ورزای پیر، درد کمر. (همان،ص.۱۴۴)
البتّه شاعر اذعان می‌کند که اتّفاقات سهمیگن دنیایی، همچون مرگ، جنگ، فقرو … باعث شده تا نیمه‌ی پر آن را ندیده بگیریم .او ماهیت زندگی را زشت نمی‌داند بلکه، حوادث دردناک را عامل زشتی آن قلمدادمی‎کند:
چه زندگانی دیگرگونی را
با انتظار می‌رفتیم
تا بدان هنگام
که کشتی ها‌مان را
در لجن زاری گشوده لنگر انداختیم …
که دریغا
دریغ ، دریغ
تابوتی بر دست‌ها و گوری در دل‌ها
در بارانی یکریز. (همان،ص.۵۴)
در جایی دیگر می‌توان به تعریض شاعر برخورد کرد. وقتی که در میان زشتی‌های زندگی ، انسان را به اجبار وا می‌دارد که اقرار کند زندگی زیباست . او در بین آوردن ترکیباتی چون : «نرده‌های شکسته »،«پرتگاه لیز زمان»و «هوایی خارآکنده»که می‌تواند دیدگاه او در مورد زندگی باشد ناگهان می‌گوید: «بگو زندگی زیباست!»
و حالیا
افقی ناپیدا
نرده‌های شکسته
پرتگاه لیز زمان
هوایی خار آکند…
آی نور خمیده !
تو باید بنویسی
زیباست زندگی. (همان،ص.۳۶۴)
۴-۲-۲-۱-۳-یکنواختی زندگی
روال تکرار‌پذیر زندگی، شاعر را وادار می‌کند که آن‌ را بازی بی‌رحمانه‌ای ببیند، پر از روزمرگی و کسالت . از نظر او این روند تکرار شدنی تا روز مرگ ادامه دارد :
بر می‌خیزیم و می‌نشینیم
برمی‌خیزیم و می‌نشینیم
و این بازی بی‌رحم
تا حفر مرگ زیر قدم‌هامان
همچنان جریان می‌یابد. (همان،ص.۳۴۹)
سپس ما می‌رویم و این بازی بی‌ثمر، نصیب دیگری می‌شود و همچون رودی در جریان، تکرار می‌شود:
پس ما به سوی زمین باز می‌رویم
و این کلمات
در آرواره‌هایی دیگر خواهد لرزید
و این بازی بی‌برگ
همچنان جریان خواهد داشت. (همان،ص.۲۸۸)
این تکرار مخصوص انسان نیست بلکه در تمام امور دنیوی جریان دارد:
و هر چه هست همین اتّفاق‌های ساده‌ی دنیاست:
اتوبوس‌های شکسته‌یی که بهم می‌خورند
سرگیجه‌ی مداوم سیاره‌ها. (همان،ص.۳۵۱)
۴-۲-۲-۱-۴- فریب زندگی
فریب زندگی موضوعی است که انسان از آن غافل شده ، شمس با تلنگری آن را یاد‌آوری می‌کند. او با ترکیب کنایه‌ای «چیزی در آستین داشتن » مهیّا بودن زندگی را برای نشان دادن هر گونه اتّفاقی ، به خواننده گوشزد می‌کند:

زندگی!
چه در آستینت کرده‌ای
که شادمانه و دست افشان این چنین برابر من راه می‌روی. (همان،ص.۲۹۸)
شاعر اغلب برای ملموس کردن واژگان تجریدی و انتزاعی از تشبیه‌های حسی استفاده می‌کند. او افسون زندگی را می‌بیند و با واژگانی چون«بی ماه»، «کورمال کورمال»، «سایه ها»و «پنهانی بودن» تصویری مه‌آلود می‌سازد برای اینکه بتواند ذهن خواننده را هم سو با فلسفه‌ای که در ذهن دارد همراه سازد:
و زندگی که سِحر سَحَر می‌نمود
اکنون شبی است
که بی ماه
کورمال کورمال

 

 

 

 

۲

 

 

 

 

 

۲

 

 

 

جمع

 

۵۷

 

۲۳

 

۱۰

 

۱۵

 

۶

 

۶۷

 

۹

 

۳۵

 

۱۱۱

 

 

 

درصد

 

۵۱%

 

۳۰%

 

۱۳%

 

۶%

 

۶۰%

 

۸%

 

۳۲%

 

۱۰۰%

 

 

 

با توجه به دسترسی به مقالات، در این پژوهش از میان مطالعات فوق، در مجموع ۱۱۱ مقاله انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته شده است. نوع رویکردهای بکار رفته در این مقالات و نوع سازمان مورد مطالعه به تفکیک سال مورد توجه قرار گرفته شده است. این موارد در جدول ۲-۷ خلاصه شده است.
این پژوهش رویکردهای به کار گرفته در مقالات بررسی شده را به چهار گروه مدلسازی، شبیه­سازی، رویکرد مفهومی و مرور ادبیات تقسیم نموده است. شکل ۲-۸ سهم هر رویکرد را در مقالات بررسی شده نشان می­دهد. حجم بالای مقالات منتشر شده در زمینه ارزیابی زنجیره تامین با بهره گرفتن از رویکردهای مدلسازی و شبیه­سازی نشان­دهنده اهمیت رویکردهای کمی در این زمینه می­باشد.
شکل ۲-۸- درصد رویکردهای مختلف ارائه شده در مقالات بررسی شده
نمودار ۲-۹ نیز نشان­دهنده میزان مقالات منتشر شده در زمینه ارزیابی زنجیره تامین در سازمانهای تولیدی و خدماتی می­باشد. همانطوری­که ملاحظه می­ شود حجم مقالات در سازمانهای خدماتی بسیار کمتر از سازمانهای تولیدی می­باشد. بنابراین می­توان گفت مطالعه زنجیره تامین در سازمانهای خدماتی در دوران طفولیت خود به سر می­برد و زمینه بسیار مناسبی برای مطالعه می­باشد.

