۱-۱- مقدمه

در زبان انگلیسی واژه تلرانس[۱] که به لغت مدارا در زبان فارسی برگردان شده است را از واژه تولریشن[۲] یعنی یک اقدام حقوقی که حکومت، انجام اعمال دینی را کم و بیش تضمین می کند، اخذ گردیده است.در قرن شانزده و هفده میلادی مدارای دینی مفهومی حقوقی پیدا کرد و حکومت های اروپایی قوانینی تصویب نمودند که در جهت تضمین مدارای کارگزاران حکومتی در رفتار با پیروان سایر ادیان و مذاهبی بود که تا پیش از تصویب این قوانین تحت تعقیب و بدرفتاری بودند بدین ترتیب با توجه به سیطره دین در تمام شئون جوامع اروپایی قرن شانزده و هفدهم مدارا دینی، به مفهوم مدارا در تمام ابعاد ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بود، این مقدمه ترسیمی از خط سیر پیدایش مفهوم مدارا در جامعه اروپایی بود.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
اما هر چه از قرن هفدهم و مبداء ظهور اجتماعی این لغت فاصله میگیریم، معنای آن دچار دگرگونی شده است، که تلاش متفکران اجتماعی از جمله هابرماس برای بازتعریف، شناخت و شناساندن دقیقتر مؤلفه های تشکیل دهنده لغت تلرانس در جهت بازگشت معنایی این کلمه نیز در همین راستا می باشد.
بنابر آنچه ذکر گردید ریشه های اولیه مفهوم لغت مدارا در جوامعی شکل گرفته که دین و نهادهای دینی اندیشه سازان و گردانندگان آن جوامع بودند از این رو تاریخ رابطه بین مدارا و دین دوجانبه است .
تعامل بین دین، دینداری و مدارا از موضوعاتی بوده که اولا به دلیل جایگاه و نقش ساختار فرهنگی (که دین در برخی جوامع اصلی ترین عنصر تشکیل دهند آن است) در جوامع انسانی و ثانیا به دلیل نیاز انسان به تعامل سازنده با انسانهای دیگر همواره چه به طور مستقیم و چه بصورت کنایی توسط جامعه شناسان مورد نظر بوده است.
مدارا از دید گاه افرادی که به آن اعتقاد ندارند با مفهوم منفی آن به معنی تسامح بکار گرفته می شود، این واژه همچنان می تواند به مثابه ابزار قدرتی قرار بگیرد که تمایل دارد اقلیتها را با بی تفاوت کردن در کنترل خود داشته باشد.
آلپورت[۳] در بحث خویش در خصوص رابطه میان دین و تعصب[۴] کارکرد دین را متناقض می داند که هم نافی تعصب است و هم موجد آن.به نظر او علارغم آنکه تعالیم ادیان بزرگ، فراگیر و جهانشمول هستند و بر اخوت و برابری تاکید می کنند ،اجرای این آموزه های همواره با تفرقه انگیزی و بی رحمی همراه بوده است (آلپورت ۱۳۷۹، ۵۹).
وبر معتقد است دین در کشمکشی دائمی با مسائل وامور گوناگون بسر میبرد از جمله این تنش میان مقوله دین و مقولات هنر، سیاست، اجتماع، اقتصاد، امور جنسی و حوزه خرد ورزی اشاره میکند (وبر ۱۳۸۲، ۴۰۲-۳۷۵).
عکس مرتبط با اقتصاد
برخی از نظریه پردازان در خصوص امور اجتماعی یک نظر کلی را مطرح می کنند که ادیان بزرگ با توجه به ادعای مطلق بودن حقیقت نزد خود و همچنین به دلیل تمایل به ساختار جهانی که دارند سرچشمه تعصب هستند این نظریه در یک جمله دقیق این مفهوم را بیان می کند که ادیانی که چنین ادعایی دارند و آن را بطور جدی مطرح می نمایند ادیانی مدارا مدار نیستند.
البته باید توجه داشت که بیشتر این نظریه پردازی های و نگرش های منفی به رابطه میان دین و مدارا نتیجه تحقیقات، پژوهش ها و بررسی های بوده که در جوامع مسیحی و یهودی صورت گرفته است، که این احتمال را به ذهن متبادر میسازد که در صورت انجام بررسیها در جوامع با ادیانی دیگر نتیجه دیگری حاصل شود و در نتیجه برداشت از این رابطه دچار دگرگونی گردد،کما اینکه با بررسی مختصری در تاریخ اسلام برخی اندیشمندان غیر مسلمان نیز به رابطه مثبت دین اسلام و روحیه مدارا اشاره دارند. ویل دورانت می گوید: “اسلام طی پنج قرن از سال ۷۰۰ تا سال ۱۲۰۰ میلادی از لحاظ نیرو، نظم، بسط قلمرو حکومت، تصفیه اخلاق و رفتار، سطح زندگی، وضع قوانین منصفانه انسانی، تساهل دینی، ادبیات، دانش علم طب و فلسفه، پیشاهنگ جهان بود.” همچنین که گوستاولوبون تصریح می نماید که “هیچ مذهبی مانند اسلام با این درجه از تسامح وتساهل در دنیا دیده نشدهمین گذشت و اغماض موجب دوام فتوحات گشت و دین اسلام در همه جا مورد قبول واقع گردید و اقوامی که آن را قبول مینمودند در ایمان و عقیده خود به صورت محکم باقی ماندند و همچنین زور شمشیر موجب پیشرفت اسلام نگشت، زیرا رسم عرب مسلمان این بود که هر جا را فتح میکرد، مردم آنجا را در دین خود آزاد می گذاشتند (گوستاولوبون ۱۹۹۸، ۱۴۵).
برخی اندیشمندان تاریخ اسلام علت رابطه مثبت و سازنده میان دین اسلام و روحیه مدارا را در منابع آموزه های این دین که از متن قرآن و سیره پیامبراسلام تشکیل میشوند میدانند.
چند نمونه از آیاتی که منعکس کننده نوع نگاه اسلام به دیگر مذاهب میباشد عبارتند از:
إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ الَّذِینَ هَادُواْ وَ النَّصَرَى‏ وَ الصَّبِِینَ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ وَ عَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لَا خَوْفٌ عَلَیهِْمْ وَ لَا هُمْ یحَْزَنُون (بقره ۶۲).
قُولُواْ ءَامَنَّا بِاللَّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَیْنَا وَ مَا أُنزِلَ إِلىَ إِبْرَاهِمَ وَ إِسمَْاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْبَاطِ وَ مَا أُوتىِ‏َ مُوسىَ‏ وَ عِیسىَ‏ وَ مَا أُوتىِ‏َ النَّبِیُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَینْ‏َ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نحَْنُ لَهُ مُسْلِمُون (بقره ۱۳۶).
لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ الْوُثْقى‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ (بقره ۲۵۶).
ءَامَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مِن رَّبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ کلُ‏ٌّ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ مَلَئکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَینْ‏َ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَ قَالُواْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَ إِلَیْکَ الْمَصِیر(بقره ۲۸۵).
قُلْ ءَامَنَّا بِاللَّهِ وَ مَا أُنزِلَ عَلَیْنَا وَ مَا أُنزِلَ عَلىَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْبَاطِ وَ مَا أُوتىِ‏َ مُوسىَ‏ وَ عِیسىَ‏ وَ النَّبِیُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَینْ‏َ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون (ال عمران ۸۴).
خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الجَْاهِلِین (الاعراف ۱۹۹).
الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْباب (زمر۱۸).
و نمونه هایی ازسیره پیامبر اسلام (ص) در برخورد با پیروان دیگر مذاهب و مخالفان:
۱٫ میثاق مدینه:
قراردادی که محمد بن عبدالله (ص) در اولین سال حضور خود در مدینه میان تمامی قبائل شهریثرب و اطراف آن از هر دین مسلکی منعقد ساخت و مسلمانان، یهودیان و بت پرستان را زیر یک چتر حمایتی واحد با برخورداری از حقوق سیاسی و فرهنگی یکسان برای تمامی گروه هایی که به این قرارداد پایبند بودند را به عنوان یکی از گویاترین نمونه های مدارای دینی در سیره پیامبر ارائه میگردد.
جاناتان برکی در این خصوص اظهار می دارد: “یکی از نکات جالب این قرار داد این است که قبایل یهودی به همراه مسلمین به عنوان یک «امت» در نظر گرفته شده‌اند: قبایل یهودی «یک امت با مؤمنین» هستند ولی آنها «مذهب خودشان را دارند و مسلمانان مذهب خودشان را”(جاناتان برکی ۲۰۰۳، ۴۶).
محمد طاهر القادری این قرارداد را با قانون اساسی مدرن مقایسه کرده و عنوان می دارد:
” قانون اساسی همچنین روش های صلحآمیزی برای حل اختلافات بین گروه‌های مختلف از ادیان و فرهنگ‌های مختلف ارائه می‌کند.”
آلفرد ولش معتقد است که:” این سند استعداد سرشار دیپلماتیک محمد را نمایان می‌کند زیرا او اجازه داد که ایده با ارزش امت که در حالات ایده آلش مذهبی بود، به صورت موقتی به دلیل ملاحظات سیاسی بخش مذهبی اش کمرنگ شود” (آلفرد ولش ۱۹۸۹، ۴۶).
امتیازاتی که برای غیرمسلمانان در این قرارداد در نظر گرفته می شود نیز بسیار جای تامل دارد که عبارتند از:
الف) امنیت خدا برای همه گروه‌ها یکسان است.
ب) غیر مسلمانان حقوق سیاسی و فرهنگی مساوی با مسلمین دارند. آنها استقلال خود را داشته و آزادی مذهبی خود را دارند.
ج) غیر مسلمانان در جنگ بر علیه دشمنان امت شرکت کرده و هزینه جنگ بین همه تقسیم میشود.
د) غیر مسلمانان لازم نیست که در جنگ‌های مذهبی مسلمانان شرکت کنند.
۲٫زندگی توام با آسایش یهودیان در شهر مدینه حتی پس از خیانت قبائل یهودی اطراف مدینه (بنی‌قینقاع، بنی نضیر و‎ بنی قریظه) در جنگ احزاب.
۳٫رفتار پیامبر (ص) با اهالی شهر مکه علی الخصوص ابوسفیان و خانواده وی پس از فتح آن شهر با نظر به اینکه مسلمانان چه سابقه تاریخی از اهالی مکه در ذهن داشتند.
۴٫ رفتار پیامبر (ص) با اسرای جنگی مخصوصا پس از جنگ بدر
این چند مورد از برداشت هایی از سیره پیامبر اسلام (ص) است که در قرنهای اول پس از بعثت به عنوان آموزه ها و دستورات دینی در موضوع تعامل با غیر همکیشان برای ایشان به عنوان الگوهای رفتار اجتماعی نهادینه شده بود.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

