براساس یافته‌های پژوهش ملی، که به سرپرستی دکتر قاضی طباطبایی استاد دانشکده علوم اجتماعی تهران در ۲۸ استان صورت گرفته، در مجموع تمامی افراد مورد مطالعه در سطح ملی به طور متوسط ۷/۴ مورد از گونه‌های متفاوت (۴۵ مورد) خشونت خانگی را تجربه کرده‌اند. این میانگین برای افراد درگیر در خشونت خانگی ۱/۷ است. معنای این آمار این است که هر زنی که در طول زندگی مشترک خود تاکنون با خشونت خانگی درگیر بوده، به طور متوسط هفت مورد از انواع این خشونت‌ها را تجربه کرده است. (ملکی ،۱۳۸۲)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
زنان ایران در میان انواع خشونت خانگی، بیشتر تحت خشونت‌های روانی و کلا‌می قرار دارند. ۷/۵۲ درصد از کل پاسخگویان در پژوهش ملی بررسی خشونت خانگی دقیقا اعلا‌م کرده اند که از اول زندگی مشترک تاکنون قربانی این نوع خشونت که شامل به کاربردن کلمات رکیک، دشنام، دادوفریاد، بهانه‌گیری‌های پی‌درپی و … است، بوده‌اند. رتبه بعدی از آن خشونت فیزیکی از نوع دوم است که ۸/۳۷ درصد از زنان ایرانی از اول زندگی مشترک خود، آن را تجربه کرده‌اند که شامل سیلی‌زدن، زدن با مشت یا چیز دیگر، لگد زدن و… است. متوسط میزان تجربه این نوع خشونت‌ها برای زنان درگیر در خشونت خانگی، برابر با ۴۶/۲ بار است. رتبه سوم با رقم ۷/۲۷ درصد متعلق به خشونت‌های <ممانعت از رشد اجتماعی و فکری و آموزشی است که شامل ایجاد محدودیت در ارتباط‌های فامیلی، دوستانه و اجتماعی، ممانعت از کاریابی و اشتغال و ایجاد محدودیت در ادامه تحصیل و مشارکت در انجمن‌های اجتماعی است که ۳/۷۲ درصد از زنان اظهار کرده‌اند که از اول زندگی مشترک تاکنون در معرض این نوع از خشونت همسران خود نبوده‌اند. (ملکی ،۱۳۸۲)
نتایج پژوهش بررسی خشونت خانگی در ۲۸ مرکز استان نشان می‌دهد که وقوع خشونت‌های جنسی و ناموسی در سطح ملی در مقایسه با خشونت‌های دیگر، کمتر گزارش شده است.
یافته‌های تحقیق قاضی طباطبایی و همکارانش در سال ۱۳۸۵ در ارتباط با عوامل موثر بر خشونت خانگی نشان می‌دهد که وضعیت تحصیلی نیز بر میزان همسرآزاری تأثیر دارد. زنان بی‌سواد بیشترین و زنان دارای فوق دیپلم و لیسانس کمترین خشونت را از اول زندگی مشترک خود تجربه کرده‌اند.
یافته‌های همین تحقیق نشان می‌دهد که میزان تأثیر سن و همچنین شاغل و یا غیرشاغل بودن زن بر خشونت خانگی علیه زنان از تنوع و تفاوت‌های قابل‌توجهی برخوردار است. زنان ۵۵ تا ۵۹ ساله بالا‌ترین و زنان ۲۰ تا ۲۴ ساله پایین‌ترین مورد وقوع خشونت را در زندگی مشترک خود داشته‌اند. زنان غیرشاغل نیز بیشتر و زنان شاغل کمتر خشونت را تجربه کرده‌اند. (ملکی ،۱۳۸۲)اکبری (۱۳۵۶) در تحقیقی در مورد « علل ترک تحصیل در استان سیستان و پلوچستان » دریافت که بین سطح تحصیلات والدین و ترک تحصیل فرزندان آن ها رابطه ی معکوس وجود دارد. به این صورت که ۷۴% ترک تحصیل کنندگان در گروه مورد مطالعه دارای پدران بی سواد ، ۳۳% دارای پدران با مدرک ابتدایی و فقط ۲% مدرک متوسطه داشته اند و ۸۹% مادران نیز بی سواد هستند.
محمودی نسب (۱۳۶۴) در تحقیق خود با عنوان « بررسی علل مردودی دانش آموزان سال سوم راهنمایی در کرج » به این نتایج دست یافت که ۳۹% از مردودین دارای پدران بی سواد و بیش از ۵۰% آن ها دارای مادران بی سواد بوده اند ، در حالی که سواد پدران ۴۸% از افراد موفّق بین سوم راهنمایی تا لیسانس و سواد مادران ۳۵% از آن ها در همین حد بوده است.
طباطبائی یزدی (۱۳۶۴) درتحقیقی پیرامون «رابطه سطح تحصیلات والدین وپیشرفت دانش آموزان درسه مقطه ابتدایی، راهنمایی ودبیرستان» به این نتیجه رسیده است که بین تحصیلات والدین و معدل نمره های درسی دانش آموزان رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.درمقاطع ابتدایی و راهنمایی، تحصیلات مادر به همان اندازه درپیشرفت تحصیلی فرزند موثراست که تحصیلات پدر موثرست، ازاین لحاظ بین این دوتفاوت معنی داری وجود ندارد.
شعبانی (۱۳۶۴) درتحقیقی پیرامون «دانش آموزان ممتاز شهراصفهان» در نظرخواهی از۵۸ دانش آموز ممتاز دبیرستانهای استان اصفهان که ۱۲ سوال مطرح شده کرده که اولین آنها به تحقیق حاضر ارتباط دارد چنین است. بین میزان تحصیلات والدین با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه مستقیمی وجود دارد. نتیجه تحقیق نشان می دهد که از ۵۸ دانش آموز ممتاز ۲۴% پدران فوق لیسانس وبالاتر و۳۳% لیسانس و ۲۶% کمترازدیپلم و ۹% بی سواد بودند ومیزان تحصیلات مادران نیز به نسبت ۵%لیسانس وبالاتر و۲۱% لیسانس و ۲۶% دیپلم و ۴۸% کمترازدیپلم و ۱۲% بیسواد بودند. نتیجه اینکه اغلب والدین دانش آموزان ممتاز دارای تحصیلات بالاترازدیپلم بودند.

 

جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

شعبانی اصفهانی (۱۳۷۰) درتحقیقی باعنوان «رابطه کم سوادی وبی سوادی والدین» به این نتیجه رسیده است که نسبت دانش آموزان مردود شده دربین دانش آموزانی که مادریا پدر بی سواد دارند بسیار بالا بوده واین امرزیانهای اقتصادی ومالی فراوانی برای خانواده وجامعه ببار می آرودوباید مسئولین درصدد رفع این نقیصه باشند.
عکس مرتبط با اقتصاد

 

محبی (۱۳۷۷) در تحقیقی دیگر پیرامون « سواد والدین و عمل کرد تحصیلی دانش آموزان کلاس پنجم ابتدایی منطقه ی چهار کرج » به این نتیجه رسیده است که بین عملکرد دانش آموزانی که دارای والدینی باسواد هستند و دانش آموزانی که والدین بی سواد دارند تفاوت معناداری وجود دارد ؛ به این معنا که سواد والدین در پیشرفت تحصیلی فرزندان اثرات مثبتی دارد.

 

کاووسی (۱۳۸۲) در تحقیقی پیرامون « تأثیر مطالعه ی والدین بر پیشرفت تحصیلی فرزندان » به این نتیجه رسیده است که میزان علایق والدین به مطالعه و توجّه به علم از جمله عوامل انگیزشی مؤثر در پیشرفت تحصیلی فرزندان است ؛ یعنی اگر در خانواده ای والدین به مطالعه بپردازند به مرور علاقه ی دانش آموز به مطالعه نیز افزایش می یابد و این امر باعث می شود فرزندان در امر تحصیل پیشرفت کنند.

