۴۸

 

 

۱۷۲

 

 

۱۲۶

 

 

۱۳۸

 

 

۱۲۶

 

 

۴۱

 

 

۸۷

 

 

شاخص پرداخت مالیاتها

شاخص پرداخت مالیات بر اساس سه معیار، تعیین و محاسبه می‌شود که این معیارها عبارتند از تعداد پرداخت مالیات در یک سال، زمان صرف شده برای پرداخت مالیات برحسب ساعت در یک سال و نرخ کل مالیات که به صورت درصدی از سود نشان داده می‌شود‌ (طرح جامع مالیاتی، ۱۳۸۶).

 

تعداد پرداخت مالیات

تعداد پرداخت مالیات، کل تعداد مالیاتها، عوارض پرداخت شده، روش پرداخت و دفعات پرداخت را شامل می‌شود. این شاخص، مالیات بر مصرف مانند مالیات بر فروش یا مالیات بر ارزش‌افزوده را نیز در بر می‌گیرد. اگر چه این دسته از مالیاتها بر در آمد شرکت موثر نیستند بار اداری مضاعفی را نیز در راستای پیگیری شرکت از سیستم مالیاتی بر آن تحمیل می نماید (طرح جامع مالیاتی، ۱۳۸۶). در مورد مالیاتهایی که توسط اشخاص ثالث پرداخت می‌شود مانند مالیات بر سود که توسط موسسه مالی یا مالیات بر سوخت که توسط توزیع‌کنندگان چندین بار پرداخت می‌شود، فقط یک بار پرداخت محاسبه می‌گردد. در مواردی که دو یا چند مالیات یا عوارض به صورت مشترک و در یک شکل واحد پرداخت می‌شوند تنها یک پرداخت محاسبه خواهد شد. برای مثال اگر اسناد حق بیمه درمانی و حق بیمه بازنشستگی یکجا بایگانی و مبالغ آن‌ ها پرداخت شود فقط یکی از این کسورات در تعداد پرداختها محاسبه خواهد شد (سازمان امور مالیاتی کشور، ۱۳۸۶).

 

زمان صرف شده

معیار زمان عبارتست از ساعات ثبت شده در سال برای پرداخت مالیاتها. این معیار، زمانی را که برای آماده کردن، بایگانی کردن و پرداخت (یاعدم پرداخت) ۳ نوع عمده از مالیات ها لازم است و همچنین کسورات شامل مالیات بر درآمد شرکت‌ها، مالیات بر فروش یا ارزش‌افزوده و مالیاتهای مشاغل شامل مالیات های حقوق بگیران و سهم حق بیمه اجتماعی را محاسبه می کند. زمان آماده سازی شامل مدت جمع آوری همه اطلاعات لازم برای محاسبه مالیات قابل پرداخت است. اگر دفاتر حسابداری جداگانه‌ای باید به‌منظور محاسبات مالیاتی نگهداری گردد یا محاسبات جداگانه ای صورت گیرد، زمان صرف شده برای این موارد نیز باید محاسبه شود. زمان اضافی در صورتی محاسبه می‌شود که حسابهای شرکت برای تکمیل اظهارنامه های مالیاتی درخواستی کافی نباشد (طرح جامع مالیاتی، ۱۳۸۶). زمان بایگانی شامل زمان لازم برای کامل کردن فرمهای مالیاتی و محاسبات مورد نیاز است. زمان پرداخت نیز عبارت است از زمان مورد نیاز برای پرداخت برخط (online) یا پرداخت در اداره مالیاتی که در آن، زمان تاخیر ها نیز در نظر گرفته می‌شود (سازمان امور مالیاتی کشور، ۱۳۸۶).
حسابداری

 

نرخ مالیات کل

نرخ مالیات کل مجموعه مبلغ مالیاتها، پرداختها و کسورات قانونی قابل پرداخت توسط شرکت در سال دوم فعالیت را محاسبه می نماید. این نرخ به صورت درصدی از سود نشان داده می‌شود. کل مبلغ مالیاتها شامل جمع انواع مالیاتها و سهم حق بیمه های قابل پرداخت بعد از محاسبه و کسر معافیتهای مالیاتی است. مالیاتهایی مانند مالیات بر فروش، مالیات بر ارزش‌افزوده یا مالیات بر درآمد که توسط شرکت پرداخت نمی‌شوند در این معیار محاسبه نمی‌گردد. مالیاتهای مورد محاسبه شامل گروه های ذیل می باشد: مالیات بر درآمد یا سود شرکت، سهم حق بیمه های اجتماعی، مالیات بر دارایی یا نقل و انتقال دارایی و مالیات بر مشاغل که توسط کارفرما پرداخت می‌گردد (در این قسمت کلیه کسورات قانونی محاسبه می‌شود حتی اگر این کسور به یک واحد خصوصی مانند صندوق بازنشستگی خصوصی پرداخت گردد) و همچنین مالیات برگردش مالی و سایر مالیاتهای کوچک (مثل هزینه های شهرداری و مالیات بر سوخت و وسایل نقلیه).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
سود عبارت است از فروش نهایی هزینه کالاهای فروخته شده پس از کسر حقوق ناخالص به اضافه افزایش سرمایه (که این افزایش سرمایه ناشی از فروش دارایی است) و سود درآمد پس از کسر هزینه های اجرایی، هزینه‌های تامین تجهیزات، هزینه های بهره، هزینه استهلاک و سایر هزینه ها.
برای محاسبه هزینه استهلاک از روش خطی مطابق با نرخهای زیر استفاده می‌شود:
برای زمین ۰%، ساختمان ۵%، ماشین آلات ۱۰%، کامپیوتر ۳۳%، تجهیزات اداری ۲۰%، کامیون ۲۰% و مخارج توسعه تجاری ۱۰%.
روش گزارش دهی Doing Business بانک جهانی بر اساس داده های شرکت متوسط محاسبه می‌شود. این روش کار توسط جکف (Djakov) و سایر همکاران وی در سال ۲۰۰۷ تعمیم یافته ‌است (World Bank,2009).