۱-۲- بیان مسئله

موضوع مدارا از سطح کنشگران فردی در جامعه تا سطح ساختارهای وسیع اقتصاد، فرهنگ و سیاست موضوعی است که امروز به عنوان یکی از مولفه های توسعه فرهنگی[۵] و پیش نیاز های توسعه اقتصادی[۶] و سیاسی مطرح می باشد.
در سطح خرد مدارا میان کنشگران در فضاهای فیزیکی موجب انباشت اطلاعات ، حذف عیوب و نقایص و حرکت در جهت پیشرفت میگردد و عدم وجود مدارا میتواند گسست اجتماعی[۷] و شکاف در نهادهای هرچند کوچک از جمله خانواده ویا بزرگ مانند حاکمیت را بدنبال داشته باشد.
در سطح ساختارهای وسیعتر مانند دولت و اقتصاد عدم وجود مدارا در عاملان این ساختارها در تظاهرات عدم مدارا، کشمکش و سلطه در از جانب ساختارها و نهادهای موجود جزمی با عدم قابلیت انعطلاف و در نهایت منجر به کاهش تحرک و پویایی خواهد گردید که حرکت بسوی توسعه سیاسی و اقتصادی را بسیار با مشکل مواجه خواهد نمود.
عدم نهادینه شدن روحیه مدارا در کنشگران طیف گسترده ای از تعارضات را به وجود می آورد که دامنه آن از سطح برخورد های محدود بین فردی آغاز و تا سرکوب و حذف عقاید متفاوت سیاسی و جنگ های عقیدتی و فرقه ای که با خشونت، حذف فکری و فیزیکی همراه می گردد ادامه می یابد همانند آنچه امروز در کشورهای مختلف مسلمان از پاکستان و افغانستان گرفته تا بحرین و عربستان و سوریه و لبنان شاهد آن هستیم که از درگیری های کلامی در قالب رسانه های جمعی ارائه می گردد که در تحلیل محتوی محصولات ارائه شده از سوی آنها نه ترویج یک فرقه ویا آیین که بیشتر تخریب فرقه های و آیین های غیر همسو مشاهده میگردد تا جنگها وکشتارهای خونین داخلی و گاهآ فرامرزی.
شاید بتوان رابطه دیالکتیک سطح خرد و کلان در موضوع روحیه مدارا به خوبی مشاهده نموده، از سویی ساختارهای فرهنگی و اجتماعی موجود در بعضی جوامع نه تنها قابلیت نهادینه‌سازی[۸] روحیه مدارا را در ساختارهای ذهنی کنشگران ندارد، بلکه مانع از ایجاد این روحیه در آنها میشود در طرف مقابل فقدان روحیه مدارا در کنشگران که عاملان سازنده ساختارهای هستند باعث به وجود آمدن نظامهایی سیاسی و اقتصادی بسته توتالیتر با آستانه تحمل بسیار پایین میگردند.
امروزه در دهه دوم قرن بیست و یکم در حالی که با افزایش سرعت و حجم انتقال اطلاعات جهان به سمت تبدیل شدن به دهکده جهانی می باشد ، همزمان شاهد افزایش روزافزون شکاف میان جوامع هستیم، از یک سو جوامعی قراردارند که قائل به هیچ حریم[۹] و تابویی[۱۰] برای مسائل فرهنگی، مذهبی و سیاسی نیستند و از سوی دیگر جوامعی که کم اهمیتترین تفاوتهای دیدگاهی و تاریخی را خط قرمز ارزشهای بنیادین خود می دانند.
اما مسئلهای که ذهن بسیاری از افراد چه در آنهایی که در درون جنگ های بیرحمانه قراردارند و چه آنهایی که در هزاران کیلومتر انطرف تر در موسسات آموزشی و تحقیقی و یا رسانه ای با این مسائل آشنا هستند به ذهن خود درگیر کرده، چرایی، علت و فلسفه جنگهایی است که بر اثر اختلافات فرقهای به وجود آمدهاند.
موضوعاتی که درسطوح زیرین علت های این درگیری ها در جوامع اسلامی مطرح میشود مانند موضوع کشمکش های سیاسی و حتی اقتصادی که شاید در درجه های بعدی علت یابی این کشمکشها نشان داده می شوند را نیز شاید باید باز هم به هسته محوری فقدان روحیه مدارا در کنشگران و در سطح ساختار ها ارجاع نمود، چه اینکه در صورت وجود این روحیه در میان جامعه می توانست اختلافات از طریق گفتمان های کلامی، تضارب آرا و اشتراک اندیشه ها به نحو پیشرونده ای در سطح اجتماع مرتفع می گشت.
در یک بررسی مختصر وجه مشترک تمامی جوامعی که از کشمکش مذهبی[۱۱] رنج می برند را شاید بتوان در فرهنگ این جوامع جستجو کرد. زیرا جوامع مختلف درگیر کشمکش‌های مذهبی از منظر ابعاد ساختارهای سیاسی، اقتصادی طیف بسیار گسترده ای را در بر می گیرند و لکن از چشم انداز مذهبی جمعیت اکثریت مطلق این جوامع پیروان دین اسلام هستند که در قالب مذاهب و فرق بسیار گوناگون پراکنده شده اند، صد البته همانگونه که گستاو‌لوبون[۱۲] نویسنده فرانسوی کتاب تمدن اسلام و عرب تصریح می نماید دین اسلام، همانند هر دین و تمدن جدیدی در مواجه با یک فرهنگ جدید همانگونه که بر آن تاثیر می گذارد از آن نیز تاثیر می پذیرد (گستاولوبون ۱۳۵۸، ۱۷۳) و این در محدوده جغرافیایی بسیار وسیعی که کشورهای اسلامی را تشکیل می دهد به روشنی قابل ادراک است، پس ریشه بسیاری از خصلت ها و اعتقادات در ظاهر مذهبی را که بنام آموزه های دین اسلام وجود دارد را باید در اعتقادات فرهنگی[۱۳] کهن مردم جستجو کرد نه اساسا در اصل آموزه های دینی. اما خشونت های مذهبی وجه مشترکی است که در قسمت اعظم این پهنه جغرافیایی و فرهنگی میتوان ملاحظه نمود. از مصر در شمال آفریقا تا پاکستان در جنوب اسیا، با زبانها، فرهنگ ها و اقتصاد متفاوت که به ظاهر همانگونه که اشارت رفت وجه مشترک آنها ظاهرا در دین مشترک خلاصه می شود.
این تحقیق تلاش می نماید نقش تعلیمات دینی [۱۴]را به عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده سرمایه فرهنگی[۱۵]، در ایجاد روحیه مدارا بررسی نماید.