۲-۲-۲- تحقیقات خارجی
یورگمن روانکاو سوئدی[۲۵] در توضیح علت اعمال خشونت در تمامی خانواده ها بر نقش عوامل فردی تأکید می کند؛ او نشان می دهد در خانواده هایی که اعضای آن خود در معرض خشونت قرار گرفته اند, احتمال بروز خشونت و یا تن دادن به آن به مراتب بیشتر است. همچنین در میان شخصیتهای پرخاشگر و خود شیفته نیز احتمال بروز خشونت بیشتر است.
پرایس[۲۶], معتقد است که سبک پرخاشگری کاملا متناسب با نوع شخصیت افراد است, حال آنکه گروهی دیگر مانند گیلبرت[۲۷](۱۹۸۹) استدلال می کنند که سبک پرخاشگری به نوع شخصیت خاصی بستگی ندارد, بلکه توصیفی عام است که در بین انواع شخصیتها از جمله شخصیت خود شیفته و شخصیت خود اجتماعی یافت می گردد, تمرکز کلیدی بر تجربه حیات به عنوان منازعه ای رقابت آمیز, بدگمانی نسبت به دیگران, ناچیز شمردن نیازهای دیگران و آمادگی برای پرخاشگری یا تهدید در موقعیت منازعه از جمله باورها و خصوصیاتی استو عدم مقابله با آن می کند. خجالت نیز از جمله موضوعاتی که آسیب پذیری از حیث آن از همان ابتدای زندگی آغاز شده و در سراسر دوره زندگی به صورت فعال عمل می کند. خجالت نه تنها به عنوان عامل محرکه خشونت بلکه به مثابه عامل اصلی بروز بسیاری از اشکال دیگر رفتار مطرح می باشند خجالت ارتباط نزدیکی با موضوع رتبه و مقام تجربه و ترس از ناتوانی دارد. خشونت در موقعیتهای ناشی از خجالت در صورتیکه فرد کارآیی آن را احساس کند( یعنی می تواند برنده شود) و همدلی برای قربانی مانع او نگردد, می تواند توسط وی صورت گیرد. برخی درمان کنندگان منشاء بسیاری از کشمکشها در ازدواجهای ناسازگار را خجالت می دانند.
حسادت از ناحیه مرد اگر احساس کمیاب و زودگذر نباشد, شرایط خطر زایی را برای زن ایجاد می کند. مردی که عزت نفس کمی دارد, سایر مردها را دزد و راهزن می بیند و به همین دلیل ممکن است در مقان آزار و مجازات کسی برآید که برای او ارزش قایل است. مسلما بسیاری از این عوامل حالت ناخودآگاه دارند و رفتار ناشی از آن بسیار غیر منطقی است.
۲-۲-۲-۱- خشونت بمثابه امری آموختنی
ژان ژاک روسو می گوید: انسان در محیط طبیعی، موجودی مهربان، شاد و خوب است. قیود اجتماعی او را مجبور به پرخاشگری و فساد می کند این نظریه و نمونه های دیگر به جنبه اکتسابی یادگیری پرخاشگری تأکید دارند همچنانکه فرزند خانواده خشن هرگز مهربان و صبور نخواهد بود.
بسیاری از اندیشمندان از جمله پروفسور عدل معتقد بوده اند که انسان در محیط طبیعی خشن و بی رحم است و تنها برقراری نظم و تربیت در جامعه می تواند او را مهار کند و یا سبب تشدید غرایز طبیعی پرخاشگرانه او بشود.
نوربرت الیاس[۲۸]، جامعه شناس آلمانی در کتاب فرایند تمدن (۱۹۳۹) چنین بیان می کند که در تمدنهای ابتدایی بشری، استفاده از زور و اجبار عاملی بود که افراد در جامعه را مجبور به قبول حقوق و حد و مرز زندگی دیگران می کرد. این تعریف از متدین بودن را می توان تا حد قابل قبولی به مفهوم«تقوا » منطبق دانست که در ادیان الهی نسبت به آن تأکید بسیار شده است. نتیجه اینکه متدین بودن و تقوا داشتن عامل مهمی در رعایت حقوق، مدارا و پرهیز از رفتار خشونت آمیز با دیگران است. واقعیت نیز چنین است که شخص هنگامی از روش های خشونت گرایانه استفاده می کند که نتوانسته باشد دیگران را تحمل کند و در مواجه شدن با دیگران برای رعایت و تحمل دیگری، ترمزهای درونش عمل نکنند.
نوربرت الیاس معتقد است که خشونت پدیده ای است که در فرایند اجتماعی شدن آموخته می شود و از آنجایی که عدم خشونت ورزی به سطح تمدن جامعه و رشد فرهنگ احترام به شخصیت و عقاید دیگران و روش های زندگی و شیوه های رفتاری دیگری و شکل گیری فرهنگ دموکراسی در جامعه مربوط است به نظر می رسد که محو خشونت ممکن نیست مگر آنکه در همه نهادهای رسمی و غیررسمی (مانند مدرسه و خانواده) خرد و کلان جامعه تغییر و تحولی بنیادین و مستمر و پایدار صورت گیرد، تنها در این صورت فرهنگ خشونت ورزی جای خود را به مدارای اجتماعی خواهد سپرد.
۲-۲-۲-۲- خشونت بمثابه امری فطری
اریک فروم[۲۹] معتقد است که انسان دارای نوعی از پرخاشگری بالقوه و ذاتی است که اساساً در پاسخ به تهدید علایق حیاتی او به طور اعم بروز می کند. این خشونت برای حفظ زیست، دفاعی ضروری است ولی نوع دیگر آن غریزی نیست بلکه تحت تاثیر یادگیری و محیط فرهنگی و اجتماعی انسان است.
فلاسفه و دانشمندان هر یک به فراخور دیدگاه خود انسان را تعریف کرده اند . براساس این تعاریف؛ یکی از ویژگیهای او را در نظر گرفته اند مانند تفکر، نطق، اجتماعی بودن، خنده و… در یکی از تعاریف، الیوت ارنسون می گوید: انسان، حیوان پرخاشگر و ستیزه جوست.
۲-۲-۲-۳- نظریه محرومیت:
بروکویتر[۳۰] معتقد است اعمال منتهی به ایجاد محدودیت همچون محرکی برای بروز رفتارهای تهاجمی عمل می نماید و انگیزه افراد را برای توسل به خشونت و اقدام به تهاجم بالا می برد به عبارت دیگر اگر فردی در نیل به هدف خود با شکست مواجه شود ناکامی حاصل احتمال پاسخ پرخاشگرانه او را افزایش میدهد. در این نظریه افراد به واسطه نیروهای محرومیت ساز بیرونی برای توسل به خشونت و اقدام به هجوم تهییج می شوند. بنابراین چنانچه خشونت در جامعه کنترل شود به واسطه علت اصلی که همان محرومیت است فقط محل آن تغییر می کند و در مواردی که مجال بیشتری دارند(مثلا در خانواده) ظهور می یابد البته واضح است که بروز رفتارهای تهاجمی علاوه بر محرومیت نیاز به زمینه ها و پیش شرطهای دیگری نیز دارد در محرومیت را باید یکی از علل این پدیده دانست.
۲-۲-۲-۴- تعریف خشونت و انواع آن:
از آنجا که خشونت بدنی ساده ترین نوع خشونت هستند تا به امروز هم اکثر محققان در این زمینه کار می کنند. تعاریف اولیه ای که برای خشونت ارائه شدند نیز بیشتر در رابطه با خشونت بدنی است. گلز و استراوس دو پژوهشگری که سالها در زمینه خشونت خانگی فعالیت کرده اند, خشونت را به عنوان رفتاری با قصد و نیت آشکار و یا رفتاری با قصد و نیت پوشیده اما قابل درک جهت وارد کردن آسیب بدنی به فرد دیگر تعریف کرده اند. مگارژی محقق دیکر در زمینه خشونت معتقد است تعریف او انواع دیگر خشونت را نیز در بر می گیرد, او از خشونت به عنوان شکل افراطی پرخاشگرانه نام می برد که احتمالا باعث آسیب مشخص به فرد قربانی می گردد.

 

جمع بندی کلی از ادبیات تحقیق

با توجه به نتایج تحقیقات انجام شده در رابطه با خشونت و مطالبی که در قرآن در مورد خشونت ذکر شده است در این فصل خشونت را می توان این گونه تعریف کرد: وقتی شخصی در درون خانواده مقتدر است و از این اقتدار ـ از هر نوعی که می خواهد باشد ـ بدنی، اجتماعی یا اقتصادی در جهت پیشبرد امیال خود، بدون توجه به تمایل دیگری استفاده می کند، این کارخشونت است. فکر می کنم که این تعریف بسیار گسترده است و انواع خشونت را دربرمی گیرد.
با توجه به تحقیقات ذکر شده خارجی استفاده شده در ادبیات تحقیق این نتیجه را نیز می توان از اعمال خشونت در جمع بندی یکی از دلایل خشونت دانست استفاده از زور و اجبار عاملی بود که افراد در جامعه را مجبور به قبول حقوق و حد و مرز زندگی دیگران می کرد. این تعریف از متدین بودن را می توان تا حد قابل قبولی به مفهوم«تقوا » منطبق دانست که در ادیان الهی نسبت به آن تأکید بسیار شده است. نتیجه اینکه متدین بودن و تقوا داشتن عامل مهمی در رعایت حقوق، مدارا و پرهیز از رفتار خشونت آمیز با دیگران است. واقعیت نیز چنین است که شخص هنگامی از روش های خشونت گرایانه استفاده می کند که نتوانسته باشد دیگران را تحمل کند و در مواجه شدن با دیگران برای رعایت و تحمل دیگری، ترمزهای درونش عمل نکنند.( نوربرت الیاس،۱۹۳۹)

 

فصل سوم

 

روش اجرای تحقیق

 

 

 

 

مقدمه

در این فصل روش پژوهش، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌گیری، ابزار اندازه‌گیری و روایی و پایایی آنها، روش های تجزیه و تحلیل داده‌ها و شیوه اجرا و مراحل انجام پژوهش توضیح داده می‌شود.
۳-۱- نوع و روش تحقیق :
در این پژوهش از روش توصیفی استفاده شده است .

 

۳-۲- جامعه آماری

جامعه (آماری) ، عبارت است از مجموعه کامل اندازه‌های ممکن یا اطلاعات ثبت شده از یک صفت کیفی ، در مورد گرد آورده کامل واحدها ، که می‌خواهیم استنباطهایی راجع به آن انجام دهیم. جامعه آماج تحقیق است، و منظور از عمل گردآوردن داده‌ها ، استخراج نتایج درباره جامعه می‌باشد. یا به بیان ساده‌تر ، در هر بررسی آماری ، مجموعه عناصر مورد نظر را جامعه می‌نامند. یعنی جامعه ، مجموعه تمام مشاهدات ممکن است که می توانند با تکرار یک آزمایش حاصل شوند. (حبیبی، آرش(۱۳۸۵)
در این تحقیق جامعه آماری کلیه دانش آموزان راهنمایی شهرستان خرم آباد بوده که تعداد کل آنها برابر است با ۵۶۶۰ که از این تعداد ۲۶۴۸ نفر دختر و ۳۰۱۲ نفر پسر در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ که این تحقیق بر اسا کارنامه پایانی این دانش آموزان مورد سنجش قرار گرفت .
۳-۴- تعریف تحقیق پیمایشی:
توصیفی از نگرش و رفتارجمعیتی بر اساس انتخاب نمونه ای تصادفی و معرف از افراد آن جمعیت و پاسخ آنها به یک رشته سوالات.(نظری ،۱۳۸۵)
۳-۵-۲- تعریف روش نمونه گیری مرگان
محققان برای محاسبه حجم نمونه به روش های مختلفی روی می آورند. یکی از این فنون، استفاده از روش جدول مورگان است. در مواردی که واریانس جامعه یا درصد مورد نیاز را در اختیار نداشته باشید، می توانید از این جدول برای برآورد حجم نمونه استفاده نمائید. این جدول حداکثر تعداد نمونه را برای فواصل اطمینان ۹۵ و ۹۹ درصد نشان می دهد.