 

وضعیت شاخص پرداخت مالیات در ایران

مالیات کارکردی دوگانه دارد. از یک طرف اخذ مالیات یکی از منابع مهم درآمد دولت محسوب می‌شود، از این رو دولت‌ها به دنبال راهی برای افزایش درآمد های مالیاتی خود هستند (در ایران بر اساس قانون برنامه توسعه چهارم دولت موظف است تمهیداتی را بیندیشد که میزان درآمد های مالیاتی تا سطح پوشش هزینه های جاری افزایش یابد) از طرف دیگر مالیات یکی از اهرم های کنترل اقتصاد است. این جنبه از کارکرد مالیات در حفظ توازن اقتصاد از جمله بهبود فضای کسب وکار نقش اساسی بازی می‌کند. در این راستا سازمان امور مالیاتی از طریق کاهش زمان و تعداد پرداختهای مالیات و همچنین از طریق کاهش نرخهای مالیات به بهبود شاخص پرداختهای مالیات کمک می کند (سازمان امور مالیاتی کشور، ۱۳۸۶).
عکس مرتبط با اقتصاد

 

اصلاحات انجام شده درزمینه نرخ مالیات

در سالهای اخیر نظام مالیاتی ایران با اصلاحات گسترده ای روبرو بوده است. از مهمترین اصلاحات انجام شده در نظام مالیاتی ایران کاهش شدید مالیات بر شرکت‌ها از ۵۴ درصد به ۲۵ درصد و شرکتهای دولتی از ۶۴ درصد به ۲۵ درصد است. نرخ مالیات بر درآمد اشخاص از ۱۲ درصد تا ۵۴ درصد به ۱۵ درصد تا ۳۵ درصد کاهش یافت. شرکتهایی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده اند ۱۰ درصد کمتر مالیات می پردازند (سازمان امور مالیاتی،۱۳۸۷).
مالیات بر ارزش‌افزوده در نیمه دوم سال ۱۳۸۷ با نرخ ۳ درصد اجرایی شد. بر اساس گزارش فضای کسب و کار سال ۲۰۰۹ نرخ کلی مالیات در ایران معادل ۲/۴۴ درصد سود اعلام شده است. متوسط این رقم برای منطقهMENA 3/33 درصد و در کشورهای عضو [۱۹]OECD بالغ بر ۳/۴۵ درصد است. نرخ مالیات بر سود در ایران معادل ۹/۱۷ درصد است و این رقم در کشورهای منطقه معادل ۹/۱۲ درصد و در کشورهای عضو OECD معادل ۵/۱۷ درصد سود است. نرخ پرداختهای تأمین اجتماعی در ایران ۹/۲۵ درصد است. این رقم در کشورهای منطقه ۳/۱۶ درصد و در کشورهای عضو OECD نیز ۴/۲۴ درصد است (گزارش Doing Business، ۲۰۰۹).
البته پرداختهای تأمین اجتماعی که شامل سهم کارفرما از بیمه و مالیات حقوق کارکنان است در ایران جزو مالیاتها محسوب نمی‌شود. در بسیاری از کشورها کارفرما سهمی از مالیات بر حقوق کارکنان را بر عهده‌ دارد ولی در ایران این مسأله فقط درباره بیمه های درمان و بازنشستگی صادق است. مالیاتهای دیگر نیز شامل مالیات بر دارایی های غیر منقول، مالیات برنقل و انتقال دارایی‌های غیر منقول، مالیات بر سود تقسیم نشده شرکت‌ها، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر معاملات مالی، انواع عوارض شهرداری ها و مالیات جاده و وسائط نقلیه می‌شود. سود تقسیم نشده شرکت‌ها، عایدی سرمایه و دارایی های غیر منقول در ایران مشمول مالیات نمی‌شوند. در نهایت کل این مالیاتها تأثیر کمی بر نرخ کلی مالیاتها دارند. در جدول ۳ انواع نرخ مالیاتی کشور و مناطق مختلف جهان نشان داده می‌شود (سازمان امور مالیاتی کشور، ۱۳۸۶).
جدول ۲-۲: نرخ انواع مالیات در ایران و سایر مناطق اقتصادی

 

 

 

 

 

 

منطقه اقتصادی

دوم

 

 

۳

 

 

۱۳۸۷

 

 

۱۳۸۹

 

 

 

سوم

 

 

۲

 

 

۱۳۹۰

 

 

۱۳۹۱

 

 

 

چهارم

 

 

۲

 

 

۱۳۹۲

 

 

۱۳۹۳

 

 

 

 

۲-۹-۱-شناسایی زمینه های فناوری نانو

در زمینه طبقه بندی فناوری نانو در سال های اخیر تلاش های خوبی توسط کارشناسان ستاد نانو صورت گرفته که تحت عنوان درخت نانو منتشر گردیده است. تاکنون چهار دسته از این درخت ها توسط این ستاد انتشار یافته که هر یک بر اساس دیدگاه و هدفی خاص فناوری نانو را مورد ارزیابی قرار داده است. این چهار دسته با نام های درخت فناوری، درخت هسته های نانو، درخت صنعت و درخت علم نانو، در سایت ستاد ویژه نانوتکنولوژی ارائه شده است. با توجه به محدودیت ها و اهداف تحقیق در این پژوهش از درخت علم نانو استفاده گردید.
بخش درخت‌های علم از سه درخت جدا از هم شامل درخت عناصر پایه، درخت روش ساخت و مدلسازی و درخت روش تعیین مشخصات تشکیل می‌شود که هرکدام زمینه مجزایی از علم نانو را بررسی می کند. یکی از درخت های علم در این بخش، درخت عناصر پایه با ۱۳ زمینه اصلی است که هر یک ساختار عنصر و عناصر سطح دوم را شامل می شود. در ادامه به هر یک از ۱۳ زمینه مورد استفاده در این پژوهش اشاره شده است (www.nano.ir).

 

 

مواد نانو بلوری: مواد نانوبلوری توده ای از بلورهایی ساخته شده اند که شامل چند صد تا چند هزار اتم بوده و در کنار یکدیگر قرارگرفته اند. ساختار نانوبلورها بدلیل فشردگی اتم ها در کنار یکدیگر کمترین انرژی آزاد سطحی را دارد. وقتی اندازه بلور در ماده به سمت نانومقیاس می رود، نسبت اتم های موجود بر روی مرز دانه ها به تعداد اتم های کل افزایش می یابد. رفتار اتم های مرزی کاملاً متفاوت از اتم های داخل ذره می باشد و رفتار کل ماده تحت تأثیر قرار می دهد. این پدیده در فلزات باعث افزایش استحکام، سختی، مقاومت الکتریکی، ظرفیت حرارتی ویژه، بهبود انبساط حرارتی، خواص مغناطیسی و کاهش رسانایی حرارتی و در سرامیک ها باعث افزایش چکش خواری، بهبود خواص مکانیکی و حرارتی می گردد.

نانوذرات: یک نانوذره، ذره ای است که ابعاد آن در حدود ۱ تا ۱۰۰ نانومتر باشد. نانوذرات علاوه بر نوع فلزی، عایق ها و نیمه هادی ها، نانو ذرات ترکیبی، نظیر ساختارها ی هسته لایه ۲ را نیز شامل می شود. نانوذرات در اندازه های پایین نانو خوشه به حساب می آیند. همچنین نانوکره ها، نانومیله ها، و نانوفنجان ها تنها اشکالی از نانو ذرات در نظر گرفته می شوند. نانوبلورها و نقاط کوانتومی نیمه هادی زیرمجموعه نانوذرات هستند. چنین نانوذراتی در زمینه های مختلف الکترونیکی و الکتریکی و بیودارویی به عنوان حامل دارو و عوامل تصویربرداری کاربرد دارند.

