سلامت هیجانی: به درک هیجان ها و مقابله با مسائلی که از زندگی روزمره نشات گرفته ، نیاز دارد. یک فرد دارای سلامت هیجانی قادر است، حالت شوخ طبعی خود را حفظ کند، احساسات خود را تشخیص دهد و به طور مناسب آنها را ابراز نماید و برای روبه رو شدن با نیازهای هیجانی اش تلاش کند و مسئول رفتارش باشد.
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

سلامت هوشی: داشتن یک ذهن باز به عقاید و مفاهیم جدید است. بنابر این اگر فردی از لحاظ هوشی سالم باشد تجارب و چالشهای جدید را جستجو می کند.

سلامت معنوی[۱۱۱]: حالت هماهنگی با خود و دیگران و توانایی برای تعادل بین نیازهای درونی و تقاضاهای بقیه جهان است.

سلامت شغلی: توانایی لذت بردن از کاری که برای کسب معاش انجام می شود و همکاری با اجتماع خواه رفتن به دانشگاه و یا خواه فعالیت به عنوان یک منشی و…. از طریق یک شغل – را شامل می شود و به معنای داشتن مهارت هایی مانند تفکر انتقادی[۱۱۲]، حل مساله و روابط خوب است.

سلامت اجتماعی: به توانایی انجام پژوهش های اجتماعی به طور موثر، راحت و بدون صدمه زدن به دیگران اطلاق می شود.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

ادلین و همکاران(۲۰۰۰) معتقدند که وقتی سطح سلامت ما بالا و بهینه است همه ابعاد سلامت و یکپارچه اند و با هم کار می کنند. بدین ترتیب محیط شخصی (کار، خانواده و اجتماع) و ابعاد جسمانی، هیجانی،هوشی،معنوی،شغلی و اجتماعی برای ایجاد تعادل با یکدیگر هماهنگ هستند.
(لونتهال[۱۱۳] و همکاران،۱۹۸۵؛ به نقل از اگدان،۱۹۹۸) چند عامل را به عنوان عوامل پیش بینی شده رفتار سالم مطرح کردند:

عوامل اجتماعی: مانند یادگیری، تقویت، سر مشق گیری و …

عوامل وراثت: به عنوان مثال ، شاید شواهدی برای ریشه ژنتیکی مصرف الکل موجود باشد.

عوامل هیجانی: مانند اضطراب، تنیدگی، تنش و ترس

نشانه های بیماری ادراک شده: مانند درد و خستگی

عقاید بیمار

عقاید متخصص سلامت

به اعتقاد لونتهال، ترکیب این عوامل می تواند برای پیش بینی و ارتقاء رفتار سالم به کار رود.
معیارهای سلامت

معیار فعالیت ذهنی: از بررسی های به عمل آمده چنین نتیجه گیری شده است که افراد نوروتیک[۱۱۴] و شخصیت های ناسالم فاقد این خصوصیت هستند و فعالیت مفید ذهنی میتواند برای ارزیابی سلامت روانی مورد استفاده قرار گیرد.
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی

کنترل و وحدت فکر و عمل: کنترل موثر یکی از مطمئن ترین نشانه های شخصیت سالم است و ویژگی وحدت فکر و عمل که معمولاً به عنوان وحدت شخصیت از آن تعریف می شود، معمولاً افراد بیمار روانی فاقد آن هستند.

احساسات و عواطف سالم و مثبت: احساساتی مانند عدم امنیت، ناشایستگی، خشم، حسادت، حقارت،گناه نشانه های بی نظمی عاطفی است و می تواند منتهی به بیماری روانی گردد. بر خلاف آن احساسات پذیرش عشق، تعلق، امنیت،شایستگی فردی، نشانه های ثبات عاطفی هستند و به عنوان نشانه های سلامت روانی محسوب می شوند و سلامت عاطفی بخش اصلی سلامت روانی است.

آسایش و آرامش خاطر به عنوان یک معیار سلامت روانی: غالباً در بحث از سلامت روان این معیار مورد اشاره قرار می گیرد و سایر معیارهای سازگاری و سلامت روانی به آرامش فکر مربوط می شود.

معیارنگرش سالم: سلامت روانی در حالت دشمنی، تعصب، پیشداوری، نا امیدی غیر ممکن است. باید نگرش های سالمی نسبت به زندگی، مردم،کار با واقعیت داشته باشد. نگرش های نا سالم در مورد سلامت روانی همان طور عمل می کند که باکتریهای مخصوص برای سلامت جسم عمل می کنند.

تصور فردی سالم به عنوان نشانه سلامت روانی: شکی نیست سلامت روانی بستگی عمیق به این کیفیت دارد و چنانچه فردی، از خود مفهوم صحیحی نداشته باشد زمینه ساز مشکلات دیگر خواهد بود

هویت فردی: ما باید بدانیم چه کسی و چه چیزی هستیم.

رابطه کافی با واقعیت: مثلاً کسی که تاکید بیش از حدی بر گذشته می کند نگرش ضعیفی نسبت به حقیقت دارد. نگرش ضعیف احتمالاً به عدم معاشرت و بیماری عصبی مربوط می شود. در حالیکه برخورد نا کافی با واقعیت ، مشخصاً در بیماری جدی تر از قبیل اسکیزوفرنیک دیده می شود. آنچه که در اینجا اهمیت دارد این حقیقت است که برای سازگاری و سلامت روانی یک رابطه با دنیای عینی مردم، وقایع و اشخاصی که روزانه با آنها سر و کار داریم لازم است ( اسچنسیدرز[۱۱۵]،۱۹۶۵؛ به نقل از احمدی،۱۳۹۰).

پیشینه تحقیقات
مطالعات خارجی
مطالعه روایی و اعتبار تست هری در کشور هندوستان توسط سازنده آزمون دکتر هری انجام شده است. برای ساخت سیاهه استرس هری بر پایه متون چاپی مرتبط و تبادل اطلاعات با کارشناسان در این زمینه قرار بر این شد یک سیاهه برای اندازه گیری استرس با ۵ مقیاس ساخته شود. ۱۵ تا ۲۰ بخش ساخته شد. برای هریک از موارد استرس که در تبادلات نظرها دگرگون شد. بیشترین دقت به کار گرفته شد تا ببینیم هر آیتم مطابق با همان بخشی است که برای آن ساخته شده است و با سایر آیتم ها هم پوشانی ندارد؟
بخش های فهرست شده به صورت گزارش ساخته شدند. هر جمله گزارش رابطه داشت با شرایط به وجود آمدن یا نتیجه گیری در تجربه ذهنی استرس. تماماً ۱۴۰ گزارش ساخته شد و اقدامات احتیاطی زیر در هنگام ساختن آیتم های تست به کار برده شد .

هر آیتم به زبان محلی (مالایالام[۱۱۶]) ساده ساخته شد پس به سادگی قابل فهم بود .

توجه بسیاری می شد تا آیتم ها عاری از عوامل خوشایند اجتماعی باشند( تا موجب سوگیری نشود) .

دقت کافی و بسنده شد ببینیم هر آیتم رابطه تنگاتنگی با استرس دارد .

برای کنترل با نارضایتی تن دادن به موضوع آیتم ها به دو صورت مثبت و منفی ساخته شد .

آیتم های تست به صورت تصادفی انتخاب شده و چیده شدند در یک گروه ۵۰ نفری از معلمین مدرسه اجرا شد. هیچ محدودیتی در موضوع وجود نداشت و از ایشان خواسته شد به دقت هر یک از آیتم ها مطالعه کنند و نظر خود را در میان یکی از ۵ گزینه بیان کنند. ” کاملاً موافق”، ” موافق”، “بدون نظر”، ” مخالف”، کاملاً مخالف”. همچنین از ایشان خواسته شد اگر گزینه مبهم یا متفاوت از نظر ایشان است اشاره کنند.
آیتم های تست مجدداً باز بینی شدند. بر مبنای پاسخ های دریافت شده در گزینش نهایی گزاره هایی که در هر یک از دسته های زیر قرار می گرفتند حذف شدند

گزاره هایی که هر دو پاسخ موافق و مخالف را در بر میگرفت تقریباً اصلاح شد

گزاره هایی که پاسخ ” بدون نظر” زیادی را فراخوانی می کرد

گزاره هایی که گنگ یا سخت در ارزیابی بود

بدین ترتیب در میان ۱۴۰ آیتم در نهایت ۲۸ آیتم حذف شد. ۱۱۲ گزاره باقی مانده به اساتید روان شناسی داده شد تا در مورد روشن بودن و اعتبار صوری هر آیتم قضاوت کنند. در میان راهنمایی و قضاوت آنها ۱۱ گزینه دیگر نیز حذف شدند و باقی ۱۰۱ آیتم برای گزینش نهایی و تجزیه و تحلیل آیتم ها نگهداری شد.
اعتبار
برای اثبات اعتبار پرسشنامه، اثبات همسانی درونی از روش دو نیمه کردن پاسخ های داده شده توسط نمونه شامل ۵۰ دانش آموز کالج ، محاسبه شد. گشتاور حاصلضربی ضریب همسانی درونی توسط فرمول اسپیر من براون ۰٫۷۴ محاسبه شد.
برای آزمایش قوام زمانی پرسشنامه پس از ۴ هفته به همان گروه ارائه شد. ضریب همبستگی پیش آزمون – پس آزمون ۰٫۷۹ بود و همسانی درونی زمانی ۰٫۸۸ بود
روایی
برای اثبات روایی HSI ، روایی درونی سوالات به ۵ استاد روان شناسی ارائه شد که به مقدار کافی قدرت تشخیص و تجربه در منطقه داشتند. آنها تمامی سوالات را خواندند و سطح استرس را به دقت تعیین کردند . برای بهتر انجام شدن کار میزی در اختیار آنها قرار گرفت و از آنها خواسته شد هر سوال را در یکی از موارد ” کاملاً موافق”، ” موافق”، “بدون نظر”، ” مخالف”، کاملاً مخالف” قرار دهند.همچنین خواسته شدکه مشخص کنند کدام جملات خوب نوشته نشدند یا از نظر مفهوم سخت هستند. بر پایه نظرات از بین ۱۰۱ سوال باقی مانده نهایتاً ۶۶ سوال انتخاب شد.
مطالعات داخلی
مشخصات روان سنجی این تست در ایران بررسی نشده است.
در پژوهشی که با عنوان بررسی استرس و رابطه آن با سلامت روان در کارکنان بیمارستان های شهر شیراز که توسط هاشم زاده(۱۳۸۱) صورت گرفت . هدف این پژوهش بررسی استرس و ارتباط با سلامت روانی بود و به این منظور از آزمودنی ها که ۳۷۹ نفر (۱۵۰ نفر اداری، ۲۴۷ نفر درمانی) بودند که بر پایه نمونه گیری تصادفی با توجه به تعداد کل کارکنان هر بیمارستان انتخاب شدند و کمک پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه رویدادهای زندگی کارکنان مورد بررسی قرار گرفت تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از آزمودنی های آماری (ضریب همبستگی و تحلیل و ارزیابی انجام شد) نتایج نشان داد که میزان استرس با سلامت روانی تفاوت معنی داری دیده شد و کارکنان درمانی از سلامت روانی کمتری برخوردارند سلامت روان در کارکنان مرد بیشتر از کارکنان زن بود و میزان استرس شغلی در کارکنان قراردادی بیش از سایر کارکنان در وضعیت های استخدامی دیگر قرار داشتند بود(هاشم زاده ، ۱۳۸۱).
در طی تحقیقاتی که محسن کوثری در بین ۲۴۰ نفر از دانشجویان علوم پزشکی کردستان تحقیق به عمل آورد می توان به این نتیجه رسید که:
در این مطالعه از نظر سلامت عمومی تفاوت معنی داری بین دانشجویان دختر و پسر، مجرد و متأهل، بومی و غیر بومی، رشته های تحصیلی ، سهمیه های قبولی، مدت تحصیل در دانشگاه دانشکده های مختلف و دانشجویان شبانه و روزانه مشاهده شد. همچنین از نظر نمره عوامل استرس زا تفاوت معنی داری بین دانشجویان مجرد و متاهل بومی و غیر بومی ، سهیمه های قبولی و دانشجویان شبانه و روزانه یافت نشد. اما در ارتباط با این متغیر تفاوت بین دانشجویان دختر و پسر (۰۵/.=P) رشته های تحصیلی (۰۱/.=P) ، مدت تحصیل در دانشگاه (۰۵/.=P) و دانشکده های مختلف (۰۰۱/.=P) معنی دار بود. مهمترین عامل استرس زا از نظر دانشجویان «نگرانی از سلامتی اعضای خانواده» نگرانی از آینده شغلی، ذکر شده است همچنین رابطه بین عوامل استرس زا و سلامت عمومی دانشجویان معنی دار بود(۰۵/.=P).
به نظر می رسد دانشجویان به خصوص دانشجویان دختر استرس بیشتری را تجربه می کنند و این مسئله در سلامت عمومی آنان تاثیر نامطلوبی دارد . بنابراین لزوم شناسایی دانشجویان آسیب پذیر و کمک به آنها احساس می شود.
در پژوهشی که با عنوان استرس و رابطه با سلامت روان (علی حیدریان، ۱۳۸۵) صورت گرفت به نتایج زیر دست یافت:
در این مطالعه مقطعی ۱۸۰ نفر از دانشجویان مقاطع مختلف دانشگاه علوم پزشکی همدان به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. اطلاعات لازم با بهره گرفتن از پرسشنامه عوامل استرس زا و Scl90 در قالب یک مصاحبه فردی با آزمودنی جمع آوری و در نرم افزار spss با بهره گرفتن از آمار توصیفی و تحلیل تجزیه و تحلیل شد.
در این پژوهش اکثر دانشجویان (۱/۷۷%) فاقد اختلال روانی بودند . ۴/۲۹/. اختلال روانی خفیف و ۴/۴% اختلال روانی متوسط داشتند . میانگین نمره سلامت روان ۹۹/۷۲ و انحراف معیار ۰۲/۴۶ به دست آمد. بین نمره سلامت روان و وضعیت تأهل ارتباط معنی داری وجود داشت. و وضعیت روانی افراد متاهل بهتر بود. از عوامل استرس زای تجربه شده بین نگرانی در مورد سلامت خانواده، تغییر در فعالیت مذهبی، نگرانی در مورد آینده شغلی ، ورود به محیط بیمارستان ، شرکت در امتحان مهم، اختلاف با دوستان ، مشکلات جنسی و همچنین تعداد استرسورهای تجربه شده با سلامت روانی ارتباط معنا دار مشاهده شد.(۰۵/.p<).
فصل سوم
روش شناسی پژوهش
روش پژوهش
این پژوهش از نظر هدف و کاربرد از نوع بنیادی می باشد ولی اطلاعات آن می توانددر آینده برای پژوهش های کاربردی مفید باشد. همچنین روش پژوهش از نوع همبستگی می باشد که یکی از انواع روش های تحقیق توصیفی(غیر آزمایشی ) می باشد.
جامعه آماری
بررسی حاضر مطالعه مقطعی (توصیفی و تحلیل) است. جامعه مورد مطالعه را مردم شهر تهران تشکیل می دهند.
نمونه و روش نمونه گیری
با توجه به جمعیت بالای جامعه مورد مطالعه تعداد ۴۰۰ نفر از مردم شهر تهران انتخاب شدند. بدین صورت که ابتدا مناطقی به صورت تصادفی توسط قرعه کشی انتخاب شدن و سپس در هر منطقه خیابانی به صورت قرعه انتخاب شد و با حضور در خیابان به صورت نمونه گیری در دسترس از افراد در خواست شد با دقت و صداقت به سوالات پاسخ دهند بدین صورت ۳۴۰ نفر از آزمودنی ها فقط با (سیاهه استرس هری) مورد آزمون قرار گرفتند، همچنین ۶۰ نفر از آزمودنی ها نیز انتخاب شدند که به وسیله هر دو تست (سیاهه استرس هری و آزمون سلامت روان GHQ- 28) مورد ارزیابی قرار گرفتند
ابزار جمع آوری داده ها
سیاهه استرس هری
این پرسشنامه در سال ۲۰۰۵ میلادی توسط دکتر اس. چانداران هری ساخته شده وبا ۶۶ سوال که به صورت جملات خود گزارش دهی می باشد، استرس را مورد سنجش قرار می دهد..