدد و معرفی میراث فرهنگی کشور و آثار و ارزشهای فرهنگی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس.
۱۷-۳- ترویج و نشر آثار و یاد رهبر کبیر انقلاب اسلامی.
۱۸- ۳- مشارکت بیشتر زنان در امور اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و اقتصادی با حفظ شوونات خانواده و ارزشهای متعالی شخصیت اسلامی زن.
۱۹- ۳- بسیج کلیه امکانات دستگاه های اجرایی ذیربط در جهت ریشه کنی اعتیاد و مبارزه با مفاسد اجتماعی.
۲۰-۳- ایجاد ارتباط عمیق بین دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی با بخشهای تولید و تحقیق وزارتخانه های تولیدی و موسسات تحقیقاتی.

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

 

تبصره های فرهنگی برنامه اول:

تبصره ۷ – دولت مکلف است ظرف مدت شش ماه (۶ ماه) از تصویب این قانون اصلاح قانون مالیاتی مستقیم را به منظور جلب سرمایه گذاری و تأمین سودآوری بیشتر فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و معدنی و امور تحقیقاتی، آموزشی و فرهنگی و خدمات درمانی و جلوگیری از تمرکز سرمایه گذاری در بخشهای غیرتولیدی، تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارائه نماید.
تبصره ۱۰- الف – وزارت مسکن و شهرسازی (سازمان زمین شهری) موظف در کلیه شهرهای کشور اراضی با کاربری های آموزشی، فرهنگی و خدماتی و در قالب طرحهای مصوب شهری، را جهت احداث و توسعه مدارس و مراکز فرهنگی و هنری و ورزشی و بهداشتی درمانی، آموزشی و خدماتی پس از تملک، به طور رایگان به دستگاه های ذیربط واگذار نماید و در مواردی که بابت تملک اراضی مزبور هزینه ای متحمل گردد، می تواند وجه مربوطه را بر روی قیمت سایر قطعات مسکونی قابل واگذاری خود در کلیه شهرها سرشکن و از خریداران مربوطه دریافت و یا نسبت به واگذاری زمین معوض به مالکین اینگونه اراضی اقدام نماید.
ب- شهرداریها موظفند زمینهای با کاربری مذکور در بند الف این تبصره را براساس طرحهای جامع، هادی و تفصیلی مصوب، سریعاً به دستگاه های ذیربط معرفی نمایند و به هنگام اجرای طرحهای مذبور، توسط دستگاه های مربوطه مجوز احداث بنا را بدون رعایت تشریفات صدور پروانه ساختمانی و فقط با اعلام بر و کف صادر نمایند.
آیین نامه اجرایی این تبصره ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب این قانون با همکاری وزارتخانه های کشور، مسکن و شهرسازی، آموزش و پرورش، فرهنگ و آموزش عالی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تربیت بدنی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
تبصره ۲۵- دولت موظف است ظرف مدت سه ماه برای تاسیس نظام متحد و هماهنگ امور فرهنگی و تبلیغی کشور و ادغام سازمانها و مراکزموازی لایحه قانونی لازم را به مجلس شورای اسلامی پیشنهادنماید.
تبصره ۳۰- الف – به منظور انجام وظایف مشروحه زیر، شورایی به نام شورای عالی بررسی و تعیین الگوی مصرف تشکیل می گردد.
۱- بررسی و تعیین الگوی مصرف با رعایت خط مشی های مصرحه در این برنامه .

 

دشت سجاده­ ی من
من وضو با تپش پنجره ها می­گیرم
در نمازم جریان دارد ماه، جریان دارد طیف
سنگ از پشت نمازم پیداست.
همه ذرّات نمازم متبلورشده است
من نمازم را وقتی می خوانم
که اذانش را باد گفته باشد سرگلدسته­ی سرو
من نمازم را پی تکبیره الاحرام علف می خوانم
پی قدقامت موج”
(سپهری،۲۷۲:۱۳۶۳)
و این چنین از طبیعت و وصف عرفان به شناخت خدا می رسد و می گوید :
«و خدایی که
در این نزدیکی است
لای این شب بوها، پای آن کاج بلند
روی آگاهی آب، روی قانون گیاه » (همان: ۲۷۲ )
۲-۳- ذکر عوامل طبیعی برای ساخت تصویرهای حماسی
تصویرهای حماسی در شعر جلوه های متنوع دارد. در حماسه بیشترین سهم از آن تصاویری است که اجزای آن را عناصر طبیعت تشکیل می دهد چه در تصویرهایی که ­به­ گونه ی اغراق ارائه می شوند، مانند:
سپاهی که خورشید شد نا پدید چو گرد سیاه از میان بردمید
نه ­دریا پدید و نه­ هامون نه­کوه زمین آمد از پای اسبان ستوه
(شاهنامه،چاپ مسکو،۲/۱۱۷)
و چه جنبه ی استعاری، تشبیهی، مانند:
زگرد سواران ­هوا بست میغ چو برق درخشند ه پولاد تیغ
(همان:۱/۱۲۳)
یکی دیگر ­از این جلوه­های پرکاربرد، تصاویر نمادین است. که در اشعار حماسی انقلاب فراوان دیده می­شوند. محوری ترین نمادها در ­این دوره عبارتند­ از: نور، ظلمت ومصادیق متنوع آن شامل: صبح، فجر، سپیده، خورشید، فلق، شفق، اشراق ­و سحر برای نور و شب برای ظلمت. نور و مصادیق آن، مظهرحق، عدل، پیروزی و…هستند. شب مصداق ظلم، جهل،کفرو… . (رحمدل،۲۱۶:۱۳۷۳ )
این سبکبالان که تا عرش جنون پر می کشند آفتاب وصل را چون صبح در بر می کشند
از دم تیغ شهادت باده جوی وصلتند نیل اگر گردد بلا، لاجرعه اش سر می کشند
( ساعدباقری،۹:۱۳۶ )
جرس به وادی خورشید می کشاندمان که این چنین لب چاووش نور خواندمان
فدای گردش دستت که دور ما چو رسید چنان بریزکه می تا سماکشاند مان
(اسرافیلی،۵۵:۱۳۶۴)
۲ – ۴ – ذکر عوامل طبیعی برای بیان اوضاع اجتماعی
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
گاهی هدف از انعکاس طبیعت درشعر نگریستن به زندگانی انسان از دریچه ی طبیعت است؛ از جهت همانندی و شباهتی که بین جهان بیرون و جهان ­درون وجود دارد. وقتی شاعر به انسان می اندیشد او را موجودی می یابد که در میان اشیای طبیعی حضور دارد و پیوندهای بسیاری با آن­ها دارد. او انسان را جدا از طبیعت نمی بیند. زمانی که از طبیعت سخن می گوید،گویی از خود انسان سخن می گوید و هرگاه به انسان می­­رسد، از رنج های اوسخن می گوید و همواره آن را به طبیعت پیوند می زند .
گاه او با میانجی­­گری طبیعت سخن می­گوید ، تا پیام خود را به دیگران برساند و گاه با طبیعت خیال ­انگیز حیات و اندیشه را بر­می­انگیزد . ادبیات اصیل هر دوره نماینده­ی روحیّات و فراز و نشیب­های اجتماعی و سیاسی آن دوره می­باشد. ادبیات ­، بخصوص ­شعر­ ایران تا قبل از مشروطیّت به خاطر تحجّر روابط اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه به طورکلی فاقد درک و باروری اجتماعی است . « در شعر گذشته­ی ایران به طورکلی نبض زندگی و حرکت­ انسان­ها شنیده نمی­ شود و اگر در کنار خیل ­شاعران و سرایندگان سلف ، ­هوشیارانی چون حافظ، فردوسی، ناصرخسرو و مسعود سعد سلمان را داریم این استثنا نمی ­تواند قاعده­ی فوق را انکار نماید. انقلاب مشروطیّت درست در مرزی از پوسیدگی و انحطاط تجلّی­کرد و معادله­های متحجّر ادبی و اجتماعی را به نفع اکثریت مردم جامعه تغییر داد.ادبیّات، به خصوص شعر، سیر اصلی و طبیعی خود را یافت و در جریان این مسیرطبیعی خشم و خروش و آرزوها و امیدهای توده­ی ­مردم را منعکس ساخت. شعر از میان کاخ ها و­ برج­­ها به میان مردم آمد و شاعر، سراینده­ی ­­زندگی­ساز مردم­ و مردمی­گردید. این­ ویژگی را می توان در اشعار قزوینی، سید اشرف الدین گیلانی(نسیم شمال)، پروین اعتصامی، فرخی یزدی، میرزاده­ی عشقی، ملک الشعرای بهار و به خصوص رئالیسم انسانی نیما، دید امّا مدتّی تحت تأثیر شرایط تاریخی و اجتماعی به سکوت و زبونی گرایید.» (حلا جیان ، ۱۳۵۷ :۱۴۲-۱۶۰) شعرا در بیان مسائل اجتماعی نیز از طبیعت و عناصر آن سود می جویند، تا مفاهیم ذهنی خود را به صورت ملموس ارائه کنند .
عکس مرتبط با اقتصاد
در ذیل به ذکر نمونه ای از این اشعار با مضمون اجتماعی خواهیم پرداخت.
حسرت نبرم/ به خواب آن مرداب/ کارام درون دشت شب خفته ست/ دریایم و نیست با کم از طوفان/ دریا همه عمر خوابش آشفته است. (شفیعی کدکنی،۱۳۷۶: ۲۶۵)

