T2

 

 

جامعه آماری:
جامعه آماری پژوهش کلیه مادران کودکان دبستانی مبتلا به اختلال نارسایی توجه- بیشفعالی ADHD بودند که از آبان ۱۳۹۱ تا اسفند ۱۳۹۲ به مراکز اختلالات رفتاری نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شیراز و کلینیک مشاوره همیار مراجعه کرده بودند.
نمونه و روش نمونهگیری
برای انتخاب آزمودنیهای این پژوهش، ۱۰۰ نفر از مادران کودکان مبتلا به اختلال بیشفعالی- کمبود توجه مراجعهکننده به مراکز اختلالات رفتاری نواحی چهارگانه شیراز و کلینیک مشاوره همیار به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. پس از مصاحبه بالینی و تأئید اختلال در کودکان توسط روانشناس بالینی، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) تکمیل کردند. لازم به ذکر است که فرزندان مادران یادشده تنها تشخیص اختلال بیشفعالی- کمبود توجه داشته، تشخیص همراه دیگری نداشتند. پس از جمعآوری نتایج پرسشنامه، مادرانی که بیشترین میزان نمره از پرسشنامه سلامت عمومی را داشتند به عنوان افراد مورد مطالعه انتخاب شدند. بدین صورت که ابتدا اسامی ۳۴ نفر مورد اشاره براساس نمراتی که در پیشآزمون به دست آوردند از کم به زیاد مرتب شد، آنگاه نام آنها به صورت یک در میان در دو دسته قرارگرفت تا به روش انتساب تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرارگیرند، همچنین متغیرهایی مانند سن مادر، سن فرزند مبتلا به اختلال بیشفعالی- کمبود توجه، تعداد فرزندان، ترتیب تولد فرزندان مبتلا به اختلال بیشفعالی- کمبود توجه، شغل مادر، سطح تحصیلات مادر، سطح درآمد خانواده برای همتاسازی دو گروه مورد توجه قرارگرفت.
ابزارهای پژوهش
جهت تحقق اهداف پژوهش آزمودنیها دو ابزار به شرح زیر تکمیل کردند.
فهرست نشانه مرضی کودک (CSI-4): این فهرست یک ابزار درجهبندی رفتار است که نخستین فرم آن در سال ۱۹۸۴ توسط گدو و اسپرافکین (۱۹۹۹) بر اساس طبقهبندی DSM-III به منظور غربال ۱۸ اختلال رفتاری و هیجانی کودکان ۵ تا ۱۲ سال طراحی شد و بعدها بارها مورد تجدیدنظر قرار گرفت و در سال ۱۹۹۴ مطابق با DSM-IV تغیرات اندکی در آن به وجود آمد و با نام CSI-4 منتشر شد. CSI-4 دارای دو فرم والد و معلم است، فرم والدین ۱۱۲ گزاره دارد که به منظور غربال ۱۸ اختلال رفتاری و هیجانی تنظیم شده و فرم معلم که حاوی اطلاعاتی از محیط تحصیلی و عملکرد آموزشی کودک است ۷۹ گزاره را در بر میگیرد و برای غربال ۹ اختلال رفتاری و هیجانی طراحی شده است (در پژوهش حاضر از فرم والدین برای اندازه گیری علائم اختلال نارسایی توجه بیشفعالی استفاده خواهد شد. روش نمرهگذاری بصورت لیکرت در دامنهای از ۰ = هیچ، تا شدید= ۴ درجهبندی میشود.).
این ابزار در داخل کشور، به کرات توسط پژوهشگران مختلف مورد استفاده قرار گرفته و دارای اعتبار ثابت شده و حساسیت آن برای اختلال نقص توجه- بیش فعالی ۷۷/۰ و ثبات داخلی آن بوسیله آلفای کرونباخ ۹۲/۰گزارش شده است (محمد اسماعیل، ۱۳۸۳). در پژوهش حاضر نیز پایایی ابزار با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ ۹۰/۰ برآورد گردید.
پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ). به منظور اندازه گیری سلامت روانی آزمودنیها در این پژوهش از پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) فرم ۲۸ سؤالی که توسط گلدبرگ و هیلر[۷۶] (۱۹۷۹) ارائه شده استفاده خواهد گردید. این پرسشنامه از چهار مقیاس تشکیل شده و هر کدام از آنها دارای ۷سوال میباشد. سوالهای هر مقیاس به ترتیب پشت سر هم آمدهاند به گونهای که ازسوال ۱ تا ۷ مربوط به مقیاس نشانه های جسمانی، از سوال ۸ تا ۱۴ مربوط به مقیاس اضطراب، از سوال ۱۵ تا ۲۱ مربوط به مقیاس اختلال در کارکرد اجتماعی و از سوال ۲۲ تا ۲۸ مربوط به مقیاس افسردگی میباشد. روایی و پایایی آن توسط تقوی (۱۳۸۰) مورد بررسی قرار گرفته است. وی در نمونهای از دانشجویان دانشگاه شیراز، پایایی پرسشنامه را با بهره گرفتن از روش های باز آزمایی، تنصیف، آلفای کرونباخ به ترتیب برابر۷۰/۰، ۹۷/۰، و۹۰/۰ و روایی آن را در همین نمونه در حد مطلوب گزارش کرده است. نمرهگذاری پرسشنامه به صورت لیکرت (۰٫۱٫۲٫۳) می باشد. نمره کل پرسشنامه بعد از جمع نمرات تمام گزینه ها بدست میآید. هر چقدر نمره فرد در این آزمون کمتر باشد نشانه سلامت فرد میباشد. در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه و زیر مقیاسهای جسمانی، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی به ترتیب برابر ۹۶/۰، ۹۴/۰، ۹۱/۰، ۹۵/۰ و ۹۰/۰ بود.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
شیوهی اجرا
برای اجرای طرح پژوهشی، پس از انتخاب مراکز مورد نظر و هماهنگی با مدیران مراکز در جلسهای مطالب لازم در باره تحقیق و ویژگیهای کودکان مورد بررسی، به مادران ارائه و از آنان دعوت به همکاری جهت تکمیل پرسشنامه ها خواهد شد. پس از جمعآوری پرسشنامه ها و همتاسازی بر اساس ملاکهای تعیین شده، تعدادی از مادران کودکانی که دارای نمره برابر یا بالاتر از نمره برش ۳۰ نفر انتخاب و بطور تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند. سپس مادران گروه آزمایش در جلسههای مورد نظر شرکت داده میشوند. جلسهها شامل ۱۰ جلسه آموزشی بود که هفتهای یکبار به مدت ۹۰ دقیقه به اجرا در آمد. نحوه کار بدین صورت بود که در ابتدا با مادران ارتباط برقرار میشد و با زبانی ساده اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی و علل آن، اهداف جلسات و ضرورت موضوع برای آنان بازگو شد. در طراحی برنامه آموزش رفتاری مادران از برنامه آموزش رفتاری والدین بارکلی استفاده خواهد شد. گامهای درمانی این بسته آموزشی عبارتند از: تشریح اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی، شکلدهی رفتارهای مثبت از طریق تقویت، عدم تقویت رفتارهای نامطلوب، آموزش یک نظام رسمی از امتیازها و ژتونها به منظور شرطی کردن اطاعت کودک، آموزش والدین در بکارگیری روش محرومسازی، آموزش روش اجرای کارت گزارش رفتار کودک در مدرسه، پیشبینی بد رفتاری کودکان در اماکن عمومی. در جدول ۳-۲ ساختار جلسات آموزشی ارائه شده است.
جدول ۳-۲- ساختار جلسات آموزش مادران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جلسه اول عنوان: معرفی اختلال نارسایی توجه/بیشفعالی
دستور جلسه: آشنایی مادران با ماهیت، شیوع، سببشناسی و درمان کارآمد
جلسه دوم عنوان: اصول کلی مدیریت رفتار
دستور جلسه: آشنایی با انواع روش های تقویت شامل تقویت مثبت، تقویت تفکیکی و..
جلسه سوم عنوان: نقش و توجه والدین بر رفتارهای کودک
دستور جلسه: آموزش روش های کارآمد توجه به رفتارهای کودکان، تکنیکهای کلامی و اصول توجه به رفتار مثبت و نادیدهانگاری رفتارهای نامناسب
جلسه چهارم عنوان: بسط آموزشهای جلسه سوم
دستور جلسه: توجه مثبت به فرمانبرداری از دستور والدین و نیز پیروی از مقررات خانواده
جلسه پنجم
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.

 

۳۲/۲-

 

 

۰۲/۰

 

 

 

LEV

 

 

۳۹/۰-

 

 

۰۶/۰

 

 

۷۵/۵-

 

 

۰۰/۰

 

 

 

آماره ۹۸/۹

 

 

ضریب تعیین تعدیل شده ۶۵/۰

 

 

 

احتمال آماره F 00/0

 

 

آماره دوربین واتسون ۸۳/۱

 

 

براساس نتایج حاصل از برازش مدل فرضیه تحقیق، باتوجه به P-Value بدست آمده، رابطه معناداری بین اندازه موسسه حسابرسی و متغیر وابسته مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی وجود ندارد. با توجه به نتیجه بدست آمده می توان گفت که فرضیه فرعی اول و فرضیه فرعی دوم نیز پذیرفته نمی شود. مقدار آماره دوربین واتسون با عدد ۸۳/۱ عدم­همبستگی بین خطاها را نشان می­دهد. مقدار آماره F در سطح خطای ۵ درصد و میزان اطمینان ۹۵ درصد معناداری کل مدل رگرسیون برازش شده و فرض خطی بودن مدل آن پذیرفته می­ شود. و با توجه به R2 مدل برازش شده می­توان ادعا کرد در مجموع متغیر استفاده شده در مدل توانسته است ۶۵ درصد تغییرات متغیر وابسته میزان مدیریت سود مبتنی بر نقدینگی را توضیح دهند

 

۴-۹- خلاصه فصل

در این فصل پس از بیان آماره توصیفی متغیرها، نسبت به محاسبه متغیرها، تخمین مدل­های مختلف برای آزمون فرضیه ­ها و در نهایت انجام آزمون­های آماری موردنیاز برای سنجش مانایی اقدام شده است. درخصوص پذیرش یا عدم پذیرش هریک از فرضیات در طول فصل تشریح گردیده است. در یک جمع­بندی از نتایج حاصل از اجرای مدل­های تحقیق می­توان نتیجه گرفت که فرضیه تحقیق، پذیرفته نمی­ شود.