شکل ۲-۹- درصد نوع سازمان مورد مطالعه در مقالات بررسی شده
در برخی از این مقالات، ادبیات ارزیابی زنجیره تامین بررسی شده و در هر یک رویکردهای متفاوتی ارائه شده است. به عنوان مثال، والاس و چوی ادبیات ارزیابی زنجیره تامین را مرور نموده ­اند و در آن به بررسی نقش ساختارهای اطلاعاتی در عدم اطمینان زنجیره تامین پرداخته­اند( والاس و چوی^[۱۳۱]، ۲۰۰۹، ۲۷). تنگ^[۱۳۲] و موسی نیز در مرور ادبیات خود مقالات منتشر شده در این زمینه را در سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۹ مورد بررسی قرار داده­اند. در مقاله آنها سه نوع عدم قطعیت جریان مواد، جریان مالی و جریان اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته و تکنیک­های کمی و کیفی در این­باره در مقالات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است (تنگ، ۲۰۰۹، ۳۹). محققان دیگر مانند استنلی^[۱۳۳] و کایاستا^[۱۳۴] از دیدگاه مفهومی به ارزیابی زنجیره تامین پرداخته­اند. محققان فوق، تحقیق خود را در سازمانهای خدماتی انجام داده­اند. استنلی به شناسایی عواملی کلیدی و موفقیت آمیز زنجیره تامین در سازمانهای خدماتی پرداخته است(استنلی، ۲۰۰۵، ۴۱). کایاستا نیز به شناسایی ساختارهای حاکم بر زنجیره های تامین خدمات و نقش آنها در ارزیابی زنجیره پرداخته است (کایاستا، ۲۰۰۶، ۲۵). بسیاری از محققان نیز از رویکردهای مدلسازی و شبیه­سازی در طراحی و ارزیابی زنجیره تامین استفاده نموده ­اند. به عنوان مثال بارلاس و اکسوگان^[۱۳۵]، تاثیر سیاست­های موجودی در ارزیابی عملکرد زنجیره را مورد توجه قرار داده­اند( بارلاس و اکسوگان، ۱۹۹۹، ۱۲۸). چای و همکاران با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک دورگه به ارزیابی عملکرد زنجیره­های چند معیاره پرداخته­اند(چای و همکاران، ۲۰۰۸، ۱۴۲).
پس از بررسی کمیت و ماهیت تحقیقات انجام شده در حوزه زنجیره تامین و ارزیابی آن، در بخش بعد به بررسی بیشتر تحقیقات انجام شده در این زمینه به ویژه با رویکردهای مدلسازی و شبیه سازی پرداخته می­ شود.
۲-۶-۱- پیشینه تحقیقات داخلی
در زمینه ارزیابی زنجیره تامین، پژوهش­های بسیاری در داخل کشور صورت گرفته است، اما تعداد محدودی از آنها به­ صورت مستقیم به موضوع این پژوهش مرتبط هستند که در اینجا سعی شده تا حد امکان به بررسی آنها پرداخته شود.
ماکویی و مددی(۱۳۸۲) در پژوهشی به تحلیل رفتارهای دینامیکی زنجیره­های تامین پرداختند. آنها از رویکرد پیچیدگی بر اساس تئوری اطلاعات و آنتروپی استفاده کردند و ضمن ارائه تعریف مختصری از انواع پیچیدگی و روابط ریاضی مربوط به آنها، در خصوص چگونگی انتقال پیچیدگی در طول زنجیره تامین بحث کردند و روشی جهت محاسبه این نوع پیچیدگی ارائه دادند. آنها دریافتند که کاربرد رویکرد پیچیدگی جهت تحقیق روی مشخصه عملکردی جریان­های اطلاعات و مواد در زنجیره­های تامین، از زمینه ­های بسیار جدید در تحلیل زنجیره ها است. این رویکرد، اطلاعات ارزشمندی را در خصوص رفتارهای دینامیک زنجیره­های تامین فراهم کرده و امکان مدیریت مناسب سازمان­های درون زنجیره را فراهم می­نماید (ماکویی و مددی، ۱۳۸۲، ۵۲).
تیموری و هاشمی علیا(۱۳۸۷)، یک مدل شبیه­سازی گسسته برای زنجیره تامین قطعات یدکی خودرو بر اساس متدولوژی پویایی­های سیستم ارائه کردند. زنجیره تامین مورد مطالعه آنها دو سطحی و شامل یک خرده­فروش (تعمیرگاه مرکزی) و یک عمده­فروش (ایساکو) بود. بر این اساس یک مدل زنجیره­ای به منظور توسعه سیاست سفارش­دهی نقطه سفارش در دو سطح تعمیرگاه مرکزی و ایساکو شبیه­سازی شده است. مدل ساخته­شده، یک مدل ریاضی غیر­خطی است که با شبیه­سازی روی رایانه و با نرم­افزار ونسیم تحلیل شده است. این مدل که به منظور تجزیه و تحلیل عملکرد سیستم توزیع قطعات یدکی خودرو توسعه داده شده، امکان پیشگویی بهبود عملکرد زنجیره را با اجرای سیاست­های رشد مهیا می­سازد (تیموری و هاشمی علیا، ۱۳۸۷، ۱۹۹).
شفیعا و همکاران(۱۳۸۸) بیان نمودند که از جمله عوامل مهم ایجاد کننده مزیت رقابتی در کسب وکار و تولید، استفاده از منابع مشترک می­باشد. در این رویکرد از طریق راهبرد سکوی مشترک، امکان تولید طیف وسیعی از محصولات، توام با حداقل تنوع در عوامل تولید فراهم می­گردد. این در حالی است که عمده کارخانجات و صنایع تولیدی در یک نظام مبتنی بر شبکه، تلاش می­ کنند زمینه ایجاد ارزش را از مرحله تامین منابع، تحویل محصول به مشتری در کوتاه­ترین زمان، برنامه­ ریزی و مدیریت نمایند. از جمله مصادیق این راهبرد در طول زنجیره تامین مشترک­سازی مولفه­های محصول است. بر این اساس آنها مقاله­ای با نام اندازه ­گیری میزان صرفه­جویی­های زمانی حاصل از مشترک­سازی مولفه­ها در زنجیره تامین ارائه کردند و در آن مدلی ریاضی طراحی نمودند. در این مقاله ضمن تصمیم­سازی در خصوص انتخاب بهترین ترکیب مولفه­های قابل اشتراک در محصولات، اثر زمانی راهبرد مشترک­سازی و میزان صرفه جویی­های ناشی از آن به عنوان یکی ازمعیارهای کلیدی عملکردی در زنجیره تامین مورد ارزیابی قرار گرفته است (شفیعا و همکاران، ۱۳۸۸، ۴۵­).