۲ – ۵ – نقش عینیّت و ذهنیّت در شعر
عینیّت ، معادل انگلیسی ( (objectivity اصطلاحی در ادبیات و نقد ادبی است که شاعر و نویسنده با­آن ، بیرون و دور از اثرخویش­ قرارمی­گیرد و همه­ی تلاش خود را به کار می­بندد تا اثرش را به مخاطب نشان دهد. مهم­ترین ویژگی شعرهای عینی، نمایشی بودن آن هاست. عینیّت در نقد ادبی نیزکاربرد دارد. نوع نقد اثرگذاری ادبی را فارغ از تاثیر گوینده، شنونده و جهان پیرامونش بررسی می کند. هر اثر ادبی را بر پایه ی معیارهای درونی ویژه ی خویش نقد می­ کند (انوشه،۱۳۸۱: ۹۹۷) و ذهنیّت، معادل انگلیسی ((subjectivity اصطلاحی در ادبیات و نقد ادبی است که شاعر و نویسنده با توسّل به آن عواطف، احساسات ­و اندیشه­ی درونی شخصیت ها در شعر یا داستان دلالت می کند که در این صورت نباید هویّت آن ها را با هویّت آفریننده اش یکی دانست ذهنیّت ، در نقد ادبی بازتابنده ی ذوق و سلیقه ی شخصی منتقد است. (همان : ۶۰۹- ۶۰۸)
پرداختن به طبیعت و به کارگیری عناصر طبیعت و بهره­­گیری از مفاهیم نمادین ، در آفرینش تصاویر شعری موجب محسوس­تر شدن اندیشه و احساس می گرد . اسا­ساً شاعر می کوشد، تاجایی که می تواند اندیشه را محسوس­تر گرداند.کار هنرمند پیدا کردن تصاویر عینی و جلوه های مادی رابط، بین تأمل و خیالات گوینده و تأثیر و پذیرش شنونده است.”تأکید بر عینی کردن، در حقیقت کوششی است برای وارد کردن معبری دیگر بر قلمرو شعر به منظور رسوخ بیشتر. اهمیت این بحث در این است که«عیان» دروغ برنمی­تابد برخلاف ذهنیات، جای انکار در آن نیست و با عینیّت منطبق است. ( اخوان ، ۱۳۶۹: ۲۹۹) شیوه هایی را که شاعران بر اساس آن به پیوند عینی و ذهنی پرداخته اند می توان در سه سبک بررّسی کرد، سبک خراسانی، عراقی ؛ سبک هندی و سبک شاعران معاصر. در شعر های سبک خراسانی و عراقی، عین، پیوندی جانبی در شعر پیدا می­ کند عناصر عینی یا بیرون از معنی از پیش اندیشیده با معانی از پیش اندیشیده یا به طور کلی ذهن همراه می شوند تا آن را زینت دهند و در کسوتی جذاب و جالب به خواننده یا شنونده عرضه کنند. به عنوان مثال در بیت ­زیر ­از سعدی :
بگذار تا بگریم چون­ ابر در بهاران کزسنگ ناله خیزد روز وداع یاران
(بوستان سعدی،۴۸۵:۱۳۸۳)
شاعر یکی از جلوه های عینی برگرفته از طبیعت را از قبیل گریستن ابر در بهاران، ناله برخاستن از سنگ را با معانی و مضامینی از قبیل سخت بودن وداع یاران که زمینه­ عمومی غزل برآن است، همراه می کند تا احوا ل درونی ناشی از آن معانی را بیان کند. در این پیوند، جلوه های عینی، همراهان و محمل های معانی هستند که شاعر آن ها را به کاربرده است و نشان دهنده پیوند جانبی میان عین وذهن اند­ اما در سبک هندی پیوند عین و ذهن تناظری و تقابلی است. در این شیوه شاعر می­کوشد تا برای واحد معنی که در قالب جمله ای به ذهن او آمده است نظیری از عین پیدا کند. به طوری که اجزای گزاره­ی ذهنی متناظر و هم ساز باشد. شعر از نظر شاعر سبک هندی باید هم دلالت بر قدرت شاعر، درکشف پیوندهای دقیق و ظریف میان عین و ذهن و مضمون پردازی های طرفه و شگفت انگیز داشته باشد و هم مخاطب شعر را دچار شگفتی حاصل از قدرت تخیّل شاعر کند چنانچه در شعر زیر از صائب دیده می شود :
می شوند از سرد مهری دوستان از هم جدا برگ ها را می کند با دخزان از هم جدا
(صائب،۲۱:۱۳۳۳)
در اینجا دو گزاره یکی معقول که به تجربه ی شخصی شاعر متّکی است و دیگری تجربه ی عام که برای همه محسوس و ملموس است در برابر هم قرارگرفته­اند تا مخاطب متناظر بودن آن­ ها را که خود هیچ گاه درنیافته بود دریابد و شگفت زده شود. هنر شاعر کشف ارتباط میان دو گزاره و بیان نمودن آن در محدوده­ تنگ یک بیت است.(ر.ک.پورنامداریان،۱۳۸۱: ۲۷۱-۲۳۲) درشعرمعاصر، پیوند جانبی سبک عراقی و خراسانی و پیوند تناظری و تقابلی سبک هندی تبدیل به پیوند جانشینی می شود و« نیما به عنوان پدر شعر نو فارسی بنا به صراحت­هایی که در نظرات خود دارد و به دلیل بسیاری ازآثارش بی صراحت در شیوه­ بیان معتقد به جستجو و ارائه­ تصاویر عینی و مشهود است برای ابلاغ مقاصد و ابراز شعرش و نه خبردادن و به صراحت­گفتن و ارادت ذهن از هر مقوله که باشد. » ­( اخوان ثالث،۱۳۶۹: ۳۰۱) شاعربه یک چشم، سطح ظاهر و با چشمی دیگر باطن آن ها را می­دید که انعکاس تصویری از ابعاد ذهنیّت او بود. تحوّل بسیارعمیق درکیفیّت نگرش به هستی و ابعاد مختلف آن یا عین به او رخصت­ می داد تا عین را جانشین ذهن کند.
۲ – ۶- رابطه­ عشق، انسان و طبیعت
عشق، انسان­ و طبیعت، چون مثلثی به نظر می رسندکه هر ضلع، ضرورت عشق­ورزی به اضلاع دیگر را ایجاب می­ کند و شاعر می کوشد ، روابط پنهان این سه راکشف کند و میان دنیای بیرون و درون خود اتحّاد ایجاد کند و روحش را به بیکرانگی طبیعت و عشق متصل کند. و در ­ژرفنای ­ناخودآگاهش، به آفرینش­­نمادها، استعاره­ها و تشبیه­ها و در گستره­ای­ از معنا، حس و عاطفه مکاشفه و تجربه ی خویش درکشف روابط پنهان ­انسان­، طبیعت ­و عشق، به­ خواننده منتقل کند.
«طبیعت و عناصر آن همواره یکی از رئوس مثلث های عاشقانه است و طبیعت به شکل عینی و ذهنی آن نه تنها در ساخت عاشقانه های ­فردی،­ نقش­ عمده­ای­ را به عهده دارد، بلکه خود مستقلا مورد عشق است. به گونه ای که گاه عشق فردی استعاره ای است برای بیان عشق به طبیعت و گاه از عشق به طبیعت به نمودهای عشق فردی پرداخته می شود.» (بهفر،۲۳۶:۱۳۸۱)
در نمونه ی زیر می توان این نمود طبیعت را در بیان عشق فردی یافت:
در آن نوبت که بندد دست نیلوفر به پای سرو کوهی دام
گرم یادآوری یا نه من از یادت نمی کاهم
تو را من چشم در راهم (نیمایوشیج،۶۳۳:۱۳۷۵)
شعر زیر نیز نمونه دیگری است برای نمود عشق فردی
آه ای نسیم، سخن های تو
نبض هر لحظه ی زندگانی
در نور مهتاب­ گون اقاقی،
در ساکت این خیابان
با من دمی گفتگو کن (شفیعی کدکنی،۱۲۷:۱۳۷۶)
شاعر با تعریفی تازه از عشق و مهرورزی و ­با نگاهی انسانی­ برای وصف نمادین و­ استعاریش­ برای انتقال
ژرف ترین مفاهیم اندیشه ورانه و احساس انسان­گرایانه از آن بهره می برد. میان شاعر و طبیعت ارتباط دوسویه­ای بر مبنای دوستی و یگانگی برقرار می شود و از یگانگی با اجزای طبیعت است که موقعیّت خود و دیگر انسان ها را در درون آن جزء می بیند. اینگونه است که شاعر به طبیعت می­پیوندد، خود طبیعت می شود ، باران می شود، به باران (به خود) از دردها و دغدغه های جمعی اش می گوید:
باران سرود دیگری سرکن
من نیزمی­دانم که در این سوگ
یاران را
یارای خاموشی گزیدن نیست…..
من نیزمی دانم که شب افسانه ی خود را
در گوش بیداران مکررکرد