مواد نانوحفر های: مواد نانوحفره ای ساختارهای متخلخلی هستند که اندازه حفرات آنها کمتر از ۱۰۰ نانومتر می باشد. این ترکیبات در منابع طبیعی و سیستم های بیولوژیکی به فراوانی یافت می شوند. اندازه و نظم حفرات کنترل کننده خواص مواد نانوحفره ای است. در سال های اخیرسعی شده است تا باکنترل و دقت بالا مواد نانو حفره ای با اندازه حفرات مشخص تولید شود. مواد نانوحفره ای به دو دسته عمده مواد نانوحفره ای توده ای و غشاهای نانوحفره ای تقسیم می شوند.

نانوساختارهای آلی منظم: نانوساختارهای آلی منظم آرایش های مولکولی منظمی را در بر می گیرند که در ساختارهای نانو تکرار پذیر هستند.

نانوالیاف: الیاف نسبتاً کوتاهی هستند که دو بعد آن ها در مقیاس نانومتر بوده و نسبت وجهی آنها بزرگتر است. انواع نانوالیاف را می توان از روش های الکتروریسندگی و قوس الکتریکی بدست آورد.

نانوکپسول ها: نانوکپسول به هر نانوذره ای گفته می شود که دارای یک پوسته و یک فضای خالی جهت قرار دادن مواد مورد نظر در داخل آن باشد.

نانو لوله ها: نانو لوله ها به نانوساختارهایی اطلاق می شود که قطر آن ها تا حدود ۱۰۰ نانومتر باشد. صرف نظر از استحکام کششی بالا، نانو لوله ها خواص الکتریکی مختلفی از خود نشان می دهندکه به ساختار آن ها وابسته است. لفظ نانو لوله در حالت عادی در مورد نانو لوله کربنی به کار می رود، که در چند سال اخیر از سوی محققین مورد توجه فراوانی قرار گرفته اند. البته اشکال دیگری از نانولوله ها همچون نانولوله های نیترید بور و نانولوله های خودآرای آلی نیز ساخته شده اند.

نانوسیم ها (سیم های کوانتمی): نانوسیم، یک نانوساختار دو بعدی است و بدلیل اینکه در این ابعاد اثرات کوانتمی مهم هستند، این سیم ها، سیم های کوانتومی نیز نامیده می شوند نانوسیم ها برای ساخت مدارات الکتریکی در اندازه های کوچک استفاده می شوند.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

فولرین ها: فولرین ها، اغلب به ساختارهای کروی که از جنس کربن هستند اطلاق می شود ولی امروزه از عناصر دیگر نظیر نیتروژن نیز در ساختار آن ها استفاده شده است.

ساختارهای معدنی متنوع: نانوساختارهای معدنی، از اکسیدهای فلزی مختلف، نظیر اکسید روی و با بهره گرفتن از روش تصعید حرارتی فاز جامد-بخار تحت شرایط ویژه به وجود می آیند، هر یک از این ساختارها خواص منحصر به فردی از خود بروز می دهند و همین پدیده باعث شده است که تحقیقات وسیعی در این زمینه صورت گیرد.

نانوقطعات الکترونیکی و نوری: نانوقطعات الکترونیکی و نوری قطعاتی در ابعاد نانو هستند که در الکترونیک و ادوات نوری کاربرد دارند.

نانوقطعات الکترومکانیکی: سیستم های میکرو الکترومکانیکی شامل ترکیبات مکانیکی در اندازه میکرو بوده و اشکال لیتوگرافی شده سه بعدی با هندسه متفاوت را در بر می گیرند. به دلیل نسبت بالای سطح به حجم اثرات سطح نظیر الکترواستاتیک و خیس شدن، اثرات حجم نظیر اینرسی را می پوشاند. سیستم های میکروالکترومکانیکی با بهره گرفتن از سیلیکون اصلاح شده ساخته می شوند.

نانو قطعات سیالاتی: در نانوساختارهای نانوسیالاتی رفتار سیالات دراندازه های نانو و مزو بررسی می شود. در این زمینه سیستم ها طوری طراحی می شوند که از حجم کم سیالات استفاده شود. رفتار مایعات در اندازه ماکرو نسبت به اندازه های میکرو متفاوت است. در این فرایند از کانال هایی که قطر آن ها در حد نانو و میکرو است برای بررسی این خواص استفاده می کنند و خواصی نظیر کشش سطحی، مقاومت سیال و توزیع انرژی مورد بررسی قرار می گیرد.

۲-۱۰- جمعبندی
از آنجایی که هدف این تحقیق مدل سازی استراتژی های بازاریابی بین المللی در ارتباط با محصولات با فناوری سطح بالا در شرکتهای ایرانی فعال در زمینه نانوفناوری است، در این فصل از پژوهش به بیان مفاهیم اصلی تحقیق یعنی بازاریابی، بازاریابی بین الملل، فناوری سطح بالا و نانوفناوری پرداختیم. و در نهایت پیشینه پژوهش مربوط به موضوع در داخل و خارج از کشور بررسی شد. اکنون و پس از بررسی مفاهیم پژوهش و با شناخت کامل از این مفاهیم، آمادگی داریم تا روش پژوهش و پرسشنامه تحقیق را معرفی نماییم. در فصل آتی به بیان ابزار تحقیق، روایی و پایایی آن و روش تحقیق خواهیم پرداخت.
فصل سوّم
روش پژوهش
۳-۱- مقدمه
پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار میرود. روش تحقیق مجموعهای از قواعد، ابزار و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. به طوری که انتخاب متدولوژی تحقیق یکی از مهمترین و فنیترین مراحلی است که پژوهشگر باید با حساسیت ویژه، ابزار مناسبی برای گردآوری داده ها طراحی نموده و با انتخاب نمونه آماری، داده‌های نگرشی و جمعیتشناختی مورد نیاز را جمعآوری کند. علاوه بر این، انتخاب روش پژوهش مناسب امری دشوار و مهم است و شناخت روش های پژوهش و آگاهی از میزان دقّت آنها از حساسیت بیشتری برخوردار میباشد(خاکی، ۱۳۸۴). در این راستا، در این فصل روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونهگیری، تعیین حجم نمونه، ابزار جمعآوری داده ها، روایی و اعتبار سنجش و همچنین روش های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها مطرح شده است.
۳-۲- روش تحقیق
هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر، تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت میشود. تحقیق کاربردی در جستجوی یک هدف علمی است و تأکید آن بر تأمین سعادت و رفاه توده مردم و بهبود محصول یا فرایند آزمون مفاهیم نظری در موقعیت‌های مسائل واقعی است(خاکی، ۱۳۸۴). و از آنجایی که در این تحقیق در یک سازمان(جامعه) واقعی، عینی و زنده (پویا) صورت گرفته است و از نتایج آن میتوان به طور عملی استفاده کرد، یک تحقیق کاربردی میباشد.
در اغلب تحقیقات علوم انسانی از روش توصیفی استفاده میشود. تحقیقات توصیفی شامل مجموعهای از روش هایی است که هدف آنها توصیف کردن پدیده مورد بررسی است. با اجرای این تحقیقات میتوان شرایط موجود را بیشتر شناخت و از آن در فرایند تصمیمگیری استفاده نمود. بنابراین با توجه به مطالب مذکور، میتوان گفت که تحقیق حاضر، یک تحقیق توصیفی از نوع همبستگی میباشد و در دسته تحقیقات کاربردی قرار دارد.
۳-۳- فرایند تحقیق
با توجه به هدف پژوهش که مدل سازی استراتژی های بازاریابی بین المللی در ارتباط با محصولات با فناوری سطح بالا در شرکت های ایرانی فعال در زمینه نانوفناوری میباشد، مراحل زیر جهت انجام پژوهش صورت گرفت.
۳-۳-۱-مطالعهای جامع در پیشینه پژوهش صورت گرفته بر روی موضوع
در این مرحله اغلب مطالعات صورت گرفته در ارتباط با مقوله بازاریابی بین المللی، محصولات با فناوری سطح بالا و مسائل مربوط به آن مورد مطالعه قرار گرفت.
۳-۳-۲- شناسایی عوامل موثر مفاهیم تحقیق در قالب مدل مفهومی تحقیق
شاخصهای اولیه مرتبط با مدل مفهومی تحقیق با مطالعه ادبیات پژوهش استخراج گردیدند.
۳-۳-۳- جمع‌ آوری داده‌‌های تحقیق
در این گام از تحقیق با توجه به شاخص‌های نهایی، پرسش‌نامه‌های تحقیق تدوین و بین جامعه آماری توزیع شد.
۳-۳-۴- تحلیل داده‌های تحقیق
در این مرحله از پژوهش، با بهره گرفتن از داده‌های گردآوری شده و تکنیک‌های تشریح شده در بخش تجزیه و تحلیل داده، به تحلیل سوالات و فرضیه‌های تحقیق پرداخته شد.
به صورت شماتیک فرایند تحقیق حاضر در نمودار (۳-۱) نمایش داده شده است.
نمودار ۳-۱: فرایند تحقیق
۳-۴- جامعه آماری
جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق میخواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد(سکاران، ۱۳۸۰). جامعه آماری شامل عناصر، اجزاء، افراد و یا واحدهایی است که حداقل در یک صفت مشترک باشند. در تعریف جامعه باید به جامع و مانع بودن آن توجه نمود. جامع یعنی در بر گیرنده تمام اجزاء مورد نظر باشد و مانع یعنی واحدهایی را که شامل نمیشود در برنگیرد. جامعه آماری این مطالعه را مدیران و کارشناسان ارشد شرکت های منتخب فعال در زمینه نانوفناوری معرفی شده توسط ستاد توسعه نانوفناوری کشور که بالغ بر ۲۰۰ نفر می‌باشد.
۳-۵- حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری
برآورد حجم نمونه یکی از قسمت‌های اساسی هر تحقیق پیمایشی است. «زیرا اگر نمونه خیلی بزرگ باشد، امکانات تلف می‌شود. از سویی دیگر، اگر نمونه خیلی کوچک باشد، دقت نتایج کم می‌شود. در برآورد حجم نمونه مراحل زیر معمولاً باید طی شود:
ـ تعیین دقت احتمالی مطلوب.
ـ پیدا کردن فرمولی برای برآورد n.
ـ پیش برآورد واریانس.
ـ برآورد حجم نمونه.
ـ ارزیابی n برآورد شده در پرتو امکانات (سرایی، ۱۳۷۲).
یکی از رایج‌ترین شیوه‌های تعیین حجم نمونه، استفاده از فرمول کوکران می‌باشد. کوکران فرمول‌های متعددی برای حجم نمونه معرفی کرده است که یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین آنها چنین است:

 

۳

 

 

شرق

 

 

 

۴

 

 

جنوب

 

 

 

۵

 

 

غرب

 

 

۶- فاکتور فاصله از کشاورزی و باغ
ابتدا نقشه کاربری کشاورزی و باغ منطقه مورد مطالعه ایجاد شد. به این صورت که ابتدا بازدید میدانی از منطقه به عمل آمد و توسط سیستم موقعیتیاب جهانی از اراضی کشاورزی داخل و پیرامون منطقه نقاط مورد نظر برداشته شد، سپس به محیط GIS وارد شده و روی تصویر ماهوارهای موقعیت این نقاط مشخص شد. در مرحله بعد با بهرهگیری از نرمافزار Google Earth اقدام به ایجاد پلیگون به دور اراضی کشاورزی و باغ منطقه شد و نقشه این اراضی بهصورت فایل وکتوری تولید شد. درنهایت نقشه فاصله از کشاورزی و باغ تولید شد.
۷- فاکتور فاصله از مناطق مسکونی و صنایع
برای تهیه این لایه نیز که ابتدا بازدید میدانی از منطقه به وجود آمد و توسط سیستم موقعیتیاب جهانی از مناطق مسکونی و صنایع داخل و پیرامون منطقه نقاط برداشته شد. سپس به محیط GIS وارد شده و روی تصویر ماهوارهای موقعیت این نقاط مشخص شد. در مرحله بعد با بهرهگیری از نرمافزار Google Earth اقدام به ایجاد پلیگون به دور مناطق مسکونی و صنایع منطقه شد و نقشه این اراضی بهصورت فایل وکتوری تولید شد. درنهایت نقشه فاصله از مناطق مسکونی و صنایع تولید شد.
۸- فاکتور فاصله از جاده
جهت تولید نقشه فاصله جادهها، مسیر عبور آزادراه غرب اصفهان به‌صورت وکتوری تهیه شد. همچنین جاده های اصلی موجود در پیرامون منطقه نیز به این نقشه اضافه شد. در مرحله بعد نقشه فاصله از جادهها تولید شد.
۹- فاکتور فاصله از آثار باستانی
بهمنظور تهیه نقشه فاصله از آثار باستانی موقعیت این آثار که عبارتند از ۴ قلعه با نامهای قلعه قوم شبانکاره، قلعه قمیشلو، قلعه شاهماهور، قلعه یاور توسط سیستم موقعیت‌یاب جهانی مشخص شد. سپس در GIS به‌صورت وکتوری درآمد و محدوده این آثار در بافر ۵۰۰ مشخص شد و نهایتاً نقشه فاصله از این آثار تهیه شد.
لازم به ذکر است در این مطالعه از اطلاعات و نقشه های تهیه شده در طرح جامع قمیشلو به عنوان نقشه های مرجع استفاده گردید به عبارت دیگر نقشه های معیار تهیه شده در این مطالعه مانند نقشه منابع آب و نقشه زیستگاه حیات وحش با توجه به نقشه های تهیه شده در طرح جامع قمیشلو تهیه و طبقهبندی شد.
۳-۲-۳ استاندارد سازی معیارها
در پژوهش حاضر برای استانداردسازی معیارها از روش فازی استفاده شده است. انتخاب تابع فازی مناسب و تعیین نقاط کنترل مناسب مرحله‌ای مهم در استاندارد کردن معیار است. در این روش علاوه بر مسئله انتخاب مقیاس باید نوع تابع فازی نیز مورد بررسی قرار گیرد و تابع مناسبتر برای معیار موردنظر انتخاب شود. یکی دیگر از عوامل مؤثر در استانداردسازی نقشه های فازی تعیین حدود آستانه می‌باشد که به آنها نقاط کنترل نیز گفته می‌شود . در استفاده از این روش با انجام مرور منابع و استفاده ازنظرات کارشناسی، حدود آستانه و نوع توابع عضویت با توجه به ماهیت هرکدام از معیارها مشخص شد. مرحله تعیین نقاط آستانه برای هر معیار به‌وسیله توابع فازی، با توجه به نظرات تصمیم گیران تغییر میکند.
۳-۲-۴ تعیین وزن معیارها با بهره گرفتن از روش AHP
به‌منظور وزن دهی به معیارها ابتدا پرسشنامه هایی برای هر کدام از زونها تهیه و توسط تعدادی از متخصصین و کارشناسان تکمیل شد. پس از تکمیل پرسشنامه ها توسط افراد متخصص و کارشناس (شامل اساتید دانشگاه، دانشجویان دکتری، کارشناسان و کارمندان اداره محیط‌زیست)، مرحله ترکیب نظرات اعضای گروه صورت گرفت. درنهایت با بهره گرفتن از نرم‌افزار Expert choice وزن نهایی هر معیار و مقدار ناسازگاری بهدست آمد. درصورتی که ناسازگاری محاسبه شده کمتر از ۱/۰ باشد این مقدار قابل قبول می‌باشد اما در هنگامی که نرخ ناسازگاری بیشتر از ۱/۰ بود، ناسازگارترین مقایسه مشخص شد و با مراجعه مجدد به پرسشنامه اصلاح میشد. سپس وزن نسبی هر معیار برای هریک از زونها استخراج گردید.
۳-۲-۵ تلفیق نقشه های معیار بر اساس روش ترکیب خطی وزنی (WLC)
پس از تعیین وزن و استاندارد سازی نقشه ها، می‌توان اقدام به ترکیب آنها نمود. به‌منظور ترکیب نقشه ها و تولید نقشه هر کدام از زونها، از روش ترکیب خطی وزنی (WLC) استفاده شد. در این روش هریک از فاکتورها در وزن متناظر خود ضرب گردیده، سپس با جمع نتایج حاصل و ضرب آن در حاصل‌ضرب محدودیتها، مناطق نامناسب حذف و نقشه تناسب منطقه برای کاربری موردنظر بهدست میآید. به‌طوری‌که با توجه به هرکدام از زونها نقشه های معیار استاندارد شده به‌عنوان ورودی استفاده شد و وزن هر کدام از نقشه ها که از روش AHP به دست آمد، در فاکتور مربوطه اعمال شد. درنهایت نقشه تناسب هر کدام از زونها به دست آمد. این اقدامات یک‌بار برای پناهگاه حیات‌وحش قمیشلو یک‌بار بدون در نظر گرفتن محیط پیرامونی و یک‌بار هم با در نظر گرفتن اراضی پیرامونی به بافر ۱۰ کیلومتر همراه با کاربریها و تعارضات منطقه انجام شد.
۳-۲-۶ تخصیص زونها به واحدهای همگن
بعد از تهیه نقشه هر زون باید بتوان این زونها را در کنار یکدیگر قرار داد. بنابراین برای تهیه نقشهای که موقعیت و مکان مناسب زونهای پناهگاه حیات‌وحش قمیشلو را در کنار یکدیگر به ما نشان دهد، از روش MOLA در نرمافزار IDRISI استفاده شد. در این روش ابتدا لازم است که به هر کدام از زونها با توجه به میزان اهمیتی که دارند وزن داده شود سپس مساحت هر کدام از آنها با توجه به هدف مطالعه تعیین شود. در این مطالعه ابتدا هر کدام از نقشه ها به‌صورت صعودی و نزولی رتبهبندی[۴۶] گردید و نقشه ها اولویتبندی گردیدند و وزن و مساحت پیشنهادی آنها توسط نظرات کارشناسی تعیین شد. درنهایت تعیین الگوی مکانی بهینه زونها بر اساس روش MOLA انجام شد.
بهطور کلی مراحل انجام کار در این مطالعه جهت دستیابی به هدف مطالعه و بررسی اثر کاربری های اطراف پناهگاه حیات وحش قمیشلو در شکل ۸-۳ به صورت فلوچارت نشان داده شده است.
شکل ۳-۸ فلوچارت روش کار
مقایسه ارزشهای بدست آمده از دو نوع زونبندی
ارزشگذاری و زونبندی واحدهای همگن در بافر ۱۰کیلومتری
ارزشگذاری و زونبندی واحدهای همگن در مرز پناهگاه
وزندهی و استانداردسازی لایه ها
تهیه واحدهای همگن با بکارگیری نقشه کاربری اراضی در بافر ۱۰ کیلومتری پناهگاه
تهیه واحدهای همگن با بکارگیری نقشه کاربری اراضی در مرز پناهگاه
بهروز کردن نقشه های کاربری اراضی منطقه
آمادهسازی لایه های اطلاعاتی و ورود به GIS
تعیین مرز منطقه مطالعاتی
شناسایی و جمعآوری داده ها و تهیه داده های ماهوارهای
فصل چهارم
نتایج و بحث
همانطور که در فصل قبل اشاره شد، بهمنظور آماده سازی تصویر ماهوارهای و کاهش خطا، ابتدا اعمال تصحیحات هندسی و تهیه تصویر رنگی کاذب روی تصویر ماهوارهای منطقه انجام شد، که نتیجه این تصحیحات در زیر بطور خلاصه آورده شده است.
۴-۱ تصحیح هندسی
قبل از استفاده داده های ماهواره ای، بایستی از کیفیت آنها از نظر عدم وجود خطاهای رادیومتری و هندسی و ناهنجاریها، اطمینان حاصل کرد و در صورت وجود خطاهای مهم به تصحیح آنها اقدام نمود [۱]. برای تصحیح هندسی باید سعی گردد که مقدار RMS (مقدار خطای مربعات) کمتر از یک شود. در مطالعه حاضر از روش نزدیکترین همسایه RMSe حاصل از تصحیح هندسی تصویر OLI برابر ۳۷/۰ محاسبه شد.
۴-۲ تصویر رنگی کاذب
بعد از انجام تصحیات بر روی تصاویر، اقدام به تولید تصاویر رنگی کاذب از باندهای سنجنده لندست OLI شد. در انتخاب ترکیب باندی از باندهای حرارتی به دلیل ماهیت متفاوت با باندهای انعکاسی صرف نظر شد. برای تهیه بهترین تصویر رنگی کاذب، از شاخص فاکتور مطلوبیت استفاده گردید. هدف از انتخاب باندهای مناسب برای ساخت تصاویر رنگی، به حداقل رساندن داده های کم ارزش و استفاده حداکثری از اطلاعات مفید میباشد. با استفاه از این شاخص از بین ترکیب رنگهای ایجاد شده، ترکیب رنگی ۵:۶:۷ برای انتخاب بهترین ترکیب رنگی کاذب و سایر مراحل طبقه بندی تصاویر استفاده شد. ترکیبات محاسبه شده با بهره گرفتن از شاخص OIF در جدول ۴-۱ نشان داده شده است.
جدول ۴-۱ میزان همبستگی ۶ باند اول تصویر منطقه مورد مطالعه

 

دانلود متن کامل پایان نامه در سایت fumi.ir

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

حق انحصاری © 2021 مطالب علمی گلچین شده. کلیه حقوق محف

 

۲-۴-۳-۳-۶- شخصیت مقابل: شخصیتی است که در رمان و داستان کوتاه و دیگر آثار ادبی، در مقابل و مقایسه با شخصیت‌های اصلی یا شخصیت‌های مخالف است تا خصوصیات آن‌ ها بهتر یا برجسته‌تر نشان داده شود.

 

۲-۴-۳-۳-۷- شخصیت هم‌راز: شخصیت فرعی در داستان کوتاه یا رمان است که شخصیت اصلی به او اعتماد می‌کند و با او اسرار مگو و رازهای خود را در میان می‌گذارد»(میر صادقی، ۱۳۷۷: ۱۷۶-۱۸۲)

شخصیت هم‌راز جزء شخصیت‌های فرعی به شمار می‌روند.

 

۲-۴-۳-۳-۸- شخصیت قالبی

شخصیت‌هایی هستند که نسخه بدل یا کلیشه‌ی شخصیت‌های دیگر می‌باشند. شخصیت‌های قالبی از خود هیچ تشخصی ندارند، ظاهرش آشناست، صحبتش قابل پیش بینی است، نحوه‌ی عملش مشخص است؛ زیرا بر طبق الگویی رفتار می‌کند که قبلاً با آن آشنا شده‌ایم.

 

۲-۸-۹- شخصیت قراردادی

افراد شناخته شده‌ای هستند که مرتباً در داستان‌ها و نمایش نامه‌ها ظاهر می‌شوند و خصوصیاتی سنتی و جا افتاده دارند.

 

۲-۴-۳-۳-۱۰- شخصیت نوعی

شخصیت‌های نوعی یا تیپ، نشان دهنده خصوصیات گروه یا طبقه‌ای از مردم است که او را از دیگران متمایز می‌کند. نمونه‌ای است برای امثال خود.

 

۲-۴-۳-۳-۱۱- شخصیت تمثیلی

شخصیت‌های جانشین شونده هستند، به این معنا که شخصیت یا شخصیت‌هایی جانشین فکر و خلق و خو و صفت و خصلتی می‌شوند. در این صورت‌های ابتدایی تمثیل، صفات و خلقیات در قالب شخصیت‌هایی تجسم می‌یابند؛ بنابراین این نوع شخصیت‌ها دو بعدی هستند، بعد فکری و خصلتی که مورد نظر نویسنده است و بعد یکه در آن مجسم می‌شوند.

 

۲-۴-۳-۳-۱۲- شخصیت نمادین

نویسنده را قادر می‌کند مفاهیم اخلاقی با کیفیت‌های روحی و روشنفکرانه را به قالب عمل در آورد. در داستان‌های امروزی به طور کلی شخصیت‌های نمادین و تمثیلی به هم آمیخته‌اند و جدا کردن آن‌ ها از هم امکان ندارد.

 

۲-۴-۳-۳-۱۳- شخصیت همه جانبه

«این شخصیت‌ها در داستان‌ها، توجه بیشتری را به خود جلب می‌کنند. این شخصیت‌ها با جزییات بیش‌تر و مفصل‌تری تشریح و تصویر می‌شوند و خصلت‌های فردی آن‌ ها ممتازتر از شخصیت‌های دیگر رمان است». (میرصادقی، ۱۳۸۶: ۹۳-۱۱۰)
در تقسیم‌بندی دیگر شخصیت‌های داستانی به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند: «شخصیت‌های ساده و شخصیت‌های جامع. منظور از شخصیت‌های ساده افرادی است که تنها با یکی از وجوه انسانی خود در داستان حضور می‌یابند. در مقابل اگر شخصیتی با تمام وجوه خود در داستان حضور پیدا کند شخصیتی جامع خواهد یافت. معمولاً وجود هر دوی این شخصیت‌ها در داستان ضروری است؛ شخصیت‌های ساده گاه برای تقویت و پررنگ کردن شخصیت‌های جامع مورد استفاده قرار می‌گیرند.»(مستور، ۱۳۷۹: ۳۴-۳۵)
در مورد شخصیت ساده باید گفت که «این شخصیت گرچه تماس زیادی با سویه‌های گوناگون زندگانی ندارد ممکن است در دست نویسنده‌ای کارکشته به صورت فردی فراموش نشدنی در بیاید. چنین فردی ممکن است ظاهر، گفتار یا کردار شاخصی داشته باشد که کم‌یاب است». (دستغیب، ۱۳۸۴) البته ساده یا جامع بودن شخصیت داستان بستگی به تأکید نویسنده داستان بر شخصیت داستان دارد.
دیگر صاحب‌نظران، شخصیت‌های دیگری را نام برده‌اند. به عنوان نمونه از شخصیت‌های اجتماعی، افسانه‌ای، خاکستری، طبیعی، منفعل، موافق، ناظر، متضاد و مطلق نام برده اند. گریماس در طبقه بندی خود از شخصیت‌ها، با الگو گرفتن از کار پراپ، با توجه به کارکرد شخصیت‌ها به تقسیم‌بندی شخصیت‌ها پرداخته است. او شخصیت‌ها را به سه گروه تقسیم کرده است:
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
شناسنده (فاعل) و موضوع شناسایی (مفعول) / دهنده و گیرنده / یاری دهنده و مخالف. (سلدن، ۱۳۸۲: ۱۴۴)
بیشاب نیز شخصیت‌ها را به اصلی، فرعی، قهرمان، پلید، واسطه، فدایی، ذخیره، تصادفی، رو به رشد و آنی تقسیم کرده است. (۱۳۸۳: ۳۵۶-۳۵۷)

 

۲-۹- شخصیت پردازی

«شخصیت پردازی، خلق شخصیت‌های داستان است که نویسنده هر یک را با خصوصیات اخلاقی و روحی معینی در دنیای داستان و نمایش‌نامه می‌آفریند. انگیزه رفتار و گفتار اشخاص ساخته شده همه از خصوصیات خلقی و روانی آن‌ ها مایه می‌گیرد.»(داد، ۱۳۷۸: ۱۷۹) شخصیت پردازی از مهم‌ترین عناصر داستان است و موفقیت یک داستان اغلب به دلیل شخصیت پردازی منسجم و موفقیت‌آمیز آن داستان است. نویسنده در پرداخت و آفرینش شخصیت‌های داستانش آزاد است. شخصیت‌ها می‌توانند بر گرفته از افراد واقعی جامعه باشند و یا شخصیت‌های کاملاً خیالی که تنها زائیده تصور و نیروی تخیل نویسنده باشد؛ مانند برخی از شخصیت‌های اساطیری. اما امروز برخلاف گذشته مهارت نویسندگان با آفرینش موجودات وهمی و خیالی سنجیده نمی‌شود بل‌که هنر و توانایی نویسنده در آفریدن و واقعی نشان دادن شخصیت‌های ذهن اوست. این شخصیت‌ها و نیز رفتار و کردارشان باید با وجود غریب و تازه بودنشان از نظر خواننده پذیرفتنی و باور کردنی باشد تا بتواند با این شخصیت‌های برساخته ذهن نویسنده رابطه ایجاد کند و بدین ترتیب وارد دنیای ذهن نویسنده شود. جمال میرصادقی معتقد است که نویسنده برای آن‌که بتواند شخصیت‌های زنده و قابل قبولی عرضه کند باید سه عامل مهم را در نظر داشته باشد:
«نخست آن‌که، شخصیت‌ها باید در رفتار و خلقیاتشان ثابت قدم و استوار باشند. آن‌ ها نباید در وضعیت و موقعیت‌های مختلف، رفتار و اعمال متفاوتی داشته باشند مگر این‌که برای چنین تغییر رفتاری دلیلی وجود داشته باشد.
دوم آن‌که، شخصیت‌ها برای آن‌چه انجام می‌دهند باید انگیزه معقولی داشته باشند؛ به خصوص وقتی که تغییری در رفتار و کردار آن‌ ها پیدا شود، ما باید دلیل این تغییر را بفهمیم.
سوم آن‌که، شخصیت‌ها باید پذیرفتنی و واقعی جلوه کنند. آن‌ ها باید نه نمونه مطلق پرهیزکاری و خوبی باشند و نه دیو بد سرشت و شریر، بل‌که باید ترکیبی از خوبی و بدی و مجموعه‌ای از خصلت‌های ضد و نقیض و نا هماهنگ ترکیب یافته باشند». (میر صادقی، ۱۳۷۶: ۸۵-۸۶)

 

۲-۱۰- شیوه ­های شخصیت پردازی

برای شخصیت پردازی در داستان از سه شیوه می‌توان استفاده کرد:
«نخست، ارائه صریح شخصیت‌ها با یاری‌گرفتن از شرح و تحلیلی رفتار و اعمال و افکار شخصیت‌ها، آدم‌های داستانش را به خواننده معرفی می‌کند یا از زاویه دید فردی در داستان، خصوصیت‌ها و خصلت‌های شخصیت‌های دیگر داستان توضیح داده می‌شود و اعمال آن‌ ها مورد تفسیر و تعبیر قرار می‌گیرد. در این روش خواننده، شخصیت‌ها را از توضیح و تفسیری که نویسنده ارائه می‌دهد، می‌شناسد نه از روی عمل و کردار آن شخصیت. این روش شخصیت پردازی روشی است که از امتیاز وضوح و ایجاز برخوردار است اما هرگز به تنهایی نمی‌تواند به کار برود. اگر نویسنده تنها به تشریح و تفسیر شخصیت‌ها بسنده کند داستان شکل مقاله و گزارش به خود می‌گیرد و در واقع برای ایجاد یک داستان، شخصیت باید عمل کند و اگر عمل شخصیت در کار نباشد، داستانی نیز در کار نخواهد بود.
دوم، ارائه شخصیت‌ها از طریق عمل آنان، با کمی شرح و تفسیر یا بدون آن. این روش ارائه شخصیت‌ها جزء جدایی ناپذیر روش نمایشی است؛ زیرا از طریق اعمال و رفتار شخصیت‌هاست که آن‌ ها را می‌شناسیم. همان طور که در صحنه تئاتر، هنر پیشه با رفتار و گفتار، خودش را به ما معرفی می‌کند در داستان نیز از طریق اعمال و گفتار شخصیت‌هاست که خواننده به ماهیت آن‌ ها پی می‌برد و شخصیت‌ها در حین عمل نشان داده می‌شوند. اغلب نویسندگان از این روش در پرداخت شخصیت‌هایشان بهره می‌برند.
سوم، ارائه درون شخصیت‌ها، بی تغییر و تفسیر. به این ترتیب که با نمایش عمل‌ها و کشمکش‌های ذهنی و عواطف درونی شخصیت‌ها، خواننده غیر مستقیم شخصیت را می‌شناسد. د راین روش، عمل داستانی در درون شخصیت‌ها رخ می‌دهد و خواننده در جریان کشمکش درونی شخصیت قرار می‌گیرد». (میرصادقی، ۱۳۷۶: ۸۷-۹۳)

 