نخعی و ساعی(۱۳۸۸) تاثیر الکترونیکی کردن یک زنجیره تامین بین ­المللی شامل فرستنده کالا، گمرک و توزیع­کننده داخلی و خرده­فروش بر سطح رضایت­مندی مشتری را شبیه­سازی کردند و مورد بررسی قرار دادند. در این بررسی سه پارامتر به عنوان سطح رضایت­مندی مشتری در نظر گرفته شد که عبارت بودند از سطح موجودی زنجیره، سطح سرویس­دهی و اثر شلاقی^[۱۳۶]. در این زنجیره تامین بین المللی، گمرک به عنوان یک گلوگاه در نظر گرفته شده که سبب تاخیر زمانی رساندن کالا از فرستنده به توزیع­کننده می­ شود. الکترونیکی کردن گمرک می ­تواند از زوایای مختلفی مانند مانیفست الکترونیکی و… مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور، روزتا­نت^[۱۳۷] به عنوان یک مدل جدید، در زمینه الکترونیکی کردن فرآیندهای تجاری در زنجیره تامین معرفی شده و سپس برای اندازه ­گیری تاثیر الکترونیکی کردن زنجیره تامین بین ­المللی با بهره گرفتن از روزتا­نت از تکنیک شبیه­سازی با بهره گرفتن از نرم­افزار اوسیم^[۱۳۸] استفاده شده است. نتایج حاصل از شبیه­سازی نشان می­دهد که الکترونیکی کردن زنجیره تاثیر محسوسی بر افزایش سطح رضایت­مندی مشتری در زنجیره­های بین ­المللی می­ گذارد (نخعی و ساعی، ۱۳۸۸، ۱۸۵).
کاظمی و ماکویی(۱۳۸۸) به تدوین استراتژی زنجیره تامین صنعت فولاد ایران با بهره گرفتن از تحلیل پویایی سیستم­ها پرداختند. آنها ساختار ظرفیت­سازی، تولید فولاد خام و محصولات نهایی، سود حاصل از فروش، صادرات و تقاضای فولاد را مدل­سازی کرده و در چارچوب تفکر سیستمی و با بهره گرفتن از ابزارهای سیستم داینامیک و نرم افزار ونسیم آن را شبیه­سازی و اجرا کردند. آن­ها ابتدا متغیرهای اصلی را شناسایی کرده و روابط بین آنها را در قالب حلقه­های علّی بیان کردند. سپس با طراحی مدل اصلی و در قالب نمودار انباشت جریان آن را تکمیل و به شبیه­سازی رفتار متغیرهای کلیدی پرداختند. در نهایت در این مدل سناریوهای پیشنهادی و روند رفتار متغیرها ارائه شده است( کاظمی و ماکویی، ۱۳۸۸، ۳۲۷).
کیانی و پورفخرایی(۲۰۱۰) در جدید­ترین پژوهش­ها در زمینه کاربرد مدل­سازی و شبیه­سازی پویایی­های سیستم، یک مدل پویایی سیستم برای ارزیابی زنجیره تامین تولید و مصرف انرژی در ایران در بخش­های نفت و گاز ارائه کردند که مدل پیشنهادی آنها شامل فاکتورهای مختلف اقتصادی و انرژی می­گردد. در این تحقیق بیشتر به بخش­های بالا­دستی زنجیره شامل تولید و توزیع توجه شده است. بنابراین هدف از آن، شناخت و تحلیل عدم­قطعیت­های موجود در این بخش­ها مانند هزینه تولید و تقاضا می­باشد. آنها توانستند تحت سناریوهای گوناگون به ارزیابی سیاست­های تولیدی و مصرف انرژی در ایران بپردازند (کیانی و پورفخرایی، ۲۰۱۰، ۱۵۶).
۲-۶-۲- پیشینه تحقیقات خارجی
در زمینه ارزیابی زنجیره تامین سازمان­های خدماتی همانطوری­که قبلا نیز به ان اشاره شد تاکنون مطالعات بسیار محدودی چه در داخل و چه در خارج از کشور انجام شده است. با توجه به این مسئله در زیر به برخی از این مطالعات اشاره شده است:
سیوارم^[۱۳۹](۲۰۰۴) در مقاله­ای تحت عنوان « مدیریت زنجیره تامین در خدمات بانکی » به مدل­سازی زنجیره تامین در صنعت بانکداری پرداخته است. در این تحقیق عمدتاً به دو نوع خدمت بانکی توجه شده است: خدمات حرفه ای و خدمات فروشگاهی. در نهایت این مقاله نتیجه ­گیری می­ کند که بانکها در زنجیره­های تامین سایر سازمان­ها نیز نقش اساسی دارند و بیشتر در پایان زنجیره­های تامین فیزیکی واقع می­شوند. یعنی در جایی که عرضه­کنندگان می­خواهند در کمترین زمان و با اطمینان به پول خود برسند و خریداران تمایل دارند از وصول به موقع کالاها اطمینان حاصل کنند. بنابراین نقش بانک­ها در مدیریت جریانات نقدینگی بین این گروه­ ها اساسی می­باشد (سیوارم، ۲۰۰۴، ۳).
یولی^[۱۴۰](۲۰۰۴) “­استراتژی موقعیتی زنجیره تامین برای یکپارچه سازی، ارزیابی شبیه­سازی و بهینه­سازی” را مورد مطالعه قرار دادند. آنها در مقاله خود به معرفی، تحلیل و طبقه ­بندی زنجیره تامین جهانی پرداختند. آنها پویایی­های زنجیره تامین و تاثیرات آن بر استراتژی­ های مختلف را بررسی کردند. همچنین یک دیدگاه یکپارچه برای زنجیره تامین سازمان­های جهانی ارائه کردند و بیان کردند که بوسیله استراتژی­ های یکپارچه، کارخانه­ها می­توانند به ارزش­های تجاری خود بصورت بهینه، در شرایطی که زنجیره تامین آنها تحت پویایی بالایی نیز باشد، دست یابند (یولی، ۲۰۰۴، ۱۸۶).