 

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

فصل پنجم

 

خلاصه، نتیجه ­گیری و پیشنهادهای تحقیق

 

 

۵-۱-مقدمه

بررسی و تحلیل یک تحقیق و ارائه پیشنهادها و راهکارهای مناسب در حقیقت یکی از مهم ترین بخشهای یک تحقیق علمی محسوب می شود. بیان علل رد یا پذیرش و نتیجه گیری از آن ها در واقع هدفی است که محقق از ابتدای یک تحقیق به دنبال آن است، به جرأت میتوان گفت که اکثر استفاده کنندگان از یک تحقیق بیش تر به دنبال نتایج حاصل از آن تحقیق هستند. با توجّه به این که تحقیق حاضر برای بررسی رابطه بین اندازه موسسات حسابرسی و مدیریت سود مبتنی بر نقدینگی درشرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد مطالعه قرار گرفته است ، لذا در این فصل ضمن بررسی نتایج کلّی به دست آمده به بحث و نتیجه گیری پرداخته و در ادامه پیشنهادهای مرتبط با توجّه به نتایج حاصل، پیشنهادهایی به منظور تحقیقات آتی و محدودیتهای تحقیق ارائه خواهد شد.
بدین ترتیب می‌توان گفت که در نتیجه‌گیری پژوهش اقدامات زیر انجام می‌شود.

 

 

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

محدودیت‌های پژوهش

پیشنهادهای پژوهش

۵-۲-خلاصه تحقیق

فرایند انداز ه گیرى سود و نتیجه آن، نقش مهمى در اداره شرکت دارد و معمولاً کاربران صور تهاى مالى، اهمیت زیادى براى آن قائل اند. از آنجا که محاسبه سود بنگاه اقتصادى، متأثر از رو شهای برآوردى حسابدارى است و تهیه صور تهاى مالى به عهده مدیریت واحد تجارى است، ممکن است بنا به دلایل مختلف، مدیریت اقدام به مدیریت سود نماید(ناظمی،۱۳۸۹). در واقع، تعریف واحدى از مدیریت سود وجود ندارد و پژوهشگران مختلف با توجه به اهداف خود، تعاریف مختلفى در این زمینه ارائه داده اند. اسکات (۲۰۰۹) مدیریت سود را “انتخاب سیاست ها و رویه هاى حسابدارى براى نیل به اهداف ویژه” تعریف می کند. این سیاست ها به دو طبقه: یکى انتخاب رو شهاى حسابدارى، مثل روش خط مستقیم استهلاک یا روش(FIFO) براى ارزیابى موجود یها و…، طبقه دیگر، مربوط به اقلام تعهدى اختیارى تقسیم می گردند، مثلاً هزینه هاى برآوردى تضمین محصولات، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ذخیره کاهش ارزش موجودی ها و… (اسکات، ۲۰۰۹).
عکس مرتبط با اقتصاد
از حسابرس انتظار می رود، رویه هاى حسابدارى سؤا ل برانگیز و خطاهاى بااهمیت و موارد خلاف را گزارش نماید. در واقع این مسئله، شایستگى حرفه اى و استقلال حسابرس را خاطر نشان می سازد. احتمال کشف موارد نقض قرارداد توسط حسابرس، به شایستگى حسابرس و احتمال گزارش موارد نقض کشف شده، به استقلال وى بستگى دارد. حمایت بازار از حسابرس و در واقع تقاضا براى خدمات حسابرسى، تا زمانى تداوم می یابد که وى قادر به کشف و گزارش موارد نقض قرارداد باشد(واتز و زیمرمن، ۱۹۸۶).
این پژوهش پیرو پژوهش ها ی قبلی در مورد دستکاری در فعالیت های مبتنی برجریان نقدی است تا به بررسی سطح کلی مدیریت سود مبتنی برجریان نقدی در خصوص رابطه بین مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی و اندازه ی موسسات حسابرسی درشرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بپردازد. در وهله ی اول این پژوهش از طریق تمرکز بر سه طرح دستکاری که عبارت اند از دستکاری میزان فروش، تولید مازاد، و کاهش در هزینه های اختیاری به ارزیابی سطح عادی و فعالیت های واقعی می پردازد. سطوح عادی هر نوع از دستکاری در فعالیت های واقعی به عنوان پسماند مدل های تخمین مربوطه اندازه گیری شدند. CFOغیر عادی، هزینه های غیر عادی تولید و هزینه های اختیاری غیر عادی به عنوان تفاوت بین مقادیر واقعی و سطوح عادی پیش بینی شده از طریق مدل ها ی مربوطه محا سبه شدند در حالی که ارزش ترکیبی سه متغیر برابر با برآورد مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی می با شد، بر مبنای یک نمو نه ی آماری از۴۷۶ شرکت ، با اعمال محدودیت های لازم ۷۴ شرکت در دوره زمانی سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ انتخاب گردید و فرضیه تدوین شده در این پژوهش با بهره گرفتن از نرم افزار Eviews7 مورد آزمون قرار گرفت.

 

۵-۳- نتیجه آزمون فرضیه

منطقی است که پیش بینی نماییم احتمال کشف رویه هاى حسابدارى سؤال برانگیز، توسط موسسات حسابرسی بزرگ در مقایسه با موسسات حسابرسی کوچک، بیشتر است. در نتیجه مدیریت سود در موسسات حسابرسی کوچک، بیشتر از موسسات حسابرسی بزرگ، رخ دهد. به عبارت دیگر مطابق با پیش بینی انجام شده اگر شرکتی توسط توسط سازمان حسابرسی، حسابرسی شود احتمال دستکاری فعالیت های واقعی در آن کمتر است و در واقع یک رابطه منفی بین اندازه موسسه حسابرسی و مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی وجود خواهد داشت. از این رو در این تحقیق به بررسی رابطه بین اندازه موسسات حسابرسی و مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی پرداخته شده است.
در تحقیقات خارجی برای اندازه گیری اندازه موسسات حسابرسی از شاخص های مختلفی از جمله شهرت موسسات حسابرسی، حجم کاری موسسات حسابرسی، سرمایه انسانی، تعداد صاحبکار و حق الزحمه موسسات حسابرسی استفاده می شود که در پژوهش حاضر اگر شرکت توسط سازمان حسابرسی، حسابرسی شود بعنوان شرکت با اندازه حسابرسی بزرگ و اگر توسط موسسه حسابرسی، حسابرسی شود به عنوان شرکت با اندازه حسابرسی کوچک در نظر گرفته شده و معیاری برای اندازه موسسه حسابرسی در نظر گرفته شد، به طور خلاصه بسیاری از پژوهش های پیشین نشان داده اند، مدیریت سود با اندازه موسسات حسابرسی رابطه مثبت و معناداری دارند که نتیجه پژوهش حاضر خلاف آن را در ایران ثابت می کند.
در این تحقیق مطابق با پیش بینی صورت گرفته به رابطه منفی بین اندازه موسسه حسابرسی و مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی دست یافتیم ولی این رابطه با توجه به نمونه انتخاب شده طی سال های ۸۸ تا ۹۲ از لحاظ آماری معنادار نمی باشد.
جدول (۵-۱)نتایج آزمون فرضیه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فرضیه‌ نتایج
بین اندازه موسسات حسابرسی و مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی رابطه معناداری وجود دارد. عدم پذیرش فرضیه

۵-۴-مقایسه نتایج با تحقیقات پیشین

اوکولی در سال ۲۰۱۴ در مقاله ای به بررسی رابطه بین اندازه موسسات حسابرسی و مدیریت سود مبتنی بر نقدینگی پرداخت. نتایج تحقیق او حاکی از وجود رابطه منفی و معنادار بین اندازه موسسه حسابرسی و مدیریت سود مبتنی بر نقدینگی می باشد و نتیجه وی از نظر نوع رابطه با نتیجه بدست آمده در این تحقیق مطابقت و از نظر معنادار بودن مغایرت دارد.
اینام و همکاران در سال ۲۰۱۲ در پژوهشی به بررسی تاثیر کیفیت حسابرس (اندازه حسابرس، تخصص صنعت حسابرس، و دوره تصدی حسابرس) بر محدود کردن میزان مدیریت واقعی سود (دستکاری فعالیت های واقعی) پرداختند. نتایج تحقیق آن ها نشان داد که بین حسابرسان چهار موسسه بزرگ حسابرسی و میزان مدیریت واقعی سود رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. و این نتیجه هم از نظر معنادار بودن و هم از نطر نوع رابطه با نتیجه بدست آمده در این تحقیق در مغایرت است.
چی و همکاران در سال ۲۰۱۱ نشان دادند که حضور موسسه های حسابرسی بزرگ و با شهرت بالا با افزایش مدیریت واقعی سود همراه است. آن ها تایید کردند که افزایش موشکافی حسابرسی توسط حسابرسان بزرگ، انعطاف پذیری حسابداری شرکت را کاهش می دهد. بنابراین شرکت های حسابرسی شده توسط موسسه های حسابرسی بزرگ به احتمال زیاد به دستکاری فعالیت های واقعی متوسل می شوند. که این نتیجه با نتیجه بدست آمده در این تحقیق در مغایرت است.
حسابداری
هنوک در سال ۲۰۰۵ در پژوهش خود به بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی و اندازه حسابرس پرداخت و پی برد مؤسسات حسابرسی بزرگ همیشه خدمات بهتری نسبت به مؤسسات کوچکتر ارائه نمی دهند. که نتیجه تحقیق او مطابق با نتیجه بدست آمده در این تحقیق است.
باود و ویلکینز در سال ۲۰۰۴ دو پژوهشگر بلژیکی آثار اندازه مؤسسه حسابرسی را بر کیفیت حسابرسی به آزمون گذاشتند و برای اندازه حسابرسی، عواملی چون سهم بازار حسابرس، تعداد صاحبکاران مؤسسه حسابرسی و … قرار دادند. و برای اندازه گیری کیفیت حسابرسی از معیار اندازه گیری مدیریت سود استفاده نمودند. درنهایت نتایج پژوهش های ایشان نشان داد، رابطه معناداری بین اندازه حسابرس و کیفیت حسابرسی وجود ندارد. و نتیجه تحقیق آن ها با نتیجه بدست آمده در این تحقیق مطابقت دارد با این تفاوت که در این تحقیق از مدیریت سود مبتنی بر نقدینگی استفاده شده است.
جئونگ و رو در سال ۲۰۰۴ به بررسى رابطه بین اندازه موسسه حسابرسى و اقلام تعهدى اختیارى بر روى شرکتهاى کره اى پرداختند و دریافتند که بین اقلام تعهدى اختیارى گزارش شده توسط شرکتهایى که به وسیله موسسات بزرگ حسابرسی رسیدگى شده اند و شرکتهایى که به وسیله سایر موسسات دیگر رسیدگى شده اند، تفاوت معنادارى وجود ندارد. همچنین، آنها به تفاوت معنادارى بین اقلام تعهدى اختیارى گزارش شده پس از تغییر موسسه حسابرسى از موسسات بزرگ به موسسات غیر بزرگ یا بالعکس دست نیافتند. و نتیجه تحقیق آن ها با نتیجه بدست آمده در این تحقیق مطابقت دارد با این تفاوت که در این تحقیق از مدیریت سود مبتنی بر نقدینگی استفاده شده است.
محمدی در سال ۱۳۹۰ در مقاله ای به بررسی رابطه اندازه موسسه حسابرسی و کیفیت حسابرسی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. نتایج پژوهش نشان می دهد اندازه موسسه حسابرسی رابطه منفی معناداری با کیفیت حسابرسی دارد. این ارتباط منفی نشان می دهد موسسات حسابرسی بزرگ و دارای تعداد صاحبکار بالا، در مقایسه با موسسات حسابرسی کوچک و دارای تعداد صاحبکار کم از کیفیت حسابرسی پایین تری (مدیریت سود پایین تری) برخوردارند نتیجه وی با نتیجه بدست آمده در این تحقیق از نظر نوع رابطه مطابقت و از نظر معنادار بودن مغایرت دارد.