۱-۳- اهداف تحقیق

۱-۳-۱ اهداف کلی تحقیق

بررسی تسهیل جامعه‌پذیری[۱۶] فرهنگی بر روحیه مدارا طلاب علوم دینی مدرسههای بین المللی امام خمینی و المهدی(عج)

۱-۳-۲ اهداف ویژه

بررسی تاثیر نوع دیدگاه جامعه نسبت به روابط مذاهب مختلف در میزان روحیه مدارای طلاب علوم دینی مدرسه های بین المللی امام خمینی و المهدی(عج)
بررسی میزان تاثیر وجود آزادی های مذهبی و تبلیغ مذهب در میزان روحیه مدارای طلاب علوم دینی مدرسه های بین المللی امام خمینی و المهدی (عج) بررسی نحوه تاثیر گذاری ساختار سیاسی بر روحیه مدارای دینی افراد جامعه

۱-۴- اهمیت و ضرورت پژوهش

فقدان روحیه مدارا در کنشگران جامعه از ابعاد مختلف می تواند باعث جلوگیری از توسعه در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ودر نهایت منجر به کند و یا متوقف شدن توسعه اقتصادی گردد.
ما با این واقعیت مواجه هستیم که در هر جامعه منابع مادی و معنوی موجود دارای ظرفیت های محدودی می باشد ،در جوامعی که قسمت عظیمی از نیروهای مادی و معنوی آن صرف اصطکاک بیش از حد بین عقاید و باورهای متفاوت موجود گردد، طبیعتا این نیروها از مجموع منابعی که باید هزینه توسعه و پیشرفت گردد کسر می گردد، بنابراین امر توسعه بسته به میزان روحیه مدارا و صرف نکردن منابع در جهت تقابل های فکری متغییر می گردد. فرهنگ هایی که روحیه مدارا را در عاملان خود نهادینه می کنند در نتیجه کنشگران هزینه های فکری، انسانی و مادی کمتری جهت تقابل های عقیدتی می نمایند قسمت بیشتری از سرمایه های خود را در امر توسعه علمی، اجتماعی، سیاسی و در نهایت اقتصادی مورد بهره برداری قرار میدهند، در آنطرف موضوع جوامعی که هزینه زیادی صرف تقابلها و حتی حذفهای فکری و فیزیکی انجام میدهند نه تنها امر توسعه را با خلل مواجه می سازند بلکه دستاورد های گذشته در تمامی ابعاد را نیز در میان این درگیریهای از دست می دهند.
امروزه درگیری های فرقه ای در کشورهای اسلامی بعنوان یکی از مهمترین موضوعات در سطح جهان اجتماعی مطرح است، که علاوه بر کشته و زخمی شدن دهها هزار نفر در چند سال اخیر، بی خانمانی چند صد هزار نفر و تخریب زیرساختها، نمادهای فرهنگی و… برای کشورهایی که مستقیم درگیر این مسئله هستند، معضلات فراوانی برای سایر کشورهای جهان به خصوص کشورهای همسایه در بر داشته است که اگر چه بسیاری از تاثیرات آن در حال حاضر خود را نشان داده ولی بسیاری از آن نیز همچنان در گرد و غبار ناشی از جنگ تاکنون پنهان مانده است.
بیگمان برای ارائه راهکار در خصوص هر مسئله اجتماعی[۱۷] باید ابتدا ریشه و علت به وجود آورنده و یا مانع شونده آن را جستجو نمود که معضل فقدان سطح مطلوبی از روحیه مدارا در میان جوامعی که از آنها تحت عنوان کشورهای اسلامی نام برده میشود از این روند نمیتواند مستثنی باشد.
ساموئل هانتینگتون[۱۸] استدلال میکند که جهان برمبنای تفاوتهای فرهنگی که طی چندین قرن وجود داشتهاند به هشت یا نه تمدن تقسیم میشود و تضادها و چالشهای اینده در مرزهای فرهنگی که این تمدنها را از یکدیگر جدا میکنند، رخ خواهند داد.

۱-۵- سوال های تحقیق

آیا تعامل گسترده انسانها با پیروان سایر مذاهب بر روحیه مدارا تاثیر می گذارد ؟
آزادی تبلیغ برای مذاهب مختلف در یک جامعه چه تاثیری در روحیه مدارای افراد آن جامعه دارد؟
آیا الزاما افرادی که در کشورهای توسعه یافته پرورش یافته اند از روحیه مدارای بیشتری برخوردار هستند ؟
آیا افرادی که در جوامعی پرورش یافته اند که در آنها تعدد مذاهب بیشتری وجود دارد از روحیه مدارای بیشتری برخوردارند ؟
آیا سطح تحصیل علوم دینی در میزان روحیه مدارای افراد تاثیر دارد؟
آیا تفاوتی در سطح مداراگری افرادی که در جوامع پلورالیسم پرورش یافته اند با افرادی که در جوامع متعصب رشد یافته اند وجود دارد؟

۱-۶- محدودیت های پژوهش

در انجام این تحقیق موانع و مشکلات فراوانی وجود داشت که مرحله جمع آوری داده ها را با چند ماه تاخیر مواجه ساخت مهمترین مسئله عدم همکاری مسئولین مدرسه بین المللی امام خمینی (ره) بود به گونه ای که بعد از ۳ ماه پیگیری و عدم دریافت جواب مثبت، با توجه شرایط پیشرو، مجبور شدیم برای انجام مصاحبه با دانشجویان این موسسه از راه های غیر سازمانی استفاده کنیم که این روش مشکلات و نگرانیهای فراوانی را بهمراه داشت.از جمله صرف چند روز وقت برای یافتن یک مشارکت کننده قابل قبول.
دیگر مشکل پیش روی این تحقیق مسئله تنوع فرهنگ ها و زبان ها خصوصا در دانشجویان مدرسه عالی المهدی (ع) بود.برداشت های اشتباه از سوالات توسط برخی از دانشجویان موجب میشد بعضا یک سوال چندین بار همراه با مثال، توضیح و حاشیه پرسیده شود تا برای دانشجویان واضح گردد، که با توجه به این مشکل و حساسیتهای موجود چه از طرف دانشجویان و چه از سوی مسئولین محترم این مدرسه، مصاحبه با دانشجویانی که ماه های اولیه حضور ایشان در ایران و این مدرسه است میسر نشد.