۴-۱-۵- قطر و طول ریشه
با افزایش ارتفاع روند مشخصی برای دو صفت قطر و طول ریشه مشاهده نشد، به­ طوری که بیشترین مقدار قطر ریشه (۰۱/۵ میلی‌متر) در ارتفاع ۱۴۵۰ متری گلستان مشاهده شد که البته با مقدار آن در ارتفاع ۲۲۵۰ متری این استان و همچنین ارتفاع ۱۰ متری مازندران اختلاف معنی‌داری نشان نداد (۰۵/۰ ≤ P) کمترین مقدار قطر ریشه (۰۲/۳ میلی‌متر) در ارتفاع ۷۵۰ متری گلستان بدست آمد.

بیشترین مقدار طول ریشه (۰۱/۳۱ سانتی‌متر) در ارتفاع ۱۴۵۰ متری گلستان مشاهده شد.
۴-۱-۶- اندازه و تعداد گل آذین در بوته
بین دو استان از نظر تعداد گل آذین اختلاف معنی‌دار (۰۵/۰ ≤ P) مشاهده شد. میانگین تعداد گل آذین در بوته، در گلستان ۸/۴۶ عدد بود، در حالی‌که در مازندران ۳۵/۴۱ عدد بود. در بررسی اثر متقابل ارتفاع در استان، مشخص شد که استان گلستان با ارتفاع ۱۴۵۰ متر بیشترین تعداد گل آذین (۲/۵۹ عدد) را داشت در حالی­که در ارتفاع ۷۵۰ متری مازندران کمترین تعداد گل آذین (۸/۳۵ عدد) مشاهده شد.
تعداد گل آذین در بوته با صفاتی مثل طول برگ، تعداد برگ، تعداد گره، قطر ساقه و طول ریشه همبستگی مثبت و معنی­داری نشان داد.
اندازه گل آذین در مناطق نمونه برداری کم و بیش مشابه بود، تنها در ارتفاع ۱۴۵۰ متری مازندران گزنه‌هایی با اندازه گل آذین بالاتر (۵۲/۵ سانتی‌متر) نسبت به سایر مناطق مشاهده شد.
۴-۱-۷- ارتفاع گیاه
افزایش ارتفاع نقش موثری در کاهش ارتفاع گیاه گزنه داشت، به­ طوری‌که نتایج نشان داد در ارتفاعات پایین (تا ۷۵۰ متر) ارتفاع بوته‌ها بالا بود اما در ارتفاعات بالاتر کاهش چشمگیری در ارتفاع گیاه مشاهده شد. بیشترین ارتفاع گیاه (۳/۱۲۰ سانتی‌متر) در استان مازندران با ارتفاع ۷۵۰ متر بدست آمد و کمترین مقدار این صفت (۲/۷۷ سانتی متر) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران مشاهده شد که البته با ارتفاع ۲۲۵۰ متری گلستان اختلاف معنی‌دار نداشت.
ارتفاع گیاه گزنه با صفاتی مثل طول برگ، تعداد برگ، تعداد گره و طول ریشه همبستگی مثبت و معنی داری داشت (جدول ۴-۳).
۴-۱-۸- میزان کلروفیل
با افزایش ارتفاع میزان کلروفیل روند افزایشی داشت به­ طوری که بیشترین میزان کلروفیل (۳/۵۰ درصد) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران بدست آمد در حالی­که مقدار این صفت در ارتفاع ۷۵۰ متری ۳/۲۷ درصد بود. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که میزان کلروفیل با طول برگ و تعداد گره، همبستگی منفی و معنی‌دار و با فاصله گره (۴۰/۰= r) همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت (جدول ۴-۳).
طبق نتایج بدست آمده، صفات مورفولوژیکی و بیوشمیایی گیاه گزنه تحت تاثیر شرایط محیطی مختلف ناشی از تغییر ارتفاع محل رویش قرار گرفتند، یه­طوری‌‌که ارتفاعات بالا در دو استان مازندران و گلستان به خصوص منطقه له کوه بابل با ارتفاع ۲۲۵۰ متر از سطح دریا، دارای بیشترین تاثیرپذیری از افزایش ارتفاع بودند. با توجه به داده‌های هواشناسی (جدول ۳-۱) با افزایش ارتفاع، دما به طور محسوسی کاهش یافت به‌طوری‌که میانگین دمای سالیانه از ۱۷ درجه سانتی‌گراد در پایین­ترین ارتفاع به ۸ درجه سانتیگراد در بالاترین ارتفاع رسید و از آنجایی که رشدونمو اندام‌های گیاهی در شرایط دمای پایین کاهش می‌یابد بسیاری از صفات مورفولوژیکی مورد بررسی در این مطالعه نظیر طول و عرض برگ، تعداد برگ و ارتفاع گیاه کاهش یافت. در بسیاری از گیاهان تاثیر دمای پایین در کاهش خصوصیات رویشی به اثبات رسیده است (امیدبیگی، ۱۳۷۹). همزمان با کاهش دما در ارتفاعات بالا میزان کلروفیل افزایش نشان داد، افزایش درصد کلروفیل در شرایط سرد نوعی مقاومت در برابر سرما محسوب می‌شود تا گیاه بتواند تا حدودی خسارات ناشی از کاهش فتوسنتز را جبران کند (اسپیرینگ و کارلاندر، ۱۹۷۹).
۴-۲- صفات بیوشیمیایی
نتایج تجزیه واریانس صفات بیوشیمیایی مورد بررسی با دستگاه اسپکتروفتومتر و دستگاه HPLC نشان داد که اثر متقابل ارتفاع در استان برای تمامی صفات معنی‌دار بود (جدول ۴-۴ و جدول ۴-۵). مقایسه میانگین نیز برای این صفات انجام شد.
۴-۲-۱- فنل کل برگ، ریشه، ساقه و گل
نتایج بررسی‌ها نشان داد که با افزایش ارتفاع، میزان فنل در اندام‌های مختلف گزنه افزایش می‌یابد، به­ طوری که بیشترین میزان فنل کل برگ (۵۷/۳ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران بدست آمد و با کاهش ارتفاع به ۱۴۵۰ متر، فنل کل برگ کاهش محسوسی نشان داد، ارتفاعات بالای استان گلستان نیز از فنل بالاتری نسبت به ارتفاعات پایین ­ر برخوردار بودند (شکل ۴-۱).
میزان فنل کل ساقه و گل نیز تحت تاثیر ارتفاع بود به­ طوری که بیشترین میزان آن (۳۸/۳ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران و کمترین مقدار آن (۴۸/۱ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۵۰ متری گلستان بدست آمد (شکل ۴-۲).
در ریشه نسبت به اندام‌های دیگر میزان فنل کل کاهش محسوسی نشان داد و حتی اختلاف کمتری در ارتفاعات مختلف مشاهده شد، به­ طوری که بیشترین میزان فنل کل ریشه (۲۱/۱ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران و کمترین مقدار آن (۰۹/۱ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۷۵۰ متری گلستان بدست آمد (شکل ۴-۳).
جدول ۴-۴- تجزیه واریانس صفات بیوشیمیایی مورد بررسی با دستگاه اسپکتروفتومتر

** و ns به ترتیب نشان دهنده معنی‌داری در سطح ۱% و غیر معنی‌دار می‌باشد.
جدول ۴-۵- تجزیه واریانس صفات بیوشیمیایی مورد بررسی با دستگاه HPLC

** و ns به ترتیب نشان دهنده معنی‌داری در سطح ۱% و غیر معنی‌دار می‌باشد.

شکل ۴-۱- مقایسه میانگین اثر متقابل ارتفاع در استان بر میزان فنل برگ
(اعداد دارای حروف مشترک فاقد اختلاف معنی‌دار می­باشند)

شکل ۴-۲- مقایسه میانگین اثر متقابل ارتفاع در استان بر میزان فنل ساقه و گل
(اعداد دارای حروف مشترک فاقد اختلاف معنی‌دار می­باشند)

شکل ۴-۳- مقایسه میانگین اثر متقابل ارتفاع در استان بر میزان فنل ریشه
(اعداد دارای حروف مشترک فاقد اختلاف معنی‌دار می­باشند)
۴-۲-۲- فلاونوئید کل برگ، ریشه، ساقه و گل
نتایج مقایسه میانگین نشان داد که با افزایش ارتفاع در دو استان مازندران و گلستان میزان فلاونوئید کل در اندام‌های مختلف افزایش یافت، به‌طوری‌که بیشترین میزان فلاونوئید کل برگ (۶۴/۵ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران بدست آمد، در ارتفاع ۱۴۵۰ متری مازندران مقدار آن به ۹۴/۴ میلی‌گرم بر گرم رسید و پس از آن ارتفاعات بالای گلستان بیشترین میزان فلاونوئید کل برگ را داشته‌اند. کمترین میزان فلاونوئید برگ (۳ میلی‌گرم بر گرم) مربوط به ارتفاع ۵۰ متری گلستان بود (شکل ۴-۴).
مقدار فلاونوئید کل ساقه وگل نسبت به برگ کاهش نشان داد اما همچنان در ارتفاعات بالاتر مقدار بیشتری از این ماده در اندام‌های ساقه و گل وجود داشت. بیشترین میزان فلاونوئید ساقه و گل (۹۸/۳ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران حاصل شد و با کاهش ارتفاع به ۱۴۵۰ متر میزان آن کاسته شد اما در سایر مناطق نمونه برداری میزان این ماده تقریباً یکسان بود و با هم اختلاف معنی‌داری نداشتند (شکل ۴-۵).
فلاونوئید کل ریشه کاهش چشمگیری نسبت به برگ و ساقه و گل داشت به‌طوری‌که بیشترین میزان آن (۵۳/۲ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران بدست آمد و سایر مناطق مرتفع دو استان میزان تقریباً مشابهی از فلاونوئید کل را در اندام ریشه داشتند، کمترین میزان این ماده (۱/۲ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۱۰ متری مازندران بدست آمد (شکل ۴-۶).

شکل ۴-۴- مقایسه میانگین اثر متقابل ارتفاع در استان بر میزان فلاونوئید برگ
(اعداد دارای حروف مشترک فاقد اختلاف معنی‌دار می­باشند)

شکل ۴-۵- مقایسه میانگین اثر متقابل ارتفاع در استان بر میزان فلاونوئید ساقه و گل
(اعداد دارای حروف مشترک فاقد اختلاف معنی‌دار می­باشند)

شکل ۴-۶- مقایسه میانگین اثر متقابل ارتفاع در استان بر میزان فلاونوئید ریشه
(اعداد دارای حروف مشترک فاقد اختلاف معنی‌دار می­باشند)
۴-۲-۳- کلروژنیک برگ، ریشه، ساقه و گل
مقایسه میانگین اثر متقابل ارتفاع در استان بر میزان اسید کلروژنیک برگ گیاه گزنه نشان داد که در هر دو استان مازندران و گلستان با افزایش ارتفاع میزان کلروژنیک برگ افزایش یافت، به­ طوری‌که بیشترین مقدار آن (۲۹/۰ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران بدست آمد و پس از آن ارتفاع ۲۲۵۰ متری گلستان مقدار کلروژنیک بالایی داشت، کمترین مقدار این ماده (۱/۰ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۵۰ متری گلستان مشاهده شد (شکل ۴-۷).
در اندام‌های ساقه و گل نیز بیشترین میزان اسید کلروژنیک در ارتفاعات بالا مشاهده شد، به‌طوری‌که بیشترین مقدار این ماده (۳/۰ میلی‌گرم بر گرم) در رویشگاه‌های ۲۲۵۰ متری مازندران دیده شد و پس از آن سایر مناطق مرتفع دو استان قرار داشتند، کمترین مقدار کلروژنیک اسید ساقه و گل (۱۷/۰ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۱۰ متری مازندران دیده شد (شکل ۴-۸).
در ریشه گزنه نسبت به اندام‌های هوایی مقدار اسید کلروژنیک کمتری دیده شد، به­ طوری‌که بیشترین مقدار این ماده (۱۳/۰ میلی‌گرم بر گرم) در ارتفاع ۲۲۵۰ متری مازندران بدست آمد و با کاهش ارتفاع مقدار این ماده در ریشه بصورت چشمگیری کاهش یافت به­ طوری که در ارتفاع ۵۰ متری گلستان به ۰۲/۰ میلی‌گرم بر گرم رسید (شکل ۴-۹).

 

 

 

 

Thymol

 

 

 

توضیحات جدول: گروه های موجود در ستون سمت چپ با حرف I و گروه های موجود در ردیف بالای جدول با حرف J مشخص شده اند. مقادیری که در محل تلاقی دو گروه درج شده است، اختلاف میانگین لگاریتم تعداد باکتری(I-J) در دوره مطالعه را نشان می دهد. در ضمن از نوشتن مقدیر تکراری پرهیز شده است.
مقادیری که به صورت ستاره دار مشخص شدهاند نشان دهنده معنی دار بودن اختلاف لگاریتم تعداد باکتری بین دو گروه محل تلاقی است.
نمودار شماره ۳- ۱: نمودار میانگین لگاریتم تعداد باکتری در گروه های مختلف
«فصل چهارم»
بحث، نتیجه گیری و پیشنهادها
۴- فصل چهارم بحث و نتیجه گیری
۴-۱- بحث
بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی هر ساله بیش از ۳۰ درصد مردم در کشورهای صنعتی از بیماری های با منشاٴ غذایی رنج می برند(۳۹). باکتری لیستریامونوسایتوژنز یکی از مهمترین پاتوژن‌های غذایی می‌باشد که گسترش جهانی دارد. این باکتری سبب ایجاد بیماری لیستریوزیس در انسان وحیوان می‌شود. اگر چه این بیماری در انسان نادر است امّا در صورت بروز در افراد دچار ضعف ایمنی مانند نوزادان و افراد مسن ممکن است منجر به مرگ شود. به دلیل گستردگی این باکتری در محیط و توانایی رشد بر روی انواع مواد غذایی، می‌تواند وارد زنجیره‌ی غذایی انسان شده و تکثیر یابد(۴۰).
این باکتری در شیر، پنیر، گوشت تازه و منجمد شده، میوه‌ها و مواد غذایی یا گیاهی یافت شده است. گزارش های فراوان حاکی از آن است که لیستریامونوسایتوژنز به حرارت مقاوم می‌باشد و لذا زنده ماندن این باکتری در مواد غذایی حتی پس از پخت نیز امکان‌پذیر می‌باشد(۴۱).
در مطالعه ی گودبرندتر و همکاران (۲۰۰۴) شیوع لیستریا مونوسایتوژنز در گوشت، مرغ و گیاهان دریایی در مراحل مختلف فرآوری در کشورهای اسکاندیناوی مورد بررسی قرار گرفت. شیوع این باکتری در گوشت ۱۵-۰%در مرغ ۱/۲۴-۶/۲۰% و در گیاهان دریایی ۹/۵-۱/۲۲% بود(۴۲).
عفونت غذایی ناشی از لیستریا در ۳۰% افراد مبتلا منجر به مرگ و میر می شود(۱۷). با وجود اینکه تعداد عفونت غذایی ناشی از لیستریا مونوسایتوژنز نسبت به عفونت با سالمونلا، کلستریدیوم، کمپلوباکترها و استافیلوکوکوس سروئوس کمتر است، اما به جرات می توان گفت که از نظر نقش تهدید کنندگی، لیستریوزیس یکی از خطرناک ترین نوع عفونت های غذایی است(۴۳).
برای افراد سالم بیشترین میزان قابل قبول باکتری لیستریا مونوسایتوژنز در غذا ۱۰۰ سلول در هر گرم است(۴۴). تعداد این باکتری در غذاهای یخچالی طی یک دوره ۳ تا ۴ هفته ای (دوره نگهداری اکثر غذاها) می تواند به بیش از ۱۰۰ هزار سلول در هر گرم غذا برسد(۴۲).