 

برای

محیط کاری که در آن افراد همدیگر را تشویق و مورد حمایت قرار می دهند مسلما تاثیر قابل ملاحظه ای در تقویت سطح درگیری افراد در کار دارد . کارکنانی که بیشتر وقت و انرژی خود را صرف حل وفصل تعارضات بین فردی می کنند دیگر رمق و توانی برای انجام کار ندارند. تعاملات حمایتی در محیط کار یکی از مهمترین پیش بینی کننده های درگیر ی می باشد که مورد تاکید بسیاری از مطالعات انجام شده در این حوزه می باشد.

 

 

تعادل کار – زندگی

تعادل کار- زندگی یکی از اصلی ترین پیش بینی کننده های درگیر ی و تحلیل رفتگی است . اگر چه یافته ها متناقض به نظر می رسند . ملو و همکاران (۲۰۰۸) به دو نتیجه متناقض دست یافتند از یک طرف کار بیش از حد با فرسودگی کارکنان رابطه داشت و از طرفی حجم کار انجام شده با درگیر ی کارکنان در کار در ارتباط بود . بر این اساس پژوهشگران معتقدند که اشتیاق بیش از حد و افسار گسیخته کارکنان نسبت به انجام کار آنها را مستعد تحلیل رفتگی و جداشدن از کارمی نماید .