۳-۶- ابزار جمع آوری داده ها: پرسشنامه و کتابخانه ای.
۳-۸- تعریف اعتبار و پا یا یی:
تعریف اعتبار:بطو خلاصه اعتبار یعنی:آیا واقعاٌ همان چیزی را می سنجیم که قصد سنجش آن را داریم؟
تعریف پایابی:ساده ترین تعریف پا یابی عبات است از میزان همسانی نتایج سنجش مکرر.
پایایی پرسشنامه
Reliability
R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S – S C A L E (A L P H A)
Mean Std Dev Cases
۱٫ V21 2.9333 1.1427 30.0
۲٫ V22 2.5667 1.0400 30.0
۳٫ V23 3.0333 .9994 30.0
۴٫ V24 2.4333 1.1651 30.0
۵٫ V25 3.0333 1.1290 30.0
۶٫ V26 2.8667 1.2521 30.0
۷٫ V27 3.4333 1.2229 30.0
۸٫ V28 2.9333 1.1427 30.0
۹٫ V29 2.6000 1.3287 30.0
۱۰٫ V30 3.2000 1.2429 30.0
۱۱٫ V31 3.0000 1.2594 30.0
۱۲٫ V32 3.5000 .9377 30.0
۱۳٫ V33 3.3000 1.0554 30.0
۱۴٫ V34 3.0667 1.2299 30.0
۱۵٫ V35 1.9000 .9948 30.0
۱۶٫ V36 3.9000 1.0939 30.0

 

 

و آنگاه که ابراهیم گفت: پروردگارا‌! این شهر را ایمن گردان و من و فرزندانم را از پرستش بتان دور بدار.
﴿‌هُنَالِکَ دَعَا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قَالَ رَبّ‏ِ هَبْ لىِ مِن لَّدُنکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سمَیعُ الدُّعَاءِ﴾ ‌(‌ال عمران/۳۸)
اینجا بود که زکریا پروردگارش را بخواند و عرضه داشت: بارالها! از جانب خود فرزندی پاک عطایم کن که تو شنوای دانایی.
﴿ ‌وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَّتِنَا قُرَّهَ أَعْینُ‏ٍ وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا﴾ (‌فرقان/۷۴)
و کسانی‌اند که‌ می‌گویند: پروردگارا‌! به ما از همسران و فرزندانمان روشنی چشم عطا کن و ما را پیشوای پرهیزکاران گردان.

 

 

دعا برای مؤمنان
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.

 

﴿ رَّبّ‏ِ اغْفِرْ لىِ وَ لِوَالِدَىَّ وَ لِمَن دَخَلَ بَیْتىِ‏َ مُؤْمِنًا وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ لَا تَزِدِ الظَّالِمِینَ إِلَّا تَبَارَا﴾ (‌نوح/۲۸)
پروردگارا! بر من و بر پدر و مادرم و هر کس که با ایمان به خانه‌ی من درآید و بر مردان و زنان با ایمان ببخشای و ظالمان را جز هلاکت و تباهی میفزای.
﴿ رَبَّنَا اغْفِرْ لىِ وَ لِوَالِدَىَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ﴾ (ابراهیم/۴۱)
پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه‌ی مؤمنان را در آن روز حساب بر پا‌ می‌شود بیامرز.

 

 

در بهشت متنعّم بودن

﴿ وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبّ‏ِ ابْنِ لىِ عِندَکَ بَیْتًا فىِ الْجَنَّهِ وَ نَجِّنىِ مِن فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنىِ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ﴾ ‌(تحریم/۱۱)
و خدا برای کسانی که ایمان آورده‌اند، همسر فرعون را مثل آورده، آنگاه که گفت: پروردگارا! برای من نزد خویش در بهشت خانه‌ای بساز و مرا از (شر) فرعون و عمل او نجات ده و مرا از مردم ستمکار برهان.
﴿ رَبَّنَا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتىِ وَعَدتَّهُمْ وَ مَن صَلَحَ مِنْ ءَابَائهِمْ وَ أَزْوَاجِهِمْ وَ ذُرِّیَّتِهِمْ إِنَّکَ أَنتَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ﴾ (غافر/۸)
پروردگارا‌! و آنان و هر که از پدران و همسران و فرزندانشان را که به صلاح آمده‌اند، به بهشت‌های جاودانی که وعده شان داده‌ای داخل کن، همانا تو خود شکست ناپذیر و حکیمی.

 

 

روزی اهل مکه

﴿ وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِمُ رَبّ‏ِ اجْعَلْ‌هاذَا بَلَدًا ءَامِنًا وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ ءَامَنَ مِنهُم بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَخِرِ قَالَ وَ مَن کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلىَ‏ عَذَابِ النَّارِ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ﴾ (بقره/۱۲۶)
و آنگاه که ابراهیم عرضه داشت: پروردگارا! این مکان را شهر امنی قرار ده و مردمش را از نعمت‌های فراوان روزی رسان، مردمی که به خدا و روز واپسین ایمان آرند. فرمود: اما آنکه کافر شود، ‌اندکی برخوردارش‌ می‌کنم، سپس او را به سوی عذاب آتش‌ می‌کشانم و چه بد سرنوشتی است.

 

 

زیاد شدن نورانیت

﴿ یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ تُوبُواْ إِلىَ اللَّهِ تَوْبَهً نَّصُوحًا عَسىَ‏ رَبُّکُمْ أَن یُکَفِّرَ عَنکُمْ سَیِّاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تجَرِى مِن تحَتِهَا الْأَنْهَارُ یَوْمَ لَا یخُزِى اللَّهُ النَّبىِ‏َّ وَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَى‏ بَینْ‏َ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا وَ اغْفِرْ لَنَا إِنَّکَ عَلىَ‏ کُلّ‏ِ شىَ‏ْءٍ قَدِیرٌ﴾ (تحریم/۸)
ای کسانی که ایمان آورده‌اید‌! به درگاه خدا توبه کنید، توبه‌ای راستین و خالص؛ امید است که پروردگارتان بدی‌هایتان را از شما بزداید و شما را به باغ‌هایی که از پای درختانش نهرها جاری است درآورد. روزی که خدا، پیامبر و کسانی را که ایمان آورده‌اند خوار نسازد. نورشان پیشاپیش آنها و سمت راستشان‌ می‌شتابد.‌ می‌گویند: پروردگارا! نورمان را برای ما کامل گردان و ما را بیامرز که بی‌تردید تو بر هرچیزی قادری.

 

 

زیاد شدن علم و دانش

﴿ فَتَعَلىَ اللَّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ وَ لَا تَعْجَلْ بِالْقُرْءَانِ مِن قَبْلِ أَن یُقْضىَ إِلَیْکَ وَحْیُهُ وَ قُل رَّبّ‏ِ زِدْنىِ عِلْمًا﴾ (طه/۱۱۴)
پس بلند مرتبه است خدا آن فرمانروای حق و در خواندن قرآن پیش از آنکه وحی آن بر تو پایان یابد شتاب مکن، و بگو: پروردگارا! بر دانشم بیفزای.
﴿ رَبَّنَا وَ اجْعَلْنَا مُسْلِمَینْ‏ِ لَکَ وَ مِن ذُرِّیَّتِنَا أُمَّهً مُّسْلِمَهً لَّکَ وَ أَرِنَا مَنَاسِکَنَا وَ تُبْ عَلَیْنَا إِنَّکَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ‌﴾ (بقره/۱۲۸)
پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود گردان و از نسل ما امتی فرمانبردار خویش پدید آور، و آداب عبادی ما را به ما نشان ده و بر ما ببخشای؛ بی‌تردید تویی توبه پذیر مهربان.

 

 

سربلندی و آبرومندی در روز قیامت

﴿ رَبَّنَا وَ ءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلىَ‏ رُسُلِکَ وَ لَا تخُزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَهِ إِنَّکَ لَا تخُلِفُ المْیعَادَ﴾ (آل عمران/۱۹۴)
پروردگارا! و آنچه بر (زبان) پیامبرانت به ما وعده کردی به ما ارزانی دار، و ما را در روز رستاخیز رسوا مگردان، مسلماً تو خلف وعده نمی‌کنی.

 

 

شرح صدر

﴿ قَالَ رَبّ‏ِ اشْرَحْ لىِ صَدْرِى﴾ (طه/۲۵)
گفت: پروردگارا! سینه‌ام را وسعت بخش.

 

 

صبروثبات قدم در مسیر حق

﴿ وَ لَمَّا بَرَزُواْ لِجَالُوتَ وَ جُنُودِهِ قَالُواْ رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبرْاً وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انصُرْنَا عَلىَ الْقَوْمِ الْکَفِرِینَ﴾ (بقره/۲۵۰)
وچون با جالوت و سپاه او رویارویی شدند گفتند: پروردگارا! بر ما شکیبایی ببار، و قدم‌هایمان را استوار ساز، و بر قدم کافر پیروزمان گردان.

 

 

طلب صفای باطن نسبت به دیگران

﴿ وَ الَّذِینَ جَاءُو مِن بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لِاخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْایمَانِ وَ لَا تجَعَلْ فىِ قُلُوبِنَا غِلاًّ لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ رَبَّنَا إِنَّکَ رَءُوفٌ رَّحِیمٌ﴾ (حشر/۱۰)
و کسانی که پس از آنان (و بعد از فتح مکه) آمدند، می‌گویند: پروردگارا! ما و آن برادران ما را که در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز، و در دلهایمان نسبت به کسانی که ایمان آورده‌اند (هیچ‌گونه) کینه‌ای مگذار. پروردگارا! به راستی تو رئوف و مهربانی.

 

 

طلب رحمت الهی و رشد

﴿ إِذْ أَوَى الْفِتْیَهُ إِلىَ الْکَهْفِ فَقَالُواْ رَبَّنَا ءَاتِنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَهً وَ هَیئّ‏ِْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا﴾ (کهف/۱۰)
آنگاه که آن جوانان به سوی غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! ما را از جانب خود رحمتی عطا کن و در کارمان برای ما رشد و تعالی فراهم ساز.

 

 

طلب یاور و وزیر

﴿ وَ اجْعَل لىّ‏ِ وَزِیرًا مِّنْ أَهْلىِ*هَارُونَ أَخِى*اشْدُدْ بِهِ أَزْرِى*وَ أَشْرِکْهُ فىِ أَمْرِى*کىَ‏ْ نُسَبِّحَکَ کَثِیرًا*وَ نَذْکُرَکَ کَثِیرًا* إِنَّکَ کُنتَ بِنَا بَصِیرًا‌‌﴾ (‌طه/۲۹-۳۵)
و برای من دستیاری از کسانم قرار ده * ‌هارون برادرم را * پشت من را بدو محکم کن * و او را در کارم شریک ساز * تو را فراوان تسبیح گوییم * و تو را بسیار یاد کنیم * بی‌تردید تو بر حال ما ناظر بوده‌ای.