استفاده از مواد شیمیایی به منظور جلوگیری یا به تاخیر انداختن فساد مواد غذایی امروزه دارای کاربرد وسیعی می باشد. در ارتباط با اثرات سوء استفاده از مواد شیمیایی صنعتی، تولیدکنندگان مواد غذایی و مصرف کنندگان آن بایستی در استفاده از این گونه مواد نگهدارنده احتیاط نمایند(۴۵).
در نتیجه بالا رفتن سطح آگاهی مصرف کنندگان در سطح جامعه جهانی علاقه روز افزونی به استفاده از مواد نگهدارنده طبیعی نظیر اسانس ها و باکتریوسین ها جهت کنترل میکروارگانیسم های با منشا مواد غذایی وجود دارد(۴۶).
باکتریوسین نایسین نسبت به سایر باکتریوسین ها دارای طیف مهاری وسیع تری است و باکتری های عامل مسمومیت غذایی نظیر لیستریا مونوسایتوژنز و بسیاری از میکروارگانیسم های گرم مثبت مولد فساد را مهار می کند(۱۶).
اسیدهای آلی نیز به منظور اسیدی کردن و یا جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ها یا به طور مستقیم به برخی ازغذاها اضافه می شوند و یا با عمل بعضی از ارگانیسم ها مثل لاکتوباسیل ها یا باکتری های اسید پروپیونیک تولید می شوند(۴۷).
تا کنون مطالعات متعددی پیرامون اثرات ضد باکتریایی نایسین و سایر ترکیبات طبیعی در محیط های آزمایشگاهی انجام گرفته است. چندین مطالعه نیز در مورد تاثیر ضد میکروبی نایسین در مدل های غذایی مایع صورت گرفته است و مطالعات اندکی نیز در زمینه تاثیر این ماده در فرآورده های خام گوشتی انجام شده است اما در مجموع در مورد تاثیر مواد نگهدارنده طبیعی در مدل های غذایی جامد اطلاعات کمی وجود دارد. استفاده از مواد نگهدارنده در غلظت های پایین تر از حداقل غلظت مهارکنندگی به علت قیمت بالای این مواد، مقرون به صرفه است. همچنین ممکن است با کاهش غلظت ماده نگهدارنده در مواد غذایی به دلیل واکنش های شیمیایی کمتر، سلول هدف، به طور ناقص تخریب شود(۴۸).
هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات بازدارندگی تیمول، نایسین و اسید لاکتیک به تنهایی و ترکیبی با یکدیگر بر باکتری لیستریا مونوسایتوژنز تلقیح شده به قطعات مرغ بود تا تاثیر این ترکیبات در مدل غذایی بررسی شود. در واقع در این مطالعه به بررسی وضعیت رشد باکتری لیستریا مونوسایتوژنز نسبت به مواد نگهدارنده در غلظت های پایین تر از حداقل غلظت مهارکنندگی و اثر ترکیبی این مواد نگهدارنده پرداخته شده است.
مقایسه نتایج گزارش شده از مطالعات مختلف تا حدی مشکل می باشد، که احتمالاً به دلیل روش های مختلف درخصوص بررسی خواص ضد باکتریایی آن ها، خصوصیات متفاوت سویه های مختلف باکتریایی و محیط کشت مورد استفاده می باشد(۴۹).
در این مطالعه جهت ضدعفونی نمونه های مرغ از محلول نانوسیل استفاده شد. به دلیل دسترسی راحت به نانوسیل برای ضدعفونی قطعات مرغ از این ضدعفونی کننده استفاده شد.در مطالعه ای که توسط قزوینی و همکاران (۲۰۱۱) انجام شد اثر سه ضدعفونی کننده ی مختلف (نانوسیل ،کلرامین تی^[۶۴]،هیدروژن پراکسید)بررسی شد. در این بررسی نشان داده شد که نانوسیل از سایر ضدعفونی کننده ها قوی تر است(۵۰).
هائو و همکاران (۱۹۹۸) تاثیر چند اسانس گیاهی را بر روی رشد باکتری لیستریا مونوسایتوژنز و آئروموناس هیدروفیلا^[۶۵] بررسی کردند. اسانس ها می توانند روی فاز تاخیری، سرعت رشد و حداکثر رشد میکروارگانیسم اثر بگذارند. به نظر می رسد که اثر اسانس روی پارامترهای رشد میکروارگانیسم به سویه باکتری و گونه گیاه بستگی دارد(۵۱).
کیم و همکاران(۱۹۹۵) نشان دادند که از بین باکتری های گرم مثبت لیستریا مونوسایتوژنز مقاوم ترین و استافیلوکوکوس اورئوس حساس ترین باکتری به اسانس ها می باشند. ایشان علت حساسیت بیشتر گرم مثبت ها به اسانس ها را در ساختار سلولی آن ها پیدا نمودند. ساختار دیواره سلولی باکتری های گرم منفی اساسا از لیپوپلی ساکارید شناخته شده است، این ساختار مانع از چسبیدن و تجمع اسانس ها بر روی غشای سلولی می گردد(۵۲).
در مطالعه ی گابریل و همکاران (۲۰۱۰) اثر ترکیبی pH و دما بر رشد سالمونلا انتریتیدیس و لیستریا مونوسایتوژنز بررسی شد. در این مطالعه نشان داده شد که دامنه مقاومت لیستریا مونوسایتوژنز نسبت به دما و pH زیاد است(۲۹).
در مطالعه هریسون و همکاران (۱۹۸۹) بقای لیستریا مونوسایتوژنز در مرغ پخته شده در مایکروویو بررسی شد. در این مطالعه مشاهده شد نگه داری مرغ مایکروویو گذاری شده در دمای ۴ درجه سانتی گراد به مدت ۴ هفته بسته به درجه حرارت زمان پخت ۸/۳-۲ لگاریتم کاهش جمعیت باکتری رخ می دهد. در دمای ۱۰ درجه سانتی گراد ظرف مدت ۱۰ روز دوباره همان جمعیت باکتری تلقیح شده ابتدایی باز می گردد (۵۳).
سولوماکوس و همکاران (۲۰۰۸) در بررسی اثر نایسین و اسانس آویشن به تنهایی و ترکیبی بر باکتری لیستریا مونوسایتوژنز تلقیح شده به گوشت چرخ شده ی گاو، افزایش جمعیت باکتری بعد از روز ۸ نگهداری در دمای ۴ درجه و روز ۶ نگهداری در دمای ۱۰ درجه را گزارش کردند(۱۹).
در مطالعه ی حاضر لگاریتم تعداد باکتری از روز ۳ تا ۷ در تمامی گروه ها روند افزایشی داشت. افزایش در تعداد باکتری های لیستریا مونوسیتوژنز در انتهای دوره ی مطالعه احتمالا به دلیل فرار بودن اسانس های گیاهی و کم شدن از غلظت اولیه آن ها و محدود شدن فعالیت ضد لیستریایی نایسین و یا ماهیت سایکروتروف بودن این باکتری است(۱۷).
در مطالعه ی نصر و همکاران ( ۲۰۰۵) اثر ترکیب اسید لاکتیک ، اسید استیک ، اسید سیتریک بر کاهش لیستریا مونوسایتوژنز موجود در لبنیات بررسی شد. در این مطالعه نشان داده شد که لیستریا مونوسایتوژنز به مقادیر مجاز بنزوات سدیم ،اسید سوربیک ،سیترات سدیم،اسید سیتریک،سوربات سدیم،اسید استیک و اسید پروپیونیک در غذا مقاوم است. همچنین نشان داده شد که اثر ترکیبی آن ها به مراتب اثر کاهشی بیشتری دارد(۵۴).
در مطالعه کارپنتر و همکاران (۲۰۱۱ (اثر شستشوی سطح گوشت با اسید لولینیک، اسید استیک و اسید لاکتیک برای ضدعفونی پاتوژن ها(سالمونلا،لیستریا،ای کولای) و مهار رشد آن ها بررسی شد. در این مطالعه نشان داده شد که شستشو با اسید در مقایسه با گوشت شستشو داده نشده باعث کاهش بیشتر پاتوژن ها می شود. اسید لاکتیک باعث کاهش بیشتر پاتوژن در مقایسه با آب می شود.استیک اسید باعث مهار رشد پاتوژن های باقی مانده می شود(۵۵).