۵-۵- پیشنهادهای کاربردی

با توجه به نتیجه فرضیه و اینکه اندازه موسسه حسابرسی رابطه منفی با مدیریت سود مبتنی بر جریان نقدی دارد، توصیه می شود به منظور رقابتی شدن حسابرسی در جهت کاهش دستکاری فعالیت های واقعی، به موسسات عضو جامعه حسابداران رسمی بیشتر بها داده شود و زمینه برای رقابت این موسسات با سازمان حسابرسی فراهم گردد و در این راستا، شرایطی فراهم شود که استانداردهای حسابرسی، قوانین و مقررات حرفه ای، تمام و کمال توسط موسسات حسابرسی رعایت گردد.

 

بخش دوم:
پاسخ به شبهۀ ابن‌کمّونه

 

 

پاسخ بر اساس اصالت ماهیت

پاسخ بر اساس اصالت وجود مشاء

پاسخ بر اساس اصالت وجود حکمت متعالیه

پاسخ دیگر ملاصدرا

پاسخ عام

برهان تعیّن ابن‌سینا و شبهۀ ابن‌کمّونه

پاسخ‌های کلامی

فصل اول:
پاسخ بر اساس اصالت ماهیت
مشهور است که اگر این شبهه بر اساس اصالت ماهیت بنا شود قابل حل نیست. چنانکه ملاصدرا می‌نویسد:«گویند این شبهه بر اساس مبنای متأخرین که قائل به اعتباریت وجود هستند شدید الورود است.»(ملاصدرا، اسفار، ج ۶، ص ۵۸) {۱}
«این شبهه همان گونه که بر اصالت ماهیت منسوب به اشراقیان وارد است، بر گفتار کسانی که وجود را اصیل و حقایق وجودی را متباین بالذات می‌دانند هم جاری می‌شود.» (طباطبایی، نهایه الحکمه، ص ۲۷۸) {۲}
در این فصل سه جواب آورده می‌شود که از طریق بطلان اعتباری بودن وجوب در برهان اول، وجود در برهان دوم و تفاوت میان ذات هر یک از واجب الوجودها در برهان سوم، شبهه ابن‌کمّونه هم باطل می‌شود.
جواب اول:
اگر اصالت با ماهیت باشد طبیعتاً وجوب وجود یک معنای عقلی صرف خواهد بود که به عنوان یک معقول ثانی در نظر گرفته خواهد شد. معقولات ثانوی صرفاً ذهنی هستند و موطن آن‌ ها فقط در ذهن است و راهی به خارج ندارند. وقتی معنای وجوب وجود در ذات دو واجب راه نداشته باشند در خارج بدون ما بإزاء هست و جهت اشتراکی بین دو واجب در واقعیت نخواهد بود. وقتی اشتراک نباشد نیازی به افتراق نیست، در نتیجه ذات دو واجب از ترکیب رهایی میابد. اگر ترکیب در ذات واجب راه داشته باشد نیاز به اجزاء، با وجوب ذاتی واجب الوجودها سازگار نیست و شبهه از اساس باطل می‌شود.
امر مشترک در میان موجودات نزد ایشان غیر از مفهوم وجود که امر انتزاعی عامّ است، چیز دیگری نیست. و آن‌ ها برای وجود، یک فرد حقیقی نه در واجب، و نه در ممکن قائل نیستند. و وجودی را که بر واجب الوجود اطلاق می‌کنند، بر حسب إصطلاحشان بر امر مجهول الکنه و مخفی الذات و الحقیقه است. و لهذا فرض دو ماهیت اصیل و واجب بسیط من جمیع الجهات برای آن‌ ها ممکن است بطوری که آن دو ماهیت به تمام ذاتشان با هم متفاوت باشند. (علامه طباطبایی، توحید عینی و علمی، ص ۲۸۳)
پس این شبهه بر دو رکن استوار است. اول: اصالت ماهیت، به این معنا که مفاهیم ماهوی متن واقعیت را پر کرده‌اند. دوم: مفاهیم عقلی عارض بر ماهیات مثل مفهوم «وجوب وجود» در بحث ما، صرفاً ذهنی باشند و در خارج هیچ واقعیتی برای آن‌ ها نباشد. رکن اول که مفروض ماست، پس برای حل شبهه باید به باطل کردن رکن دوم آن، یعنی عدم وجود مفاهیم فلسفی در خارج پرداخت. «روشن است که وجود از معقولات ثانوی خواهد بود که مستند به معقولات اولی هستند. پس برای آنان در میان موجودات حقیقتی نیست.» (ابن‌کمّونه، الجدید فی الحکمه، ص ۲۱۴) {۳}
برای روشن شدن تصور محل نزاع لازم است حقیقت معقولات و نحوۀ وجود آن‌ ها در خارج مورد بررسی قرار گیرد.
معقولات اولی و ثانوی:
ابتدایی‌ترین نوع شناخت، ادراک حسی است. این ادراک در میان حیوانات مشترک بوده و به میزان ارتباط با عالم اطراف، این شناخت برای فرد حاصل می‌شود. نوع دیگر شناخت، درک عقلانی حقیقت هستی است. این علم و شناخت عقلی، مختص انسان است. ادراک ماهیت‌ها، مقولات ده‌گانه و بحث از احکام آن را می‌توان معقول اولی نامید؛ در مرحلۀ بعد همراه با پیچیدگی مراحل شناخت و ادراک، نوبت به معقولات ثانی خواهد رسید.
توضیح مطلب آنکه، پایه و اصل در علوم تجربی معقولات اولی است. در مقابل علوم تجربی، علوم تجریدی قرار دارند که از جملۀ آن‌ ها می‌توان منطق و فلسفه را نام برد. منطق به عنوان یک علم آلی موجب جلوگیری از خطای ذهن در هنگام تفکر است که در آن از معقولات ثانی منطقی استفاده می‌شود. فلسفه نیز به عنوان علم هستی شناسی و علمی که از احکام وجود بحث می‌کند، از معقولات ثانی فلسفی استفاده می‌کند.
در علوم تجریدی معقولات به دو دسته تقسیم می‌شوند:
معقولات اولی آن دسته از معقولاتی هستند که برای آن‌ ها در خارج ما بإزاء وجود دارد، نظیر حیوان و انسان که بر موجود خارجی حمل می‌شوند. معقولات ثانوی آن چیزی است که برای آن در خارج چیزی نباشد، مثل نوع، جنس و فصل که در خارج حقیقتی ندارند. (جرجانی، التعریفات، ص ۹۷) {۴}
معقولات فلسفی: معقولاتی ذهنی که در خارج جدای از معقولات اولیه نیستند و یک مصداق دارند و حتی به صورت یک عرض در کنار آن‌ ها قرار نگرفته‌اند. ظرف جدایی آن‌ ها فقط ذهن است. همان وجودی که مصداق حقیقی ماهیت است خود، مصداق حقیقی همین مفهوم نیز است.
مفاهیم ماهوی: صورت مستقیم اشیاء مانند سیاهی و سفیدی هستند. جزئی و حسی‌اند بر خلاف مفاهیم فلسفی که از اول به صورت کلی درک می‌شوند. مفاهیم ماهوی اختصاصی به دسته خاصی از اشیاء مثل انسانیت ندارند، برخلاف مفاهیم فلسفی که انواع گوناگونی دارند مثل واحد بودن یا ممکن بودن. «مفاهیم منطقی که هیچ ارتباطی با خارج ندارند و ذهنی محض هستند مثل جنس و فصل. (مطهری، شرح مبسوط منظومه، ج ۹، ص ۳۹۵)
آنچه در اینجا مورد بحث قرار خواهد گرفت دو مطلب است؛
اول: آیا معقولات ثانوی فلسفی به خارج راه دارند؟
دوم: این راه‌یابی بر طبق اصالت ماهیت چگونه است؟
حکماء معتقدند معقولات اولی به طور قطع در خارج موجودند، امّا نه با قید کلی بودن. هرچه در خارج است همواره جزئی و متشخص بوده و اگر یک امر کلی بخواهد به صورت جزئی ظاهر شود مستلزم انقلاب در ذات است که محال است. همچنین وجود مفاهیم منطقی در خارج محال است. این مفاهیم به دلیل اینکه ذاتاً ذهنی هستند کلی و عام بشمار می‌آیند و حضور آن‌ ها هم، در خارج مستلزم انقلاب خواهد بود. آنچه مورد اختلاف است، وجود معقولات ثانوی فلسفی در خارج است.<b< p=””></b<>