 

 

طلب توفیق برشکر نعمتها و اعمال شایسته

﴿ فَتَبَسَّمَ ضَاحِکاً مِّن قَوْلِهَا وَ قَالَ رَبّ‏ِ أَوْزِعْنىِ أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتىِ أَنْعَمْتَ عَلىَ‏َّ وَ عَلىَ‏ وَالِدَىَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صَلِحًا‌ترضَئهُ وَ أَدْخِلْنىِ بِرَحْمَتِکَ فىِ عِبَادِکَ الصَّلِحِینَ﴾ (نمل/۱۹)

 

استیریتزر و پورتر (۲۰۰۳) تعدادی از عوامل موثر بر افزایش تعهد سازمانی را به صورت الگوی زیر مطرح کرده اند.
۱– عوامل شخصیتی[۵۴]:
اصلی ترین عامل شخصی مقدار تعلق و پیوستگی بالقوه ای است که فرد در اولین روز کاری خود به سازمان می آورد افرادی که در اولین روزهای کاری شان خود را خیلی متعهد به سازمان نشان می دهند احتمالاً با سازمان باقی خواهند ماند. افرادی که در بدو ورود به سازمان خیلی متعهد می باشند احتمالاً مسئولیت های اضافی را خواهند پذیرفت و عضویت خود را با سازمان ادامه خواهند داد.
۲– عوامل سازمانی[۵۵]:
عوامل سازمانی چون حیطه شغلی بازخورد استقلال و خود مختاری در کار چالش شغلی و اهمیت شغل درگیری و مشارکت رفتاری را افزایش می دهد. توانایی مشارکت در تصمیم گیری مربوط به شغل بر سطح تعهد موثر می باشد.
۳– عوامل غیر سازمانی[۵۶]:
عوامل غیر سازمانی مهم که تعهد را افزایش می دهد قابلیت دستیابی به جایگزین های شغلی بعد از انتخاب شغل فعلی فرد می باشد بنابراین به نظر می رسد بالاترین سطح تعهد اولیه در میان افرادی وجود دارد که:
۱- توجیه خارجی ضعیف برای انتخاب آنها وجود دارد.
۲- انتخاب اولیه را قطعی و غیر قابل تغییر می بینند یعنی فرصتی برای تغییر تقسیم اولیه خود ندارند.
عوامل شخصیتی
عوامل سازمانی
عوامل غیر سازمانی
دسترسی به
مشاغل
جایگزین
تجربیات اولیه کار
حیطه شغلی
چالشهای شغلی
سرپرستی
سازگاری هدف با گروه کاری و سازمان
ویژگیهای سازمان
انتظارات شغلی
قرارداد روانی
عوامل انتخاب شغل
ویژگیهای فردی
تعهد اولیه
احساس تعهد
تعهد طی دوره اولیه استخدام
نمودار ۲-۲ عوامل سه گانه اثر گذار بر تعهد سازمانی پورتر، استیزر و مودی (۱۹۷۴)
منبع: دولتخواهان (۱۳۸۰، ۳۳و ۳۴)
عوامل موثر بر تعهد سازمانی
ماتیو و زاجاک (۱۹۹۰) با تجزیه و تحلیل یافته های بیش از دویست تحقیق مقدمات ایجاد تعهد را به پنج دسته به شکل زیر تقسیم کرده اند. (رنجبریان, ۱۳۷۵)
الف) ویژگیهای شخصی موثر بر تعهد سازمانی
سن: تعهد سازمانی با سن فرد دارای همبستگی نسبی و مثبت است: اغلب محققان بر این باورند که سن، تعهد حسابگرانه ارتباط بیشتری پیدا می کند. دلیل آن را فرصت کمتر در خارج از شغل فعلی و هزینه های از دست رفته در سنین بالا می دانند. می یر و آلن اظهار می دارند که کارگران مسن تر به دلیل رضایت بیشتر از شغل خود متعهد نگرشی بیشتری پیدا می کنند.
جنسیت: زنها نسبت به مردان تعهد بیشتری به سازمان دارند اگر چه این تفاوت جزئی است دلیل این امر آن است که زنها برای عضویت در سازمان می بایست موانع بیشتری را پشت سر بگذارند.
تحصیلات: رابطه تعهد سازمانی، تحصیلات ضعیف و منفی است این رابطه بیشتر مثبتی بر تعهد نگرشی است و ارتباطی با تعهد حسابگرانه ندارد دلیل این رابطه منفی انتظارات بیشتر افراد تحصیلکرده و فرصتهای بیشتر شغلی آنهاست.
ازدواج: این متغیر با تعهد سازمانی همبستگی ضعیفی دارد اما چین اظهار می شود که ازدواج به دلیل مسائل مالی با تعهد حسابگرانه ارتباط پیدا می کند.
سابقه در سازمان و سمت مالی
به دلیل سرمایه گذاری های فرد در سازمان سابقه بیشتر در مقام یا سازمان باعث تعهد بیشتری می شد اما این رابطه ضعیف است.
استنباط از شایستگی های شخصی: افراد تا حدی به سازمان تعهد پیدا می کنند که زمینه تامین نیازهای رشد و کامیابی آنها فراهم شود بنابراین کسانی که استنباط شایستگی شخصی بالا دارند. انتظارات بیشتری خواهند داشت.
رابطه این دو متغیر مثبت و قوی است.
تواناییها: افراد با مهارتهای بالا برای سازمان ارزشمند هستند این امر پاداش سازمان را به آنها افزایش می دهد. در نتیجه موجب تعهد حسابگرانه می شود.
حقوق و دستمزد: حقوق و دستمزد موجب عزت نفس برای فرد می شود تعهد نگرشی را افزایش می دهد بدین ترتیب دستمزد نوعی فرصت در سازمان محسوب می شود که در اثر ترک سازمان از دست خواهد رفت نتایج متعدد همبستگی مثبت اما ضعیفی را بین این دو متغیر نشان می دهد.
سطح شغلی: سطح شغلی با تعهد سازمانی ارتباط مثبت اما ضعیفی دارد.(رنجبریان،۱۳۷۵)
ب) خصوصیات شغلی و تعهد سازمانی
اگر چه رابطه خصوصیات متفاوت شغلی و تعهد سازمانی در تحقیقات متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است اما هیچ مدل نظری برای توضیح دلیل همبستگی آنها در دست نیست اغلب مطالعات اشاره به کار (الدهام و هاک من) دارند تحقیق ماتیو و زاجاک (۲۰۰۱) هم تایید می کند. که مشاغل غنی شده موجب تعهد سازمانی بیشتر می شود، خصوصیات بدست آمده از تحقیقات شامل مهارت استقلال، چالش و دامنه شغلی است:
تنوع مهارت با تعهد سازمانی دارای همبستگی مثبت است. استقلال و تعهد سازمانی رابطه مثبت و بسیار ضعیفی دارند.
مشاغل چالش انگیز با تعهد سازمانی به خصوص در مورد کسانی که به رشد شدید نیازمندند رابطه مثبت و قابل توجهی داشته است.
ج) تاثیر روابط گروهی و رابطه با رهبر بر تعهد سازمانی
۱- انسجام گروه: برخی مطالعات رابطه انسجام گروهی و تعهد سازمانی را مثبت و تعدادی دیگر رابطه این دو را منفی داشته اند البته همبستگی حاصل از جمیع تحقیقات مثبت و ضعیف بوده است.
۲- وابستگی متقابل وظایف: در اغلب مطالعات رابطه وابستگی وظایف با تعهد مثبت و متوسط گزارش شده است.
۳- ملاحظه کاری و ساخت دهی مدیران:
هر دو نوع رفتار مدیران با تعهد سازمانی همبستگی نسبی و مثبت دارد البته تحقیقات نشان می دهند که این رابطه توسط عواملی از قبیل محیط کاری و خصوصیات پایین دستان تعدیل می شود.
۴- ارتباطات رهبر:
چگونگی ارتباط رهبر با تعهد سازمانی، همبستگی مثبت و قوی دارد رهبری مشارکتی نیز با تعهد سازمانی همبستگی مثبت دارد. در محیط های غیر قابل پیش بینی تاثیر مدیریت مشارکتی بر تعهد سازمانی بیشتر می شود.
۵- ویژگیهای سازمان و تعهد سازمانی:
در تعدادی از مطالعات میان اندازه ها زمان و میزان تعهد سازمانی همبستگی معناداری ملاحظه شده است.
۶- وضعیت نقش و تعهد سازمانی:
در تحقیقات انجام شده وضعیت نقش را از طریق تضاد نقش و تعدد نقش اندازه گیری کرده اند. براساس مطالعات مودی و همکاران (۱۹۸۲) وضعیت نقش یکی از مقدمات ایجاد تعهد است. تحقیق ماتیو و زاجاک (۲۰۰۱) نیز این مساله را تایید می کند.
مدلهای تعهد سازمانی
در تحلیل عوامل موثر بر تعهد سازمانی و همچنین اثرات و پیامدهای آن به طور خاص از دو مدل نظری می توان بهره گرفت.
الگوی عوامل مؤثر ونتایج ناشی از تعهد سازمانی مودی وهمکاران (۱۹۸۲)
مودی[۵۷] و همکاران (۱۹۸۲) در مدل نظری خود ۴ دسته و گروه از پیش شرطهای تعهد سازمانی را بیان نموده اند.
الف) ویژگی های شخصی و فردی همچون سن، جنس، میزان تحصیلات، نژاد، سابقه خدمت، تأنی قابل توجه ای در میزان تعهد فرد به سازمان متبوعش دارد.
ب) ویژگی های مرتبط با نقش هم چون حیطه شغل یا چالش شغلی تضاد نقش و ابهام نقش از دیگر عوامل مرتبط با تعهد سازمانی تلقی می شود.
ج) ویژگی های ساختاری همچون بعد و اندازه سازمان میزان تمرکز و رسمیت سازمانی حیطه کنترل و نظارت معرف عوامل موثری هستند که موجب تعهد سازمانی پرسنل می شوند.
د) تجربیات کاری که در طول زندگی کاری فرد در سازمان رخ می دهد. به عنوان عامل عمده ای است که بر میزان وابستگی روانی کاری به سازمان مهم می باشند.
وقتی کارکنان نسبت به شغل خود احساس مثبت و خشنودی و رضایت داشته باشند زمانی که پرسنل احساس اعتماد و اطمینان نسبت به سازمان داشته باشند. به همان نسبت بر میزان تعهد سازمان پرسنل افزوده می شود.
براساس مدل فوق رضایت شغلی بلافاصله پس از ورود در سازمان شکل می گیرد. در حالیکه تعهد سازمانی به کندی توسعه می یابد لذا رضایت شغلی پیش شرط تعهد سازمانی است.