ـ همان، ص 23 . ↑
ـ همان، ص 32 . ↑
ـ عبدا… جوادی آملی، رحیق مختوم، پیشین، ج 10، ص 38 . ↑
ـ همان، ج4، صص 404و405. ↑
ـ صدرالمتألّهین، الاسفارالاربعه، پیشین، ج1، ص 82. ↑
3 ـ همان، ج5، ص 561-560. ↑
1 ـ عبدا…جوادی آملی، تحریرتمهید القواعد، پیشین، ص 768. ↑
2 ـ عبدا…جوادی آملی، رحیق مختوم، پیشین، ج1، ص 493. ↑
1 ـ همان، ج 10، صص 338 – 336. ↑
2 ـ میرزا مهدی آشتیانی، اساس التوحید، پیشین، ص 55. ↑
1 ـ رك به: مرتضی مطهری، مقالات فلسفی، پیشین، ج3، صص 132ـ 130. ↑
2 ـ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، پیشین، ج 6، ص1048. ↑
ـ صدرالمتألّهین، الاسفارالأربعه، پیشین ج 2، ص 497. ↑
ـ همان، ج1، ص 546 ونیز : ملاهادی سبزواری، اسرار الحكم، پیشین، صص 29ـ 28. ↑
ـ ملاهادی سبزورای، الرسائل، پیشین، 1376، ص 504. ↑
ـ عبدا… جوادی آملی، رحیق مختوم، پیشین، ج 1، ص 490 به بعد. ↑
ـ ملا علی مدرّس زنوری، بدایع الحكم، مقدمه احمد واعظی، چاپ ونشر علاّمه طباطبایی، تهران، 1376، صص 359ـ 370 و نیز رك به : عبد الرّسول عبودیّت، درآمدی به نظام حكمت صداریی، پیشین، ص 241ـ 213. ↑
ـ سیّد جلال الدین آشتیانی، تمهید القواعد، پیشین، ص 61 . ↑
ـ سیّد جلال الدین آشتیانی، منتخبانی از آثار حكمای ایران، مركز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ‌ج4، صص 497ـ 496 ↑
1ـ مهدی حائری یزدی، هرم هستی، پیشین، ص 12. ↑
ـ ابن تركه، تمهیدالقواعد، پیشین، ص .125. ↑
ـ ابن فناری، مصباح االانس، پیشین، ص 252. ↑
ـ قیصری، شرح فصوص الحكم، تحقیق سید جلال الدین آشتیانی.1375.ص 2؛ونیز: ملاصدرا، الشواهد الربوبیّة، پیشین، ص 51. دراین زمینه رك به:حسین عشّاق.، مقاله توجیه عقلانی كثرت درفرض وحدت شخصی وجود، معارف عقلی.شماره138، صص 3-17. ↑
ـ ص 328:«مرتبۀ سابق همۀاشیاءدرعلم حق، عالم اعیان ثابته است» صدرالمتألّهین، الاسفارالأربعه. ↑
ـ مشارق الدراری، ص 30 ↑
ـ صدرالمتألهین، پیشین، ص 378:«إنّ للحق تجلّیا واحدا…»؛وصص 358 و366. ↑
ـ ابن تركه، تمهیدالقواعد، پیشین، ص 142یا42. ↑
ـ رك به: یدالله یزدان پناه، جزوۀعرفان نظری، پیشین، صص 290-297. ↑
ـ صدرالمتألهین، اسفار، پیشین، ج6، ص 26. ↑
ـ صدر الدین قونوی، شرح فصوص الحكم، پیشین، ص 15؛رك به، عبدالرسول عبودیّت، درآمدی بر نظام حكمت صدرایی، پیشین، صص 240-241. ↑
ـ صدرالمتألهین، پیشین، ج2، ص 347. ↑
ـ از جمله این افراد جلال الدین همایی است كه بیان می كند:«كسی كه به گفتار عرفا وحكمای فهلوی رسیده باشد، بین . اختلاف مراتب ومظاهر فرقی نمی یابد.منوچهر صدوقی سها، جریان تشكیک درمظاهر وجود یا مراتب آن، كیهان اندیشه، شماره64:، 1374، ص 89. ↑
ـ رك به:سید حسن امین، وحدت وجود در فلسفه وعرفان اسلامی، پیشین، صص 86-93. ـ صدرالمتألهین، شواهد الربوبیّه، پیشین، ص ؛ونیزهمان، المشاعر، پیشین، ص 109. ↑
ـ سید حسن امین، پیشین، ص 64. ↑
ـ عبدالرسول عبودیّت، پیشین، ص . ↑
ـ صدرالمتألهین، اسفار، پیشین، ج1، ص 47. ↑
ـ همان، ج2، ص 292. ↑
ـ هرم هستی؛ صص 100-102. ↑
ـ عبدالله جوادی آملی، سرچشمۀ اندیشه، پیشین، ص 58. ↑
ـ یدالله یزدان پناه، جزوه عرفان نظری، ص 206ونیز: مصباح الانس، صص 72و73.ـ صدرالمتألّهین، پیشین، شواهد الرّبوبیّه، ص 140. ↑
ـ صدرالمتألهین، شواهد الربوبیّة، پیشین، ص 140. ↑
ـ صدرالمتألّهین، اسفار، یشین، ج 2، ص 351. ↑
ـ عبدالله جوادی آملی، رحیق مختوم، پیشین، ج10، ص 73. ↑
ـ صدرالمتألّهین، پیشین، ج2، ص 352.؛دراین زمینه ر ك به:سعید رحیمیان، تجلّی وظهور در عرفان نظری، پیشین، صص 248-250. ↑
ـ رسائل حكیم سبزواری، ص 162. ↑
ـ ابن تركه، تمهید القواعد، پیشین، مقدمۀ استاد آشتیانی، ص 78. ↑
ـ ر.ك به: عبدالله جوادی آملی، پیشین، ج10، صص 73-75. ↑
ـ همان، ج9، صص 480-481. ↑
ـ سعید رحیمیان، پیشین، صص 308-309. ↑
ـ عبدالله جوادی آملی، پیشین، ج9، ص 57؛برای اطلاع بیشتر ر ك به:همان، صص 31-63؛وهمان، ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، صص 245-248؛ونیز. سعید رحیمیان، پیشین، صص 295-319. ↑
ـ صدرالمتألّهین، پیشین، ج 6.ص ↑
ـ برای آشنایی با اقوال ونقد آنها، رك به:سید جلال الدین آشتیانی، شرح مقدمه قیصری، پیشین، صص 291-329. ↑
ـ رك به: عبدالله جوادی آملی، پیشین، ج 10، صص 184-247، فصل 31و32؛ونیز سعید رحیمیان، پیشین، صص 401-410. ↑
ـ صدرالمتألّهین، پیشین، ج 1، ص 261. ↑
ـ برای اطلاع بیشتر از پیامدهای وحدت شخصی بر مباحث فلسفی وكلامی، رك به:سعید رحیمیان، پیشین، صص 293-439. ↑
ـ جلال الدین دوانی، همان، ص ↑
ـ رك به: صدرالمتألّهین، پیشین، ج 1، صص 83-85. ↑
ـ همان، ص 384. ↑
ـ عبدالله جوادی آملی، سرچشمه اندیشه، پیشین، ج 5، ص 73. ↑
ـ دراین زمینه رك به : همان، صص 73-75؛وملا هادی سبزواری، اسرار الحكم، پیشین، صص 57-61؛ونیز جلال الدین دوانی، الرسائل المختاره، پیشین، صص 81-85. ↑

قوانین و مقررات: شرکت‌ها ممکن است جهت شمول و یا عدم شمول بعضی قوانین دولتی اقدام به مدیریت سود کنند. هاو[۳۵] و همکاران (۲۰۰۵) با انجام مطالعه‌ای در کشور چین دریافتند در پاسخ به قانونی که بیان می‌داشت شرکت‌هایی که خواهان انتشار اوراق قرضه و سهام هستند باید حداقل به اندازه %۱۰ سرمایه، بازده سالیانه کسب کنند، مدیریت سود افزاینده توسط شرکت‌ها اعمال می‌گردید. (دستگیر،۱۳۹۲)
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)

۲-۲-۵-۲ انگیزه‌های مربوط به منافع شخصی

آنچه در این نوع انگیزه‌ها دارای اهمیت است، منافع افرادی درون شرکت می‌باشد و نه خود شرکت. به عبارت دیگر هدف مدیریت سود در این نوع انگیزه‌ها عبارت است از کسب پاداش، اعتبار، امنیت شغلی و در یک کلام کسب منافع اشخاصی در شرکت.مباحث نظریه نمایندگیدر این نوع انگیزه‌ها خود نمایی می‌کند. در ادامه انواع مختلف این انگیزه‌ها تبیین می‌گردد.

افزایش پاداش: در تئوری نمایندگی برای غلبه بر مشکل تضاد منافع بین مالک و مدیر، یکی از راه های پیشنهادی جهت همسو کردن منافع، وضع پاداش است، بدین ترتیب که هرچه مدیر بیشتر در جهت اهداف شرکت (سود‌آوری) تلاش کند، پاداش بیشتری دریافت خواهد کرد. به علاوه یکی از مبناهای اندازه‌گیری تلاش مدیر در جهت اهداف شرکت، سود شرکت است و از آنجایی که سود، از اعداد برآمده از سیستم حسابداری است. مدیر انگیزه‌ کافی برای مدیریت سود را خواهد داشت.(افلاطونی،۱۳۸۵)
حسابداری

اعتبار، سرمایه انسانی و امنیت شغلی مدیر: بازار کار داخلی و خارجی مدیریت، بسته به برداشتن از موفقیت یا عدم موفقیت مدیر در شرکت که میزان اعتبار، حقوق و پاداش وی را تعیین می‌کند. از طرفی، ارقام حسابداری بطور مستقیم و یا غیر مستقیم در برداشت بازار کار از موفقیت یا عدم موفقیت مدیر در شرکت، اثر گذار است. همچنین ارقام حسابداری می‌توانند بصورت مستقیم یا غیر مستقیم بر تصمیمات سهام داران و هیات مدیره برای تجدید یا خاتمه مدیریت مدیر عامل اثر گذار باشد. بنابرین، مدیر انگیزه کافی برای مدیریت سود را دارد. (دستگیر،۱۳۹۲)

انگیزه‌های درون شرکتی: اگر شرایط کاری افراد در درون شرکت متأثر از اعداد حسابداری باشد، انگیزه کافی برای مدیریت سود فراهم می‌گردد. به عنوان مثال در یک شرکت ممکن است به منظور جلوگیری از انحراف بودجه و دستیابی به استانداردهای عمل‌کرد مورد نظر، گزارش‌های مالی دستکاری شود.