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.
r />معقول ثانی در نظر حکماء
رأی حکماء مشاء: ایشان برآنند که برای معقولات ثانوی فلسفی وجودی در خارج است؛ بر خلاف اشراقیان که این معقولات را همانند معقولات منطقی، ذهنی به شمار می‌آورند. ایشان اگر چه برای معقولات فلسفی در خارج وجودی بالذات و محمولی قائل نیستند امّا می‌توانند در حد وجود رابط در خارج حضور داشته باشند.
حقیقت وجود به دو شکل به ذهن می‌آید.
اول: وجودی که موجودیت و تحققش در غیر خودش است.
دوم: وجودی که تحققش در غیر خودش نیست.
توضیح بیشتر اینکه: وقتی یک قضیۀ صادق را، مانند قضیۀ درخت زیبا است، مورد توجّه قرار دهیم، در آن علاوه بر موضوع و محمول، امر دیگری را می‌یابیم که به وسیلۀ آن، موضوع و محمول با هم ارتباط و اتصال پیدا می‌کنند، چیزی که اگر هر یک از موضوع و محمول را به تنهایی مورد توجّه قرار دهیم، آن امر دیگر دیده نمی‌شود، و نیز اگر هر کدام از طرفین قضیه را همراه با چیز دیگری مرتبط کنیم، آن را نخواهیم دید، پس آن چیز وجود و تحقق دارد، و در عین حال وجودش به گونه‌ای نیست که به عنوان یک امر سومی به حساب آید که بین موضوع و محمول قرار گرفته و مستقل از آن دو باشد، چرا که در این صورت به دو رابط دیگر نیاز است که آن را با هر یک از دو طرفش «یعنی موضوع و محمول» مرتبط کند که در نتیجه منجر به تسلسل می‌گردد که آن هم محال است. بنابر این، وجود این امر وابسته به دو طرف موجود در آن است، به نحوی که به هیچ وجه خارج و یا مستقل از آن‌ ها نیست، و نیز معنایی که یک مفهوم مستقل را تشکیل دهد، ندارد. ما نام چنین وجودی را وجود رابط می‌نهیم، و وجودهای دیگر را که معانی آن‌ ها مفاهیم مستقلی دارند، مانند: وجود موضوع و محمول، وجود محمولی و وجود مستقل می‌نامیم. بنا بر این، وجود به دو قسم مستقل و را بط تقسیم می‌شود.
وجود محمولی معقولات برای موضوعات خود، در ذهن است امّا اتصاف ماهیت به آن مفاهیم در خارج در حد وجود رابط است. این مفاهیم به وجود منشاء انتزاع خود در حد وجود رابط در خارج موجود هستند. همین بهرۀ از حضور، برای اتصاف موصوف به این گونه معقولات ثانوی در خارج کافی است. نسبت بین معقولات ثانوی منطقی با معقولات ثانوی فلسفی طبق این مبنا عموم و خصوص مطلق است. هر آنچه در ذهن است می‌تواند معقول منطقی و یا فلسفی باشد ولی برخی مفاهیم فلسفی با در نظر گرفتن منشاء انتزاع آن‌ ها ممکن است در خارج وجود داشته باشند.
ان کان الاتصاف کالعروض فی عقلک فالمعقول بالثانی صفی
بما عروضه بعقلنا ارتسم فی العین او فیه اتصافه رسم
فالمنطقی الاول کالمعرف ثانیهما مصطلح للفلسفی
فمثل شیئیه او امکان معقول ثان جا بمعنی ثان
(سبزواری، شرح منظومه، ج ۲، ص ۱۶۳)
رأی حکمای اشراق: همان‌گونه که معقولات ثانی منطقی در خارج حضور ندارند و فقط مفاهیمی ذهنی به شمار می‌روند و اتصاف به معروضات آن‌ ها در ذهن است، معقولات فلسفی هم مطلقاً در خارج وجود ندارند. شیخ اشراق در تبیین این نظریه چنین می‌نویسد:
امکان و وجوب در واقع زائد بر ماهیت نیستند. اگر امکان وجودی علاوه بر ماهیت داشته باشد برای او یک وجود محقق است. اگر بدون نسبت با ماهیت واجب باشد پس نباید به او استناد داده شود و اگر وجودش به ماهیت مستند باشد پس او معلول و ممکن است. هر ممکنی امکانش قبل از وجود او خواهد بود چراکه گویند: ممکن بود پس وجود یافت نه اینکه وجود یافت و ممکن شد. پس چون امکان قبل از وجود است غیر از آن خواهد بود. این کلام درباره وجوب و وجوب وجود نیز وجود دارد. این‌ها اعتبارات ذهنی هستند که تعریفی برای آن‌ ها نیست و جدای از حقائق عینیه هستند. (سهروردی، التلویحات، ج ۱، ص ۲۵) {۵}
شیخ اشراق معقولات ثانی فلسفی نظیر وجوب و امکان را به مفاهیم منطقی ملحق کرده و آن‌ ها را صرفاً تحلیلی ذهنی به شمار می‌آورد. نکته قابل توجّه این است که اگر چه شیخ اشراق معتقد است مفاهیم فلسفی در خارج وجود ندارند ولی عقل حکم می‌کند که شی در خارج به آن وصف محکوم است. او معتقد است این مفاهیم برای اتصاف به اشیاء خارجی دارای ملاک خاصی هستند، که این مدعا به نوعی با ذهنی بودن این مفاهیم در تضاد است. «اگر امکان در اعیان وجودی داشته باشد به معنای این خواهد بود که واقع در اعیان است در حالی که از ناحیۀ ذهن محکوم به امکان در ذهن است.» (همان، ج ۱، ص ۳۴۶) {۶}
امّا این اعتقاد دارای نقاط ضعف بسیاری است؛ دانشی که از طریق معقولات ثانی بدست می‌آید اتفاقی و حاصل واردات ذهنی، بدون هیچ ارتباطی با خارج نیست و گرنه هرگز نمی‌توانست از خارج حکایت کند و دانش به حساب بیاید.
آیت الله جوادی آملی در توضیح اشکالات اعتقاد به اصالت ماهیت و لوازم آن چنین می‌نویسد:
مفهوم وجود بر این مبنا اصلاً مصداق و فرد ندارد یعنی یک مصداق هم ندارد چه رسد به چند مصداق و اگر مفهوم وجود بدون فرد حقیقی و مصداق خارجی انتزاع شده باشد، معلوم می‌شود بین منتزع و منشاء انتزاع سنخیت لازم نیست. (جوادی آملی، رحیق مختوم، بخش یکم از جلد شش، ص ۴۵۰)
اگر با معقولات اولی علم درست نمی‌شود، پس این علم و معرفت از کجا درست می‌شود؟ علم و معرفت از ضمیمه شدن معقولات اولی با معقولات ثانی فلسفی درست می‌شود. این‌ها به شکل خاصی به یکدیگر ضمیمه می‌شوند تا علم و معرفت پیدا شود.(مطهری، شرح مبسوط منظومه، ج ۲، ص ۸۴)
وجود داشتن معقولات فلسفی به نحو وجود محمولی و رابط قطعاً باطل است، امّا آیا وجود رابطی نیز برای این معقولات محال است؟
معقول ثانی فلسفی، گرچه عروض آن‌
ها بر معروضاتشان، در ذهن است، لیکن معروض به آن‌ ها هم در ذهن و هم در خارج متصف است؛ مانند عروض مفهوم امکان بر ماهیت درخت که این عروض فقط در ذهن است؛ چون چیزی در خارج به نام امکان وجود ندارد، نه از قبیل وجود جوهر نظیرسنگ و آهن و نه از قبیل وجود عرض در مقابل جوهر، نظیر سفیدی و سیاهی. ولی اتصاف درخت به معنای امکان هم در ذهن و هم در خارج است. معنای اینکه عروض در ذهن و اتصاف در خارج است. این است که حمل امکان و مانند آن‌ ها بر اشیاء ممکن از باب کان تامه و هلیت بسیطه نیست، بلکه از باب کان ناقصه و هلیت مرکبه است. قهراً از باب ثبوتشی برایشی دیگر است و ناچار بین موضوع و محمول وجود رابط خواهد بود؛ چون محمول که خود امکان و … است، در خارج وجود ندارد؛ پس وجود محمولی آن‌ ها در ذهن است و چون اشیاء خارجی در ظرف خارج به آن متصف‌اند پس وجود رابط آن در خارج است و گاهی وجود رابط را به عنوان نسبت یاد می‌کردند و می‌گفتند در این قضایا خارج، ظرف خود نسبت است نه ظرف وجود آن؛ یعنی نه ظرف وجود محمولی آن قضایا.(جوادی آملی، سرچشمه اندیشه، ج ۳، ص ۶۸)
رأی حکمت متعالیه:
ملاصدرا تحت عنوان «تصالحٌ اتفاقی» که به نوعی تفصیل میان اقوال گذشته به حساب می‌آید چنین می‌نویسد:
آنچه در میان حکمای مشاء در بارۀ وجود معانی عامه‌ای مثل وجوب و امکان شهرت دارد بر خلاف قول حکمای نخستین و از جملۀ آن‌ ها حکمای رواقی است. آنان وجود این معانی را در عقل و به‌خاطر ملاحظه او دانسته‌اند. امّا با تحقیق روشن می‌شود که میان این دو قول مخالفتی وجود ندارد. زیرا تو می دانی که وجود رابطی در هلیات مرکبه منافاتی با امتناع وجود محمولی او در خارج ندارد. پس کلام ارسطو و اتباع او برآنچه گفتم حمل می‌شود و این امر منافاتی با عدم وجود محمولی آن‌ ها در نزد حکماء اشراق ندارد. (ملاصدرا، الحکمه المتعالیه …، ج ۱، ص ۱۳۹-۱۴۰) {۷}
در واقع او عدم وجود معقولات فلسفی منسوب به اشراقیان را به وجود محمولی آن‌ ها ارجاع می‌دهد و منظور مشائیان از وجود این معقولات در خارج را، وجود رابط می‌داند. آنچه مد نظر حکمای اشراق است مفاد کان تامه است و نظر حکمای مشاء، مفاد کان ناقصه است. معقولات فلسفی دارای دو حیثیت هستند، اول: جهت اسمی و محمولی که فقط در ذهن یافت می‌شود. دوم: جهت حرفی و رابط که خارج ظرف تحقق این نحوۀ از وجود است.
اتصاف در یک قضیه به معنای «است» است. کلمه است رابط قضیه به حساب می‌آید ونه ظرف آن. رابط یک قضیه در هر ظرفی که باشد طرفین آن نیز در همان‌جا موجود خواهند بود. اگر این اتصاف در خارج باشد یعنی ظرف «است»در متن واقع باشد، طرفین آن نیز باید در خارج وجود داشته باشد. در گزاره انسان ممکن الوجود است چون این اتصاف در خارج وجود دارد طرفین قضیه یعنی موضوع و محمول نیز در خارج موجودند.
وجودات خارجی دارای آثار عینی هستند امّا در کنار این آثار، مفاهیمی به دست می‌آید که اگر چه مصداق بالذات ندارند ولی جدای از وجود خارجی نیز نخواهند بود. مفاهیم فلسفی جزء این دسته از مفاهیم هستند. معقولات ثانی فلسفی از واقعیت اشیاء و نه از تعریف و اعتبار آن‌ ها بدست می‌آیند و اشیاء خارجی به این معقولات متصف می‌شوند.
برای مثال در میان اعراض نه گانه هیچ جهت اشتراکی وجود ندارد امّا مفهوم عرض بودن از تمامی آن‌ ها انتزاع می‌شود. تمامی این مقولات به گونه ای هستند که اگر بخواهند در خارج یافت شوند نیاز به موضوع دارند؛ چون عرض هستند. این مفاهیم فلسفی به دلیل ثانوی بودنشان، به واسطۀ مفاهیم ماهوی که به صورت مستقیم به موجودات متصف می‌شوند، ثبوت خواهند یافت. منظور از تباین به تمام الذات، ماهیت‌های گوناگون آن‌ هاست که هیچ وجه اشتراکی با هم ندارند، امّا همین ماهیات متباین اگر بخواهند در خارج وجود داشته باشند در عرض بودنشان با هم مشترک هستند. این اتصاف یک امر ذهنی و تحلیلی صرف نخواهد بود. این مقولات کلی در خارج واقعاً عرض به حساب می‌آیند، امّا عرض بودن آن‌ ها وجودی منحاز و مستقلی ندارد، بلکه موجود به وجود موضوع خود خواهند بود. در گزارۀ خدا واجب است، چون این «است» در ظرف خارج تحقق پیدا کرده، طرفین آن نیز باید در خارج وجود داشته باشند. وقتی خداوند در عالم واقع موجود است، وجوب ذاتی آن نیز در خارج موجود خواهد بود.
باتوجّه به مطالب گفته شده این گونه بدست می‌آید که معقولات فلسفی در خارج همراه با وجود موصوف خود یا به وجود منشاء انتزاع خود موجودند به صورتی که قابل جدا شدن از موضوع خود نیستند. این مفاهیم با وجود خارجی مساوقت دارند درست همان گونه که صفات اللهی با وجود خداوند مساوقت دارند. علامه طباطبایی در این باره چنین می‌نویسد: «امکان از معقولات فلسفی است که عروض آن در ذهن و اتصاف به آن در خارج است. پس او موجود است به وجود موضوعش.» (طباطبایی، نهایه الحکمه، ص ۴۶) {۸}
پس از بیان مقدمۀ نسبتاً طولانی در بارۀ معقولات ثانوی به ادامه بحث برمی‌گردیم و اینکه آیا معقولات ثانوی فلسفی هیچ راهی به عالم خارج ندارند؟ آیا وجوب وجود در خارج حقیقت دارد؟
وجوب وجود و حقیقت در عالم خارج
وجود یک واجب الوجود در این عالم قطعی است، امّا آیا اگر واجب الوجود دیگری فرض شود، میان آن‌ ها چه رابطه‌ای بر قرار می‌شود؟
لازمۀ شبهه ابن‌کمّونه و وجود دو واجب الوجود این است که ما دو وجود داشته باشیم که در بودن در خارج با هم معیت دارند. نمی‌توان یک واجب را فرض کرد در حالی که دیگری معدوم است. اقتضای واجب، ازلی و ابدی بودن است.
بنابراین این دو وجود همیشه در خارج با هم هستند. در این حالت میان واجب الوجودها یک نوع تکافؤ یا معیت بر قرار است. لازم بذکر است که تلازم، در دو مقام قابل بررسی است:
اول: تلازم میان ماهیات. در این صورت ماهیات هرگز از یکدیگر جدا نیستند و برای تعقل هر یک، دیگری نیز لحاظ می‌شود. برای در نظر گرفتن أبّوت ما چاره‌ای جز درک بنوّت نداریم؛ ذهن آدمی تنها وقتی می‌تواند یک متضایف را در ذهن بیاورد که آگاهی نسبت به طرف دیگر این اضافه داشته باشد.
دوم: تلازم میان وجودات. تلازم میان دو وجود به معنای عدم انفکاک دو وجود از یکدیگر است. بدیهی است که تلازم دو وجود، تنها در صورتی واقع می‌شود که یکی علت تامه و دیگری معلول و یا هر دو معلول برای علت واحد باشند. آنچه صلاحیت تلازم وجودی را دارد، رابطۀ علی و معلولی است. برای مثال تمام وجوداتی که در عالم هستی، همگی با هم هستند به واجب الوجودی ختم می‌شوند که علت تامه برای تمامی آن‌ هاست. تلازم میان وجودات ممکن نیز از جهت انتهاء به علت واحده و اینکه همگی معلول یک علت‌اند، است.
تکافؤ در وجود سه عنصر و مؤلفه دارد:
۱- معیت؛ دوشی متکافی در وجود باید معیت داشته باشند.