۲-۱۱- شخصیت پردازی در شاهنامه

درباره‌ی شخصیت پردازی در داستان‌های کلاسیک فارسی پیش‌تر سخن گفته شد. گفتیم که در داستان‌های سنتی شخصیت پردازی به صورت معمول امروزی به چشم نمی‌خورد در این نوع داستان‌ها قهرمانان معمولاً نمونه‌ی افراد سنخ یا گروه خود هستند. افراد تحت شمول گروه خود تفاوتی با یک‌دیگر ندارند و یا اگر دارند بسیار اندک است. هم‌چنین اغلب قهرمانان داستان‌های سنتی شخصیت‌هایی ایستا هستند؛ یعنی یا هرگز در برابر حوادث و اتفاقات داستان تغییر نمی‌کنند و یا اگر از حوادث تأثیر پذیرند این تغییر و دگرگونی بسیار غیر منتظره و یک‌باره است به طوری که شخص را به کلّی از یک سنخ و گروه به سنخ مقابل منتقل می‌کند، منظور از غیر منتظره آن است که انتظار چنین تغییری از سنخی که شخصیت متعلق به آن است نمی‌رود و یا نویسنده زمینه چینی لازم و کافی را برای چنین تغییری در داستان فراهم نمی‌آورد و همین موضوع باعث می‌شود دلیلی منطقی که موجب تقویت رشته‌ علت و معلولی و در نتیجه موجب استحکام داستان می‌شود به چشم نخورد. در واقع شخصیت‌ها معمولاً یا سفید هستند یا سیاه، یا خوب و یا بد، حد وسطی وجود ندارد. شخصیت خاکستری مانند آنچه در واقعیت می‌بینیم وجود ندارد و یا کمتر به چشم می‌خورد. با این نوع شخصیت پردازی به دفعات در منظومه‌های داستانی کلاسیک برخورد می‌کنیم یک مورد را برای نمونه ذکر می‌کنیم:
«بهرام گور، مظهر عیش و عشرت و عشق بازی و شکار، که به قول خودش فقط یک روز در هفته به کار ملک می‌رسد و شش روز دیگر را به عشق بازی می‌گذراند، وقتی تصمیم به ساختن هفت گنبد می‌گیرد و شیده‌ی معمار را بدین کار می‌خواند، لحظاتی با خود خلوت می‌کند و چنان سخنان عارفانه و زاهدانه‌ای می‌گوید که اگر از هر کس برآید از بهرام با ویژگی‌هایی که از او می‌شناسیم ساخته نیست. به عبارت دیگر، این سخنان به هیچ روی با قالب سنخی بهرام تناسبی ندارد و فاقد زمینه است.» (حمیدیان، ۱۳۷۲: ۵۴). اما در مورد شاهنامه اوضاع به گونه‌ای دیگر است؛ یعنی تغییر و تحولاتی از این دست بی مقدمه چینی و توجیه منطقی و یک‌باره کم‌تر به چشم می‌خورد که این امر ممکن است دلایلی داشته باشد از جمله این که در حماسه عنصر مهم خردگرایی و حقیقت نمایی تا اندازه‌ای آزادی عمل را از نویسنده می‌گیرد در حالی‌که در آثار نویسندگان رمانتیک و غنایی سرا، اصل آرمان گرایی و واقعیت گریزی و تنوع طلبی سبب می‌شود نویسنده هر ویژگی‌ای را که می‌پسندد بدون در نظر گرفتن هماهنگی آن ویژگی، با سنخی که شخصیت بدان تعلق دارد به او نسبت می‌دهد و شخصیت داستان کاملاً تحت اراده‌ی نویسنده عمل می‌کند و بدین روش تا اندازه‌ای از ملال انگیز شدن و یک‌نواختی داستان کاسته شود. در آثار حماسی با توجه به ویژگی ذاتی این نوع ادبی مبالغه و بزرگ‌نمایی و توصیفات آرمانی در پرداخت شخصیت‌ها به ویژه قهرمان داستان کاربرد بسیاری دارد چه اگر چنین نباشد قهرمان در حد افراد معمولی تنزل خواهد یافت و این درست برخلاف هدف حماسه می‌باشد با بیان این مقدمه می‌توان گفت در شاهنامه تا «حدودی» افراد از نوع و تیپ به سمت شخصیت متمایل می‌شوند. این واقعیت نمایی نسبی که در پرداخت شخصیت برخی از قهرمانان به کار رفته موجب شده تا هرگونه تغییر و تحول که در این قهرمانان رخ می‌دهد دارای مقدمه و زمینه‌چینی قبلی باشد و منظور ما این نیست که فردوسی قهرمانان شاهنامه را از خصلت‌ها و برجستگی‌های خارق‌العاده که لازمه‌ی حماسه است بی نصیب گذاشته باشد. با توجه به آن‌چه گفته شد می‌توان گفت که همه‌ی قهرمانان شاهنامه ایستا نیستند و برخی دچار تغییر و تحول می‌شوند، گاه این تحول تنها در برهه‌ی زمانی بسیار کوتاه رخ می‌دهد و گاه تا پایان عمر ادامه دارد. آن‌چه در این‌جا باید بیان کرد آن است که دلیل این تحول منطقی و مشخص است. نمونه بارز این تحولات جمشید است که در نیمه دوم عمر خود به دلیل فزونی قدرت و غرور دچار خودبینی شده به بیراهه کشیده می‌شود و ادعای خدایی می‌کند. در حقیقت قهرمانان شاهنامه به گونه‌ای پرداخته شده‌اند که علیرغم تمام خصوصیات خارق‌العاده‌ای که دارند، برای خواننده قابل درک و لمس پذیر می‌شوند؛ و با وجود برتری‌ها و تفاوت‌های آنان نسبت به مردم عادی، ضعف‌ها، اشتباهات و خطاهای بشری که در رفتار و کردارشان وجود دارد، آن‌ ها را به حوزه‌ی درک و لمس مخاطبان نزدیک می‌سازد.
نکته‌ی دیگر در رابطه با شخصیت پردازی فردوسی این نکته است که، روش شخصیت پردازی فردوسی در شاهنامه بیش‌تر متمایل به روش نمایشی می‌باشد و شخصیت‌ها اغلب با اعمال و گفتار خویش مجال بازیگری می‌یابند و خود را به خواننده معرفی می‌کنند. فردوسی به طور کلّی از چند شیوه برای معرفی و پرداخت شخصیت‌های داستانش استفاده کرده است که مهم‌ترین آن‌ ها نخست گفت‌وگوهایی است که میان شخصیت‌های داستان صورت می‌گیرد و به این روش حالات درونی افراد را به نمایش می‌گذارد و شخصیت را به مخاطب می‌شناساند. در این روش «مخاطب در عین حال که سخن قهرمان را در باب موضوعی خاص می‌خواند و می‌شنود احساس می‌کند که از این رهگذر با درون قهرمان نیز آشناتر شده و بیش‌تر او را می‌شناسد.» (اسلامی ندوشن، ۱۳۸۶: ۱۳۱). برای نمونه در داستان رستم و اسفندیار «پیچ و خم‌های روانی داستان که به‌ترین نمونه‌ی آن در دودلی‌های اسفندیار نموده می‌شود و استدلال‌هایی که در گفت و شنودها به کار می‌روند، از استواری و طرواتی برخوردارند که هیچ گفته‌ای با این قدمت نمی‌تواند با آن‌ ها برابری کند. (اسلامی ندوشن، ۱۳۸۶: ۳۱).
گاه نیز فردوسی شخصاً در مقام راوی وارد شده و حالات و احساسات درونی شخصیت‌ها را توصیف می‌کند؛ مثلاً در داستان زال و رودابه، هنگامی که زال پس از شنیدن اوصاف رودابه از زبان هم‌راهانش دل‌باخته می‌شود فردوسی این‌گونه حالات درونی و عشق نوپای او را توصیف می‌کند:

 

 

 

 

 

برآورد مر زال را دل به جوش
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.