 

 

ارزشها

سومین عامل محیطی اثر گذار بر درگیر ی در کار تناسب ارزشهای فرد با ارزشهای سازمان است . زمانیکه ارزشهای فرد با ارزشهای سازمان منطبق باشد وی احساسی از امنیت و معنی داری در کار پیدا می کند . امنیت بدین معنی است که فرد خود را در کار و نقشش بیان کند بدون اینکه نگران این موضوع باشد که این کار نتایج منفی برای او به بار خواهد آورد . ساده تر اینکه فرد خودش باشد بدون اینکه مجبور باشد نقش بازی کند و از جنبه هایی مهم زندگی خود دست بکشد . یک شغل زمانی دارای امنیت بالایی است که قابل پیش بینی ، روشن و نسبت به ارزشها و اعتقادات فرد باز عمل نماید
معنی دار بودن کار احساسی از مفید بودن ، ارزشمندی و مناسب بودن برای شغل می باشد . کان (۱۹۹۰) معتقد است که معنی دار بودن یعنی اینکه کارکنان احساس کنند سرمایه گذاری آنان در کار همچون تلاش و انرژی ای که صرف انجام کار می کنند به خودشان باز میگردد و این احساس زمانی تقویت می شود که ارزشهای فرد با ارزشهای سازمان منطبق گردد .کارکنان زمانی در سازمان درگیر می شوند که اطمینان حاصل کنند سازمان آنان اخلاقی و قابل اعتماد بوده و برای ارزشهای آنان احترام قائل است.
۲-۲-۳-۲- رهبری
بنابر گفته ماکسول رهبری فرایند نفوذ در دیگران است. بر این اساس رهبر می تواند این نفوذ را در راستای در گیر کردن و الهام بخشی به پیروان خود به کار گیرد یا آنها را از کار دلزده و سرد نماید . مسلما یکی از شرایط اساسی رهبران در گیر کننده این است که خود آنها نیز درگیر باشند. در واقع ولبورن (۲۰۰۷) معتقد است یکی از مولفه های مهم در گیر ی ، تمایل کارمند به انجام کار های تعریف نشده و بی محور است. کارهایی که فراتر از مسئولیتها و وظایف مشخص و تعریف شده باشد . رهبرانی که تاکیدشان فقط بر دستیابی به نتایج آنی و ملموس می باشد و فعالیتهای کارکنان فراتر از قواعد و رویه های رسمی را بر نمی تابند در درگیر کردن کارکنان خود در کار با شکست مواجه خواهند شد .
تحقیقات اخیر بر رابطه میان سبکهای رهبری و درگیر ی در کار صحه می گذارند . دو سبک رهبری غالب موثر در این زمینه سبک رهبری تحول آفرین و سبک رهبری اصیل می باشد. رهبران تحول آفرین الهام بخش کارکنان بوده و بر چشم انداز سازمان تاکید دارند . درجهت مخالف این رهبری ، رهبرانی هستند که تکیه بر منافع زود گذر و پاداشهای شخصی کارکنان دارند . در واقع رهبران تحول آفرین کارکنان را پر انرژی و مشتاق به انجام کار می سازند آنها الهام بخش پیروان بوده بصیرت لازم را به آنان اعطا می کنند . به طور خاص رهبران تحول آفرین دارای مهارتها و قابلیت‌های الهام بخشی و بصیرت دهی می باشند که از مهمترین جنبه های درگیر ی در کار است .
دومین سبک رهبری مرتبط با در گیر ی سبک رهبری اصیل[۱۶۸] می باشد . رهبران اصیل ویژگیهای رهبران تحول آفرین و اخلاقی را ترکیب کرده اند . رهبران اصیل نه تنها الهام بخش ، انگیزاننده و بصیرت بخش می باشند ؛ بلکه اخلاق گرا ، دلسوز و خدمت مدارند . آنها در انجام وظایف رهبری خود آشکارا و بشدت بر ارزشها یشان پا فشاری می کنند . علاقه وافر این رهبر به خوشبختی و بهزیستی کارمندان خود، آنها را وادار به کشف تفاوتهای فردی و استعدادهای خاص افراد نموده و به آنها در تقویت و تکیه بر نقاط قوتشان یاری می رسانند . (ملو و دیگران ،۲۰۰۸،۲۰۷)
۲-۲-۳-۳- ویژگیهای شغلی
به نظر کان از جمله شروط مهم درگیر ی افراد در کار بامعنی بودن آن می باشد . بخشی از آن مربوط به محیط است بطوریکه محیط باید آکنده از ارزشهای مورد احترام فرد باشد و بخش دیگر آن به خود شغل باز می گردد به طوری که شغل باید دارای غنای لازم از جهت ویژگیهای شغلی باشد. و این شامل ویژگیهایی همچون اهمیت ، چالشی بودن و درجه کنترل فرد بر شغل است. در وهله اول شغل و وظیفه باید برای فرد از اهمیت بالایی برخوردار باشد و زمانی این احساس به فرد دست می دهد که او همکارانش بپذیرند که شغل در راستای اهداف و ماموریتهای سازمان است .در درجه بعد شغل باید چالشی باشد . شغل چالشی شغلی است که فرد همواره در حال یادگیری و پیشرفت در آن بوده و ا حساس موفقیت و پیروزی در افراد را تقویت کند . کان معنقد است کارکنان کارهایی را دوست دارند انجام دهند که دارای ترکیب متناسبی از تکرار و تازگی باشد .
۲-۲-۳-۴- ویژگیهای فردی و شخصیتی
گابمن (۲۰۰۴) معتقد است که درگیر ی ارتباط برجسته فرد با سازمان است . او بر این نکته تاکید دارد که درگیر ی بیش از آنکه تحت تاثیر عوامل محیطی باشد تحت تاثیر ویژگیهای شخصی و شخصیت افراد قرار می گیرد. بیشتر پژوهشها در این زمینه به بررسی رابطه میان ویژگیهای شخصیتی و تحلیل رفتگی پرداخته اند و کارهای اندکی در زمینه درگیر ی و ویژگیهای شخصیتی صورت گرفته است . ازجمله مهمترین ویژگیهای شخصیتی مرتبط با درگیری در کار پر طاقتی[۱۶۹] ، کانون کنترل ، سبک غلبه بر نگرانی [۱۷۰]و عزت نفس می باشد ، بر این اساس پژوهشها نشان می دهد سطح درگیری افرادی که از انجام کار علی رغم سختی آن اجتناب نمی کنند ،کانون کنترل آنها بیرونی ، سبک غلبه آنها بر مشکلات از نوع فعال [۱۷۱]بوده و از عزت نفس بالایی برخورداند ؛ بیشتر است از کسانی است که ویژگی پر طاقتی و عزت نفس پایینی داشته ، کانون کنترل آنها درونی است و سبک غلبه آنها بر نگرانی از نوع منفعل[۱۷۲] است. ویژگیهای دیگر مرتبط با در گیر ی پنج بعد شخصیتی برون گرایی[۱۷۳] ، توافق [۱۷۴] ، وظیفه شناسی[۱۷۵]، روان رنجور خویی [۱۷۶]و باز بودن برای تجربه[۱۷۷] است . پژوهشها نشان می دهد این ابعاد با تحلیل رفتگی ارتباط عمیقی دارد و به طور خاص( کیم ،شین و سوانجر[۱۷۸] ،۲۰۰۹،۱۰۰) به رابطه میان این ابعاد با درگیر ی بخصوص دو بعد روان رنجور خویی و وظیفه شنایی دست یافتند.
۲-۲-۴- مدلهای در گیری
در اینجا مدلهایی از درگیری در کار ارائه گردیده است که در آن هرکس بنا بر تعریفی که از درگیری در کار داشته ، به فراخور آن به مدل سازی عوامل موثر بر آن پرداخته است. از جمله مهمترین مدلسازی های صورت گرفته در این زمینه می توان به مدل کان (۱۹۹۰) ؛ مدل مسلچ و لیتر(۱۹۹۷)؛ مدل موسسه گالوپ و مدل بیکر و دموروتی(۲۰۰۸) از درگیری در کار اشاره نمود. که در ادامه هریک به صورت مبسوطی توضیح داده شده است.
۲-۲-۴-۱- مدل کان از درگیر ی
همانطورکه گفته شد مفهوم درگیر ی را ابتدا کان بکار برد.کان کار خود رادر یک کمپ تابستانی مشاوران و همچنین طراحان یک شرکت معماری انجام داد. او براین نکته تاکید داشت که هرآنچه کارکنان در هر لحظه در ارتباط با نقش کاری خود تجربه می کنند درگیر بودن یا در گیرنبودن آنان را تحت تاثیر قرار می دهد و معتقد است که هر فرد در هنگام مواجهه با یک نقش کاری به طوراساسی از خود سه سوال می پرسد:

 

 

اجرای این نقش برای من تاچه حد می تواند معنا دار باشد ؟

چقدر من در این نقش از امنیت روانی لازم برخوردارم ؟

و برای اجرای آن چه چیز های در دسترس دارم ؟

بنابر این او سه شرط را برای اینکه افراد در کارشان درگیر شوند را لازم می داند :پر معنا بودن روانشناختی [۱۷۹]،امنیت روانشناختی[۱۸۰] و دسترسی روانشناختی[۱۸۱]

 

 

پر معنا بودن کار

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

۲-۲-۳-۴) تعریف مدیریت دانایی

تحقیق در ادبیات مدیریت، نشان می‌دهد که هیچ تعریف مورد توافقی از مدیریت دانایی وجود ندارد. تعاریف عمدتاً بر قابلیت‌های سازمانی در خصوص تولید ثروت از دارایی‌های دانایی‌مدار متمرکز هستند. و نقش مدیریت دانایی، اکتساب، جمع‌ آوری و استفاده از دانایی فنی سازمانی و درس‌های آموخته شده‌است. کمی بیش از ده سال از عمر ابداع مفهوم کلی مدیریت دانایی می‌گذرد و در این مدت، تعاریف گوناگونی در این خصوص ارائه گردیده که هر یک ابعادی از این موضوع را نمایش می‌دهند. در ذیل به بیان مهم‌ترین این تعاریف می‌پردازیم:

 

 

مدیریت دانایی، کسب دانایی درست برای افراد مناسب در زمان صحیح و مکان مناسب است، به‌گونه‌ای که آنان بتوانند برای دستیابی به اهداف سازمان، بهترین استفاده را از دانایی ببرند.

مدیریت دانایی، بنایی سنجیده، صریح و اصولی برای تجدید و استفاده از دانایی در جهت افزایش تأثیر و بازگشت دانایی مربوط به سرمایه دانایی است.

تعریف مدیریت دانایی، اغلب به حوزه‌های تخصصی نویسندگان مقالات وابسته‌است. مدیریت دانایی را به صورت فرایند مستمر اطمینان از توسعه تجربی سازمان‌ها در جهت بهبود قابلیت حل مشکلات سازمانی، و حمایت از مزیت رقابتی تعریف می‌کنند. مدیریت دانایی را به عنوان قابلیت خلق ارزش افزوده از طریق دارایی‌های ناملموس سازمانی تعریف می‌کنند. والتز[۳۲] عقیده دارد که مدیریت دانایی، به محدوده‌های سازمانی، فرایندها و فناوری‌های اطلاعاتی مختلفی مربوط است که برای دستیابی، خلق و نشر دانایی جهت تحقق مأموریت سازمانی، اهداف کسب و کار و استراتژی‌ها به کار گرفته می‌شوند.

فرایند خلق، انتشار وبکارگیری دانش به منظور دستیابی به اهداف سازمانی.

فلسفه‌ای که شامل مجموعه‌ای از اصول، فرایندها، ساختارهای سازمانی وفناوریهای به کار گرفته شده که افراد را به منظور اشتراک و بکارگیری دانششان جهت مواجهه با اهداف آنها یاری می‌رساند .

مدیریت دانایی مجموعه فرایندهایی است که خلق، نشر و کاربری دانایی راکنترل می‌کنند.

مدیریت دانایی، رسمی سازی و دسترسی به تجربه، دانایی و دیدگاه های استادانه را که قابلیت‌های جدید، قدرت کارایی بالاتر، تشویق نوآوری و افزایش ارزش مشتری را در پی داشته باشند، هدف قرار می‌دهد.

مدیریت دانایی، دانستن ارزش دانایی، فهم اطلاعات سازمان، استفاده از سیستم‌های تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات به منظور حفظ، استفاده و کاربرد دوباره دانایی می‌باشد.

مدیریت دانایی شامل فرایند ترکِیب بهینه دانش و اطلاعات در سازمان و ایجاد محیطی مناسب به منظور تولید، اشتراک و به کارگیری دانش وتربیت نیروهای انسانی خلاق و نوآور است.

مدیریت دانایی، مدیریت اطلاعات و داده به همراه مهار تجربیات ضمنی و نهایی افراد جهت تسهیم، استفاده و توسعه توسط سازمان است که به بهره‌وری بیشتر سازمان منجر می‌گردد.

مدیریت دانایی به مثابه چتری است که مباحث متعدد مربوط به ارزش دانایی به عنوان یک عامل تولیدی را در بر می‌گیرد.

مدیریت دانایی، فرایند کشف، کسب، توسعه و ایجاد، نگهداری، ارزیابی و به کارگیری دانایی مناسب در زمان مناسب توسط فرد مناسب در سازمان است که از طریق ایجاد پیوند میان منابع انسانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و ایجاد ساختاری مناسب برای دستیابی به اهداف سازمانی صورت پذیرد (منصوری و همکاران،۱۳۹۰).
نتیجه تصویری درباره فناوری اطلاعات

 

۲-۲-۳-۵) تعاریف مدیریت دانش

یکی از تعریف هایی که از مدیریت دانش عرضه شده است : از آن به عنوان «عمل مدیریتی » یاد می کند که« سرمایه فکری یک سازمان را به کار می گیرد تا آن را قادر سازد رسالت و ماموریت خود را تحقق بخشند».
در تعریف دیگر، متعلق به رشته مدیریت ، مدیریت دانش«تلاش استراتژیکی سازمان » دانسته شده که سعی می کند از راه کنترل و استفاده از دارایی های فکری که در نزد کارکنان و پشتیبان سازمان وجود دارد، در رقابت به برتری دست یابند . به دست آوردن ، ذخیره کردن و توزیع دانش (مدیریت دانش) موجب می شود که کارکنان سازمان هوشمند تر کار کنند ، از دوباره کاری بکاهند، و در نهایت تولیدات و خدمات خلاقانه تری تولید کنند که نیاز مشتریان را بهتر بر آورند . از تعاریف بالا ، نکات زیر را می توان استنباط کرد:
نخست آنکه مدیریت دانش چیزی است که در محیط سازمانی رخ می دهد؛ دوم آنکه مواد کار آن «دانش سازمانی » یا « سرمایه فکری » یا «دارایی فکری» است (نگودری و یعقوبی،۱۳۹۰).

 

۲-۲-۳-۶)فرایند مدیریت دانش

دالکر(۲۰۰۵) بیان میدارد که “مدیریت دانش، فرایندی است که به افراد و سازمان ها یاری می رساند، اطلاعات مهم را بیابند، گزینش ، سازماندهی و منتشر کنند و برای فعالیت هایی چون حل مسئله، یادگیری مادام العمر و برنامه ریزی راهبردی در پاسخ به تغییر و انطباق با محیط متغیر امروزی، ضروری است”. در واقع مدیریت دانش بر چگونگی سازماندهی و استفاده از دانش در جهت بهبود عملکرد فرد و سازمان، تمرکز دارد. از مدیریت دانش، به عنوان فعالیتی برای فراهم آوردن محیط اجتماعی و فنی برای تولید و تسهیم دانش یاد شده است و فرایندی غیر خطی، پویا و چرخه ای است که طی آن کارمندان یک سازمان آموزشی پیوسته با اطلاعات سر و کار دارند، دانش جدید کسب می کنند و برای اصلاح تصمیمات از آن استفاده می کنند. هدف از مدیریت دانش معرفی راه کارهایی است که اعضای یک سازمان آموزشی را در نیل به اهدافشان یاری می رساند. در واقع هدف کلی از مدیریت دانش استفاده ی بیش از یک فرد از یک دانش به خصوص است مثلا تمام کارکنان یک سازمان آموزشی. سازمان های موفق، دریافته اند که دانش مهمترین دارایی آنهاست و به مدیریت دانش به عنوان عامل کلیدی موفقیت سازمان خود می نگرند. اگر چه مدیریت دانش در ابتدا به عنوان مفهومی تجاری مطرح شد و برای سازمان هایی انتفاعی و با هدف افزایش سود به کار رفته است، اما در پی شناخته شدن نقش آن در موفقیت سازمان ها، برای رسیدن به اهداف متفاوت به کار گرفته شده است. لذا می توان گفت مدیریت دانش در یک سازمان و موسسه ی آموزشی مانند مدرسه و حتی دانشگاه ها و سایر مراکز آموزشی نیز هم می تواند کاربرد داشته باشد. فقط لازم است که متناسب با اهداف آموزشی سازمان یا موسسه آموزشی،طراحی شده باشد(منصوری،۱۳۹۰).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

 

۲-۲-۳-۷)رویکردهای مدیریت دانش

رویکردهای مدیریت دانش به پنج دسته تقسیم می شوند، رویکرد فناوری اطلاعات، رویکرد افراد مدیریت دانش، رویکرد ماشینی به مدیریت دانش، رویکرد فرهنگی یا رفتاری به مدیریت دانش و رویکرد سیستماتیک به مدیریت دانش. از میان این پنج دسته به توضیح مختصر دربارهی رویکرد افراد مدیریت دانش که در آموزش و سازمان ها و موسسات آموزشی بیشتر کاربرد دارد می پردازیم. این رویکرد به معنی مدیریت افراد است. افرادی که به این رویکرد معتقدند بیشتر به ارزیابی تغییر، بهبود و اصلاح مهارت ها می پردازند. در این دیدگاه دانش برابر است با فرایندها، مهارت ها و دانش عملی که به طور مستمر تغییر می کنند. طرفداران این رویکرد مایلند که بدانند یادگیری چگونه صورت می گیرد و چگونه این قابلیت ها را می توان اداره کرد، البته این رویکرد بسیار قدیمی است (عسگری،۱۳۸۴).

 

۲-۲-۳-۸) اهدف مدیریت دانش

ایجاد یک سازمان یادگیری و شراکت با ایجاد جریانی بین مخازن اطلاعات ایجاد شده توسط افراد قسمت های مختلف شرکت (مالی، عملکرد، هوش رقابتی و غیره؟ ) و مرتبط کردن آنها به یکدیگر است . بیشتر افراد و سازمان ها
مدیریت دانش را به دلایل ذیل به کار میگیرند:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

ویژگی یکپارچگی که لزوم هماهنگی اهداف و اقدامات را مورد توجه قرار می‌دهد

ویژگی جامعیت که لزوم توجه به تمام بخش‌ها در یک نگرش سیستمی و جامع را بیان می‌کند

در این چارچوب بعد فضا دارای اهمیت فراوان است و اصول برنامه‌ریزی فضایی در برگیرنده اصول پایداری، یکپارچگی و جامعیت است. در این میان رسالت برنامه آمایش سرزمین رسیدن به عدالت اجتماعی از دیدگاه دسترسی عادلانه و توزیع فضایی دستاوردهای توسعه، کارایی ناشی از برقراری و تقویت پیوندها و ایجاد یکپارچگی فضایی، تعادل اکولوژیکی و ارتقاء کیفیت زندگی و حفظ و اعتلای هویت منطقه‌ای است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
بنابراین می‌توان تهیه طرح‌های آمایش و اجرا کردن آن را به دلایل زیر ضروری دانست.

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

 

جهت بهره‌برداری مناسب از امکانات و قابلیت‌های مناطق

جهت ایجاد تعادل فضایی در پهنه سرزمین

جهت تلفیق ویژگی‌های فرهنگی مناطق در فرایند ملی ـ منطقه‌ای

جهت ایجاد هماهنگی بین بخش‌های مختلف اقتصادی
عکس مرتبط با اقتصاد

 

جهت لحاظ مناسبات جهانی و منطقه‌ای در برنامه‌ریزی

جهت تخصصی کردن و دادن نقش‌های محوری به مناطق

و در نهایت جهت ایجاد زمینه برای رشد و توسعه کشور به مفهوم واقعی و استفاده از قابلیت‌های طبیعی، اجتماعی و اقتصادی در تسریع فرایند توسعه و هدایت صحیح چارچوب توسعه.

 

۲-۳-۶ زمینه‌های قانونی مطالعه های آمایش

از مشکلات عمده‌ای که در نظام برنامه‌ریزی وجود دارد، تفسیرپذیری قوانین مربوط به آن است که موجب تلقی‌های مختلف از قوانین می‌شود و به دنبال آن در اجرا نیز ناهماهنگیهایی به وجود می‌آورد. این امر ایجاب می‌کند تلقی‌ها، متون و منابع قانونی ناظر بر این حوزه و حدود اختیارات عوامل مؤثر دقیقاً بررسی شود. این بررسی‌ها می‌تواند به منزله چارچوبی برای اصلاحات مورد نیاز در نظام برنامه‌ریزی باشد و تغییر یا اصلاح ساختار برنامه‌ریزی دارای محمل قانونی باشد.
در ماده ۷۲، دولت مکلف شده است که به منظور توزیع مناسب جمعیت و فعالیت‌ها در پهنه سرزمین با هدف استفاده کارآمد از قابلیت‌ها و مزیتهای کشور با بهره گرفتن از مطالعه های انجام شده سند ملی آمایش سرزمین را به اجرا درآورد.
در بند الف ماده ۷۴ قرار دادن اسناد ملی آمایش سرزمین و کاربری ملی به عنوان مرجع اصلی هماهنگی‌های بین بخشی، بین منطقه‌ای و بخشی ـ منطقه‌ای در تصمیم‌گیری‌های اجرایی بیان شده است.
در بند ب ماده ۷۴ نیز: «به هنگام نمودن سند آمایش سرزمین، متناسب با تحولات جهانی و منطقه‌ای، علمی و فنی با بهره‌گیری از اطلاعات پایه‌ای و مکانی و تعامل سطوح خرد و کلان منطقه‌ای و بخشی، به گونه‌ای که برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سازگاری با سند ملی آمایش سرزمین تنظیم گردد.» مورد اشاره قرار گرفته است.
همچنین در ماده ۱۱ ضوابط ملی آمایش سرزمین اشاره شده که: «سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور» موظف است زمینه استمرار و پویایی مطالعه های آمایش سرزمین با سه رویکرد «تأثیر تحولات جهانی، منطقه‌ای و داخلی»، «تعمیق نگرش بلندمدت و پایدار در راهبردهای توسعه‌ای کشور»، «تهیه طرح‌های ویژه از نظر موضوعی یا محدوده جغرافیایی» فراهم نموده و سازمان‌دهی مطالعه های آمایش سرزمین به گونه‌ای صورت پذیرد که برنامه پنجم و برنامه‌های بعدی میان‌مدت توسعه کشور به طور کامل بر مبنای سند آمایش سرزمین تهیه شود.»

 

۲-۳-۷ آمایش سرزمین و توازن منطقهای

همان‌گونه که بیان شد هدف از برنامه ریزی آمایش سرزمین توزیع فعالیتهای اقتصادی- اجتماعی و فعالیت در سرزمین با دیدی درازمدت به منظور بهره برداری بهینه از امکانات آن و مشخص کردن نقش و مسئولیت خاص در منطقه براساس توانمندیها و قابلیت‌های آن به طور هماهنگ با دیگر مناطق است. براساس این نقش و مسئولیت که حاصل روند طبیعی و قانونمند در منطقه است و برنامه ریزی منطقهای، برنامه توسعه ملی میتواند در مناطق گوناگون کشور اجرا شود. بنابراین برنامه ریزی آمایش سرزمین بدون برنامه ریزی منطقهای عملاٌ کاربردی نخواهد داشت. به سخن دیگر، هدف اساسی از برنامه ریزی آمایش سرزمین، برنامه ریزی منطقهای و پیوند دادن آن با برنامه ملی است (معصومی اشکوری، ۱۳۷۰: صص ۱۲-۶).
در نتیجه، ضرورت آن عمدتاً ناشی از ضرورت برنامه ریزی منطقهای است. خلاصه ضرورت برنامه ریزی منطقه‎ای را می‌توان به شرح زیر بیان کرد:

 

 

برنامه ریزی منطقهای با متمرکز کردن منابع برنامه ریزی بر محدوده گسترده اما مشخصی از مشکلات، میتواند مستقیمتر و با کفایتی بیشتر از دیگر انواع برنامه ریزی، با مشکلات مقابله کند.

برنامه ریزی منطقهای به اجرای دیگر انواع برنامه ریزی کمک میکند. روشن شده است که دستیابی به اهداف اقتصادی و ملی همانند حداکثر رشد اقتصادی یا اشتغال کامل ن میتواند از طریق برنامه‎ ریزی ملی تحقق یابد.

جوامع مختلف به دلایل مختلف به سمت تشکیل انواعی از دولتهای منطقهای روی آورده است. این دولتهای منطقهای علاقهمندند برای توسعه مناطق زیر نظر خود برنامه ریزی کنند. در این زمینه نیز برنامه ریزی منطقهای ضروری است.

علاوه بر موارد فوق، واقعیت‌های زیر باعث شده برنامه ریزی منطقهای ضروری گردد و دولتها بدان توجه کنند.

 

 

ناهماهنگی توسعه مناطق یکی از ویژگیهای ساختار اقتصادی- اجتماعی کشورهای در حال توسعه، پیشرفت چند منطقه از کشور است. توان تولیدی و قابلیت‌های اقتصادی- اجتماعی این مناطق باعث شده که انتقال سرمایه های فیزیکی و انسانی به آن‌ ها ادامه یابد و دیگر مناطق از منافع توسعه بی‎بهره باشند. این ناهماهنگی دارای عوارضی نظیر نابرابری‌های درآمدی و محرومیت‌های اقتصادی- اجتماعی بخشهایی از کشور است که به مهاجرت‌های بیرویه منجر میشود.

شهرنشینی شتابان و ناهماهنگی توسعه شهر و روستا این پدیده نتیجه تمرکز فعالیتهای اقتصادی و جاذبههای خدماتی از قبیل امکانات آموزشی، بهداشتی و فرهنگی در شهرهاست و به جدایی کامل مناطق شهری و روستایی و خالی شدن روستاها از جمعیت و ثروت میانجامد. این شهر گرایی سریع خود و مشکلات زیادی را به صورت بیکاری مشکل مسکن و حاشیه‌نشینی در شهرها به وجود می‎آورد (معصومی اشکوری، ۱۳۷۰: صص ۱۲۵-۱۲۲).

با توجه به موارد فوق و تعاریف ارائه شده از آمایش سرزمین، می‌توان موارد زیر را در خصوص اهمیت انجام برنامه ریزی آمایش سرزمین که بایستی در توازن با برنامه ریزی منطقهای باشد مسائل را ذکر کرد:

 

 

شناخت سرزمین و حداکثر استفاده از توانایی های بالو انسانی قوه مناطق در مورد منابع طبیعی و انسانی در جهت تحقق اهداف ملی.

توزیع بهتر جمعیت برای منابع طبیعی و فعالیتهای اقتصادی به منظور افزایش رفاه و توسعه

تقسیم وظایف تخصصی و تعیین نقش و مسئولیت خاص هر یک از مناطق کشور در جهت تحقق اهداف توسعه ملی و منطقهای و در نتیجه، جلب مشارکت کلی مناطق مختلف برای تحقق اهداف.

مشخص کردن مناطق در بعضی از فعالیت‌ها یا صنایع و شکل دادن به مجموعهای از مناطق دارای کارکردهای مکمل در جهت تأمین اهداف کلی کشور.

تنظیم استراتژی درازمدت توسعه ملی از ابعاد مختلف، به ویژه استراتژی‌های توزیع جمعیت و فعالیت در گستره سرزمین.