 

 

روش تجزیه و تحلیل داده ها

پردازش داده ها در تحقیق حاضر در سه سطح ۱) تحلیلهای تک متغیره؛ ۲) تحلیلهای دو متغیره؛ و ۳) تحلیلهای چند متغیره انجام میشود. در قسمت اول متغیرها به صورت منفرد مورد بررسی قرار میگیرند و روابط بین آنها مد نظر نیست. در این بخش شاخصهای مرکزی و پراکندگی محاسبه میشود تا تصویری کلی از جامعه مورد بررسی به دست آید. سپس برای تحلیلهای دو متغیره با توجه به نوع متغیرها و همچنین ارتباط آنها از نظر استقلال و عدم استقلال آزمونهای پارامتریک و ناپارامتریک مناسب انتخاب میشود. در این بخش چون تمامی متغیرهای تحقیق دارای مقیاس رتبهای از نوع چند ارزشی میباشد، لذا آزمون مناسب برای تعیین استقلال و عدم استقلال متغیرها آزمون همبستگی پیرسون میباشد. درنهایت نیز برای بخش سوم و تحلیلهای چند متغیره پنل دیتا ( برازش مدل ) انجام خواهد شد.
به عبارت دیگر تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری در این تحقیق با بهره گرفتن از نرمافزار EVIOWS و SPSS انجام گرفتهاست. آزمونهای آماری مورد استفاده در این تحقیق به شرح زیر است:

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

 

آزمون کولموگروف اسمیرنوف یا جاک برا با بهره گرفتن از نرمافزار SPSS

برای اینکه بدانیم توزیع کدامیک از متغیرهای تحقیق نرمال است از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده کردهایم. آزمون کولموگروف اسمیرنوف روش ناپارامتری سادهای برای تعیین همگونی اطلاعاتی تجربی باتوزیعهای آماری منتخب است، آزمون کولموگروف اسمیرنوف روشی برای تشخیص نرمال بودن توزیع فراوانی مشاهدات جمع آوری شده است.
این آزمون برای گرفتن مجوز لازم جهت استفاده از رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون برمتغیرهای تحقیق اعمال میگردد تا نرمال بودن اطلاعات اثبات گردد.

 

آزمون ضریب همبستگی با بهره گرفتن از نرمافزار EVIOWS

برای تعیین میزان ارتباط دو متغیر موردبررسی تحقیق از معیار همبستگی استفاده شده است. تحلیل همبستگی ابزار آماری است که به وسیله آن میتوان درجه ارتباط خطی دو متغیر را اندازه گیری نمود. همبستگی را به طور معمول با تحلیل رگرسیون به کار میبرند.
همبستگی معیاری است که برای تعیین میزان ارتباط دو متغیر استفاده میشود. معیار همبستگی شامل دو شاخص ضریب تعیین و ضریب همبستگی است.
در صورتیکه یک نمونه تصادف n تایی از متغیرهای (x,y) داشته باشیم در این صورت برآورد ضریب همبستگی در جامعه به صورت زیر خواهد بود.

که مقدار آن همواره بین ۱-و ۱ می باشد.
بر حسب مقادیری که r می گیرد سه حالت ممکن است رخ دهد.

 

 

اگر باشد آنگاه رابطه خطی بین y,x مستقیم است.

اگر باشد آنگاه رابطه خطی بین y,x معکوس است.
اگر باشد آنگاه بین y,x رابطه خطی وجود ندارد.

 

بررسی ضریب همبستگی بین متغیرهای مستقل و متغیرهای وابسته و مطالعه معنی دار ضرایب

در این مرحله ضریب همبستگی پیرسون بین متغیر وابسته و متغیر مستقل محاسبه شده که بوسیله علامت ضریب همبستگی نوع ارتباط (مستقیم یا معکوس) مشخص می شود همچنین معنی داری آن بوسیله مقدار احتمال مورد بررسی قرار می گیرد که مقادیر احتمال کوچکتر از (۰۵/۰) بیانگر وجود ارتباط معنی دار می باشند.

 

ضریب تعیین

ضریب تعیین مهمترین معیاری است که با آن می توان رابطه بین دو متغیر y,x را توضیح داد. ضریب تعیین توانائی وقابلیت معادله (مدل) رگرسیون در پیش بینی تغییرات متغیر وابسته بر اساس متغیر مستقل را نشان می دهد و مقدار آن بین صفر و یک می باشد.

 

رگرسیون چندگانه

تحلیل‌های رگرسیون به مطالعۀ وابستگی یک متغیر (متغیر وابسته) به یک یا چند متغیر دیگر (متغیر توضیحی) می‌پردازد که با تخمین یا پیش‌بینی مقدار متوسط یا میانگین مقادیر متغیر نوع اول در حالتی که مقادیر متغیر نوع دوم معلوم یا معین شده باشند (درنمونه‌گیری تکراری) صورت می‌پذیرد.
اگر وابستگی متغیری تنها بر روی یک متغیر توضیحی بررسی شود، چنین بررسی‌ به عنوان تحلیل رگرسیون ساده یا دو متغیره معروف است. اما اگر وابستگی یک متغیر بر روی بیش از یک متغیر توضیحی بررسی گردد، تحت عنوان رگرسیون مرکب معرفی می‌گردد.
یک مدل رگرسیونی خطی ساده را میتوان به شکل زیر بیان نمود:
۱)
که در آن نشان دهنده متغیر توضیحی، نشان دهنده متغیر وابسته و نمایانگر جزء اخلال مربوط به جامعه میباشد. در واقع جزء تصادفی جامعه ( ) نماینده یا جانشینی است برای تمامی متغیرهای حذف شده یا فراموش‌شده که بر متغیر وابسته اثر می‌گذارند ولی در مدل رگرسیون وجود ندارند (یا به دلایل گوناگون نمی‌توانند در مدل گنجانده شوند).
همانطور که گفته شد جزء استوکاستیک[۱۱۳](جزء اخلال) نماینده‌ای برای تمامی متغیرهائی است که از مدل حذف شده اما مجموعاً بر y اثر می‌گذارد حال سؤال این است که چرا این متغیرها صریحاً در مدل معرفی نمی‌شوند؟ به بیان دیگر به دلایل زیر یک مدل رگرسیونی مرکب با تمام متغیرهای ممکن بسط داده نمی‌شوند.
۱ـ ممکن است تئوری ناقص باشد یعنی از تأثیرگذاری بعضی از متغیرها بر متغیر وابسته بی‌اطلاع باشیم.
۲ـ ممکن است راجع به بعضی از متغیرها داده‌های اندکی داشته باشیم.
۳ـ جمع‌ آوری داده در مورد بعضی از متغیرها به نسبت تأثیر آنها در مدل ممکن است بسیار زیاد باشد.
۴ـ به دلیل ماهیت تصادفی بودن متغیر وابسته، توضیح کامل آن ممکن نیست و جزء اخلال می‌تواند آنرا منعکس کند.
۵ـ ممکن است در اندازه‌گیری خطا صورت گرفته باشد.
۶ـ با تأسی به قاعدۀ اُکام[۱۱۴](توصیف راجع به پدیده‌ها حتی الامکان ساده در نظر گرفته شود، و اینکه خلاف آن ثابت نشده است) مطلوب است مدل رگرسیون را تا حد ممکن ساده‌تر بگیریم

 

عدم وجود خودهمبستگی بین خطاهای مدل

عدم وجود خودهمبستگی بین جملات خطا یکی از فروض اساسی برای روش ols می باشد. همبستگی خطاها را با یکدیگر را اصطلاحاً خود همبستگی یا همبستگی سریالی می گویند.
قدم اول در شناسایی خودهمبستگی این است که نمودار خطاها ترسیم شود ولی این روش نموداری مشکل است و لذا برخی روش های آماری جهن آزمون خود همبستگی ارائه شده اند. یکی از آزمون های متداول، آزمون دوربین واتسون می باشد که بصورت زیر برای تشخیص خود همبستگی به کار می رود. ( سوری علی،۱۳۹۱ )

 

آزمون دوربین واتسون

آزمون دوربین واتسون ( durbin-watson) یکی از مشهورترین ازمون ها برای تشخیص خود همبستگی است. البته برای به کار بردن این آزمون نیاز به برقراری شرایطی است که در زیر به آنها اشاره می کنیم.