بررسی اثر تبادل رهبر پیرو بر رضایت شغلی کارکنان از طریق نقش میانجی سرمایه روانشناختی

 

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

 

قرارداد بستن

 

 

جلسه اول

 

 

برقراری ارتباط با متربی. این ارتباط بنابر روابط موجود میان مربی و متربی و حوزه فعالیت مربی گری متفاوت است ولی بایستی پیرامون موارد زیر بحث شده و توافق حاصل شود:

 

 

 

زمان جلسات

محل برگزاری جلسات

نقش ها و مسئولیت ها

قوانین اصلی و عوامل ریسک پذیر

حوزه های اصلی برای کار کردن
جهت دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید.

اندازه گیری موفقیت کلی

توافقات معمولاً بایستی ضبط گردد.

 

 

فعالیت مربی گری

 

 

در طی جلسات

 

 

ایجاد روابط دوستانه مستمر و ایجاد جو مثبت.
متربی را در موارد زیر یاری رسانده و تشویق نماید:

 

 

 

تعیین و تنظیم اهداف

شناسایی دوره های عمل و اقدام

شناسایی و رسیدگی به نیازهای یادگیری خاص

مرور و بررسی جریان پیشرفت در جهت تحقق اهداف

شناسایی موانع و از بین برداشتن آن ها

مرور، شفاف سازی، اصلاح و تنظیم مجدد اهداف

 

خروج (برون رفت)

 

 

جلسه پایانی

 

 

در این مرحله معمولاً اهداف محقق شده اند.
جلسه پایانی ممکن است شامل موارد زیر شود:

 

 

 

مرور و شناسایی دستاوردها

شناسایی حوزه هایی برای توسعه مستمر

مرور و بررسی فرایند مربی گری به منظور آگاهی یافتن نسبت به فعالیت ها و اقدامات مربی گری آتی

مدل های مربی گری
مدل های گوناگونی برای مربی گری تحت عناوین اختصاری خاص وجود دارد که هریک چارچوب یا رهنمود خاصی را نسبت به ساختار یک جلسه مربی گری ارائه می کنند. برخی از این مدل ها شناخته شده بوده و عموماً مورد استفاده قرار می گیرند و برخی دیگر به یک برنامه مربی گری خاص اختصاص دارند (ریا و بیورز، ۲۰۱۰ )در اینجا به برخی از مشهورترین و پرکاربردترین این مدل ها اشاره می کنیم:
مدل Grow
این مدل یک مدل اساسی و عمومی در مربی گری است که توسط جان وایت مور[۹۵] در سال ۲۰۰۲ ارائه شده است. عمومیت این مدل به حدی است که وقتی می خواهند از فرایند مربی گری صحبت کنند به این مدل اشاره می کنند. این مدل از چهار مرحله زیر تشکیل شده است:
۱٫ هدف[۹۶]: این مرحله بیانگر آن چیزی است که کارآموز به دنبال آن است. اطمینان حاصل کنید که هدفی که تعیین می شود مشخص، قابل اندازه گیری، دست یافتنی، واقعی و محدود به زمان باشد. نمونه های زیر سوالاتی هستند که در این مرحله مورداستفاده قرار می گیرند و بایستی در نظر گرفته شوند:

 

 

به چه چیزی می خواهی برسی؟ هدف شما از این بحث و گفتگو چیست؟

چه زمانی می خواهی به این هدف برسی؟

وقتی که به این هدف برسی چه چیزی تغییر می کند؟

چرا این هدف برای شما مهم و با اهمیت است؟

۲٫ واقعیت[۹۷]: بعد از آنکه هدف فرد مشخص شد، بایستی تعیین کرد که فاصله او تا رسیدن به آن هدف چقدر است. به بیان دیگر وضعیت موجود و کنونی فرد در نظر گرفته شود. سوالاتی که در این مرحله می‌توان استفاده کرد:

 

 

در حال حاضر چه وضعیتی وجود دارد؟

تا حالا چه اقداماتی انجام داده اید؟ چه نتایجی داشته است؟

چه چیزی شما را از انجام این کار بازداشت؟

چه کسانی را می شناسید که می توانند به شما در دست یابی به این هدف کمک کنند؟

به چه منابع دیگری برای دست یافتی به این هدف نیاز دارید؟ (بوکلی ، کاپل ، ۲۰۰۹ ).

۳٫ گزینه ها[۹۸]: مهم ترین بخش فرایند مربی گری، این بخش است. هدف اصلی مربی کمک به فراگیر است تا بوسیله راه حل هایی که خودش ارائه می کند استعدادش را توسعه دهد. یکی از مشکلات مشترک کارآموزان این است که در موقعیتی قرار می گیرند که احساس می کنند هیچ گزینه ای پیش رو ندارند. در این حالت ممکن است دچار یأس و ناامیدی شوند. مربی به کمک استعداد او می آید تا گزینه های گوناگونی را کشف کند. این کار عمدتاً بوسیله سوال های معجزه آمیز امکان پذیر است. سوال هایی که جواب آن ها می تواند گزینه خوبی برای فراگیر باشد. اولین گزینه ای که به فکر فراگیر می رسد را مبنای کار قرار ندهید، بلکه او را به جست و جو و کنجکاوی وادارید. کمک کنید گزینه های بیش تری را شناسایی کند و مزایا و معایب هریک را شناسایی کنید. سپس فراگیر را در موقعیت تصمیم گیری قرار دهید تا تصمیم را خودش بگیرد. سوال های زیر می تواند سبب شود فراگیر توانایی های نهفته خود را در افزایش گزینه ها به کار گیرد:

 

 

از چه راه های دیگری می توان به این هدف رسید؟

برای حل این مشکل چه گزینه هایی دارید؟

اگر وقت بیش تری برای حل مسأله داشتی، چه کار دیگری انجام می دادی؟

اگر از اول شروع کنی چه کار می کنی؟

هزینه و مزایای هریک از این راه حل ها چیست؟

چگونه توانمندی ها و قابلیت های خود را در مورد این هدف می توانی بهبود دهی؟

۴٫ راه پیش رو[۹۹]: هدف و قدم هایی که برای رسیدن به آن لازم است را یک بار دیگر یادآوری کنید. در این مرحله بایستی اطمینان حاصل کرد که فراگیر انگیزه لازم را برای شروع کار داشته باشد. سوالات این مرحله عبارتند از:

 

ثانیا: این دسته از اطفال در صورت ارتکاب جرائم مادون مانند گروه قبل مشمول مقررات بند های 1 و 2 و 3 ماده 18 قانون اخیر الذکر خواهند بود .
بنابر این با توجه مطالب حاضر باید بگوییم که قانون حاضر در پذیرش مسئولیت کیفری و تعیین حدود سن مسئولیت کیفری از سیستم مرحله ای تبعیت نموده است ، به طوری که مراحل مسئولیت خفیف را با اقدامات تربیتی و اصلاحی پاسخ داده است که این همان رعایت فاصله بلوغ کیفری و مسئولیت کیفری است و دارای روحی اصلاح گر و تربیتی است .

پایان نامه رشته حقوق

قانون مجازات اسلامی و مسئولیت کیفری اطفال :
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بر چیده شدن نظام طاغوت ، احکام شرع و دین مبین اسلام نیز به طبع آن در قوانین ایران وارد گردید . در سال 1361 قانون راجع به مجازات اسلام با الهام از قواعد اسلامی به تصویب رسید که پس از سیر تحولات و دگرگونی های بسیار و پس از اصلاحات و تغییرات متعدد و تصویب قسمت تعزیرات آن در سال 1357 به طور آزمایشی برای مدت 5 سال لازم الاجرا گردید و بعد از آن نیز این مدت تمدید گردید .
قانون حاضر با توجه به اینکه برگرفته از شرع و مذهب اسلام است در وابستگی و تلازم ناگسستنی با قواعد فقهی و اسلامی است . این امر با توجه به ساقه درخشان فقه و اسلام در برخورد افتراقی با مسئله بزهکاری افراد یک افتخار با مزیت بالا به شمار می رود .
ماده 49 از قانون مجازات اسلامی بیان داشته است : (( اطفال در صورت ارتکاب جرم مبرا از مسئولیت کیفری هستند و تربیت آنان با نظر دادگاه به عهده سرپرست اطفال و عند القتضاع با کانون اصلاح و تربیت اطفال است)).ماده حاضر در پی بیان موضع قانون مجازات اسلامی با پدیده بزه کاری اطفال است و بیانگر مصونیت اطفال از مسئولیت کیفری است .ولی جای سوال است که این افراد به چه افرادی اطلاق می گردد ؟و این عدم مسئولیت کیفری و برائت تا چه سنی ادامه دارد و از چه سالی فرد همانند بزرگسالان قابل مجازات است ؟اینها همه سوالاتی است که با توجه به تبصره ماده فوق الذکر پاسخ داده می شود طبق تبصره یک ماده 49 قانون مجازات اسلامی : ((منظور از طفل کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده باشد )). و با توجه به تعریف بلوغ واماره آن در فقه و شرع اسلام ، معیار بلوغ ، سن قرار داده شده است که با لحاظ ماده و تبصره حاضر این گونه به نظر می رسد که قانون مجازات اسلامی با قرار دادن سن 9 و 15 سال قمری برای دختران و پسران با عنوان اماره بلوغ ، افراد زیر این سنین را دارای مسئولیت کیفری ندانسته و آنها را مبرای از مسئولیت کیفری دانسته است این طرز برخورد یک برخورد مقطعی و ثابت است که به لحاظ تبصره و مواد آتی حکایت از دید حمایت گرانه قانون حاضر از اطفال دارد .لذا این طرز برخورد از فقه و شریعت اسلام اقتباس شده است و یک دیدگاه جهشی را ترویج می نماید که در برخورد با بزه کاران ، یا آنها را بزرگسال محسوب می کند و قابل مجازات می داندد یا طفل محسوب و فاقد مسئولیت فرض می نماید .
بررسی جرائم اطفال و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی جدید
تا پیش از تصویب قانون جدید، مطابق ماده 49 قانون مجازات سابق ، «اطفال» از مسئولیت کیفری معاف محسوب می شدند و تربیت آنها بر عهده کانون اصلاح و تربیت گذاشته شده بود. اما تبصره ذیل همین ماده با نادیده گرفتن تعریف بین المللی کودک، «طفل» را کسی محسوب می کرد که به حد بلوغ شرعی نرسیده است. بلوغ شرعی و نحوه تشخیص آن نیز در قانون سابق مورد اشاره قرار نگرفته بود و در عمل به قانون مدنی[3] ارجاع می شد که در جای خود محل بحث بود. مطابق منابع اسلامی، ملاک مسئولیت کیفری رسیدن به سن بلوغ شرعی است که در جمهوری اسلامی بر مبنای نظر مشهور فقهای شیعه 9 سال تمام قمری (8 سال و نه ماه شمسی) در دختران و 15 سال قمری (14 سال و هفت ماه شمسی) در پسران است. البته اثبات بلوغ شرعی بر مبنای سایر نشانه های آن (بلوغ جنسی) حتی قبل از رسیدن به سن مذکور نیز محتمل بود. برای مثال ممکن بود پسری که کمتر از 15 سال قمری دارد به دلیل احتلام بالغ محسوب شود.
در رابطه با قانون سابق اختلاف نظرهای فقهی و حقوقی متعددی درباره تعیین سن بلوغ و سن مسئولیت کیفری وجود داشت. برخی فقها فتاوای متفاوتی در مورد سن بلوغ داشتند و برای مثال برخی سن بلوغ دختر را سیزده سال قمری می دانستند. بسیاری از حقوقدانان هم معتقد بودند شناسایی مسئولیت کیفری برای دختر 9 ساله و پسر 15 ساله نادرست و ناقض موازین بین المللی از جمله کنوانسیون حقوق کودک است و در تعارض با نیازهای روز جامعه قرار دارد. به علاوه این انتقاد نیز همواره مطرح بود که حداقل سن برای بسیاری از اقدامات قانونی مانند اخذ گواهینامه رانندگی و گذرنامه و انجام معاملات رسمی و … 18 سال است و افراد تا پیش از رسیدن به سن 18 سال واجد شرایط جسمی، روحی و عقلی لازم تشخیص داده نمی شوند، اما همین افراد در صورت ارتکاب جرم همانند بزرگسالان دارای مسئولیت کامل کیفری محسوب می گردند.
جمهوری اسلامی نیز بدین جهت همواره مورد انتقاد مجامع بین المللی قرار داشته و در مقابل سعی در توجیه و انکار برخی مصادیق آن نموده است. برای مثال برای کاستن از بخشی از این انتقادها، اجرای مجازات اعدام مجرمین نوجوان را به رسیدن آنها به سن 18 سال موکول کرده است. اما گاهی اوقات همین ملاحظات هم نادیده گرفته شده و جایی برای انکار باقی نمانده است. برای مثال هنگامی که فردی زیر 18 سال به مجازات مرگ محکوم می شود و مجازات او نیز پیش از رسیدن به سن

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.
18 سال اجرا می شود[4] دیگر به هیچوجه امکان انکار این مساله وجود ندارد و توجیهات دیگری در کار می آید.
تغییراتی که در قانون جدید مجازات اسلامی صورت گرفته نیز ظاهرا ریشه در همین انتقادها و فشارهای بین المللی دارد. اما آیا قانون جدید در رابطه با مسئولیت کیفری واقعا گامی به پیش نهاده است؟ آنچه در نگاه اول به چشم می خورد این است که در قانون جدید یک ماده مستقل به ذکر عدم مسئولیت کیفری افراد نابالغ اختصاص داده شده است: مطابق ماده 146 «افراد نابالغ مسئولیت کیفری ندارند». ماده 148 نیز به جای مجازات، اقدامات تامینی و تربیتی برای آنها در نظر گرفته است[5]. به علاوه برخلاف قانون سابق، مسأله تعیین سن بلوغ صراحتا در قانون مجازات جدید پیش بینی شده و ماده 147 سن بلوغ برای دختران و پسران را به ترتیب نه سال و پانزده سال تمام قمری تعیین کرده است. بدین ترتیب سن بلوغ شرعی صراحتا به عنوان نصاب مسئولیت کیفری تعیین شده و نظرات فقهی که سنین بالاتری را برای سن بلوغ پیشنهاد می کردند نیز رد شده اند. در واقع امید اینکه پس از سالها تغییری در نصاب مسئولیت کیفری صورت گیرد از بین رفته است.
اما از سوی دیگر، در حالیکه در قانون سابق تنها همان 2 ماده به طور اختصاصی به مسئولیت کیفری کودکان و اقدامات تامینی و تربیتی ویژه کودکان پرداخته بود، قانون جدید با اهتمام ویژه به این موضوع، علاوه بر دو ماده فوق، مواد 87 تا 94 را به این امر اختصاص داده است. تغییرات قانون جدید در این رابطه بسیار پیچیده و نیازمند توضیح و تحلیل دقیق است. اولین نکته­ی لازم به توضیح، تفکیک سنی اطفال در قانون جدید در چهار گروه است که هر یک تابع مقررات متفاوتی می باشد:

اطفال زیر 9 سال
اطفال 9 تا 12 سال
اطفال 12 تا 15 سال
نوجوانان 15 تا 18 سال
اما این تقسیم بندی زمانی کامل می شود که با تفکیک جرایم و مجازاتها به 1- حدود 2- قصاص و 3- تعزیرات ترکیب شود. به علاوه آنجا که مسأله حدود و قصاص در میان باشد بین بالغ و نابالغ نیز تفکیک شده است. بدین ترتیب فروض هشت گانه ذیل را می توان تصور کرد:
یک- اطفال زیر 9 سال مرتکب جرایم تعزیری شوند: در چنین فرضی نه مسئولیت کیفری برای این دسته از اطفال وجود دارد و نه اقدام تأمینی و تربیتی برای آنان پیش بینی شده است. البته قانون در این باره ساکت است، ولی هر نتیجه گیری به جز این غیرمنطقی و نادرست به نظر می رسد.
دو- اطفال زیر 9 سال مرتکب جرایم موجب حد و قصاص شوند: در چنین فرضی حسب اینکه مرتکب جرم پسر باشد یا دختر مسأله متفاوت است. در صورتی که مرتکب جرم پسر باشد، با توجه به اینکه پسر ها در این محدوده سنی به سن بلوغ شرعی نرسیده اند، مطابق ماده 87 قانون جدید تنها به اقدامات تربیتی شامل تحویل به والدین با اخذ تعهد و فرستادن به نزد مددکار و روانشناس و محدودیت در معاشرت با افراد معین یا رفت و آمد به مکانهای معین محکوم خواهد شد. اگر مرتکب جرم دختری با سن کمتر از 8 سال و نه ماه باشد نیز همین حکم را خواهد داشت. اما دختری که به سن بلوغ شرعی رسیده ولی هنوز نه سالش تمام نشده (مثلا هشت سال و 10 ماه دارد، ممکن است در معرض مجازات حد یا قصاص قرار گیرد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.
سه- اطفال 9 تا 12 سال مرتکب جرایم تعزیری شوند: دادگاه درباره این دسته از اطفال مطابق ماده 87 قانون جدید، اقدامات تأمینی و تربیتی در نظر خواهد گرفت که شامل تحویل به والدین و اخذ تعهد، فرستادن به مرکز آموزشی، محدودیت در معاشرت با افراد معین یا رفت و آمد به مکان های معین و غیره است.
چهار- اطفال 9 تا 12 سال مرتکب جرایم موجب حد یا قصاص شوند:. در چنین فرضی نیز حسب اینکه مرتکب جرم پسر باشد یا دختر مسأله متفاوت است. در صورتی که مرتکب جرم پسر باشد با توجه به اینکه پسرها در این محدوده سنی هنوز به سن بلوغ شرعی نرسیده اند، مطابق ماده 87 قانون جدید مشمول اقدامات تربیتی مانند تحویل به والدین با اخذ تعهد و فرستادن به نزد مددکار و روانشناس و محدودیت در معاشرت با افراد معین یا رفت و آمد به مکانهای معین خواهد شد. اما دختری که در این محدوده سنی قرار دارد با توجه با اینکه به سن بلوغ شرعی رسیده ممکن است در معرض مجازات حد یا قصاص قرار گیرد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.
پنج- اطفال 12 تا 15 سال مرتکب جرایم تعزیری شوند: در مورد جرایم تعزیری خفیف، تصمیمات دادگاه مشابه مقررات مربوط به ارتکاب جرایم تعزیری توسط اطفال 9 تا 12 سال خواهد بود. ولی در مورد جرایم تعزیری شدید دادگاه می تواند کودک را به نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال محکوم نماید. از این حیث تفاوتی میان دختر و پسر وجود ندارد.
شش- اطفال 12 تا 15 سال مرتکب جرایم موجب حد یا قصاص شوند: همانطور که گفته شد، آنجا که مسأله حدود و قصاص در میان باشد، همچنان جنسیت و سن بلوغ شرعی واجد اهمیت و موجب تفاوت در احکام است. به همین ترتیب در صورتی که مرتکب جرم پسر باشد و به سن بلوغ شرعی (14 سال و هفت ماه) نرسیده باشد، همانند جرایم تعزیری شدید، دادگاه در این گونه موارد نیز حداکثر می تواند کودک را به نگهداری در کانون اصلاح و تربیت از سه ماه تا یک سال محکوم نماید. اما اگر مرتکب جرم پسری باشد که به سن بلوغ رسیده (برای مثال 14 سال و 9 ماه)، و یا دختری در این محدوده سنی باشد (برای مثال 13 ساله)، ممکن اس
ت در معرض مجازات حد یا قصاص قرار گیرد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.
هفت- نوجوانان 15 تا 18 سال مرتکب جرایم تعزیری شوند: بسته به اهمیت جرم تعزیری میزان محکومیت نیز متفاوت خواهد بود. ولی در شدیدترین حالت از پنج سال نگهداری در کانون اصلاح و تربیت فراتر نمی رود. در مورد جرایم خفیف تر، نگهداری در کانون اصلاح و تربیت به مدت کمتر از دو سال و خدمات عمومی رایگان و جزای نقدی پیش بینی شده است. از این حیث تفاوتی میان دختر و پسر وجود ندارد.
هشت- نوجوانان 15 تا 18 سال مرتکب جرایم موجب حد یا قصاص شوند: با توجه به مفهوم مخالف ماده 90 قانون جدید و نیز با عنایت به سایر مواد قانون، در چنین حالتی اصل بر اجرای حد یا قصاص است. به عبارت دیگر نوجوان 15 تا 18 ساله، خواه پسر یا دختر، با توجه به رسیدن به سن بلوغ شرعی واجد مسئولیت کیفری است. درنتیجه در صورت ارتکاب جرایم موجب حد و قصاص، حسب مورد به مجازات حد یا قصاص محکوم خواهد شد. همانطور که در بندهای قبل هم دیدیم آنگاه که مسأله حدود و قصاص مطرح می شود همچنان رسیدن به بلوغ شرعی ملاک عمل است. پسر پس از رسیدن به سن 15 سال قمری (14 سال و هفت ماه شمسی) و دختر پس از رسیدن به سن 9 سال قمری (8 سال و نه ماه شمسی) در صورت ارتکاب جرایم موجب حد و قصاص، دیگر مشمول اقدامات تامینی و تربیتی نمی شود و همانند بزرگسالان تابع مقررات حدود و قصاص خواهد بود.
با این وجود ماده 90 قانون جدید در شرایط خاصی چنین نوجوانی را مستحق مجازات حد و قصاص ندانسته است و همان اقدامات تامینی و تربیتی فوق الذکر را در نظر گرفته است:
ماده 90 – در جرایم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از هیجده سال، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازاتهای پیش بینی شده در این فصل محکوم می شوند.
تبصره – دادگاه برای تشخیص رشد و کمال عقل می تواند نظر پزشکی قانونی را استعلام یا از هر طریق دیگر که مقتضی بداند، استفاده کند.
بدین ترتیب برای مثال اگر یک نوجوان 17 ساله (پسر یا دختر) مرتکب قتل عمد شود، در صورتی که به نظر قاضی ماهیت جرم را درک کند و پزشک قانونی رشد عقلی او را تأیید کند، در صورت وجود سایر شرایط به قصاص محکوم خواهد شد. بنابراین برخلاف آنچه سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی ادعا کرده است[6] و متأسفانه در بسیاری از رسانه ها بازتاب گسترده ای یافت و از زبان سایر افراد مطرح شد، مجازات قصاص برای افراد زیر 18 سال ممنوع نشده و کماکان امکان قصاص نفس (اعدام) و قصاص عضو در خصوص این دسته از مجرمین وجود دارد. همین وضعیت در رابطه با جرایمی مانند زنا و لواط و سایر جرایم موجب حد نیز وجود دارد که در صورت احراز رشد عقلی می تواند منجر به محکومیت نوجوانان به مجازاتهای خشن و غیر انسانی مانند اعدام، سنگسار، شلاق و غیره گردد. همچنین ادعای نماینده مزبور مبنی بر عدم تبعیض بین دختر و پسر، در رابطه با جرایم موجب حد و قصاص به هیچوجه صحت ندارد.
سابقه تاریخی حقوق کودک
اصلاح بزهکاری نوجوانان نخستین بار در انگلستان و در قرن نوزدهم ( سال 1815 میلادی ) مطرح شد. در آن دوران جرائم کودکان و نوجوانان افزایش یافته بود، از آن پس واژه ی بزهکاری اطفال در تمام کشورها متداول گردید. در آمریکا لایحه ی مربوط به تاسیس دادگاه اطفال در سال1891 در شیکاگو به مجلس قانونگذاری ایلینویز تقدیم شد. این لایحه درسال 1899 به تصویب رسید و به صورت قانون در آمد. همزمان با تصویب این قانون دادگاه اطفال دنور تشکیل گردید و این اولین دادگاهی بود که رسماً شروع به کار کرد. فکر تاسیس دادگاه های اطفال به سرعت در تمام ایالت ها پیدا شد و امروز در تمام ایالات آمریکا دادگاه اطفال وجود دارد. همچنین در سال 1909 در شیکاگو سازمان بسیار مهم و ارزنده ای به نام موسسه ی پیسکوپاتیک جوانان تاسیس گردید که کار اصلی آن، تحقیق و بررسی در رفتار وسلوک نوجوانان و همکاری نزدیک با دادگاه اطفال شهرشیکاگو بود. در کشور ما تا قبل از تشکیل دادگاه های اطفال ( مصوب سال 1338) مرجع قضایی واحد و صلاحیت داری برای رسیدگی به بزهکاری اطفال پیش بینی نشده بود. با تصویب این قانون دادگاه ویژه اطفال تشکیل شد.
بحث تطبیقی حقوق کودک
سابقه تاریخی تقنینی عدالت کیفری اطفال در حقوق موضوعه ایران و انگلستان
مبحث اول دوران باستان – عصر تبعیت از تعالیم زرتشت
با بررسی تحولات عدالت کیفری نسبت به اطفال در حقوق ایران در میابیم که در زمان های گذشته اطفال به هیچ وجه معاف از مسئولیت نبوده اند و گاهی اوقات هم ممکن بود که انان را تحت عنوان ((قصاص )) و به خاطر جرائم ارتکابی والدین مورد مجازات قرار دهند در مجمع القوانین حمورابی که یکی از قدیدمی اترین قوانینی است که به دست ما رسیده حتی در مواردی صراحتا جراحی را که خسارت جسمانی فاحشی به مریض وارد آورده مستوجب قطعیت می داند ولی اگر فرزند شخص بزرگی را هلاک می ساخت پسر همان جراح را باید به عوض آن به قتل برساند . ((دادرسی در ایران باستان بر اساس اسول مذهبی و در دوره هخامنشی بیشتر بر پایه قوانین اوستایی استوار بوده و از دستوارات و تعالیم زرتشت الهام می گرفته است .(غفور ی غروی ،سید حسن ،انگیزه شناسی جنایی انتشارات دانشاه ملی ایران 1359 ص205).
طبق مضامین اوستا سن بلغ نزد اطفال اعم از دختر و پسر 15 سال بوده که از این سن طفل مسئول ش
ناخته شده و از نظر رشد او را کامل می دانسته و مشمول تمام وضایف اجتماعی دینی اخلاقی یک نفر زرتشتی بوده است طفل در این سن از قید تربیت پدر و مادر آزاد شده و می بایست وظایف مذهبی را انجام داده و در مراسم آن شرکت کند پدر و مادر در این سن برای طفل راهنمایی انتخاب می کردند ولی تا این سن پدر و مادر در تربیت مسئولیت داشته و چنانچه در این وظیفه یعنی تربیت دینمی و اخلاقی وی غفلتی می کرده و از او کردار خلافی سر می زده است مسئول بوده اند .))(پیشین ص211).در حقیقت مسئولیت مدنی اطفال و خسارات ناشی از جرم قبل از سن بلوغ متوجه والدین بوده و اجتماع آن را حاکی از عدم توجه و مراقبت پدر و مادر در باره فرزند می دانسته است .
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
عدالت کیفری اطفال و قوانین حاکم قبل از انقلاب اسلامی
تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، رسیدگی و دادرسی در خصوص اطفال بر اساس قانون سال 1304 و 1338 انجام می پذیرفت و دادگاه های اطفال با اصول کلی مندرج در این قوانین مشغول به کار بودند به طوری که در برخی از مراکز استانها دادگاه اطفال در کنار دارالتادیب یا کانون اصلاح و تربیطت به کار مشغول بود تا اینکه حکومت اسلامی و وضع قوانین کاملا اسلامی جایی برای اجرای احکام حاضر باقی نماند و قانون راجع به مجازات اسلامی در سال 13361 به طور کلی اطفال را مجبرا از مسئولیت کیفری نمود.
انقلاب اسلامی و عدالت کیفری اطفال
با پذیرش سن به عنوان معیار و ملاک بلوغ در قانون مجازات اسلامی سال 1361 آن را سر حد طفولیت و کبارت قرار داد و از فراد غیر بالغ را فاقد مسئولیت اعلام کرد به طوری تربیت آنها را به والدین و سر پر ستان آنها واگذاشت و بزرگسالان را مستوجب اشد کیفر قرار داد برای همین موضوع بود که دیگر حضور دادگاه اطفال احساس نشد . لذا قانون گذار به جهت امر حاضر با تصویب و اصلاح قانون حاضر در سال 1375 اقدام به تائید این رویه نمود تا اینکه در سال 1378 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری ، در قسمتی از مواد خود اقدام به تصویب برخی مواد راجع به رسیدگی به جرائم اطفال نمود .این در حالی بود که هنوز طفل تعریف مشخص نداشت و طفل بزه کار در عرصه کیفری بار معنایی مبهمی را بر دوش داشت .این در حالی است که در عرصه قضایی کشور آستین همت بالا زده شد تا قانون تشکیل داده گاه اطفال به طور رسمی به تصویب برسد تا در نیم قرن حاضر در عرصه کشور اسلامی شاهد وضع یکی از قوانین مترقی باشیم . امام انچه در اینجا لازم است بدان پرداخته شود این نکته است که در قوانین پس از انقلاب در واقع با پذیرش اصل عدم مسئولیت اطفال به طور کلی و از بین بردن تقسیمات سنی مندرج در قوانین گذشته و عدم تفکیک اطفال به ممیز و غیر ممیز نوعی بازگشت به نظام عمومی مسئولیت و مجازات اطفال به چشم می خورد .که قانون گذار به لحاظ انقلاب اسلامی ناگذیر از آن بوده است و این در واقع منجر به این گردید که در عرصه قضایی شور به مدت دو دهه دادگاه ها در برخورد با اطفال دچار نوعی سر در گمی و تشتت باشند به طوری که عده از محاکم با توجه به اصل برائت کلی اطفال در ارتکاب به اعمال مجرمانه اقدام به صدور برائن آنها نمودند و عده ای دیگر با توجه به اصل تعزیر حاکم با مجازات اطفال همانند بزرگسالان حقوق حقه اطفال را زیر پا می گذاشتند و برخی نیز در مفهوم طفل دچار تردید بودند و این تردید و تشتت در تصمیم گیری در واقع در این دو دهه موجب حوادث و اتفاقات گوناگونی در عرصه حقوقی و کیفری کشور گردیده است که نهایتا با وضع قانون ایین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری تا حدودی از این واقایع کاسته شد. لذا با توجه بدین روند این افت و خیز موجود در سیر دادرسی اطفال نشانه فعالیت قانون گذار ایران در زمینه حاضر می باشد که در جای خود دارای اهمیت است .
اکنون پس از پایان تاریخچه دادرسی اطفال در ایران در فصل آتی به بررسی همین موضوع در ارتباط با کشور انگلستان می پردازیم که هر چند کشور حاضر نیز در دوران قدیم به مانند ایران بر خورد همراه با ملایمت ولی در حد بزرگسالان را با اطفال داشته است ولی در آینده تعهدات چشم گیری را در آن شاهد بوده ایم .
سیر تحولات تقنینی عدالت کیفری اطفال در حقوقی موضوعه انگلستان
با کمی مطلعه در حقوق کمن لا [1] و بالاخص حقوق کیفری انگلستان این نکته چهره می نماید که :از آنجایی که حقوق کامن لا بر سلسله رویه های محاکم قضایی استوار است حقوق کیفری اطفال نیز جز لاینفک این نظالم می باشد و برای بررسی و ورود در مبادی علمی آن لازم است آرا و رویه های قضایی کشور مذبور مورد بررسی واقع گردد که در حال حاضر به طور مختصر بدان خواهیم پرداخت .
به طوری که در مباحث آتی خواهد آمد حقوق کیفری انگلستان به اواخر قرن
بر می گردد یعنی زمانی که انگلستان به وسیله دوک نور ماندی در سال 1066 میلادی فتح شد . نظامهای حقوقی که در 32 استان تشکیل دهنده انگلستان وجود داشت در جزئیات آیین دادرسی نسبت به یکدیگر متفاوت بودند . (رنه داوید نظامهای بزرگ حقوقی معاصر ، ترجمه سید حسن صفایی و دیگران ، مرکز نشر دانشگاهی ، تهران چاپ سوم 1375 ص 203) بر خلاف سایر کشور های اروپایی که حقوق رم اساس آنها را تشکیل می دهد نظام حقوقی انگلستان موصوم به حقوق عرفی به طور مستقلی متحول می شد .دو دادگاه اصلی اساس یک نظام حقوقی را تشکیل می داد داد گاه عوام و داد گاه شاهی در حدود سالهای 1200 ، با توجه به مشکلات عملی ، داد گاه های کامن لا که به نوبه خود با تاسیس دادگاه های جزا در س
ال 1972 منسوخ گردیدند .حقوق انگلستان مرکب از دو جنبه حقوق عرفی و حقوق موضوعه یا حقوق ناشی از قانون گذاری که به دستور مستیقیم دولت در قالب ، قوانین مسوب یا نوشته تسوب می شوند ، می باشد که این رویه در خصوص اطفال نیز رعایت شده است و در حال حاضر بر اساس حقوق موضوعه و قوانین نوشته محاکم دادگستری انگلستان با شیوه موثر و کار آمد به بررسی و رسیدگی به جرائم اطفال می پردازند . اما انچه که حائز اهمیت است این نکته است که در سیر تاریخ عدالت کیفری اطفال در کشور انگلستان بیشتر تحولات سالهای پس از قرت 17 و 18 دارای اهمیت می باشد . که پس از انقلاب صنعتی در انگلستان به وقوع پیوست و حقوق کیفری شاهد تحولات کسترده در عرصه عدالت کیفری اطفال گردید . و لذا در دوران باستان و قرون ماقبل انقلاب صنعتی ،حقوق کیفری اطفال دارای مشخصه خاصی نبود و اطفال در یک سیستم مشابه با بزرگسالان محاکمه می شدند .
دوران شکوفایی عدالت کیفری اطفال
حقوق انگلستان در بدو شکل گیری خود تا قرن 17 و 18 در خصوص اطفال سیاست خاصی پیش رو نداشت و اطفال همانند بزرگسالان در محاکم مخصوص بزرگسالان مورد محاکمه واقع می شدند که با نیم نگاهی به گذشته مشخص می شود که پرونده های بسیاری از محاکمه و مجازات اطفال مطرح بوده است که سر انجام وحشتناک اطفال را به تصویر می کشد .اما انچه در خصوص تحولات دادرسی کیفری اطفال به طور خاص و حقوق کیفری اطفال به طور ام مد نظر است این نکته می باشد که تعهدات در این خصوص بیشتر در نحوه اعمال مجازات شروع گردید . تا میزان و حدود ثغور مسئولیت آنها و قوانین بیشتر حول چگونگی اعمال تدابیر کیفری خاص اطفال بوده اند تا تدبیر یک سلسله قوانین مدون دادرسی اطفال که این نیز با توجه به اوضاع حقوقی انگلستان قابل تامل است در سال 1838 ((Park Hurst)) به عنوان زندان ویژه ای برای پسران 10 تا 18 سال در انگلستان افتتاح گردید و در طبقه بندی میان دوره ای سن بالاتر و پایین تر پسران تلاشهایی به عمل آمد و از این دوره بود که سن به عنوان یک فاکتور و عامل تعیین کننده حدود مسئولیت اطفال و افتراق در برخورد کیفری با اطفال وارد حقوق کیفری انگلستان گردید و پس از آن بود که چرخه کیفری بزه کاری اطفال با وارد کردن این فاکتور دچار تغییرات و تحولات بسیاری گردید .
در سال 1859 (گلدستون)جهت بازرسی زندان ها که به طور کلی در بر گیرنده مدارس ویژه برای اطفال نیز بود تشکیل گردید گزارش این کمیته بیانگر تغییر رفتار اجتماعی نسبت به کودکان بزه کار بود که تا این دوره با رشد کند دید گاه تربیتی تحول پیدا کرده بود و به ملاحضه آنها با عنوان قربانیان جامعه می پرداخت و این تحولی شگرفت در حقوق کیفری اطفال به وجود آورد که پس از آن با روند رو به رشد خود کشور های دیگر را نیز تحت تاثیر قرار داد تا بیانیانگذار یک سیستم افتراقی با اطفال باشد که در پی آن قوانینی با تحت ملاحظه قرار دادن این دیدگاه به تصویب رسید . (twining.w.tustic for champ . juvenile and young adults ,page 318 , 1998)
چار چوب جدید قوانین مصوب برای کودکان بزه کار که انحراف از طرح های بازدارنده دادگاه ها در مورد جوانان بزه کار بود ، منجر به کاهش چشم گیر در جمعیت و تعداد بزه کاران نوجوان در زندان شد و این قانون عدالت کیفری مصوب 1982 بود که متعاقب گزارشات قبلی یک چار چوب در اعمال مجازات برای دادگاه های ویژه اطفال بزه کار مشخص و بیان می نمود . به علاوه سیستم حبس و نگه داری در مکانهای خاص را برای افراد جوان دوباره سازمان دهی می نمود.(بارکی گوردون ،نظام عدالت کیفری در انگلستان و ولز، ترجمه نسرین مهرا، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی شماره 16 و 17 صفحه 371)
تا سال 1988 اطفال بین 12 تا 14 سال در صورتی از مسئولیت کیفری برخوردار بودند که مقام تعقیب کننده می توانست علاوه بر عنصر مادی و روانی بر خورداری آنان از یک (نظریه شریرانه) یعنی علم آنها به قبح عمل ارتکابی را اثبات نماید . این نظریه سالها مورد انتقاد واقع گردید تا اینکه در سال 1988 مجلس اعیان آن را القا نمود .
دستور مراقبت به وسیله قانون 1989 منسوخ گردید و اتیارات دادگاه برای نگه داشتن اطفال زیر 14 سال با ایجاد دستگاه تعلیم و تربیت مطمئن در سال 1994 تجدید بنا گردید قانون عدالت کیفری سال 1991 دادگاه های اطفال را به نام دادگاه جوان دوباره نام گذاری نمود و در مفهوم صلاحیت آن تغییراتی ایجاد کرد که داد گاه می توانست متخلفین دارای سن زیر 18 سال را مورد محاکمه قرار دهد و والدین و سر پرستان اطفال زیر 16 سال می بایست در تمام مراحل دادگاه حضور به هم رسانند و حتی دادگاه می توانست آنها را الزام به حضور نماید.(پیشین ص 372).این قانون بسیاری از اصول کلی دادرسی اطفال را بیان می نمود که از این جمله شرایط تشکیل دادگاه چگونگی انتخاب دادرس ها و تشکیل جلسات می باشد .امروزه قانون گذاری های وسیعی در مورد دادگاه جوانان وجود دارد .از آنجا که در سال 1969 تنها 3 درصد از اطفال به طور قانونی نمایش داده شده بودند ، در حالی که امروزه این رقم بالای 30 درصد است پس از این قانون در سال های آتی قوانین متعددی در راستای داد رسی اطفال به تصویب رسید . در سالهای 1998 قانون جرم و اعمال مخل نظم و در سال 2000 قانون اختیارات دادگاه ها در محکوم نمودن برخی از اعمال و رفتار های اطفال بزه کار به تصویب رسید که بیانگر اصول کلی در خصوص داد رسی اطفال می باشد . ولی از آنجایی که قانون مادر در زمینه دادرسی اطفال بزه کار ، همان اصول کلی قانون 1969 و اصلاحات بعدی آن می باشد تمام قوانین آتی نیز در راستای تکمیل و تفسیر این قانون به ت
صویب رسیده اند .
رویه قضایی حقوق کودک
با تصویب قانون اصلاح برخی از مواد قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال 1361 و تشکیل دادگاه های کیفری 1 و 2 ، حسب رای وحدت رویه قضایی شماره 6 – 23 / 2 / 64 ، دادگاه ویژه اطفال از نظام قضایی حذف و رسیدگی به اتهامات اطفال و نوجوانان بر حسب نوع و شدت جرم ارتکابی در صلاحیت دادگاه های کیفری 1 و 2 قرار گرفت. از نظر تاریخی بنظر می رسد که اقدامات مقابله ای با بزهکاری اطفال و نوجوانان و در عین حال ریشه یابی آن خیلی دیر انجام شده واین موضوع از جمله مسائلی است که نهایتاً به یک یا دو قرن پیش باز می گردد .
مسئولیت حقوقی کودک در حقوق ایران
بررسی ماده 190 قانون مدنی
به موجب ماده 190 قانون مدنی برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است :

قصد طرفین و رضای آنها
اهلیت طرفین
موضوع معین که مورد معامله باشد
مشروعیت جهت معامله
در اهلیت طرفین معامله :
اهلیت طرفین به عنوان یکی از شرایط اساسی صحت معامله در بند 2 ماده 190 قانون مدنی شمرده شده و شرایط اهلیت و معرفی اشخاص فاقد اهلیت و وضعیت معاملات ایشان در مواد 210 تا 213 و موارد دیگر قانون مدنی اعلام گردیده است . اهلیت بر دو قسم است یک اهلیت تمتع دوم اهلیت استیفاء :