برقراری هماهنگی در برنامه ریزی توسعه منطقهای.

برقراری هماهنگی بلندمدت در برنامههای میان‌مدت بخشی، ایجاد امکان‌های عمرانی.

برای تنظیم برنامههای بخشی- منطقهای و ایجاد پیوستگی و ارتباط منطقی بین طرح

لزوم توجه به محیط زیست و ضرورت بهره برداری بهینه از منابع طبیعی.
عکس مرتبط با محیط زیست

 

۲-۳-۸ برنامه آمایش سرزمین و ارتباط آن با دیگر برنامهها

برنامه ریزی آمایشی به عنوان یکی از ابعاد سه‌گانه «برنامه ریزی جامع» است که چگونگی برنامه ریزی کلیه ابعاد محیطی انسان یعنی خود انسان و هر آنچه با او در ارتباط است را اعم از مادی و معنوی در بر می‌گیرد. بنابراین به اعتبار تعریفی که از برنامه ریزی جامع میشود و با توجه به اهداف آمایشی، برنامه ریزی آمایشی را می‌توان نوعی برنامه ریزی بلندمدت دانست. معمولاً برنامههای بلندمدت دورهای ۱۵ تا ۲۰ ساله را زیر پوشش قرار میدهد. (معصومی اشکوری، ۱۳۷۰: صص ۲۷-۲۵).
چگونگی ارتباط برنامه ریزی آمایشی با دیگر انواع برنامه ریزی، به ویژه برنامه ریزی منطقهای، برنامه‎ ریزی محلی از مقولات اساسی و مطرح در بررسی نقش برنامه ریزی آمایش سرزمین در توسعه کشور است. بدون تردید، برنامه ریزی آمایش سرزمین با برنامه ریزی منطقهای از طرفی و برنامه ریزی محلی از طرف دیگر در ارتباط است. نکته اساسی در اینجا ضرورت وجود ارتباط منطقی در بین برنامههای منطقهای و برنامه کلان توسعه کشور است. چادری و ثقیر عقیده دارند که برنامه ریزی منطقهای میتواند از مفاهیم عمده‌تر اقتصاد ملی و توسعه اجتماعی جدا شود و به طور مستقل رفتار کنند. موضوع فقط این نیست که برنامه ریزی منطقهای غالباً چارچوب کلی تحمیل شده از اقتصاد ملی و شرایط اجتماعی مسلط را فراموش میکنند، بلکه موضوع این است که دولتهای محلی یا منطقهای ممکن است برنامهها یا مقاصدی داشته باشد که در تضاد با منافع ملی قرار گیرد توسعه منطقهای بدون توسعه ملی ممکن نیست. بنابراین برنامه‎ ریزی منطقهای باید در چارچوب برنامه ملی انجام شود. اگر برنامه ملی وجود نداشته باشد، برنامه منطقهای یا طرح توسعه باید به طریقی اجرا شود که به منافع ملی تأمین گردد. (وحیدی، ۱۳۷۳، ص ۸۳).
برنامه ریزی منطقهای به صورت فرایندی تعریف میشود که برنامههای مختلف اقتصادی اجتماعی را با نیازها و امکانات محلی هماهنگ کند. به عبارت دیگر، برنامه ریزی منطقهای فرایندی است در جهت مشارکت مردم و مناطق در امر برنامه ریزی و فراهم آوردن موجبات برنامه ریزی از پایین به بالا در جهت انطباق برنامههای کلان ملی با ویژگیهای ناحیه‌ای (معصومی اشکوری، ۱۳۷۰: صص۱۳۶-۱۳۵).
برنامه ریزی منطقهای از لحاظ عامل جغرافیا و فضا وجه مشترک فراوانی با آمایش سرزمین دارد و تجارت جهانی نیز از این واقعیت حکایت میکنند که این دو نوع برنامه ریزی باید در کنار هم و برنامه ریزی منطقهای در چارچوب آمایش سرزمین انجام پذیرد. هدف از مطالعه های منطقهای یافتن تواناییها و میزان ظرفیت هر منطقه جهت رشد و توسعه است. حال آنکه برنامه ریزی آمایش سرزمین براساس توانمندیها، قابلیت‌ها و استعدادهای هر منطقه، با توجه به یکنواختی و هماهنگی آثار و نتایج عملکردهای ملی هر منطقه در سطح ملی، نقش و مسئولیتی خاص را به مناطق مختلف کشور محول مینماید. براساس این نقش و مسئولیت، می‌توان برنامههای توسعه و رشد را براساس برنامه ریزی منطقهای در مناطق گوناگون کشور اجرا نمود. بنابراین، برنامه ریزی آمایش سرزمین برای بکارگیری برنامه ریزی منطقهای در سطح کشور بهترین مکمل برای برنامههای ملی- بخشی است.
برنامه ریزی آمایش سرزمین و «طرح آمایش سرزمین» که محصول آن است، خط و مرز بین اقتصاد ملی و برنامه ریزی منطقهای را تشکیل میدهد و بر این مبنا دارای خصلت دوگانه اقتصادی و فضایی است. در طرح آمایش سرزمین، خطوط اساسی هدایت‌ها، رهنمودها و راه‌های روشنگر مکان گیری و جایگزینی فضایی فعالیت و مراکز زیست انسانی براساس مطالعه شرایط، ظرفیت‌ها، استعدادها و موقعیتهای خاص منطقهای هر نقطه از کشور انعکاس مییابند (معصومی اشکوری، ۱۳۷۰: صص۱۳۶-۱۳۵).

۲-۳-۹ تنگناهای برنامه ریزی آمایش سرزمین

با توجه به فصل مشترک بین آمایش سرزمین و برنامه ریزی منطقهای، می‌توان برخی از تنگناهای برنامه ریزی منطقهای را برای برنامه ریزی از نوع آمایش نیز برشمرد:

 

 

تلفیق برنامه ریزی آمایش سرزمین با سایر انواع برنامه ریزی، ضعیف است.

مردم در تنظیم و اجرای سیاستها و برنامه ریزی آمایش سرزمین مشارکت عمومی محدودی دارند.

انعطاف‌پذیری برنامههای آمایشی کم است.

نظامهای اطلاعاتی منطقهای با مقتضیات امروز این نوع برنامه ریزی هماهنگی ندارد و هنوز مبنی بر نیازهای اطلاعاتی برنامه ریزی فیزیکی است.

تعیین مناطق برنامه ریزی دشوار است.

باید توجه داشت که مناطق برنامه ریزی باید طوری تعیین شوند که از طرفی کارایی اقتصاد کلی و برنامه ریزی اجتماعی افزایش یابد (که در این صورت کل کشور به تعداد محدودی منطقه تقسیم میشود)، از طرف دیگر، مشکلات منطقهای را که نمیتوانند در سطح محلی حل شود، حل کند. که در این صورت کل کشور به تعداد زیادی منطقه تقسیم می‎شود، این تناقض حل میشود.