 

محدودیت های آزمون دوربین واتسون:

 

 

این آزمون تنها خود همبستگی از درجه اول را نشان می دهد.

برای به کار بردن این آزمون هیچ مشاهده ی گم شده ای نباید وجود داشته باشد.

متغیر با وقفه از نوع وابسته نباید در سمت راست مدل وجود داشته باشد.

مدل رگرسیونی باید عرض از مبدا داشته باشد.

نحوه داوری
هرگاه مقدار آماره دوربین واتسون بین ۵/۱ تا ۵/۲ باشد در این صورت بین اجزای خطای مدل رگرسیون همبستگی وجود ندارد در غیر این صورت بین اجزای خطای مدل همبستگی وجود دارد.

 

پانل دیتا

درداده های پانل دیتا در ابتدا باید روش تخمین مشخص باشد. روش تخمین مشتمل بر دو روش می باشد:
۱ـ استفاده از روش تلفیقی: در این روش مقاطع همگن فرض می شود.
۲- استفاده از روش پانل: در این روش مقاطع غیر همگن فرض میشود. این روش خود شامل دو نوع تخمین می باشد:

 

 

روش اثرات ثابت: در این روش تفاوت مقاطع صرفا در ضرایب لحاظ می شود.

روش اثرات تصادفی: در این روش تفاوت در مقاطع علاوه بر اینکه در ضرایب لحاظ می شود، سایر ویژگی های مقاطع نیز در ضرایب لحاظ می گردد.

با توجه به آنچه گفته شد، در ابتدا لازم است روش برآورد مشخص شود برای اینکار از آزمونF استفاده می شود که فرض صفر آن مبتنی بر همگن بودن مقاطع است و فرض مقابل آن مبنی بر غیر همگن بودن مقاطع میباشد. حال اگر فرض صفر در این آزمون پذیرفته شود از روش تلفیقی برای برآورد مدل استفاده خواهد شد و در غیر این صورت از روش پانل دیتا استفاده میشود. البته برای مشخص شدن نوع روش برآورد در پانل نیز از آزمون هاسمن استفده میگردد، در این آزمون فرض صفر مبنی بر استفاده از روش اثرات تصادفی برای برآورد میباشد و فرض مقابل آن فرض استفاده از روش اثرات ثابت میباشد.
برای آشنایی با مبانی نظری این آزمونها در این بخش به نحوه ی تحلیل در داده های پانل پرداخته میشود.

 

داده های تابلویی و مزایای استفاده از آنها

انواع داده هایی که عموماً برای تحلیلهای تجربی به کار برده میشوند، در سه گروه مورد بحث و بررسی قرار میگیرند:

 

 

داده های سری زمانی[۱۱۵]

داده های مقطعی[۱۱۶]

داده های تلفیقی سری زمانی و مقطعی[۱۱۷]

در داده های سری زمانی مقادیر یک یا چند متغیر را طی یک دوره زمانی مشاهده میکنیم (برای مثال GDP طی چند فصل یا چند سال). در داده های مقطعی، مقادیر یک یا چند متغیر برای چند واحد یا مورد نمونهای در یک زمان یکسان جمعآوری میشود (برای مثال نرخهای جرم و جنایت برای سی استان ایران در در یک سال معین).
داده های تابلویی ترکیبی از داده های مقطعی و سری زمانی میباشد، یعنی اطلاعات مربوط به داده های مقطعی در طول زمان مشاهده میشود. بدینصورت که چنین داده هایی دارای دو بعد می باشند که یک بعد آن مربوط به واحدهای مختلف در هر مقطع زمانی خاص است و بعد دیگر آن مربوط به زمان میباشد. در این تحقیق روشداده های تابلویی به عنوان روش تخمین مدل، انتخاب میشود. در مجموع، داده های پانلی دارای مزایای فراوانی نسبت به داده های مقطعی یا سری زمانی هستند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

 

 

داده های مقطعی و سری زمانی صرف، ناهمسانیهای فردی را لحاظ نمیکنند، لذا ممکن است که تخمین تورشداری به دست دهند، در حالی که در روش پانل میتوان با لحاظ کردن متغیرهای مخصوص انفرادی[۱۱۸] این ناهمسانیها را لحاظ کرد.

داده های تابلویی دارای اطلاعات بیشتر، تغییرپذیری بیشتر، همخطی کمتر، درجه آزادی بالاتر و کارایی بالاتر نسبت به سری زمانی و داده های مقطعی میباشند. به خصوص اینکه یکی از روش های کاهش همخطی، ترکیب داده های مقطعی و زمانی به صورت داده های تابلویی میباشد.

با مجموعه داده های تابلویی، میتوان اثراتی را شناسائی و اندازه گیری کرد که در داده های مقطعی محض یا سری زمانی خالص قابل شناسائی نیست. گاهی استدلال میشود داده های مقطعی، رفتارهای بلندمدت را نشانمیدهند، در حالی که در داده های سری زمانی براثرات کوتاهمدت تأکید میشود. با ترکیب این دو خصوصیت در داده های تابلویی، که خصوصیت متمایز پانل دیتاست، ساختار عمومیتر و پویاتری را میتوان تصریح و برآورد کرد(اشرفزاده و مهرگان، ۱۳۸۷، ص ۴۱(.

داده های تابلویی که بر حسب بنگاه ها، خانوارها و افراد جمع آوری میشوند، ممکن است دقیقتر از داده های مشابه اندازه گیری شده در سطح کلان باشند. بنابراین، تورشی که ممکن است در داده های کلان حاصل شود، در داده های تابلویی حداقل میگردد.

همچنین براساس آزمایشات انجام شده در دانشگاه لیپزیک بیان شده که مقاومت فشاری وابسته به ابعاد نمونه بوده به طوری که برای بتن‌های نرمال، نسبت مقاومت فشاری مکعب به استوانه برابر ۲/۱ بوده ولی این نسبت در مورد بتن‌های خودتراکم در محدوده ۱ تا ۲/۱ می باشد]۵۲[.
۲-۷-۲ مقاومت کششی بتن خود تراکم
در محاسبات بتن آرمه از ظرفیت کششی بتن به دلیل ناچیز بودن آن صرفه نظر می شود اما در بعضی از محاسبات مانند محاسبه خیز یا محاسبه ترک خوردگی یا تغییر مکان تیرهای بتن آرمه این مسأله را دخالت می دهند. بنابراین دانستن میزان آن حائز اهمیت می باشد.
بطور کلی همه پارامترهایی که بر روی ساختار میکرسکوپی ماتریس سیمان و ناحیه انتقال مؤثر هستند. در رفتار باربری کششی قابل ملاحظه می باشند. براساس گزارش های ارائه شده، ]۵۲[ بیان شده است که نتایج اندازه‌گیری شده مقاومت کششی در مقایسه با بتن‌های نرمال با مقاومت فشاری یکسان، مشابه بوده ولی حدود ۳۰ درصد از داده ها، تنش کششی بیشتری را دارا بودند که در شکل (۱-۱۸) مقاومت کششی در مقابل مقاومت فشاری برای انواع فیلرهای مصرفی ارائه شده است.

شکل(۱-۱۸) نمودار مقایسه بین مقاومت کششی بتن خود تراکم و محدوده آیین نامه CEB ] ۶۳ [
این تمایل به افزایش مقاومت کششی احتمالاً مربوط به ساختار بهتر بتن خود تراکم بوده خصوصاً اینکه خلل و فرج ها در بتن خود تراکم محدودتر و با ابعاد کوچکتری در ناحیه انتقال پخش شده اند همچنین براساس نتایج گزارش شده Felekogl توسط]۵۴[ رابطه زیر برای بیان رابطه مقاومت فشاری و کششی بیان شده است.
ft = ۰٫۴۳ fc0.6 (۱-۱۲ )
در این رابطه ft مقاومت کششی بر حسبMpa و fcمقاومت فشاری بر حسب Mpaمی باشد.
در همین زمینه Sonebiو Bartos[58] نیز مقاومت کششی ۲۸ روزه بتن خود تراکم را از بتن معمولی بیشتر عنوان کرده اند و دلیل آن را همگنی بهتر بتن خود تراکم دانسته اند. همچنین مطالعات بعمل آمده بر روی مقاومت کششی غیرمستقیم و ارتباط آن با مقاومت فشاری مکعبی که توسط سایر محققین در شکل(۱-۱۹) ارائه شده است که بیانگر پراکندگی پرمعنایی در بین آنها می باشد. شکل (۱-۱۹) نتایج مقاومت کششی استوانه ای را در محدوده ۵ تا ۹۵ درصد برای بتن‌های معمولی و خودتراکم در استاندارد اروپا نشان می دهد که اکثر نتایج بالای محدوده و تعدادی از آنها در پایین محدوده قرار گرفته اند]۵۳[.