تغییر دادن مدیر اجرایی شرکت: در سال آخر حضور مدیر عامل در شرکت، احتمالاً انگیزه‌ مدیریت سود افزاینده وجود دارد، زیرا از طرفی مدیر عامل می‌خواهد با گزارش نمودن سود بیشتر از واقع، پاداش خود را به حداکثر برساند و از طرفی دیگر مدیر با این کار می‌خواهد احتمال کسب جایگاهی در هیئت مدیره را پس از کناره‌گیری از سمت مدیرعاملی افزایش دهد به علاوه طبق فرضیه «افق دید کوتاه مدت» مدیر در حال برکناری این انگیزه‌ را دارد تا با افزایش سود گزارش شده در سال پایانی حضور خود در شرکت، به پاداش بیشتری دست یافته و شهرت و اعتبار خود را نیز افزایش دهد. این در حالی است که اگر مدیر افق دید بلند مدت داشته باشد، اثر بلند مدت اقلام تعهدی اختیاری بر سود نزدیک صفر خواهد بود. اما وقتی مدیر بر مقطع برکناری نزدیک می‌شود، اثرگذاری معکوس اقلام تعهدی اختیاری به دوران مدیر عامل بعدی منتقل می‌گردد. در تحقیقات زیادی وجود مدیریت سود افزاینده در سال آخر مدیر عامل در شرکت گزارش گردیده است. به علاوه در سال تغییر مدیر عامل، هنگامی که مدیرعامل جدید در جایگاه مدیریت قرار می‌گیرد، احتمالاً تمایل دارد در سال اول حضور خود در شرکت، مدیریت سود کاهنده انجام دهد، زیرا می‌خواهد نشان دهد مدیر عامل قبلی، شرکت را در وضعیت بدی به او تحویل داده است. به علاوه از آنجایی که عملکرد سال اول مبنایی است برای پاداش مدیر در سالهای بعد،‌مدیران تمایل دارند عملکرد سال اول را ضعیف نشان دهند. ضمناً با توجه به ماهیت برگشت پذیری اقلام تعهدی، با مدیریت سود کاهنده در سال تغییر مدیرعامل، زمینه برای مدیریت سود مثبت در سالهای بعد فراهم می‌گردد. در تحقیقات زیادی وجود مدیریت سود کاهنده در سال تغییر مدیریت در شرکت، گزارش گردیده است.(دستگیر،۱۳۹۲)

۲-۲-۶اقلام تعهدی

تجزیه و تحلیل مدیریت سود غالباً بر استفاده مدیریت از اقلام تعهدی تأکید دارد. قضاوت‌هایی که بوسیله مدیران به کار برده می‌شود بر گزارش‌های مالی تأثیر گذار است و معمولاً از طریق بخش تعهدی سود انجام می‌گیرد، زیرا قابلیت تحریف و اعمال قضاوت در مورد بخش نقدی سود خیلی کمتر از بخش تعهدی می‌باشد. فرض می‌شود که سود به روشی قابل پیش‌بینی و در جهت رسیدن به اهداف خاصی مدیریت می‌شوند(خدامی پور،۱۳۸۹).جونز (۱۹۹۱) تفاوت بین سود و وجه نقد حاصل از عملیات را به عنوان اقلام تعهدی شناسایی کرده است.
اسلون[۳۶] (۱۹۹۶)، اقلام تعهدی را به عنوان تغییر در سرمایه در گردش غیر نقدی منهای هزینه استهلاک تعریف نموده است. تعریف اسلون از تعریف هیلی[۳۷] (۱۹۸۵) نشأت گرفته است و دقیقاً با تعریف اقلام تعهدی عملیات استفاده شده در بیانیه استاندارد حسابداری مالی شماره ۹۵ (صورت جریانات نقدی) مطابقت دارد. برای دستیابی به یک اندازه جامع از اقلام تعهدی عنوان می‌شود که صورت عدم استفاده از حسابداری تعهدی (استفاده از حسابداری نقدی) تنها حسابهای نقدی در تراز‌نامه منعکس می‌شود. لذا گزارش سایر حسابهای دارایی و بدهی دیگر در تراز‌نامه نتیجه بکارگیری حسابهای تعهدی است، بنابرین اقلام تعهدی بیانگر تغییر در تمام داراییهای غیر نقدی منهای تغییر در تمام بدهی‌ها است.
اقلام تعهدی خود به دو دسته اقلام تعهدی اختیاری و اقلام تعهدی غیر اختیاری قابل تقسیم می‌باشند، اقلام تعهدی اختیاری عبارتست از اقلام تعهدی که مدیریت می‌تواند کنترل‌هایی را روی آن‌ ها اعمال نماید و قابل اعمال نظر توسط مدیریت هستند و بر اساس سلیقه و انتخاب مدیریت ثبت می‌شوند. بر خلاف اقلام تعهدی اختیاری، اقلام تعهدی غیر اختیاری به واسطه مقررات سازمانها و دیگر عوامل خارجی محدود هستند و قابل اعمال نظر توسط مدیریت نیستند.(مدرس،۱۳۸۸)
برای شرح اینکه این اقلام چگونه ممکن است در مدیریت سود مورد استفاده قرار گیرند از رابطه ذیل استفاده می‌کنیم:
خالص اقلام تعهدی اختیاری(-)+خالصاقلام تعهدی غیراختیاری(-)+جریان وجه ناشیازعملیات = سود خالص
برای تشریح موضوع یک مثال در زیر ارائه می‌گردد:
جریان وجه ناشی از عملیات طبق صورت جریان وجود نقد ۱۰۰۰
کسر می‌شود: هزینه استهلاک (۵۰)
اضافه می‌شود: افزایش در خالص حسابهای دریافتنی در طی دوره ۴۰
اضافه می‌شود: افزایش در موجودی‌های طی دوره ۱۰۰

= نرخ بهره یا هزینه بدهی
معادلات بالا نشان میدهد که با بدهی صفر در ساختار سرمایه، بازده مورد انتظار سهام عادی برابر با بازده مورد انتظار کل شرکت است. اما با افزایش نسبت اهرمی و صرف ریسک میزان بازده مورد انتظار سهام عادی بیشتر از بازده مورد انتظار کل شرکت میشود. یعنی در هر حالت بازده کل مورد انتظار شرکت مستقل از اهرم مالی است و ارزش آن با اهرم مالی تغییر نمیکند. در میزان بدهی پایین سهام شرکت بدون ریسک میباشد، اما با افزایش میزان بدهی (نسبت )، به طور خطی با آن افزایش مییابد. زیرا وقتی که شرکت از بدهی بیشتر استفاده میکند، ریسک ورشکستگی افزایش پیدا میکند و نرخ بازده مورد انتظار سهامداران عادی بالا میرود.
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
درصد هزینه

اهرم
نمودار (۲-۴): سهام عادی، بدهی ومیانگین هزینه سرمایه شرکت براساس نظریه مودیلیانی ومیلر بدون درنظر گرفتن مالیات
به طور کلی افزایش در استفاده از بدهی ارزان قیمت به وسیله افزایش بازده مورد انتظار سهامدار عادی ( ) جبران میشود. بنابراین میانگین وزنی ، و میباشد که همراه با تغییرات بدهی با سرمایه ثابت میماند. با افزایش بدهی میزان ریسک شرکت بیشتر میشود و بازده مورد انتظار سهامداران آن افزایش مییابد و در این فرایند مزیت بدست آمده از را میپوشاند. بنابراین بدون توجه به نسبت بدهی ثابت میماند.
نظریه مودیلیانی و میلر با در نظرگرفتن مالیات
قضیه نامربوط بودن اهرم مودیلیانی و میلر، اگر فرضیات بازار کامل دربرگیرنده تجزیه و تحلیل و استدلالشان باشد معتبر خواهد بود. اما با تشخیص وجود نواقص بازار سرمایه در دنیای واقعی، ساختار سرمایه هر شرکت ممکن است ارزش آن شرکت را تحت تأثیر قرار دهد.
زمانی که مالیات بر سود شرکت اعمال گردد، تأمین مالی از طریق بدهی سودمندتر است و شرکتهایی که از اهرم استفاده میکنند، ارزش بیشتری دارند. چرا که هزینه بهره بدهی یک هزینه قابل قبول مالیاتی و کاهش دهنده درآمد مشمول مالیات محسوب میشود. در نتیجه با ثابت بودن درآمد خالص عملیاتی، سود عملیاتی بیشتری را به سمت سرمایه گذاران انتقال میدهد.
برای نشان دادن این مطلب دو شرکت را در نظر میگیریم که از کلیه جنبهها به جزء ساختار سرمایه یکسان باشند دراین حالت جریانهای نقدی علمیاتی در دسترس سرمایه گذاران شرکت بدون اهرم ( ) به شرح زیر محاسبه میشود:
معادله (۱۱-۲ ) (t – ۱) EBIT =
در حالیکه جریانهای نقدی در دسترس سرمایه گذاران در شرکت L عبارت است از:
D D)(1-t) + – EBIT)=
D +(t – ۱) EBIT =
عبارت (t – ۱) EBIT سود شرکت u رانشان میدهد، درحالیکه بخش دوم، D صرفه جویی مالیاتی ناشی از مالیات کاهشی بودن بهره پرداختی رانشان میدهد.
ارزش شرکت غیر اهرمی ( ) از طریق تنزیل سودخالص سالیانه پس از کسر مالیات شرکت (t – ۱) EBIT = ، به نرخ هزینه سرمایه آن تعیین میشود.
معادله (۱۲-۲) =
ازطرف دیگر، ارزش شرکت با اهرم از طریق تنزیل هر دو بخش سود پس از کسر مالیات محاسبه میشود مودیلیانی و میلر میگویند چون جریان سود معمول در شرکت L دقیقاً همان ریسکی را دارد که عایدات شرکت u پس نرخ تنزیل در هر دو شرکت ( ) یکسان میباشد. اما صرفه جویی مالیاتی درصورتی که بهره بدهیها پرداخت شود، وجود دارد پس صرفه جویی مالیاتی همان قدر ریسک دارد که بدهی شرکت. بنابراین میباید به نرخ تنزیل شود. ارزش شرکت L عبارت است از:
معادله (۱۳-۲) + =
یا
معادله (۱۴-۲) tD+ =
با توجه به اینکه عبارت / (t – ۱) EBIT ، برابر می باشد ، عبارت خواهد بود:
معادله (۱۵-۲) tD + =
لذا ارزش شرکت دارای اهرم از شرکت بدون اهرم بیشتر است و تفاوت این دو ارزش با افزایش حجم بدهی، بیشتر میشود. (مدیریت مالی ۲ – وستون ، بریگام و یوستون (۱۹۱۶)، ترجمه تبریزی و حنیفی ۱۳۸۲)

درصد هزینه هزینه

نمودار (۲-۵): سهام عادی، بدهی و میانگین هزینه سرمایه شرکت براساس نظریه مودیلیانی و میلربا در نظر گرفتن مالیات

درنتیجه پیشنهاد دوم مودیلیانی و میلر با درنظرگرفتن مالیات، هزینه سهام عادی مساوی با:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

هزینه سهام عادی برای شرکتی که از اهرم استفاده نکرده است و درهمان طبقه از ریسک تجاری قرار دارد.

صرف ریسکی که میزان آن به تفاوت بین هزینه سهام عادی و هزینه بدهی یک شرکت اهرمی، میزان اهرم و نرخ مالیات شرکت بستگی دارد.

مودیلیانی و میلر با فرض وجود مالیات پیشنهاد کردند که شرکتها برای حداکثر کردن ارزش خود باید از۱۰۰% بدهی استفاده کنند، تا از مزایای مالیاتی بیشتر بهره مند شوند، اما با وارد کردن نواقص بازار سرمایه مانند هزینه های ورشکستگی، هزینه های نمایندگی، استقراض شرکتها به یک ساختار مطلوب سرمایه میرسیم که بین تأمین مالی از طریق بدهی به میزان صفردرصد و صد درصد قرار دارد.
انتقادات وارد بر نظریه مودیلیانی و میلر
نتایجی که مودیلیانی و میلر به آن رسیدهاند، منطقاً از فرضیه های اولیه آنها اخذ میشود و این زمانی است که بازار سرمایه کامل باشد. اما در عالم واقعیت بازار سرمایه دارای نواقصی میباشد که موجب میشود همان نتایج بدست نیاید. بنابراین اشخاصی که با نظریه مودیلیانی و میلرمخالفاند، انتقادات خود را بر غیر واقعی بودن فرضیه های آنها تمرکز کردهاند. این انتقادات به شرح زیر است:
در تحلیل مودیلیانی و میلر، هزینه های کارگذاری و انجام معاملات صفر درنظر گرفته میشود که موجب میشود حرکت سرمایه گذار از L به u بدون هزینه باشد. در حالیکه هزینه های کارگذاری و سایر معاملاتی قطعاً وجود دارد و بر فرایند اربیتراژ اثر میگذارد. (مدیریت مالی ۲ – وستون ، بریگام و یوستون (۱۹۱۶)، ترجمه تبریزی و حنیفی ۱۳۸۲)

مودیلیانی و میلر فرض میکنند که اهرم شخصی و اهرم شرکت کاملاً جانشین یک دیگر هستند و به عبارتی شرکتها و سرمایه گذاران میتوانند هر دو در یک نرخ وام بگیرند اما باید این موارد را نیز در نظر گرفت که:

الف) یک فرد نمیتواند به حساب شخصیاش با همان نرخ بهرهای استقراض کند که یک شرکت میتواند و معمولاً متوسط نرخ بهره استقراض شخصی از متوسط نرخ بهره استقراضی شرکتی بالاتر است.
ب) یک فرد نمیتواند تا حد یک شرکت نسبت اهرمی بالایی را بر قرار سازد. زیرا اعتبار دهندگان از قرض دادن به افرادی که میخواهند نسبت اهرمی بالایی را به راحتی به کار گیرند، سر باز میزنند. بیشتر سرمایه گذاران فردی (اشخاص حقیقی) نیز احتمالاً باید به نرخ بالا تری نسبت به شرکتها وام بگیرند. بنابراین نرخ بهره کمتر وام شرکتها میتواند با عث شود که از طریق آربیتراژ به نتایجی نرسیم که مودیلیانی و میلر به آنها رسیدهاند.
ج) وقتی افراد به اعتبار شخصی وام میگیرند، تعهدات آنها نسبت به آن استقراض نا محدود است. در حالیکه سهامداران عادی یک شرکت، بدون توجه به سطح استقراض شرکت، دارای مسئولیت محدودی هستند. این موضوع ممکن است انگیزه سرمایه گذاران را برای ورود به آبیتراژ کم کند.
۳) مودیلیانی و میلر فرض میکنند که هزینه بدهی با افزیش حجم بدهی افزایش نمییابد. بی شک این فرض نگران کننده است و اگر آن را کنار بگذاریم، تفاوتهای عمدهای در نتایج آنها حاصل میشود.
۴) مودیلیانی و میلر عملاً با فرض نرخ مالیات صفر برای اشخاص، مالیات بر درآمد آنها درنظر نمیگیرند.
باتوجه به اینکه مفروضات درنظر گرفته شده توسط مودیلیاتی و میلر واقعی نیست، باید این مفروضات را تعدیل کرده و آنها را کنار گذاشت تا در شرایط واقعی نظریه آنها را بررسی کرد. (سمیرا خشنود، ۳۸-۳۹)
۲-۲-۱-۵) نواقص بازار سرمایه
مودیلیانی و میلر یکی از فروض اصلی تئوری خود را کامل بودن بازار سرمایه عنوان نمودند اما در عالم واقع هیچ گاه این فرض وجود دارد و دارای نقصهایی میباشد که سبب خواهد شد که این فرضیه درست نباشد. این نواقص به شرح ذیل میباشد:
مالیات: مالیات بر درآمد شخصی مزایای مالیاتی بدهی را کاهش میدهد. ارزش فعلی سپر مالیاتی را با وجود مالیات شخصی میتوان بصورت زیر محاسبه نمود:
ارزش فعلی سپر مالیاتی
:T نرخ مالیات بر درآمد شرکت
: D ارزش بازار بدهی
tps : مالیات بر درآمد شخصی مربوط به عایدات سهام عادی
tpd : مالیات بر درآمد شخصی مربوط به بدهی
اگر tpd = tps باشد در نتیجه ارزش فعلی سپر مالیاتی شرکت برابر است با:
TD= ارزش فعلی سپر مالیاتی
بنابراین هرگاه نرخ مالیات شخصی بدهی و سهام عادی برابر باشد مزیت استفاده از اهرم نسبت به قبل تغییری نخواهد کرد. چنانچه نرخ مالیات عایدات سهام یعنی tps صفر فرض شود و همچنین نرخ مالیات بر عایدات بدهی tpd مثبت باشد اگر یک دلار درآمد عملیاتی به عنوان هزینه بهره به صاحبان بدهی پرداخت شود، به دلیل آنکه هزینه بهره، هزینه قابل قبول مالیاتی است، شرکت هیچگونه مالیاتی بر روی آن پرداخت نمیکند. بنابراین عایدات صاحبان بدهی پس از مالیات شخصی برابر خواهد بود با:

رشد فردی

۱۰۰

۱۹۱۹۸

همانطور که یافته های جدول فوق نشان می دهد مقادیر F تحلیل واریانس با ۰۵/۰ < P معنادار نبوده و این بدان معناست که نمرات بهزیستی روان شناختی و ابعاد آن در مردان و زنان ، تفاوت معنی داری نداشته و فرضیۀ مورد نظر را تأیید نمی کند .
۵-۴ : خلاصه فصل
در این فصل به بررسی و تحلیل نتایج آماری ( توصیفی و استنباطی ) پرداخته شد که در هر مرحله از آزمونهای رگرسیون ، متغیرهای پژوهش حاضر مورد تحلیل قرار گرفتند . همچنین با بهره گرفتن از روش MANOVA نیز تفاوتهای دو جنس ( مرد و زن ) در متغیر بهزیستی روان شناختی مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاصل نشان دادند که فرضیه های شماره ۱ و شماره ۲ پژوهش تا حدود زیادی مورد تإیید قرار گرفتند و فرضیه فرعی پژوهش حاضر ، مورد تأیید قرار نگرفت .
فصل پنجم
بحث و نتیجه‌گیری
در این فصل با توجه به نتایج به دست آمده از فصل چهارم، ابتدا به بحث و نتیجه‌گیری پیرامون فرضیه‌های پژوهش پرداخته و ضمن مقایسه نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر با سایر نتایج پژوهش‌های پیشین، رد یا تأیید فرضیه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. سپس با بیان محدودیت‌های پژوهش، پیشنهادهایی در جهت تحقیقات آتی مطرح می‌شود.
۱-۵- خلاصه پژوهش
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش پیش‌بینی‌کنندگی تاب‌آوری و امید به زندگی در ارتباط با بهزیستی روانشناختی در بیماران دیابتی با آسیب شبکیه چشم مراجعه‌کننده به بیمارستان دکتر خدادوست شهر شیراز بود. بدین منظور نمونه‌ای به حجم ۱۰۰ نفر زن و مرد بیمار دیابتی با آسیب شبکیه چشم با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و سپس توسط همراهانشان یا محقق (به دلیل آسیب بینایی و عدم توانایی نوشتن) به تکمیل پرسشنامه‌های بهزیستی روانشناختی، تاب‌آوری و امید به زندگی پرداختند.
نتایج به دست آمده نشان داد که تاب‌آوری می‌تواند بخشی از بهزیستی روانشناختی را در بیماران دیابتی با آسیب شبکیه چشم به صورت مثبت پیش‌بینی نماید. مقدار R2 به دست آمده نشان داد که ۶/۲۵ درصد از تغییرات بهزیستی روانشناختی توسط متغیر تاب‌آوری قابل توضیح می‌باشد. با توجه به ۰۰۰۱/۰=P(regression) نیز مشخص گردید که مدل مورد نظر، قابلیت تعمیم به جامعه را دارد. از این رو، فرضیه اول پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. همچنین نتایج حاکی از آن بود که متغیر امید به زندگی نیز می‌تواند بخشی از بهزیستی روانشناختی را در بیماران دیابتی با آسیب شبکیه چشم به صورت مثبت پیش‌بینی کند. مقدار R2 به دست آمده نیز نشان داد که ۵/۴۷ درصد از تغییرات بهزیستی روانشناختی توسط متغیر امید به زندگی قابل توضیح می‌باشد. از طرفی با توجه به ۰۰۰۱/۰= P(regression) مشخص گردید که مدل مورد نظر، قابلیت تعمیم به جامعه را دارد. بنابراین فرضیه دوم پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. و نیز نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که نمرات بهزیستی روانشناختی و ابعاد آن در مردان و زنان، تفاوت معنی‌داری نداشته و از این رو فرضیه فرعی پژوهش مورد تأیید قرار نگرفت.

۲-۵- بحث و نتیجه‌گیری پیرامون فرضیه‌های پژوهش
فرضیه اول: تاب‌آوری می‌تواند بهزیستی روانشناختی در بیماران دیابتی با آسیب شبکیه چشم را پیش‌بینی کند.
یافته‌های به دست آمده از آزمون این فرضیه نشان داد که متغیر تاب‌آوری می‌تواند بخشی از بهزیستی روانشناختی را به صورت مثبت پیش‌بینی کند به طوری که ۶/۲۵ درصد از تغییرات بهزیستی روانشناختی توسط متغیر تاب‌آوری قابل توضیح می‌باشد. بر اساس تحقیقاتی که در مورد تاب‌آوری انجام شده می‌توان گفت که تاب‌آوری می‌تواند به عنوان یک متغیر پیش‌بین برای بهزیستی روانشناختی باشد. این یافته با یافته پژوهش‌های مک و وونگ (۲۰۱۱)؛ کوتو و همکاران (۲۰۱۱)؛ توماس و همکاران (۲۰۱۲)؛ پرچ و همکاران (۲۰۱۲)؛ سوری و حجازی (۱۳۹۲) همسو است.
در تبیین یافته فوق می‌توان گفت، بهزیستی روانشناختی در برخی از نظریه‌ها به صورت فرایند شناختی در نظر گرفته شده است که رضایت از زندگی نشانگر آن است (استفن و همکاران، ۱۹۹۹؛ اپستین، ۱۹۹۲؛ مارتین و روبین، ۱۹۹۲). در برخی از نظریه‌ها نیز بهزیستی روانشناختی بر فرایندهای فردی و اجتماعی از قبیل برخورداری از توجه مثبت نسبت به خود و تسلط بر خود و پیوندهای معنی‌دار با دیگران دلالت دارد (روثمن و همکاران، ۲۰۰۳؛ پرتوریس، ۱۹۹۸؛ آدامز و همکاران، ۱۹۹۷؛ ریف و سینگر، ۱۹۹۸؛ کستا و مک‌کرا، ۱۹۹۲). نظریه ریف (۱۹۹۵) که مبنای پژوهش حاضر بوده است، بهزیستی روانشناختی را به معنای تلاش برای استعلا و ارتقاء می‌داند که در تحقق استعدادها و توانایی‌های فرد متجلی می‌شود. بنابراین فردی از بهزیستی روانشناختی برخوردار است که برای ارتقاء خود تلاش می‌کند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
از طرفی در دو دهه اخیر پژوهشگران دریافتند که افراد موفق در برخورد با مسائل استرس‌زا و فشارها در مقایسه با افراد شکننده در برابر مشکلات، دارای خصوصیات و ویژگی‌های متفاوتی می‌باشند که از این طریق می‌توانند فشار کمتری را تحمل کرده و هر چه سریعتر به نقطه‌ی تعدل روحی برسند. یکی از این ویژگی‌ها در قالب مفهومی با عنوان تاب‌آوری مطرح گردیده است. تاب‌آوری، سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است (راتر، ۲۰۰۱)، البته تاب‌آوری صرفاً مقاومت منفعل در برابر آسیب‌ها یا شرایط تهدیدکننده نیست، بلکه فرد تاب‌آور، مشارکت‌کننده، فعال و سازنده محیط پیرامون خود است. تاب‌آوری قابلیت فرد در برقراری تعادل زیستی-روانی و روحی در مقابل شرایط مخاطره‌آمیز می‌باشد (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳).
تاب‌آوری، از طریق افزایش سطوح عواطف مثبت، باعث تقویت عزت نفس و مقابله‌ی موفق با تجربه‌های منفی می‌شود. بر این اساس، تاب‌آوری از طریق تقویت عزت نفس به عنوان یک مکانیزم واسطه‌ای به انطباق‌پذیری مثبت و بهزیستی روانی منتهی می‌شود و افرادی که از بهزیستی روان‌شناختی بالاتری برخوردارند توانایی سازگاری آن‌ ها با مشکلات، بیشتر از کسانی است که از این مزیت برخوردار نیستند. از طرفی، هر چه فرد قدرت بیشتری در تاب‌آوری، مقابله با مشکلات و استرس‌های زندگی داشته باشد کمتر در معرض آشفتگی‌های روانی و هیجانی قرار می‌گیرد و از سلامت و بهزیستی روانی بالاتری بهره‌مند می‌شود. به نظر می‌رسد که افراد تاب‌آور، به طرز خلاقانه و انعطاف‌پذیری به مسائل می‌نگرند، برای حل آنها طرح و برنامه‌ریزی می‌کنند و در صورت نیاز نسبت به درخواست کمک از دیگران دریغ نمی‌ورزند و منابع کاملی برای مقابله با مشکلات دارند که این عوامل باعث می‌شود فرد از بهداشت روانی و بهزیستی روان‌شناختی بالایی برخوردار باشد. بنابراین تاب‌آوری، با تعدیل و کم ‌رنگ‌تر کردن عواملی چون استرس و افسردگی، بهزیستی روانی افراد را تضمین می‌کند (کانر، ۲۰۰۶).
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
از سوی دیگر، در مطالعات متعددی بیماری دیابت اثرات معکوس و معناداری بر ابعاد مختلف کیفیت زندگی بیماران داشته است (باقری و همکاران، ۲۰۰۵؛ کیسز[۱۷۲] و همکاران، ۲۰۰۳). کیفیت زندگی در بیماران دیابتی دارای اهمیت است. عدم مراقبت از خود، خوب کنترل نکردن قند خون و افزایش عوارض دیابت منجر به کاهش کیفیت زندگی می‌گردد (کاتسنس[۱۷۳] و همکاران، ۱۹۹۷). اصلاح کیفیت زندگی نه تنها برای بیمار دیابتی سودمند و با ارزش است، بلکه هزینه‌های مراقبت بهداشتی و پزشکی مرتبط با آن‌ ها نیز کاهش می‌یابد (گلسگو[۱۷۴] و همکاران، ۱۹۹۷). دیابت و عوارض ناشی از آن را می‌توان از طریق مراقب‌های بهداشتی پزشکی و آموزش بهداشت، پیشگیری و … کنترل نمود، که آموزش بهداشت بیماران دیابتی شامل چگونه زیستن با دیابت و چگونگی اصلاح کیفیت زندگی آن‌ ها می‌باشد (رومن و هریس[۱۷۵]، ۱۹۹۷؛ منسینگ[۱۷۶] و همکاران، ۲۰۰۱).
بیماری دیابت روی عملکرد فیزیکی، وضعیت روانی، ارتباطات بین فردی، خانوادگی، اجتماعی و به طور کلی سلامت عمومی و بهزیستی روانشناختی بیماران تأثیر منفی دارد (اسکندریان و همکاران، ۲۰۰۹). و می‌تواند علاوه بر ایجاد عوارض فیزیکی و جسمی، علائم روانپزشکی متعددی را نیز ایجاد نماید (سادوک و سادوک[۱۷۷]، ۲۰۰۷). و حتی احتمال ابتلا به اختلالات روانی را نیز افزایش دهد (جیمینس- گارسیا[۱۷۸] و همکاران، ۲۰۱۲). طبق مطالعات انجام شده، کیفیت زندگی در بیماران دیابتی وابسته به انسولین، از سطح پایینی برخوردار است (سانچز[۱۷۹] و همکاران، ۲۰۰۵).
بیماران دیابتی با مشکلات زیادی در ابعاد کیفیت زندگی مواجه هستند و وضعیت فردی- اجتماعی و اقتصادی این بیماران، تأثیر معنی‌داری بر کیفیت زندگی آنها دارد (قنبری، ۱۳۸۰). همچنین شواهد نشان می‌دهند که دامنه وسیعی از بیماری‌ها (بیماری‌های حاد و بیماری‌های مزمن مانند مولیتپل اسکروزیس، هانتینگتون و دیابت)، نگرش فرد نسبت به ماهیت بیماری، پی‌آمدها، کنترل، طول مدت و علت بیماری در تعیین رفتارهای سالم و بهزیستی روانشناختی مؤثر است (اسریدرهار و مدهو[۱۸۰]، ۲۰۰۲).
عکس مرتبط با اقتصاد
حال آنکه پیامدهای تاب‌آوری شامل رفتارهای اجتماعی مطلوب، پیشرفت تحصیلی، رضایت از زندگی، شادکامی و عدم رفتارهای نامطلوب مانند بیماری های روانی و عدم ثبات عاطفی و هیجانی می‌باشد (ماستن ورید، ۲۰۰۴). بنابراین رضایت از زندگی و کیفیت زندگی در پژوهش‌های مختلف به عنوان پیامدهای تاب‌آوری آمده‌اند (آنتونوسکی[۱۸۱]، ۱۹۸۷؛ سیلیمن[۱۸۲]، ۱۹۹۴؛ لازاروس[۱۸۳]، ۲۰۰۴؛ ماستن و رید، ۲۰۰۴). همچنین تاب‌آوری با تأثیر بر نوع احساس‌ها و هیجان‌های فرد، نگرش مثبت و در نتیجه رضایت از زندگی را در پی دارد (سامانی، جوکار و صحراگرد، ۱۳۸۶).
در واقع افراد تاب‌آور در برخورد با شرایط استرس‌زا (مانند بیماری) ضمن تلاش برای رسیدن به نقطه تعادل، توانایی‌های خود را به منظور ارتقاء وضعیت موجود به کار می‌گیرند و احساسات و عواطف مثبت را تجربه می‌کنند؛ با توحه به اینکه بهزیستی روانشناختی، تجربه عواطف خوشایند، سطوح پایین خلق منفی و رضایت از زندگی بالا را در بر می‌گیرد (کلارک و گوسن[۱۸۴]، ۲۰۰۹). بنابراین افراد تاب‌آور از بهزیستی روانشناختی بالایی برخوردار می‌شوند.
بیماران دیابتی با آسیب شبکیه چشم نیز در صورتی که تاب‌آور باشند می‌توانند سازگاری لازم را در مقابل شرایط ناگوار بیماری داشته باشند که این امر موجب می‌شود تا از بهزیستی روانشناختی بالایی برخوردار شوند. با این توضیح، طبیعی است که افراد تاب‌آور با مشخصاتی که از آنها ذکر شد از بهزیستی روانشناختی در حد مطلوب برخوردار باشند. از این رو، تاب‌آوری می‌تواند پیش‌بینی‌کننده‌ی مثبت و معنی‌داری برای بهزیستی روانشناختی بیماران دیابتی با آسیب شبکیه چشم باشد.
فرضیه دوم: امید به زندگی می‌تواند بهزیستی روانشناختی در بیماران دیابتی با آسیب شبکیه چشم را پیش‌بینی کند.
یافته‌های به دست آمده از آزمون این فرضیه نشان داد که متغیر امید به زندگی می‌تواند بخشی از بهزیستی روانشناختی را به صورت مثبت پیش‌بینی کند به طوری که ۵/۴۷ درصد از تغییرات بهزیستی روانشناختی توسط متغیر امید به زندگی قابل توضیح می‌باشد. بر اساس تحقیقاتی که در مورد امید به زندگی انجام شده می‌توان گفت که امید به زندگی می‌تواند به عنوان یک متغیر پیش‌بین برای بهزیستی روانشناختی باشد. این یافته با یافته پژوهش‌های پاپولاسوپلس و کپلر (۲۰۱۱)؛ کاریمن و وینگرهوست (۲۰۱۲)؛ عسکری و شرف‌الدین (۱۳۸۹) همسو است.
در توجیه یافته فوق می‌توان گفت، بهزیستی روانشناختی جزء روانشناختی کیفیت زندگی است بدین معنا که قضاوت شناختی افراد در خصوص چگونگی پیشرفت‌شان را شامل می‌شود (استاپلس، ۲۰۰۴؛ جرنن، ۲۰۰۵). از این رو به تعیین هدف و جهت‌گیری در زندگی می‌پردازد به طوری که فرد بتواند با هدف‌گذاری و امید به آینده، رضایت لازم را در زندگی کسب کند. از طرفی، سازه امید به عنوان فرایند تفکری تعریف شده است که از طریق آن افراد اهداف خود را به صورت فعال تعقیب می‌کنند (اشنایدر، ۲۰۰۰). بنابراین فرد با درجه بالایی از امید به زندگی می‌تواند انگیزه لازم را برای به اجرا در آوردن اهدافش ایجاد کرده و هیجان مثبت ناشی از دستیابی به هدف را تجربه کند و پیرو آن به بهزیستی روانشناختی برسد.
اشنایدر و همکاران (۲۰۰۶) در تعریف دیگری، امید را مجموعه‌ای ذهنی می‌دانند که مبتنی بر حس متقابل اراده و برنامه‌ریزی برای رسیدن به هدف است. از آنجا که امید به زندگی با نگرش‌ها و ساختارهای مرتبط با زندگی در ارتباط است. هر فردی که به زندگی امیدوار است باید به چگونگی گذران زندگی و کیفیت آن حساس باشد و به ارتقای کیفیت زندگی بپردازد. ارتقای سطح کیفیت زندگی در گرو ارتقای سطح سلامت است. ارتقای سطح سلامت نیز به مثابه‌ی محور توسعه‌ی جوامع پذیرفته شده و با توجه به سیاست‌های سازمان جهانی بهداشت هدف نهایی تمامی دولت‌هاست (لگلر، ۲۰۰۷).

برای