در مطالعه لی مارک و همکاران(۲۰۰۲) اثر اسید آلی بر رشد لیستریا مونوسایتوژنز مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه نشان داده شد که استفاده از اسید آلی pH را کاهش داده و با کاهش pH میزان فرم تجزیه نشده اسید افزایش می یابد. در این مطالعه مشاهده شد که ترکیب کاهش pH، افزایش میزان شکل تجزیه نشده اسید و کاهش دما مانع رشد لیستریا مونوسایتوژنز می شود(۵۶).
آنانگ و همکاران (۲۰۰۷) اثر اسید لاکتیک و لوراسیدین بر رشد و بقای لیستریا مونوسایتوژنز و اشرشیاکولای^[۶۶] و سالمونلا انتریتیدیس^[۶۷] تلقیح شده به سینه مرغ و نگهداری شده در یخچال را بررسی کردند. در این مطالعه سینه های مرغ آلوده به باکتری لیستریا مونوسایتوژنز به مدت ۳۰ دقیقه با اسید لاکتیک ۲% تیمار شدند. طبق نتایج بدست آمده اسید لاکتیک ۲% منجر به کاهش logCFU/g 27/2 باکتری نسبت به گروه کنترل در دوره ۷ روزه مطالعه شد(۲۴).
گانکلوس و همکاران (۲۰۰۵) اثر کمی تیمار با مواد شیمیایی در کاهش جمعیت باکتری لیستریا مونوسایتوژنز تلقیح شده به سینه ی مرغ را بررسی کردند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تیمار قطعات سینه ی مرغ با اسید لاکتیک ۴% به مدت ۱۵ دقیقه در دمای ۵۰ درجه ی سانتی گراد منجر به کاهش logCFU/g 8/2 باکتری نسبت به گروه کنترل شد(۵۷).
اوور و همکاران (۲۰۰۹) اثر اسیدهای آلی و عصاره گیاهی را بر روی سالمونلا تایفیموریوم، لیستریا مونوسایتوژنز و اشریشیاکلی در مدل محیط کشت براث و گوشت مرغ بررسی کردند. همه اسیدهای آلی با غلظت ۷۵ میلی مولار در محیط کشت براث بعد از ۲۴ ساعت کاهش معنیدار ایجاد کردند. در مدل گوشت مرغ اسید سیتریک، اسید مالیک و اسید تارتاریک با غلظت ۱۵۰ میلی مولار بیشترین اثر را داشتند و منجر به کاهش اشریشیاکلی بیشتر از logCFU/g5، لیستریا مونوسایتوژنز بیشتر از logCFU/g2 و سالمونلا تایفیموریوم حدود logCFU/g6-4 شدند(۵۸).
مطالعه ی حاضر نیز نشانگر تاثیر بسیار مطلوب اسید آلی بر رشد باکتری مورد مطالعه بود به نحوی که میانگین لگاریتم تعداد باکتری در دوره ۷ روزه در گروه اسید لاکتیک به صورت معنی داری کمتر از گروه کنترل(P<0.001) بود و اسید لاکتیک به تنهایی منجر به کاهش
logCFU/g 7/1 در جمعیت باکتری نسبت به گروه کنترل شد که از نظر آماری معنی دار بود.
بوناتیرو و همکاران(۲۰۰۷) نشان دادند که اسانس های کامل در مقایسه با اجزاء فعال به تنهایی، دارای فعالیت آنتی باکتریال و کارایی بالاتری هستند. علت این موضوع احتمالا مربوط به اثر سینرژیست اجزای تشکیل دهنده اسانس بر یکدیگر است. ظاهرا علت تفاوت در میزان خصوصیت آنتی باکتریال اسانس ها به غلظت و ماهیت ترکیبات موجود در اسانس، نحوه آرایش ساختاری آن ها و نیز گروه های عامل موجود در آن ها و احتمالا به واکنش های سینرژیستی ترکیبات موجود در اسانس ها مربوط می باشد(۵۹).
فریدمن و همکاران (۲۰۰۲) نشان دادند با وجود اینکه فعالیت باکتری سیدی اسانس ها معمولا بسیار آشکار است اما مکانیسم عمل آن هنوز به طور کامل شناخته نشده است. شواهدی وجود دارد که اثبات می کند اسانس هایی که دارای خصوصیات باکتری کشی هستند، با مکانیسم تغییر ساختمان و عملکرد دیواره سلولی عمل می کنند. تحقیقات نشان می دهد که این اسانس ها باعث افزایش نفوذپذیری غشا می شوند. بدین صورت که ترکیبات روغنی اسانس در دیواره فسفولیپیدی حل شده، باعث تورم غشا و از کار افتادن آن می شوند و در نتیجه منجر به مرگ سلول خواهد شد(۶۰).
مطالعات انجام شده در شرایط آزمایشگاهی نشان می دهند که کارواکرول و تیمول دو جزء فنولی موجود در اسانس آویشن دارای فعالیت ضد لیستریایی می باشند(۶۱).
پل و همکاران (۱۹۹۹) از اسانس های گیاهی به همراه نایسین و استرهای دی گیلیسرید اسیدهای چرب برای مهار باکتری لیستریا منوسایتوژنز استفاده نمودند. در این بین کارواکرول و تیمول موثرترین ترکیبات علیه لیستریا منوسایتوژنز بودند و بعد از آن ها به ترتیب اوژنول، سینام آلدئید و ایزواوژنول^[۶۸] موثر بودند. در بین استرهای دی گلیسرید اسیدهای چرب، دی
گلیسرول منو لورات موثرترین ترکیب علیه لیستریا منوسایتوژنز بود. در استفاده توام از این ترکیبات، این مطالعه نشان داد که می توان از نایسین و دی گلیسیرول منولورات^[۶۹] برای بالا بردن اثر ضدلیستریایی ترکیبات گیاهی (کارواکرول، تیمول و اوژنول) استفاده نمود که در این حالت از مقدار (دز) کمتری از اسانس گیاهی در ماده ی غذایی استفاده می شود و در نتیجه از اثرات نامطلوب اسانس گیاهی روی طعم و مزه غذا جلوگیری می شود(۶۲).
یین و همکاران (۲۰۰۷) نایسین و پدیوسین^[۷۰] را در سطوح مختلف بین IU/g 375 تا IU/g 7500 در برگ ماهی به کار بردند .نتایج حاصل از تحقیق بیانگر محدود شدن فعالیت ضد لیستریایی این باکتریوسین ها در دو هفته اول مطالعه بود. بعلاوه، نایسین در غلظت IU/g 1500 حتی در روزهای اول نیز قادر به کاهش لیستریا به زیر حد نسبتا̋ قابل قبول (۱۰۰ باکتری در هر گرم غذا برای افراد سالم) نبود(۶۳).
عبداله زاده و همکاران (۲۰۱۲) تیمارهای نایسین در دو سطح IU/g 500 و IU/g 1000 را در نمونه های گوشت چرخ شده ماهی به کار بردند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که نایسین در دو غلظت IU/g 500 و IU/g 1000 به تنهایی نتوانست تعداد باکتری های لیستریا مونوسایتوژنز را به زیر حد مجاز برای افراد سالم (۱۰۰ سلول در هر گرم ماده غذایی خام) برساند. با گذشت زمان از خاصیت مهار کنندگی نایسین علیه رشد لیستریا مونوسایتوژنز کاسته شد(۱۷). سولوماکوس و همکاران (۲۰۰۸) در مطالعه ای نشان دادند که با گذشت زمان از خاصیت ضد لیستریایی نایسین در گوشت کاسته می شود(۱۹).
در مطالعه ی حاضر نایسین به تنهایی منجر به کاهش logCFU/g67/0 در جمعیت باکتری نسبت به گروه کنترل شد که از نظر آماری معنی دار نبود و کمترین اثر را نسبت به گروه اسید و گروه تیمول به تنهایی داشت.

۵-۳- سینماتیک:
سه دستگاه مختصات کارتزین در شکل (۹-۳) در نظر گرفته ایم. دستگاه مختصات در روی مرکز خطوط قرار گرفته است که با سرعت V نسبت به مرجع لخت حرکت می کند. دستگاه مختصات یک دستگاه مختصات میانی را تشکیل می دهد که چرخ حول محوررا با زاویه نشان می دهد. دستگاه مختصات دستگاه مختصات واقع بر مرکز جرم چرخ و محور را نشان می دهد. علاوه بر این ما دو دستگاه مختصات دیگر واقع بر محل آنی تماس به ترتیب برای چرخ سمت راست و چپ در نظر می گیریم که در شکل (۱۰-۳) نشان داده شده است. این دستگاه های مختصات استفاده می شوند تا جهت نیروهای تماس چرخ و ریل را نشان دهند.

شکل ۹-۳- دستگاه های مختصات استفاده شده برای استخراج معادلات
معادلات انتقالی ما بین این دستگاه ها بصورت زیر هستند:

 

(۱۵-۳)

که برای مقادیر کوچک معادله ۱۵-۳ می تواند شکل زیر در آید:

 

(۱۶-۳)

در معادلات این فصل,, همان و,, همان و ,, همان هستند.
در شکل بعدی زوایای تماس راست و چپ نقاط تماس را نشان می دهند و به ترتیب شعاعهای غلتش چرخهای سمت راست و چپ را نشان می دهند. معادلات انتقالی از دستگاه نقاط تماس به دستگاه مختصات واقع بر مرکز جرم چرخ و محور به صورت زیر است:
شکل ۱۰-۳- معرف پارامترهای تماس چرخ وریل
شکل ۱۱- ۳- بردارهای مورد استفاده درنقاط تماس چرخ وریل
(۱۶-۳) (۱۷-۳)
۶-۳- درجات آزادی و قیود:
درجات آزادی ای که در استخراج معادلات استفاده می شوند عبارتند از:
x: جابجایی مرکز جرم محور در راستای طولی
y: جابجایی مرکز جرم محور در راستای عرضی
z: جابجایی مرکز جرم محور در راستای قائم
: دوران رول حول محور
: دوران یا و حول محور
: اغتشاش دورانی از جابجایی دورانی حول محور که چرخ حول آن با سرعت اسمی که مقدار آن برابر است با که در این معادله شعاع اسمی چرخ است.

در اینجا اینگونه فرض می شود که چرخ از ریل بلند نمی شود و همواره با ریل در تماس است. با این فرضیات حرکت چرخ و محور در راستای قائم و در راستای رول به حرکت در راستای عرضی و یا و وابسته می شود. علاوه بر این فرض می شود که وابستگی حرکت در راستای قائم و در راستای رول به حرکت یا و از درجه دوم باشد وبا صرف نظر کردن از این وابستگی می توان این دو حرکت را تنها تابعی از حرکت عرضی در نظر گرفت. پس بنابراین می توان دو معادله ای را که حرکت در راستای قائم و رول را مقید می سازند بصورت زیر نشان داد:

 

(۱۸-۳)

,, ,,

در معادلات بالا نقطه نشان دهنده مشتق نسبت به زمان است یعنی و علامت پریم نشان دهنده مشتق نسبت به حرکت در راستای عرضی است یعنی .
۷-۳- معادلات عمومی حرکت چرخ و ریل:
معادلات حرکت چرخ و ریل را بر مبنای دستگاه مختصات که به حالت تعادل محور ارجاع دارد می نویسیم. انتقال بین این دستگاه تعادلی و دستگاه متصل به جسم با بهره گرفتن از معادله ۳-۳ صورت می گیرد. سرعت زاویه ای چرخ و محوربصورت زیر است:
(۱۹- ۳)
با بهره گرفتن از معادله ۱۵-۳، دستگاه مختصات متصل به جسم بصورت زیر است:
(۲۰- ۳)
مومنتم زاویه ای در دستگاه مختصات متصل به جسم برابر است با:
(۲۱-۳)