شکل (۱-۱۹) نمودار رابطه بین مقاومت فشاری مکعبی و مقاومت کششی استوانه ای ]۵۳[
۲-۷-۳ عمل‌آوری بتن‌های خودتراکم
عمل آوری بطور کلی برای همه انواع بتن‌ها ضروری است ولی برای بتن‌های خودتراکم بطور خاص ضروری تر می باشد. خشک شدن سریع بتن خود تراکم به دلیل افزایش مقدار خمیر، نسبت آب به پودر پایین و فقدان آب افتادگی سطحی رخ می دهد. به همین علت برای کاهش خطر جمع شدگی ناشی از تبخیر رطوبت اولیه عمل آوری اولیه پس از جابجایی بتن خود تراکم ضروری تر بنظر می رسد]۵۶[.
فصل دوم
مروری برکارهای انجام شده بروی بتن خود تراکم

۲-۱ مطالعه در مورد مصرف تایرهای فرسوده
در سالهای اخیر مصرف تایرهای فرسوده یکی ازمشکلات زیست محیطی عمده شده است به عنوان نمونه بیش از سه میلیون تن‌ تایر فرسوده هرساله در ایالات متحده جمع آوری می‌شود.
(FISE-UNIRE,2007ETRA,2006) از این میان بیش از ۶۰۰ تن آن انباشته و دپو می‌گردد و علاوه بر دفن در محل‌های مخصوص گزینه‌های دیگری نیز وجود دارد مانند بازیافت انرژی که معمولا در کوره‌های سیمان (نایک[۷] و همکاران در سال ۲۰۰۴) [۵۷] و تولید کربن سیاه توسط تجزیه در اثر حرارت تایر صورت می‌گیرد هرچند که راهکار اخیر در حقیقت از لحاظ اقتصادی عملی نیست و به دلیل کیفیت پایین محصولات نهایی دچار مشکلات عرضه می گردد. گزینه دیگر بازیافت مصالح است برای این منظور ، فرایند خرد کردن ضایعات لاستیک که عموما توسط یک جداسازی الکترو مغناطیسی صورت می‌گیرد به ذرات لاستیک والیاف فولادی بطور توام اجازه بازیافت می‌دهد. اخیرا کارهای تحقیقاتی با هدف بکارگیری الیاف فولادی از ضایعات لاستیک بعنوان تقویت در بتن صورت گرفته است (آیلو[۸] و همکاران در سال ۲۰۰۹) بکارگیری الیاف فولادی بازیافت شده بطور بالقوه جالب بنظر می‌رسید و این امر بدلیل توانایی آنها در بهبود عملکرد خصوصیات مکانیکی بتن همانند عملکرد الیاف های فولادی صنعتی است[۵۸].
عکس مرتبط با اقتصاد
مطالعات متعددی نیز صرف امکان استفاده از لاستیک‌های بازیافتی از تایرهای فرسوده به منظور جایگزینی با سنگدانه‌های طبیعی دربتن شده است که به طور خلاصه از قرار ذیل است:
۲-۱-۱ویژگی های بتن تازه حاوی خرده لاستیک
رَقوان و همکاران (۱۹۹۸) گزارش نمودند که ملات های ترکیبی با خرده های لاستیک دارای کارایی برابر یا بهتر از ملات کنترلی بدون ذرات لاستیک است[۵۸].
اسماعیل و الهاشمی (۲۰۰۷) دریافتند که اسلامپ با افزایش نسبت پلاستیک بازیافتی همانطور که در شکل (۲-۱) نشان داده شده است، در حال کاهش سریع می باشد. این کاهش می تواند به این علت باشد که برخی از پلاستیک ها تیز گوشه هستند و برخی دیگر شکل منظمی ندارند که سبب کاهش روانی می شوند. با وجود کاهش اسلامپ، مخلوط های بتن حاوی ذرات پلاستیک بازیافتی کارایی خوبی دارند و برای استفاده در استعمالات پیش ساخته و محل های بزرگ که تحت نظارت هستند، مناسب می باشند [۵۹].
خطیب و بایومی (۱۹۹۹) همانطور که در شکل ۲-۱ نشان داده شده است بر روی کارایی بتن لاستیکی تحقیق نمودند و چنین گزارش نمودند که کاهش در اسلامپ با افزایش در میزان لاستیک به عنوان جایگزین درصدی از کل حجم سنگدانه وجود دارد. آنها همچنین اظهار نمودند که در میزان ۴۰% لاستیک، اسلامپ تقریبا صفر بود و بتن کارایی نداشته است. آنها همچنین مشاهده نمودند که مخلوط ها ساخته شده با خرده لاستیک ریز کارایی بیشتری نسبت به نمونه های ساخته شده با سنگدانه های درشت لاستیک یا ترکیب خرده لاستیک ریز و درشت دارند[۶۰].

شکل ۲-۱: اسلامپ بتن حاوی پلاستیک بازیافتی [۶۰]
صیدیقوِ و نایک (۲۰۰۴) گزارش نمودند که ملات های حاوی خرده لاستیک کارایی برابر یا بهتر از ملات کنترلی بدون ذرات لاستیک از خود نشان دادند، همچنین مشاهده نمودند که مخلوط ها ساخته شده با خرده لاستیک ریز، کارایی بیشتری نسبت به نمونه های ساخته شده با سنگدانه های درشت لاستیک یا ترکیب خرده لاستیک ریز و درشت دارند[۶۰].
۲-۱-۲ میزان هوا
صیدیقوِ و نایک (۲۰۰۴)، فِدروف و همکاران (۱۹۹۶) گزارش کردند که میزان هوای بیشتری در مخلوط های حاوی لاستیک نسبت به مخلوط های شاهد حتی در طرح های بدون حباب هوا، می باشند [۵۷و۵۵]. همچنین مشاهدات مشابهی نیز توسط خطیب و بایومی (۱۹۹۹) صورت گرفته است[۶۰]. این امر ممکن است به علت طبیعت غیر مغناطیسی ذرات لاستیک و تمایل آنها به حبس کردن هوا در سطح ناهموار خود باشد. همچنین زمانی که لاستیک به مخلوط بتن اضافه می شود، ممکن است لاستیک با تمایلی که به دفع آب دارد، هوا را جذب کند و سپس ممکن است هوا به ذرات لاستیک بپیوندد. بنابراین، افزایش در میزان لاستیک، بالا رفتن در میزان هوای محبوس شده در بتن های حاوی لاستیک و به موجب آن کاهش در وزن مخصوص مخلوط ها را به همراه دارد.
بایاسی و زِنگ (۱۹۹۳) بر روی تاثیر الیاف پلی پروپیلن در میزان هوای محبوس در بتن مطالعه نمودند. آنها گزارش نمودند که میزان هوا با وارد شدن الیاف پلی پروپیلن افزایش می یابد[۶۲].
۲-۱-۳ مقاومت فشاری، خمشی و سایشی
(نایک[۹]و همکارانش) به این نتیجه رسیدند که دو نگاه می توان بین مقاومت فشاری و مقاومت سایشی داشت. یکی اینکه مقاومت فشاری فاکتور حاکم بر مقاومت سایشی بتن است، یعنی هر چه مقاومت فشاری افزایش یابد مقاومت سایشی هم افزایش خواهد یافت [۶۳] . این در حالی است که از دید دوم مقاومت سایشی مستقل از مقاومت فشاری عمل می کند[۶۴]. نتایج آزمایش های مشابه توسط لابراتوار ملی بزرگراه های نروژ تاثیر ۵۲ درصدی افزایش مقاومت سایشی با بهره گرفتن از الیاف پلی پرو پیلن را نشان داده است[۶۷]. از طرفی نتایج انجمن مهندسین آمریکا با بکارگیری روشCRD_C52_54 حاکی از افزایش ۱۰۵ درصدی مقاومت سایشی بتن با بهره گرفتن از الیاف پلی پرو پیلن است[۶۵] (صادق زاده[۱۰]و همکارانش) تحقیقاتی راجع به ارتباط بین ریز بافت سطح بتن ومقاومت سایشی بتن انجام داده اند نتایج نشان داده تکنیک های مختلف عمل آوری نهایی سطح بتن باعث ایجاد خلل و فرج در حد چند میلی متر و با سختی مشخص در سطح بتن خواهد داشت. مقاومت فرسایشی بتن به طور گسترده ای وابسته به ساختمان خلل و فرج ها و سختی میکروسکپی ناحیه سطحی بتن هست[۶۶].
جو و همکارانش نیز نشان دادند که افزودن ذرات نانو می‌تواند به بهبود مقاومت فشاری بتن حاوی لاستیک کمک شایانی بنماید. آنان به مقایسه تاثیر افزودنی‌های پوزولانی رایج نظیر دوده سیلیس و افزودنی‌ های نانو پرداختند و دریافتند افزودنی‌‌های نانو با وارد شدن به خمیر سیمان به شدت وارد واکنشهای هیدراسیون می‌شوند حال آنکه اغلب افزودنی‌های رایج پس از طی یک دوره انفعالی شروع به مشارکت در هیدراسیون می‌نمایند[۶۷].
کربلایی و همکاران نیز به این نتیجه رسیدند که علت افزایش مقاومت نمونه‌های حاوی لاستیک با افزودن نانو سیلیس به خاطر فعالیت بسیار بالای پوزولانی نانوسیلیس می‌باشد که به عنوان یک ماده اصلی در استحکام خمیر بتن موثر است[۶۸].
صدر ممتاز و همکاران نیز نشان دادند که استفاده از ذرات لاستیک تایر ضایعاتی در کامپوزیتهای سیمانی موجب کاهش مقاومت فشاری وخمشی می‌شود که این کاهش را می‌توان با کمک الیاف پلی‌پروپیلن و دوده سیلیس تا حدی افزایش داد و همچنین استفاده ازلاستیک تایر ضایعاتی در کامپوزیتهای سیمانی موجب کاهش سرعت عبور امواج فرا صوت می‌شود. استفاده از الیاف پلی پروپیلن و دوده سیلیس موجب ایجاد محصولی عایق در برابر صوت و امواج و در عین حال دارای مقاومت خمشی مناسب می شود[۶۹].
۲-۱-۴ عایق صوت و جذب آب
کاربرد ضایعات لاستیک تایر در بتن خود تراکم نیز توسط ساندرولینی و بیگنوزی[۱۱] در سال ۲۰۰۶ بررسی شد آنها پیشنهاد نمودندکه بتن حاوی لاستیک‌ از نوع خود تراکم رفتار مکانیکی تطبیق پذیرتر و مبتکرانه تری داشته و مشخصات آن نیز برای تولید روسازی‌ها با کاهش صدا مناسب و درنوع خود جذاب است[۷۰].
آوکلار و تابکو[۱۲] در سال ۱۹۹۷ اظهار داشتند که بتن لاستیکی می‌تواند به عنوان عایق های صوتی در سازه‌های بزرگراه و بعنوان جاذب امواج ضربه ای ناشی از زمین لرزه در ساختمان بکارگرفته شود[۷۱].
ساندرولن[۱۳] با اندازه گرجذب آب(WA%) (جدول ۲-۲) روی نمونه ها بتن سخت شده در فشار اتمسفر به منظور بررسی تاثیرات اضافه نمودن خرده لاستیک روی ساختمان میکروسکپ بتن انجام شد. مقدارهای بدست آمده در جدول، حاکی از ان است که افزایش بسیار کم در تخلخل با فاز لاستیک در مخلوطها است که ناشی از برخی انحرافات ذرات خرده لاستک از توزیع اندازه دانه ماسه و یا مقدار کم بیشتر هوا به دام افتاده و محبوس حین انجام اختلاط بتن می باشد [۷۲].
جدول۲-۲: میزان جذب آب [۷۲]

بتن خودتراکم همان گونه که از اسمش مشخص است بتنی است که نیازی به ویبره کردن و متراکم ساختن آن نیست و تحت اثر وزن خودش جاری شده و در قالب جای می‌گیرد و تراکم کامل خود را به دست می‌آورد. این امر حتی در حضور میلگردهای فشرده نیز امکان‌پذیر می‌باشد. ساخت سریع و روانی و مقاومت در برابر جداشدگی از دیگر خصوصیات این بتن می‌باشد. فضای خالی در این نوع بتن پایین بوده که این موضوع پتانسیلی برای ایجاد یک بتن با دوام را فراهم می‌کند.
وقتی بتن در برابر درجه حرارت بالا قرار می‌گیرد یک سری تغییرات فیزیکی شیمیایی در آن ایجاد می‌شود. این تغییرات در ابتدا در خمیر سیمان سخت شده رخ می‌دهد که از تجزیه هیدروکسیدکلسیم در دمای ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد آغاز شده و تا خرابی کامل ژل سیلیکات هیدراته شده در دمای ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد ادامه می‌یابد. به عنوان یک نتیجه‌گیری از این تغییرات ، بتن به تدریج و در گاهی اوقات به طور سریع مقاومت مکانیکی و دوام خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل برای شناخت بیشتر و استفاده اصولی‌تر از این نوع بتن در سازه‌های با اهمیت بالا لازم است تا خواص بلند مدت از جمله دوام و مقاومت این بتن در برابر آتش مورد بررسی قرار گیرد. در نتیجه سعی شده در رساله مذکور به بررسی تأثیر درجه حرارت بالا بر عملکرد بتن خودتراکم پرداخته شود.
۲- ۲ رفتار بتن درمقابل آتش
بتن دارای خواص خوبی در مورد مقاومت در برابر آتش است؛ یعنی بتن قابل احتراق نیست. مدت زمانی که طی آن ، بتن در برابر آتش به رفتار رضایت بخش خود ادامه می دهد ، نسبتاً طولانی است و هیچ گونه گازی متصاعد نمی کند [۷۳].
اگرچه که بتن اساساً یک ماده ی پیچیده است و خواص آن به طور آشکار می تواند در برابر دماهای بالا تغییر کند، اما در گذشته، اثر آتش بر بتن به عنوان یک امتیاز برای بتن در مقابله با آتش سوزی در نظر گرفته می شد. در بسیاری موارد، رفتار در بتن با مواد سازنده ی آن وابسته به زمان است [۷۴].
رفتار واقعی بتن در معرض دماهای بالا تحت عاملهای بسیاری است ، شامل مواد سازنده و عاملهای محیطی، نرخ گرمایش، ماکزیمم دما، مدتی که در معرض دمای حداکثر است، روش سرد کردن بعد از حرارت دادن ماکزیمم و سطح بار اعمالی است. عوامل مادی شامل سنگدانه ها ، نوع مواد افزودنی معدنی و میزان رطوبت بتن است. دماهای بالا در واقع عامل تخریب کننده درخواص بتن مانند مقاومت فشاری و مقاومت خمشی و مدول الاستیسته و نحوه پیوستگی بتن با تقویت هاست [۷۵].
رفتار کلی یک سازه در معرض دماهای بالا به طور کلی مرتبط با اثرات مکانیکی و گرمایی ( توزیع تنش ترکها ) و رفتارمحلی ( تورق ، ترکهای ریز سطوح و غیره ) می باشد. مهم ترین اثر دماهای مورد نظر بربتن شامل : کم شدن آب (هیدراتاسیون ) خمیرسیمان، افزایش تخلخل، تغییر میزان رطوبت، انبساط حرارتی، تغییر فشار مرکزی، کاهش نیرو، ترکهای حرارتی ناشی از ناسازگاری، خزش گرمایی و تورق گرمایی در نتیجه افزایش فشار داخلی است [۷۶].
۲-۳پاسخ فیزیکی و شیمیایی به حرارت
بتن و آتش دارای یک تقابل پیچیده هستند. بتن یک ماده همگن نیست و ترکیبی از خمیر سیمان، سنگدانه و همراه با میلگرد می باشد. هرکدام از این مولفه ها عکس العمل متفاوتی در برابر گسترش دما در مقابل خود دارند [۷۷].
تعدادی از تغییرات شیمیایی و فیزیکی وجود دارند که برای بتن در هنگام آتش سوزی اتفاق می افتد. تعدادی از آنها هنگام سرد شدن برگشت پذیر بوده ، اما بعضی نیستند و باعث ضعیف شدن بتن بعد از حرارت می شوند. بیشتر سوراخهای بتن شامل مقدار قابل توجهی آب است. این آب بعد از دمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد شروع به تبخیر می کند و باعث فشار داخل در بتن می شود. در عمل محدوده دمایی جوش از ۱۰۰ تا ۱۴۰ درجه سانتی گراد وسعت دارد.
تحت رطوبت محیط ، وقتی دما به ۴۰۰ درجه سانتی گراد می رسد ، هیدروکسید کلسیم در سیمان شروع به هیدراته شدن می کند و باعث تولید بخار آب بیشتر و کاهش محسوسی در مقاومت فیزیکی مواد می شود. تغییرات دیگر در دماهای بالا در سنگدانه ها اتفاق می افتد . در حالت مجزا پاسخ گرمایی سنگدانه ها خود به آسانی رخ می دهد اما پاسخ کلی بتن در نتیجه تغییرات در سنگدانه ها می تواند بسیار متفاوت باشد. انبساط متفاوت بین سنگدانه و ماتریس سیمان باعث تورم و ترک می شود. برای مثال سنگدانه های کوارتز افزایش حجم دارند و در نتیجه تغییرات معدنی در ۵۷۵ درجه سانتی گراد، در حالیکه سنگدانه های آهکی شروع به تجزیه در ٨۰۰ درجه سانتی گراد می کنند [۷۶-۷۸].
نوع سنگدانه ها بر واکنش بتن در دمای زیاد تاثیر می گذارد. وقتی که سنگدانه ها حاوی ذرات سیلیس نمی باشند، افت مقاومت به میزان قابل ملاحظه ای کمتر می شود. شن دولومیتی مصرف شده در بتن، سبب مقاومت خیلی خوب در برابر آتش می شود علت این امر آن است که عمل تکلیس سنگدانه ی کربناتی، گرماگیر[۱۴] می باشد؛ در نتیجه، حرارت جذب می شود و افزایش بیشتر دما به تاخیر می افتد. همچنین چگالی مواد تکلیس شده کمتر از مقدار آن قبل از تکلیس است و لذا این عمل سبب ایجاد لایه ی عایق حرارتی سطحی می شود و این اثر در قطعات بتنی ضخیم ، قابل توجه خواهد بود [۷۳].
جزئیات تبدیل فیزیکی و شیمیایی بتن با دماهای بالا مورد نظر یک هدف مهم تحقیقات در سالهای اخیر بوده است.
بر اساس تحقیقاتی که محققان روی بتن انجام داده اند پدیده ی فیزیکی و شیمیایی را که در محدوده ی دمایی ۱۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتیگراد اتفاق می افتد به صورت زیر دسته بندی کرد:
تبخیر آب در ۱۱۰ درجه سانتیگراد
ذوب الیاف پلی پروپیلن در فاصله دمایی۱۷۰ تا ۱۷۵ درجه سانتیگراد
تجزیه هیدروکسید کلسیم در فاصله دمایی۴۵۰ تا ۵۵۰ درجه سانتیگراد [۷۹ – ۸۰].
۲-۴ تورم
تورم از موارد پیچیده ای است که به سختی می توان مشخصات رفتاری آن را در عکس العمل بتن برای دماهای بالا در برابر آتش پیش بینی کرد [۷۷]. تورم از دمای حدود ٢۰۰ درجه سانتی گراد شروع می‌شود و تا دماهای بالا هم دیده می شود. تورم در صورت شدید بودن یک اثر تخریبی بر مقاومت یک سازه بتنی مسلح خواهد داشت و باعث تخریب بتن و حتی حذف لایه پوشش بتن بر میلگردهای تقویت می شود و به علاوه انبساط میلگردها در دماهای بالا، منجر به کاهش مقاومت فولاد و در نتیجه تخریب خواص مکانیکی سازه در کل می شود [۸۲].
اثر مهم دیگر از تورم بر مقاومت فیزیکی یک سازه از طریق کاهش ابعاد موجود در تکیه گاه در اثر بارگذاری خواهد بود که منجر به افزایش تنش ها در بتن تکیه گاه می شود.
بخارشدن رطوبت، منجر به توسعه شکستها و خارج شدن تکه بزرگ از مواد از لایه های سطحی می شود. به طور خاص پیش شرط اصلی برای تورم، میزان رطوبت حداقل ٪۲ و شیب گرمایی تند نسبت به مواد سازنده است. شیب های گرمایی نه تنها به دمای فاز گازی بلکه به نرخ حرارت هم وابسته است [۷۷ و ۸۲] .
مقدار بحرانی تورم، تحت تاثیر نوع بتن، مقاومت مواد و حضور الیاف بستگی دارد. تحقیقات زیادی اخیراً بر پتانسیل ظرفیت انواع مختلف الیاف در بتن به منظور کاهش اثرات تورم انجام شده است. بعضی از مطالعات انجام گرفته برالیاف پلی پروپیلن در ماتریس بتن گویای این موضوع است که بتن وقتی در برابر حرارت قرار می گیرد، پلی پروپیلن ذوب می شود و مسیرهایی جهت خروج بخار آب و دیگر گازهای ایجاد شده می شود که در نتیجه کاهش فشار در سازه را خواهیم داشت. یک نظر هم وجود دارد که الیاف پلی پروپیلن ذوب شده مانعی برای انتقال رطوبت اضافه به بتن می باشد و مانع فشار داخلی در عمق سازه می شود. از طرف دیگر الیاف پلی پروپیلن مکانیزمی برای ترکهای تشکیل شده عمیق تر در سازه می باشد، که باعث کاهش تورم در سطح سازه می شود، اما از طرف دیگر باعث پیامد های سازه ای مخالف خودش می شود.
مطالعات انجام گرفته دیگر بر روی الیاف فلزی نشان دهنده این است که فولاد شکل پذیری بتن را افزایش می دهد و تسلیم شدن آن قادر به مقاومت دربرابر فشارهای داخلی سازه می شود [۸۳ و ۸۴].
۲-۵ تشکیل ترک

 

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید.